http://www.copper.org/applications/e...s/mc_cable.jpg
معمولا برای راحتی شناسایی فازهای یک سیستم قدرت، آنها را با رنگ.های مختلفی مشخص می.کنند. این کار مزایای زیادی دارد. به عنوان مثال هنگام تقسیم بار بین فازها اگر رنگ فازها متمایز نباشد، شناسایی فازها را برای تقسیم بار دشوار خواهد ساخت. از طرفی پیدا کردن طریقه.ی صحیح اتصال فازها به یک موتور القایی را بدون نیاز به آزمایش امکان پذیر می.سازد.
معتبرترین استانداردی که برای این کار وجود دارد استاندارد IEC 60446 است. ولی متاسفانه این استاندارد چندان جدی گرفته نمی.شود و عملا سیستم رنگ.های مختلفی ممکن است در کارهای غیر حرفه.ای استفاده شوند. (بگذریم که در ایران چون استفاده از رنگ.های مختلف قیمت نهایی را بالا می.برد، گاها قید رنگی بودن سیم.ها را می.زنند، مخصوصا در تابلوهای ساخت شرکت.های غیرمعتبر، این کار (یک رنگ ساختن تابلو) بسیار رایج است)
طبق استاندارد آی.ای.سی، استفاده از این رنگ بندی برای جلوگیری از اشتباهات و اطمینان از عملکرد مطمئن سیستم در موارد زیر توصیه شده است:
- در رنگ روکش کابل.ها (cables)
- در سیم.های داخلی کابل.های چند سیمه (cores)
- باسبارها یا همان شینه.های مسی (busbars)
- سایروسایل الکتریکی و عایق.بندی.ها
همان طور که میدانید اصل استانداردهای IEC به طور وسیع در دسترس نیست و باید هر قسمتی را که میخواهید خریداری کنید و این کار را خیلی دشوار می.کند. با این حال برخی از قسمت.های این استاندارد در کتاب.ها و سایت.های مختلف انتشار یافته و میتوان به مفاد آن پی برد.
طبق استاندارد IEC استفاده از رنگ.های زیر برای شناسایی فاز.ها مجاز دانسته شده است:
- سیاه
- قهوه.ای
- قرمز
- نارنجی
- زرد
- سبز
- آبی
- بنفش
- خاکستری
- سفید
- صورتی
- فیروزه.ای
البته استفاده از رنگ.های
سبز و
زرد به صورت جداگانه، تنها زمانی مجاز دانسته شده است که این رنگ.ها باعث سردرگمی برای تشخصیص سیم زمین (که معمولا به رنگ زرد و با نوار سبز کشیده می.شود) نشوند.
ترکیب این رنگ.ها نیز مجاز دانسته شده است ولی رنگ.های سبز و زرد نباید در هیچکدام از این ترکیبات استفاده شوند مگر برای سیستم حفاظتی.
کاربرد رنگ.ها
هادی نوترال یا نول
اگر مداری شامل نقطه.ی نوترال یا نول باشد، آنگاه هادی آن باید با رنگ
آبی مشخص شود (ترجیها آبی روشن). و رنگ آبی روشن نباید برای هیچ یک از هادی.های دیگر استفاده گردد.
هادی سیستم محافظتی (زمین)
ترکیب رنگ.های
زرد/سبز همواره و به صورت گسترده برای شناسایی هادی محافظتی به کار می.رود. همه.ی قسمت.هایِ هادی.ِ محافظتی که طولی حداقل معادل 15mm داشته باشد، باید توسط این دو رنگ به گونه.ای مشخص شود که یک رنگ بین 30% تا 70% سطح هادی را در بر گیرد و رنگ دیگر بقیه.ی آن را.
هادی PEN
هادی PEN هادی.ای است که شامل دو هادی PE (زمین محافظتی) [Protective Earth] و N (نول) می.باشد. معمولا این هادی در مسافت بین پست.ها تا خانه.های مسکونی استفاده می.شود که در آنجا هادی.های PE و N آن از هم جدا می.شوند. در انگلستان این سیستم را به نام Protective multiple earthing ) PME) نیز می.شناسند، که علت اتصال مکرر هادی نوترال/زمین به زمین واقعی است که خطر قطعی نوترال را کاهش می.دهد. همین سیستم در استرالیا به نام multiple earthed neutral) MEN) شناخته می.شود.
