سیسكو و چالش‌های پیش رو

تا همین چند سال پیش، شركت سیسكو سیستمز قدرتی بی‌رقیب در عرصه فناوری بود. در آن زمان همه شرایط به سمت رشد و توسعه فناوری اینترنت می‌رفت كه در تخصص این شركت است. شركت‌های تلفن، كمپانی‌های تلویزیون كابلی و شركت‌های ارتباطات سیار همگی به فكر عوض كردن تجهیزات و تكنولوژی های قدیمی‌شان با تكنولوژی‌های جدیدتر و قوی‌تر شبكه بودند.

تا همین چند سال پیش، شركت سیسكو سیستمز قدرتی بی‌رقیب در عرصه فناوری بود. در آن زمان همه شرایط به سمت رشد و توسعه فناوری اینترنت می‌رفت كه در تخصص این شركت است. شركت‌های تلفن، كمپانی‌های تلویزیون كابلی و شركت‌های ارتباطات سیار همگی به فكر عوض كردن تجهیزات و تكنولوژی های قدیمی‌شان با تكنولوژی‌های جدیدتر و قوی‌تر شبكه بودند. اگر از یكی از مدیران سیسكو بپرسید كه چرا دو سال پیش با خرید شركت هایی نظیر Lucent Technologies یاNortel Networks، كه در آن زمان در تنگنا بودند، سیسكو فعالیتش را در حوزه ارتباطات راه دور (تلكام) توسعه نداد و پاسخی قابل پیش بینی می‌شنوید، همان‌طور كه میكلانژلو ولپی، معاون مدیر عامل، در سال ۲۰۰۳ گفت: "این كار چه سودی می‌توانست داشته باشد؟ تكنولوژی‌هایی كه آن‌ها تولید می كردند، ربطی به نیاز و درخواست مشتری‌ها نداشت". در آن زمان به نظر میآمد كه دنیا به كام سیسكو است. ولی كارها همیشه این‌قدر آسان انجام نمی‌پذیرد. با اقبال روزافزون جهان به تكنولوژی‌های شبكه، دستیابی به فرصت‌های جدید برای سیسكو بیش از پیش سخت به نظر میآید. سیسكو تا به حال یكی پس از دیگری به بازارهای جدید وارد شده است، به همین خاطر اكنون خود را در جنگ چندجانبه‌ای با رقبایی سرسخت می‌بیند. شركت‌هایی كه سابقا كمتر شناخته شده بودند، نظیر Brocade Communications Systems و F۵ Networks. آن‌ها اكنون قدم به قدم در بعضی از بازارها با سیسكو پیش می‌آیند، و در همین حال شركت‌های لوسنت و نورتل كه توانایی‌های گذشته را بازیافته‌اند، جبهه‌های دیگری را رو به سیسكو گشوده‌اند. حتی در عرصه شبكه‌های سازمانی، كه از قدیم نقطه قوت سیسكو بوده است، سیسكو با جدی‌ترین رقابت در دهه اخیر روبروست. شركت‌هایی نظیر Huawei Technologies از چین و Juniper Networks در دره سیلیكون در این حوزه رقبای جدی برای سیسكو شده اند. این مسائل كم كم غول سن خوزه (كالیفرنیا) را تحت فشار گذاشته است. سیسكو در سال ۲۰۰۴ عملكرد درخشانی داشته است. فروش با رشدی ۱۷ درصدی به ۲۲ میلیارد دلار و درآمد خالص با رشدی ۲۴ درصدی به ۳/۵ میلیارد دلار رسید. ولی مشكلات سیسكو در بسیاری از بازارهای جدید، این سوال را مطرح می‌كند كه سیسكو به پایان دوران اوجش نزدیك می‌شود؟ گزارشی كه در ۸ فوریه منتشر شد، نشان می‌دهد كه فروش شركت در فصل اخیر ۱۲ درصد یعنی معادل ۱/۶ میلیارد دلار، رشد داشته است، اندكی كمتر از میزانی كه تحلیل‌گران وال استریت پیش‌بینی می‌كرده‌اند. بسیاری از تحلیل‌گران این آمار را اولین نشانه های كاهش میزان درآمد و سود شركت، احتمالا تا میزان ۱۰ درصد، طی دو سال آینده می‌دانند. سهام شركت از اول ۲۰۰۴، تا ۱۸ دلار یعنی ۳۹ درصد افت قیمت داشته است.
