کاوش ویجر در فضا بمثابه ی یک سفر فلسفی

http://www.parssky.com/tools/picture/396462992.jpg

عبدالرضا ناصر مقدسى دو کاوشگر ویجر 1 و ویجر 2 ابتدا به منظور کاوش و بررسی دو سیاره زحل و مشتری به فضا پرتاب شدند ولی با ادامه ی فعالیتهایشان بتدریج از کنار سیارات دیگر نیز عبور کرده و اکنون پس از عبور از منظومه ی شمسی در آستانه ی ورود به فضای بین ستاره ای و شروع کاوش در این فضای لایتناهی می باشند. درست است که این دو کاوشگر اطلاعات گرانبهایی را به زمین ارسال کردند و درک ما را از منظومه ی شمسی دگرگون نمودند ولی حالا که چیزی قریب به 36 سال از سفر ویجر 1 می گذرد بنظر می رسد بار فسفی این سفر برای نوع انسان فوق العاده بوده است. این سفر همانطور که گفته شد ابتدا به منظور یک سفر تحقیقاتی آغاز شد. ولی در همان شروع کار به ابتکار کارل ساگان تصویری از موقعیت زمین در فضا و نیز تصویریک زن و مرد در حالیکه دستشان را به علامت دوستی و سلام تکان می دادند در درون فضاپیما قرار داده شد. همچنین با طراحی کارل ساگان و فرانک دریک لوحی فشرده شامل صداهای گوناگون همچون گریه یک نوزاد یا صدای قلب انسان و نیز صدای گام برداشتن او نیز همراه با این سفینه ها راهی فضا شد تا اگر زمانی این دو کاوشگر توسط یک تمدن فرازمینی پیدا شوند متوجه ی حضور ما در این گوشه از کیهان گردند. کاملا مشهود است که نفس این عمل وظیفه ی این دو کاوشگر را تغییر داد و آن را به اودیسه ای بدل کرد که قرار است برای سالیان دراز در کیهان حرکت کند و بودن ما را به کائنات اعلام نماید پس سفر ویجرها نشانه ای از حضور و بودن ماست و شاید قرنها بعد به هویت ما نیز بدل گردد. این موضوع شاید اکنون غریب بنظر آید ولیکاملا مشخص است که اگر همین حرکت در نهایت منجر به ارتباط ما با موجودات فرازمینی شود هویت انسان نیز نمی تواند به همین شکل موجود ادامه یابد زیرا انسان باید بتواند با هویتی دیگر که هویتی متفاوت اما کاملا خودآگاه است ارتباط برقرار کند. ما تا وقتی می توانیم انسان بودن را به شکل کنونی تجربه کنیم که ذهن خودآگاه دیگری هویت ما را تحت الشعاع قرار ندهد. در حال حاضر نتنها ما تنهاییم بلکه یگانه نیز هستیم چون فقط گونه ماست که می تواند آبی بودن دریا یا سبز بودن چمن را درک کند یا از زیبایی ستارگان لذت ببرد و همه اینها است که هویت انسان را تشکیل می دهد و بدلیل یگانه بودن انسان این هویت را نیز یگانه می نماید. اما اگر روزی ما با موجودات فرا زمینی ارتباط برقرار کنیم با نوعی دیگر از بودن مواجه می شویم نوعی که نتنها خودآگاه است بلکه ممکن است سبزی چمن یا آبی دریا را به شکلی دیگر تجربه نماید و همین تفاوت یگانه بودن ما را نیز زیر سئوال خواهد برد سئوالی که آغازگر انحطاط و فروپاشی هویت ما و تعریف دوباره ی هویت انسان در زیر سایه ی یک هویت جامع تر است. در این صورت خاطره ی ویجر نیز جزئی اساسی از تاریخ و هویت گونه ی انسان تلقی خواهد شد. در تصویری که کارل ساگان به فضا فرستاد یک زن و مرد دیده می شود که در حال ابراز دوستی به مخاطبان احتمالی هستند. بنظرم در این تصویر نوعی دورنمای فلسفی برای انسان ارائه شده است دورنمایی که نوع انسان را صلح دوست معرفی می نماید. از سال 1977 که ویجر 1 به فضا فرستاده شد جنگهای بی شماری در روی زمین اتفاق افتاده است و جان میلیونها نفر بخاطر این جنگها از بین رفته ولی آنچه مشخص است این نکته می باشد که بشر روز بروز احساس نیاز به صلح، دموکراسی و تسامح و تساهل را بیش از پیش در خود درک می نماید و وقایعی چون بهار عربی یا جنبش وال استریت همه دال بر این تکامل فلسفی نوع بشر می باشند. کارل ساگان نیز با انتخاب این تصویر در واقع آینده ی اصلی انسان را و آنچه نوع انسان باید خود را بواسطه ی آن به کیهانیان معرفی نماید ترسیم کرد. او در ضمن با قرار دادن صدای گریه یک نوزاد ، صدای قلب یک انسان و صدای گام برداشتن او به پایه ای ترین ویژگی های گونه ی انسان اشاره کرد و عنوان نمود که هیچ چیز بالاتر و والاتر از حفظ این ویژگیهای اصلی یعنی حقیقت بیولوژیک انسان نیست. ویجر ها به فضا فرستاده شدند و در قدم اول به کاوش پرداختند و کاوش، اولین قدم انسان جهت شناخت خود بمثابه ی موجودیست که می تواند درکی فلسفی از خود داشته باشد. اما زمانی که ویجر 1 در حال گذر از منظومه ی شمسی بود باز به ابتکار کارل ساگان دوربینهای این کاوشگر را بسوی زمین بازگرداندند تا عکسی از زمین بگیرد عکسی که ژرفای فلسفی بسیاری دارد. در این عکس کره ی زمین نقطه ی کوچکی ست.عکس نشان می دهد که ما نتنها چقدر تنهاییم بلکه بسیار ناچیز نیز می باشیم و چه راحت ممکن است از صحنه ی کیهان حذف شویم. ویجر 1 از منظومه ی شمسی خارج شده است و ویجر 2 نیز در حال خروج از منظومه ی شمسی می باشد واین نشان می دهد که نوع انسان فضای لایتناهی را درنوردیده است و در عین حال نشانگر آن است که بسیاری از اموری که روی زمین اتفاق می افتد تا چه اندازه ناچیز و خرد می باشد و ما بجای آنکه کیهانی بیندیشیم که لاجرم باید آن گونه نیز باشیم بشدت موجوداتی قومی و قبیله ای هستیم که جز قبیله ی خود کس دیگری را به رسمیت نمی شناسیم. در پایان ذکر این نکته جالب است که ما همواره از کم بودن حافظه ی رایانه های خود می نالیم و خانه هایمان پر است از CD و USB و حافظه های خارجی ولی حافظه ی رایانه ی ویجر فقط 68 کیلو بایت گنجایش دارد و این نشان می دهد انچه مهم است حافظه و تجمع اطلاعات نیست بلکه اندیشه ای ست که پشت این اطلاعات قرار گرفته است. http://www.parssky.com/tools/picture/24745881.jpg منبع :parsSky