هادی.های PEN عایق.دار، یا باید با رنگ.های
زرد/
سبز در امتداد آنها به همراه علامت.های
آبی در دو انتها مشخص شوند، یا باید طول آنها را با
آبی روشن مشخص نمود و در دو انتها از مارک.های
زرد/
سبز استفاده نمود.
امریکا، کانادا و ژاپن
در این سه کشور در استاندارد IEC اجازه.ی استفاده از رنگ.های دیگری در پی نویس.های داده شده است.
- رنگ خاکستری یا سفید برای سیم نول (به جای آبی کمرنگ)
- سبز برای هادی محافظتی (به جای زرد-سبز)
انگلستان
طبق استاندارد بریتانیایی BS 7671 استفاده از استاندارد IEC 60446 در سال 2001 کنار گذاشته شده است.
تغییرات آن به این صورت است که علاوه بر استاندارد IEC، می.توان از رنگ خاکستری برای مشخص کردن فاز.ها استفاده کرد که به علت گستردگی استفاده از این استاندارد در اروپا انتظار می.رود در ورژن آینده.ی IEC 60446 این مورد نیز گنجانده شود.
شماره گذاری
اگر هادی.ها علاوه بر رنگ با شماره نیز مشخص می.شوند، این شماره.ها باید توسط ارقام عربی نوشته شوند. زیر شماره.های 6 و 9 حتما باید خطی کشیده شده باشد که با هم اشتباه نشوند. در ضمن هادی.های زرد-سبز هرگز شماره گذاری نمی.شوند.
توجه داشته باشید که در عمل ممکن است با سیستم.هایی روبه.رو شویم که از هیچ استانداردی پیروی نمی.کنند یا حتی ممکن است در یک سیستم استفاده از چندین استاندارد مختلف مشاهده شود.
برای آشنایی با استاندارد.های کشور.های مختلف به جدول توجه کنید:
L1 L2 L3 Neutral Ground/PE روش معمول در امریکا سیاه
قرمز آبی سفید یا
خاکستری سبز،
سبز/
زرد راه.راه، یا یک سیم لخت
مسی روش دوم امریکایی
قهوه.ای نارنجی (اتصال مثلث)،
بنفش (اتصال ستاره)
زرد خاکستری یا سفید
سبز روش قانونی در کانادا
قرمز سیاه
آبی سفید
سبز یا سیم
مسی بدون روکش تاسیسات سه فاز ایزوله شده در کانادا
نارنجی سیاه
زرد سفید
سبز اتحادیه اروپا و کلیه کشورهایی که از استاندارد CENELEC استفاده می.کنند + هونگ کنگ از سال 2007
قهوه.ای سیاه
خاکستری آبی سبز/
زرد راه.راه استاندارد قدیم اروپا سیاه یا
قهوه.ای سیاه یا
قهوه.ای سیاه یا
قهوه.ای آبی سبز/
زرد راه.راه انگلستان تا سال 2006، هونگ کنگ تا سال 2009، آفریقای جنوبی، مالزی
قرمز زرد آبی مشکی
سبز/
زرد راه.راه پاکستان
قرمز زرد آبی سیاه
سبز هند
فرمز زرد آبی سیاه
سبز استرالیا و نیوزیلند
قرمز سفید (قبلا
زرد بوده)
آبی پررنگ سیاه
سبز/
زرد راه.راه،
سبز در تاسیسات خیلی قدیمی چین
زرد سبز قرمز آبی کمرنگ سبز/
زرد راه.راه مالزی
قرمز زرد آبی سیاه
سبز/
زرد راه.راه،
سبز ایران
طبق استاندارد شماره.ی 63102 دفتر استاندارد.های وزارت نیرو در ایران (رنگ و پوشش تجهیزات صنعت برق – رنگ ظاهری)، فازهای R و S و T باید به ترتیب
قرمز،
زرد و
آبی آسمانی باشند.
البته رنگ بندی مطابق استاندارد چین (
زرد،
سبز،
قرمز) هم رایج است.