شرایط سخت
به نظر می‌رسد كه سیسكو در یك بن بست استراتژیك گرفتار شده است. این شركت یا باید رشد سریعش را دنبال كند و یا رشد سود را مد نظر داشته باشد، ولی نه هردوی آن‌ها را. گرچه مدیرعامل سیسكو یعنی آقای John T Chambers اخیرا برنامه هایی را ارائه كرده است كه درآمدهای شركت را تا سال ۲۰۰۸ تا ۱۵ درصد افزایش خواهد داد، ولی به نظر می آید كه اگر سیسكو زودتر دست به اقدامی جدی نزند، این هدف قابل دستیابی نباشد. سیسكو این توانایی را دارد كه به بازارهای جدید دست بیندازد و با شكستن قیمت در آن‌ها، سهم خود را افزایش دهد و به صدر جدول برسد. ولی این كار خطرات جدی برای سود ناخالص سرشار سیسكو، كه سال گذشته به طور متوسط ۶۸ درصد بود، دربر‌خواهد داشت. با ۵/۱۶ میلیارد دلار پول نقدی كه شركت دارد، حتی می‌تواند دست به خرید شركت‌های كوچك و بزرگ رقیب بزند، ولی این‌كار احتمالا به قیمت كاهش سود شركت تمام خواهد شد. David J. Eiswart مدیر سرمایه گذاری‌های شبكه در T. Rowe Price می گوید:"سیسكو مدیریت فوق العاده خوبی دارد. ولی به نظر می رسد كه كادر مدیریت سیسكو خود را درگیر شرایط سختی كرده است. داشتن سود ناخالصی معادل ۶۸ درصد، یعنی شما در بازار تكنولوژی پیشرفته تجارتی معادل تجارت الماس دارید، ولی خوب معادن الماس موجود بی‌پایان كه نیستند."یك راه حل این است كه سیسكو دنبال شكار معدن الماس بعدی نباشد. سیسكو باید این فكر را از سر بدر كند كه شركتی با رشد برق آساست و كم كم مثل برادران بزرگترش در دره سیلیكون عمل كند. بعضی از تحلیلگران معتقدند كه چمبرز و همكارانش باید رشد كمتر درآمدها را قبول كنند و سرمایه‌گذاران را با جریان ثابت پول نقد و حتی سود سهام راضی نگهدارند. Samuel C. Wilson تحلیلگر JMP Securities می‌گوید: "هیچ اشكالی ندارد كه رهبری بازار را در دست داشته باشید و پول زیادی هم درآورید."
به دنبال درآمد
این حرف‌ها در نظر چمبرز و افرادش، در حكم كنار گذاشتن اصول است. آقای مدیرعامل معتقد است كه سیسكو می‌تواند از عهده كارِ سخت تعادل برقرار كردن بین رشد سریع و به دست آوردن سود سرشار برآید. در كنفرانسی كه در دسامبر گذشته برگزار شد، چمبرز و مدیران ارشد سیسكو جزئیات برنامه‌ای را تشریح كردند كه طی آن سیسكو تا سال ۲۰۰۸ سالانه ۱۲ درصد تا ۱۵ درصد رشد خواهد داشت و در عین حال درآمد ناخالص را نیز در حد ۶۵ درصد حفظ خواهد كرد. مطابق این برنامه، سیسكو با فروش روترها و سوییچ‌ها برای سازمان‌های بزرگ، رشد سریع خود را در بازارهای اصلی‌اش دنبال خواهد كرد و همزمان، بازار آن‌ها را از طریق مجموعه وسیعی از تكنولوژی‌های وابسته،‌ از بازار ۷۹ میلیون دلاری روترهای بی سیم خانگی گرفته تا خدمات مشاوره‌ای برای شركت‌ها‌ پشتیبانی خواهد كرد. در این كنفرانس چمبرز گفت: "ما معتقدیم كه نه تنها موقعیت خوبی برای رقابت داریم، بلكه شرایط و موقعیت برای رهبری بازار را نیز داریم."