دردسرهای تازه تخت جمشید
بعد از رشدگلسنگ ها و آسیب پذیری بنای تخت جمشید در مقابل زلزله، این بار نوبت دوده های آتشاست که باشکوه ترین میراث تاریخی ایران را تهدیدکند.
این روزها دودگرفتگی تخت جمشید، مهم تریندغدغه ای است که دوستداران میراث تاریخی کشور را نگران می کند. این دوده ها که دراثر سوزاندن ساقه های گندم در زمین های کشاورزی اطراف تخت جمشید به وجود آمده اند،تهدیدی جدی علیه جاذبه های بصری تخت جمشید به شمار می رود که به مرور زمان تمیزکردن سنگهای محوطه را دچار مشکل خواهد کرد.
مهدی رهبر، از اساتید باستان شناسیدر این باره می گوید: «این دوده ها فضای نامناسب و زشتی را برای گردشگران در مواقعیاز سال ایجاد می کنند. بنابراین اگر سازمان میراث فرهنگی امکان جلوگیری از سوختنساقه های گندم در زمین های کشاورزی را ندارد، مقامات دولتی می توانند چاره ایبیندیشد.»
شرایط بخش‌هایی از دیوار ورودی پله‌های تخت جمشید چنان بحرانیاست كه با كوچك‌ترین زلزله، احتمال ریزش آنها وجود دارد. در قسمت چپ پله‌های ورودیتخت جمشید، تعدادی از سنگهای دیوار دچار هوازدگی شدید شده و علاوه بر پوسیدگی،ترك‌هایی در 3 نقطه از دیوار به‌وجود آمده است
این در حالی است کهچندی پیش، سیدعبدالعظیم امیرشاه‌كرمی، مشاور سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بااشاره به قرار داشتن تخت جمشید روی 2 گسل زمین‌لرزه می گوید: «ممكن است با كمترینلرزش زمین، بخش‌هایی از تخت جمشید دچار ریزش شود.»
این عضو هیات علمی دانشگاهامیركبیر و متخصص ژئوتكنیك سازه و هیدرولیك، ادامه می دهد: «شرایط بخش‌هایی ازدیوار ورودی پله‌های تخت جمشید چنان بحرانی است كه با كوچك‌ترین زلزله، احتمال ریزشآنها وجود دارد. در قسمت چپ پله‌های ورودی تخت جمشید، تعدادی از سنگهای دیوار دچارهوازدگی شدید شده و علاوه بر پوسیدگی، ترك‌هایی در 3 نقطه از دیوار به‌وجود آمدهاست. به همین دلیل، استحكام‌بخشی و مرمت این نقاط كه حالت بحرانی دارد، باید دراولویت قرار گیرد.»
او مهم‌ترین بخش در خطر تخت جمشید ار دیواری می داند كهصفه، پشت و درون آن قرار گرفته است و می گوید: «شیب دامنه و احتمال اختلاف نشست،رطوبت زمین و داخل صفه و تبخیر از سطح دیوار به علت خشكی هوا و وزش باد از دیگرعواملی هستند كه دست به دست هم می‌دهند تا این یادمان تاریخی در معرض آسیب بیشترقرار گیرد.»
علاوه براین، وجود گل‌سنگ‌هایی كه می‌تواند روی دیوارهای این بنایتاریخی بنشیند و آرام‌آرام آن را به بستر مرگ بكشاند، خطر دیگری هستند که تخت جمشیدرا تهدید می کنند.
شیب دامنه و احتمال اختلاف نشست، رطوبت زمین و داخل صفه و تبخیراز سطح دیوار به علت خشكی هوا و وزش باد از دیگر عواملی هستند كه دست به دست هممی‌دهند تا این یادمان تاریخی در معرض آسیب بیشتر قرار گیرد
پریسامحمدی، میكروبیولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا در همین رابطه می‌گوید: «گل‌سنگ موجودی متشكل از قارچ و جلبك است كه با سرعت بسیار كم رشد می‌كند ومی‌تواند در زیستگاه‌های نامناسب مثل كویر و نواحی قطب جنوب زنده بماند. بسیاری ازگونه‌های این گیاه روی سنگ‌ها می‌رویند و مواد معدنی آنها را جذب می‌كنند كه درنتیجه فعل و انفعال گل‌سنگ، سنگ‌ها می‌شكنند و به خاك تبدیل می‌شوند. در همین حالنیز بنا بر عقیده تعدادی دیگر از كارشناسان و آن گونه كه نتیجه برخی پژوهش‌ها دراین زمینه نشان می‌دهد، نمی‌شود گل‌سنگ‌ها را به طور كامل از روی آثار تاریخیبرداشت و آن را از بین برد بلكه تنها می‌توان رشد آنها را متوقف كرد، به همین دلیلباید براساس نوع و مدل هر گل‌سنگی برای برداشتن آن اقدام كرد.»
