كاربران كامپيوتر! سالم بمانيد
همه ما زمان زيادي از شبانه روز را در محيط هاي كاري مان مي گذارانيم. استفاده از كامپيوتر نيز بسيار مرسوم است و ما بخش عمده اي از فعاليت هايمان را به كمك اين ابزار جادويي انجام مي دهيم. به همين دليل ساده استفاده درست از اين ابزار و حفظ سلامتي در كاربري كامپيوتر ازاهميت قابل توجهي برخورداراست. نفس كار و فعاليت، با گذشت زمان، با فرسودگي فزاينده همراه است و اگر ما با استفاده نادرست از ابزارها به اين روند فرسودگي سرعت ببخشيم يا آن را تشديد كنيم، به طور قطع عمر كاري دردناك و ناسالمي خواهيم داشت.
لذا در باب نحوه طراحي محيط كار، علمي به نام ارگونومي ( Ergonomics ) كه آميزه اي از دو واژه اي يوناني ارگو Ergo به معناي كار و نوموس Nomos به معناي قانون است، به وجود آمده است. هدف اصلي ارگونومي طراحي است؛ طراحي به صورتي كه كار با انسان حداكثر تطابق را داشته باشد و در صورت عدم امكان آن تطبيق انسان با كار. استفاده از اين علم در محيط كار، از اختلالات اسكلتي - عضلاني در بين شاغلين( مانند كمردرد ،سندرم تونل كارپال يا درد شديد درمچ دست و ناحيه گردن، درد ناحيه زانو يا آرنج و مواردي از اين دست پيشگيري مي‌كند.
علاوه بر اين، كمك به پيشگيري از حوادث شغلي، افزايش ميزان رضايت مندي كاركنان، كمك به افزايش بهره وري در كاروافزايش توليد از ديگر پيامد هاي آن است.
اما كاربري اين علم در حوزه كامپيوتر داستان ديگري دارد.
توليد كنندگان تجهيزات و وسايل كامپيوتري سعي مي كنند، محصولات خود را مطابق با اصول ارگونومي طراحي و توليد كنند. رعايت اصول ارگونومي سبب كاهش ضايعات چشم، سردرد، كمردرد و فشاردر نواحي مچ دست، شانه و گردن در اپراتورهاي كامپيوتر خواهد شد. از آنجا كه بيشتر كاربران كامپيوتردرمحيط‌هاي سربسته و فضاهاي كوچك كار مي كنند، وجود سيستم تهويه مطبوع ، نور كافي و مناسب، استفاده از ميز خصوصي كه داراي عرض و ارتفاع استاندارد باشد، استفاده از صندلي ارگونوميك با قابليت تنظيم ارتفاع، استفاده از زير پايي براي قرارگيري مناسب و راحت پاها، استفاده از copy holder براي خم نكردن بيش از حد كمر و گردن از موراد ابتدايي است كه درمحيط كاري مناسب براي كاربران بايد رعايت شود.
البته حتي با رعايت نكات مذكور نيزامكان بروز بيماري هاي خاص براي اپراتورها وجود دارد. كم‌تحركي هنگام كار با كامپيوتر، چشم دوختن طولاني مدت به صفحه مانيتور و انجام حركات يكنواخت و تكراري مچ دست، ممكن است سبب بروز انواع ناراحتي ها شود.
براي پيشگيري از اين عوارض رعايت نكات ساده و مهم زير هنگام كار با كامپيوتر توصيه مي شود:
1- به تناوب در فاصله زماني هر 45دقيقه تا يك ساعت از جاي خود بلند شويد چند قدم راه برويد، با نرمش هاي ساده، گردن، بازو، مچ دست و پاها را حركت دهيد، به اين كار كه كلاً 3 تا 5 دقيقه درهر نوبت طول مي كشد، به چشم وقت تلف كردن نگاه نكنيد در طول زمان متوجه خواهيد شد كه دو فايده مهم دارد:
الف) بازده كاري شما را بيشتر مي كند.
ب) از اضافه وزن شما جلوگيري مي كند.
2- صفحه مانيتور( صفحه نمايش ) را طوري تنظيم كنيد تا ستون فقرات شما به صورت مستقيم قرار گرفته و چشمان شما با قسمت بالايي صفحه نمايش در يك خط مستقيم قرار گيرند. اين وضعيت براي چشمان شما راحتي بيشتري به همراه خواهد داشت.
3- فاصله صفحه مانيتور تا چشمان شما بايد بين 50 تا 40سانتي متر باشد.
4- هر30دقيقه به اشيايي كه در فاصله حداقل 6 متري قرار دارند چند دقيقه چشم بدوزيد .
5- ارتفاع ميز كامپيوتر بايد بين 66 تا 71سانتي متر باشد.
6- در صورت امكان از زيرپايي استفاده كنيد و پاها را روي آن قرار دهيد. اين وسيله به راحت بودن وضعيت پاها كمك مي كند.
7- ميز كار را طوري قرار دهيد كه روشنايي لامپ هاي سقف در طرفين قرار گيرد و از قرار دادن ميز در محلي كه نور لامپ به طورمستقيم در برابر شما باشد خودداري كنيد. در استفاده از روشنايي طبيعي نيز نبايد صفحه مانيتور دربرابر پنجره قرار گيرد.