البته حساب‌ها همیشه هم كاملا درست از آب در‌نمی‌آیند. سیسكو برای رسیدن به رشد سالانه ۱۵ درصد، یعنی رقمی كه سرمایه گذاران واقعا طالب آن هستند،‌ باید درآمدهایش را از ۲۲ میلیارد دلار سال پیش به ۵/۳۸ میلیارد در سال ۲۰۰۸ افزایش دهد. سیسكو پیش بینی می‌كند كه فروش در بازارهای اصلی‌اش سالانه ۱۱ درصد رشد داشته باشد،‌ ولی بعضی از تحلیل‌گران صنعتی حدس می‌زنند كه این رقم بیشتر به ۹ درصد نزدیك می‌باشد. به این ترتیب سیسكو باید ۵/۷ دلار در مجموع فروشش را از محل تجارت‌هایی كه تازه شروع می‌كند،‌ تامین كند. آیا این رقم قابل دستیابی است؟ چمبرز باید آستین ها را بالا بزند. بازار تجهیزات تلفن اینترنتی كه شركت‌ها و سازمان‌ها استفاده می‌كنند را در نظر بگیرد. سیسكو در این حوزه پیش قدم بود و فقط دو سال پیش ۴۰ درصد این بازار را در اختیار داشت. ولی از آن زمان تا كنون شركت كوچكی مثل Avaya رهبر بازار،‌ یعنی سیسكو‌ را پشت سر گذاشته است و ۲۵ درصد از سهم بازار را در اختیار دارد،‌ در‌حالی‌كه سهم سیسكو فقط ۲۳ درصد است. مدیرعامل این شركت Donald K. Peterson معتقد است كه آن‌ها خوش شانس هستند كه رقیبی مثل سیسكو دارند،‌ چون سیسكو دست به شكستن قیمت‌ها نمی‌زند. او می‌گوید: "البته این به این دلیل نیست كه آن‌ها خیلی آدم‌های خوبی هستند، بلكه به خاطر ارزش بازارشان مجبورند سود ناخالص‌شان را حفظ كنند."
مشكلات موجود
با وجود اینكه سیسكو در بازارهای زیادی دست به رقابت زده است، ولی سعی می‌كند كه در تمام آن‌ها در خط مقدم نوآوری و ابداع باشد. برای مثال بازار شبكه‌های بی‌سیم برای شركت‌های بزرگ. سیسكو رهبری این بازار را به دست دارد، ولی شركت تازه تاسیس Airespace توانسته است در سال‌های اخیر سهم بزرگی از این بازار را به دست بیاورد،‌ چون نصب و استفاده از محصولاتش آسانتر است. نتیجه این شده كه در ماه ژانویه، سیسكو موافقت كرد كه ۴۵۰ میلیون دلار برای خرید Airespace بپردازد كه قصد داشت در سال ۲۰۰۵ فروشش را به ۸۵ میلیون دلار برساند. این كار نارضایتی بعضی از سرمایه گذاران سیسكو را بر‌انگیخت كه معتقدند سیسكو باید از ۳ میلیارد دلاری كه روی بخش تحقیق و توسعه سرمایه گذاری كرده است،‌ استفاده بیشتری ببرد. یكی از بزرگترین سهام‌داران سیسكو می گوید ” این بسیار بد است. انگار بلایی سر سیسكو آمده است.“سیسكو در بازارهایی كه هدف قرار داده، به موفقیت‌هایی هم دست یافته است. بعد از خرید شركت Linksys در اوایل سال ۲۰۰۳، سیسكو رهبری بازار محصولات شبكه‌های خانگی را به دست گرفته است. همچنین سیسكو بزرگترین تامین‌كننده محصولات امنیت شبكه شده است. فروش این محصولات تكنولوژی پیشرفته در فصل اخیر با افزایش سریع چهل درصدی روبرو بوده است. اما سیسكو هنوز هم دستیابی به بازارهای جدید را دنبال می كند. چمبرز در دسامبر گذشته به تحلیلگران گفت كه سیسكو به زودی چهار طرح ابتكاری جدید معرفی خواهد كرد كه بنابر پیش‌بینی‌ها در نهایت به بازاری یك میلیارد دلاری مبدل خواهند شد.
بنابر اطلاعاتی كه هفته‌نامه بیزنس‌ویك كسب كرده است، نرم‌افزار مدیریت شبكه جهت كمك به شركت ها برای استفاده مفیدتر از شبكه و رسانه‌های ذخیره‌سازی، و برنامه‌های كاربردی نظیر ویدئو كنفرانس برای تلفن اینترنتی، از جمله این طرح‌ها خواهند بود. Brantley Thompson تحلیلگر شركت Goldman Sachs در گزارشی اظهار داشته كه سومین طرح، سیستم‌های ویدئوی درخواستی (Video On Demand:Vod) برای شركت‌های تلفن و شركت‌های تلویزیون كابلی خواهد بود. حتی اگر سیسكو سهمی در این بازارها پیدا كند، هنر اصلی این است كه آن‌قدر از آن‌ها درآمد داشته باشد كه برای شركتی ۲۲ میلیارد دلاری مهم باشد. مثلا بازار شبكه‌های ذخیره سازی سوئیچ‌های هوشمندی كه جریان داده را بین رسانه ذخیره سازی و سیستم‌ها و سرورها كنترل می‌كنند را در نظر بگیرید. وقتی كه سیسكو در سال ۲۰۰۳ به این بازار ۳/۱ میلیارد دلاری وارد شد، بسیاری از تحلیلگران حدس می‌زدند كه به‌زودی شركت‌های كوچكتر مثل Brocade Communications را كنار خواهد زد. Brocade آنقدر نگران این مسئله شد بلافاصله تعدادی مدیران اجرایی گران‌قیمت را به خدمت گرفت و حتی یك تورنمنت گلف یكصدهزار دلاری راه انداخت كه ماركش را تبلیغ كند. ولی نیازی به این كارها نبود. علیرغم سرمایه‌گذاری بیش از ۵۰۰ میلیون دلار، سیسكو فقط ۲۰۰ میلیون از سوئیچ‌های ذخیره‌سازی هوشمندش را فروخت. یعنی سهم ۱۷ درصدی از بازار، در مقایسه با سهم ۴۷ درصدیBrocade. دلیل آن هم این است كه بسیاری از مشتری‌ها، اگر از تكنولوژی مورد استفاده‌شان راضی باشند، تمایلی به خطر انداختن داده‌هایشان ندارند. Michael Klayko مدیرعامل Brocade دراین‌باره می‌گوید: ”سیسكو رقیب ترسناكی است، ولی شما نمی‌توانید ارزش رضایت مشتریان را دست كم بگیرید.“
چالش‌های سیسكو
سیسكو در تلاش است كه وضعیت ممتازش را حفظ كند.با حضور رقبایی كه هر روز قویتر می‌شوند، رسیدن به هدف جان چمبرز مدیرعامل، یعنی رشد سالانه ۱۲ تا ۱۵ درصدی درآمدها تا سال ۲۰۰۸، كاری سخت می نماید.شبكه سازمان‌های بزرگ سیسكو بیش از ۷۰ درصد این بازار بیست میلیارد دلاری را در اختیار دارد كه تقریبا ۷۰درصد درآمدهایش را تامین می كند. ولی تولیدكنندگانی كه هزینه كمتری برای تولید می پردازند، به خصوص شركت چینی Huawei كم كم قد علم می كنند سیسكو برای اینكه بازهم درصد باقی بماند ممكن است مجبور شود قابلیت هایی مثل نرم افزار امنیتی را برای بالا بردن قیمت به محصولاتش اضافه كند. تجهیزات ارتباطی وقتی شركت های تلفن و تلویزیون كابلی به سمت تكنولوژی‌های مبتنی بر اینترنت روآورند، به نظر می آمد كه سیسكو یكی از بازیگران اصلی این صنعت ۵۰ میلیارد دلاری بشود. ولی این اتفاق نیفتاد. شركت‌های باسابقه‌ای مثل آلكاتل و شركت‌های تازه نفس مثل جونیپر خیلی سریع بازار را در دست گرفتند. بنابر تخمین‌های موسسه Synergy Research، سیسكو با سهم ۵درصدی