8- سطح صفحه كليد تقريباً بايد هم ارتفاع با دسته صندلي و آرنج باشد و مچ ها به طور عادي روي صفحه كليد ها قرار گيرد به طوري كه هنگام كار ساعدها تقريبا موازي با افق قرار گرفته و زاويه بين مچ دست و ساعد 5 تا 10درجه باشد. موقعيت ماوس ازنظرارتفاع و فاصله همانند صفحه كليد است .
9- روشنايي محل كار بايد مخلوطي از نور سفيد و زرد بوده ( ترجيحاً از لامپ مهتابي استفاده شود ( و شدت آن در حدود لوكس باشد .
10- براي اتاق كار، دماي - درجه سانتي گراد و رطوبت حدود درصد مناسب است .
11- بهتر است با بازكردن درب و پنجره ها و يا تعبيه دستگاه تهويه مطبوع، هواي اتاق به طور مرتب تعويض شود.
ارگونومي صندلي
- ارتفاع صندلي بايد قابل تنظيم باشد، ارتفاع صندلي 41 تا 52 سانتي متر توصيه مي شود.
- سطح نشيمن گاه صندلي بايد داراي طول و عرض 40 تا 48سانتي متر باشد، براي افراد چاق صندلي هاي پهن‌تر توصيه مي شود .
- ضخامت تشك در حدود تا سانتي متر باشد و رويه آن از جنسي باشد كه اصطلاحاً بتواند تنفس كند و لبه جلو صندلي گرد و لبه بيروني آن نرم باشد .
- پشتي صندلي با تشك آن زاويه بين تا درجه داشته باشد .
- عرض پشتي صندلي بايد حداقل تا سامتي متر باشد. ارتفاع پشتي صندلي نيز بين تا سانتي متر توصيه مي شود. صندلي بايد در قسمت قرار گرفتن گودي كمر(ارتفاع تا سانتي متر از پايين) داراي يك قوس محدب و در قسمت پشت داراي يك قوس مقعر باشد .
- صندلي هاي مورد استفاده در كار با كامپيوتربهتراست دسته دار بوده و دسته آن با ارتفاع ميز كار مطابقت داشته باشد. همچنين داراي چرخ بوده و چرخان نيزباشد. شيب كف صندلي تا درجه براي تمايل به جلو و درجه تمايل به عقب را امكان پذير سازد.
ارگونومي مانيتور
Refresh Rate - (ميزان فركانس روشنايي) حداقل هرتز باشد.
- شيب صفحه نمايش قابل تنظيم بوده و به ميزان تا درجه به سمت بالا باشد .
- اندازه كاراكترها به طول حداقل ميلي متر باشد .
- كنتراست و نور قابل تنظيم باشد.
- فاصله از چشم تا سانتي متر باشد .
- سطح فوقاني مانتيور درسطح چشم يا كمي پايين ترازآن باشد .
- مانيتورتا حد امكان بدون بازتابش آزاردهنده و نور خيره كننده باشد .
چند نكته ديگر:
1-در صورتي كه درخشندگي صفحه مانيتور شما زياد است آن را تنظيم كنيد و در صورت لزوم از عينك ضد اشعه استفاده كنيد.
2- پلك بزنيد، بسياري از كاربران كامپيوتر حتي به اندازه كافي پلك نمي‌زنند، اين امرمنجر به خشك شدن چشم و مشكلات ديگري مي شود.
3- در صورتي كه زياد تايپ مي كنيد از نگهدارنده كاغذ استفاده كنيد.
4- مچ شما نبايد در حالت خم قرار گيرد و در زمان استفاده از كي بورد، ماوس و ساير وسايل ورودي مچ بايد در امتداد ساعد باشد تا دچار عوارض مزمن در مچ دست نشويد.
5- بازو ها و آرنج ها زماني آرامش دارند كه نزديك بدن باشند.
در صورتي هم كه وسايل ارگونوميك در اختيار نداريد، مي توانيد علاوه بر نكاتي كه ذكر شد، از روش هاي زيربراي رفع مشكل خود استفاده كنيد:
-هنگام كار پشت خود را تا حد امكان صاف نگه داريد. از خم شدن روي صفحه كليد بپرهيزيد و سعي كنيد صفحه كليد را تا حد امكان بالا بياوريد تا مجبور نباشيد ساعات طولاني به پايين نگاه كنيد.
-مدام صاف نشستن را به خود ياد آوري كنيد. حتي ميتوانيد يك يادداشت روي صفحه مانيتوركامپيوتر خود نصب كنيد و هربار با ديدن آن طرز نشستن خود را تنظيم كنيد. با گذشت زمان بالاخره به صاف نشستن عادت خواهيد كرد.
-اگرهنگام كاردرساعات طولاني، به درد جدي در ناحيه گردن مبتلا مي شويد، شايد به جا به جا كردن صفحه نمايشگر نياز داشته باشيد.
- شما هم شايد تبليغاتي را با اين مضمون ديده باشيد كه كار كردن با كامپيوترهاي قابل حمل (laptop) و يا با قرار دادن صفحه كليد بر روي پا، چقدر آسان است. اما اين طورنگاه كردن به پايين مي تواند خسارات جبران ناپذيري بر گردن و ستون مهره ها وارد كند. اگر دچار مشكلاتي چون گرفتگي و خشكي گردن هستيد، از اين حالت قرار دادن كامپيوتر روي پا حتما بپرهيزيد.
شيما حكيمي