از این بازار در حد بازیگران كوچك باقی مانده است. سیستم‌های تلفن اینترنتی بنابرتخمین‌ها، ارزش این بازار از ۵/۳ میلیارد دلار در حال حاضر به ۱۰/۵ میلیارد در سال ۲۰۰۸ خواهد رسید. سیسكو كه در این بازار پیشقدم بود، تا دو سال پیش سهمی ۴۰ درصدی از آن داشت. در حالی كه اكنون با سهمی ۲۳درصدی، قراردارد. بسیاری از شركت‌ها محصولات تولیدكنندگانی نظیر آوایا و نورتل را كه می توان آن ها را به تدریج راه اندازی كرد، بیشتر ترجیح می دهند. امنیت شبكه رهبری این بازار در امر حفاظت شبكه‌های سازمانی درمقابل ویروس‌ها، در دست سیسكو است ولی رقبا بسیار سرسخت هستند، AT&T، جونیپر، مایكروسافت و شركت‌های تخصصی مثلCeckpoint Software قیمت‌ها را در سطحی پایین نگه داشته اند و در نتیجه پیش بینی می شود این بازار از۱/۴ میلیارد در سال ۲۰۰۴ به فقط ۹/۵ میلیارد در سال ۲۰۰۷ برسد. تجهیزات الكترونیكی سیسكو در واحد Linksys با موفقیت عظیمی روبرو بوده است و فروش این واحد تقریبا دو برابر شده و به ۸۰۰ میلیون دلار رسیده است. ولی رقابت سخت از طرف شركت‌هایی مثل NetGear و D-Link باعث شده است كه این تجارت سود ناخالص زیادی نداشته باشد. خلاصه اینكه، ورود به سیسكو به تجهیزات الكترونیكی مصرفی به نظر نمی رسد تاثیر زیادی روی درآمدها و سودهای شركت داشته باشد.بدترین عملكرد سیسكو در بالقوه‌ترین بازارش،‌ یعنی ارتباطات راه دور رخ داده است. شركت‌های تلفن، سالانه ۷۰ میلیارد دلار روی دارایی‌هایشان سرمایه گذاری می‌كنند و درصد فزاینده‌ای از این پول به سمت تكنولوژی‌های رو به رشد اینترنتی می‌رود كه شركت‌های تلكام را قادر می‌سازد سرویس‌های صوتی، داده و ویدئو را به مشتریانشان عرضه كنند. با وجود این، سیسكو به زحمت حدود پنج درصد این بازار را به چنگ آورده است یعنی بسیار كمتر از حد ۱۵ درصدی كه Chambers چند سال پیش قصد كرده بود به آن برسد. یك دلیل اصلی می‌تواند رقابت شركت سریع و فزاینده شركت Juniper Networks باشد كه در حال ربودن سهم این بازار است. سیسكو انتظار دارد كه از طریق روترهای بزرگش مجددا سهمی در این بازار به دست آورد. در گزارش درآمدهای شركت در هشتم فوریه آمده است كه ۱۲ مشتری هم اكنون دستگاه‌های پانصدهزار دلاری ۱-CRS را خریداری كرده اند و ۱۲ مشتری دیگر هم سرگرم ارزیابی آن هستند. در كنار این مسائل، سیسكو احتمالا با رقابت فزاینده‌ای از سوی فراهم كنندگان قدیمی تجهیزات تلفن نیز روبرو خواهد بود. لوسنت و نورتل چند سال قبل در آستانه ورشكستگی بودند، ولی در حال حاضر توانسته‌اند اعتبار گذشته را بازیابند و تجهیزات كارآمدی مبتنی‌بر تلفن اینترنتی تولید نمایند. به‌علاوه این شركت‌ها به سود ناخالصی كمتر از سیسكو نیز قانع‌اند. برای مثال آلكاتل در صف اول فروش تجهیزات DSL قرار دارد، بازار وسیعی كه به طور معمول سود ناخالصی كمتر از ۵۰ درصد را دربر داشته است. بسیاری از سرمایه گذاران معتقدند چمبرز باید برای بازگرداندن اعتبار رشد سریع به سیسكو، اقدامات قاطعانه‌ای اتخاذ كند. یكی از راه‌حل‌ها، خرید شركت‌های بزرگ است. سیسكو می‌گوید كه علاقه‌ای به معامله‌های بزرگ ندارد و ترجیح می‌دهد كه روی شركت‌های تازه تاسیس كه رشد سریعی دارند سرمایه‌گذاری كند. البته با داشتن بازاری ۱۳۰ میلیارد دلاری و ۱۶ میلیارد پول نقد، سیسكو تقریبا می‌تواند هر شركتی را كه بخواهد بخرد. اهداف بالقوه می‌تواند از آوایا تا تمام بخش‌های نورتل را در بربگیرد. ولی مشكلی كه در خرید شركت‌ها وجود دارد،‌ سود ناخالص سیسكو است. اگر سیسكو شركت دیگری را بخرد كه نسبت به درآمدش سود كمتری دارد،‌ فاصله تركیب سرمایه‌گذاری و سود كاهش خواهد یافت و بسیاری از سرمایه‌گذاران بورس از سهام سیسكو رویگردان خواهند شد. Peterson مدیرعامل آوایا در پاسخ به این سوال كه آیا سیسكو پیشنهاد خرید این شركت را مطرح خواهد كرد یا نه؟ می‌گوید:‌‌ "سود ناخالص ما در شركت ۴۸ درصد است ولی سیسكو ۶۸ درصد سود ناخالص دارد. اینجا حساب جور در نمی‌آید. به همین خاطر است كه من فكر می كنم آن‌ها بدون كاهش انتظاراتشان درمورد سود ناخالص، نمی‌توانند دست به یك اقدام بزرگ بزنند."البته در این میان، یك شركت از جنبه مشكل سود ناخالص استثناست و اغلب درباره آن صحبت می‌شود. Network Appliance شركتی با رشد خیره‌كننده در بازار پر مشتری رسانه‌های ذخیره سازی در سانی ویل كالیفرنیا. این شركت در سال بیش از ۳۰ درصد رشد داشته و در فصل اخیر ۶۸ درصد سود ناخالص كسب كرده است. ولی موفقیت‌های Network Appliance مشكلات دیگری را آشكار كرده است. در مقایسه با نسبت قیمت به درآمد ۶۷ در این شركت، نسبت قیمت به درآمد سیسكو به ۲۴ تنزل كرده است. این یعنی ارزش بازار NetApp در حال حاضر ۱۱ میلیارد دلار است، ولی اگر سرمایه گذاران ارزش درآمد آن‌را با توجه به نسبت قیمت به درآمد سیسكو بسنجند، فقط ۴ میلیارد دلار ارزش خواهد داشت. DanielJ Warmenhoven. مدیرعامل NetApp می‌گوید كه تا به حال مذاكره‌ای در این زمینه با سیسكو نداشته است. در جلسه گزارش درآمدهای شركت سیسكو كه در ۸ فوریه برگزار شد، یكی از تحلیلگران از چمبرز پرسید كه چرا او معتقد است كه سیسكو می‌تواند از قانون اعداد بزرگ مستثنی باشد؟ مطابق این قانون هرگاه ابعاد یك شركت بزرگ می‌شود، رشد درآمدهای آن كاهش می‌یابد. چمبرز با توضیحاتی كلی به این سوال پاسخ داد و بیان كرد كه سیسكو احتمالا با این قانون مطابقت نخواهد داشت چون ارزش محصولات شبكه‌ای كه می‌فروشد، هرچه مشتریان تعداد بیشتری از آن ها را داشته باشند، افزایش می یابد. او گفت: "ما در صنعتی هستیم كه به سادگیِ قانون اعداد بزرگ نیست. بگذارید فرصتی در اختیارتان بگذارم... تا جدال فرآیند فكری ما را در برابر مشكلات ببینید." باید دید سیسكو در ماه‌های آینده با چه چالش‌های دیگری روبرو خواهد بود.