آزمایش مشاهده یاخته های خونی زیر میکروسکوپ
هدف آزمایش
بافت خونی یکی از انواع بافتهای پیوندی و دارای چندین نوع یاخته است که هر یک از آنها وظایف خاصی را بر عهده دارند. در این آزمایش باید لام گسترده‌ای از خون تهیه کنید و پس از رنگ‌آمیزی یاخته‌های مختلف آن را در زیر میکروسکوپ تشخیص دهید.
مفاهیم نظری
گویچه‌های قرمز خون که 45 درصد حجم کل خون را تشکیل می‌دهند، رنگ زرد مایل به نارنجی و قابلیت انعطاف‌پذیری زیادی دارند. این گویچه‌ها در انسان فاقد هسته هستند. گویچه‌های سفید به دو گروه تک هسته‌ای و چند‌هسته‌ای تقسیم می‌شوند. تک‌هسته‌ایها شامل دو نوع منوسیت و مونوسیت و چند‌هسته‌ایها شامل ائوزینوفیل ، بازوفیل و نوتروفیل هستند. برای تشخیص انواع مختلف گویچه‌های خون از رنگهای خاصی به نام رنگهای نوع رومانوسکی استفاده می‌شود که مخلوطی از چند رنگ با خاصیت اسیدی و بازی هستند.
گویچه‌های سرخ به شکل یاخته‌های گرد یا بیضوی نارنجی رنگ به قطر حدود 6.5تا 8 میکرون قابل رویت هستند. لنفوسیت‌ها از مونوسیت‌ها کوچکتر هستند و اغلب هسته بزرگ دارند. مونوسیت‌ها هسته نعل اسبی یا لوبیایی دارند. نوتروفیل‌ها که قطرشان 12 تا 15 میکرون است معمولا هسته‌ای با 2 تا 5 قسمت دارند. بازوفیل‌ها قطری معادل نوتروفیل‌ها دارند ولی چند قسمتی بودن هسته آنها کمتر مشخص است. ائوزینوفیل‌ها ، چند هسته‌ای هستند و قطرشان معادل بازوفیل‌ها است.
روش کار
برای مشاهده دقیق انواع یاخته‌های خون ابتدا باید پیش از رنگ‌آمیزی با محلولهای رنگی ، لایه بسیار نازکی از خون را روی لام پخش کرد. برای انجام این‌کار به روش زیر عمل کنید:
چند لام تمیز را در الکل متیلیک یا الکل اتیلیک 95 درجه بخیسانید.
لام‌ها را به کمک پنس از الکل خارج کنید و آنها را از میان شعله گاز یا چراغ الکلی عبور دهید تا کاملا تمیز و شفاف شوند.
یک قطره خون را که بوسیله سوزن سترون شده‌ای از نوک انگشت خود (که قبلا با پنبه آغشته به الکل سترون شده) گرفته‌اید و یا از شیشه حاوی نمونه خون برداشت کرده‌اید روی لام تمیزی نزدیک به لبه آن قرار دهید.
اکنون لام تمیز دیگری را بردارید و آن را بطور مورب با زاویه حدود 20 تا 30 درجه روی لام اول بکشید و فرصت دهید تا خون در لبه این لام پخش شود.
لام دوم را به ملایمت و سرعت در جهت مخالف از انتها تا ابتدا ، روی لام اول بکشید تا بدین ترتیب لایه نازک گسترده و یکنواخت از خون روی لام اول ایجاد شود. بهترین لام گسترده در صورتی بدست می‌آید که مقدار خون کم باشد و کاملا روی لام پخش شود بطوری که فقط یک لایه از یاخته‌های خون به شکل شعله شمع روی لام ایجاد شود.
لام‌های گسترده‌ای را که تهیه کرده‌اید روی میز آزمایشگاه قرار دهید تا در دمای محیط خشک شوند. این خشک شدن باعث تثبیت سریع لایه نازک خون می‌شود.
مرحله بعدی جهت مشاهده یاخته‌های خون ، رنگ‌آمیزی لام‌های گسترده خون با یکی از دو محلول رنگی گیمی و رایت به شرح زیر است:
رنگ آمیزی با محلول رنگی رایت
سطح لام‌های گسترده را پس از خشک‌شدن به مدت 5 دقیقه با 5 قطره از محلول رنگی رایت کاملا بپوشانید.
به میزان دو برابر حجم رنگ مورد استفاده ، بافر فسفات رقیق روی لام بریزید تا بدین ترتیب رنگ موجود در روی لام رقیق شود. رنگ رقیق شده را مدت ده دقیقه روی لام نگهدارید و سپس دور بریزید.
لام‌ها را مدتی با آب جاری بشوئید تا زمینه‌ای صورتی رنگ در لام‌ها نمایان شود.
پس از خشک‌کردن لام‌ها ، یاخته‌های رنگ شده خون را در یک قطره روغن سدر ، بدون استفاده از لامل ، در زیر میکروسکوپ با عدسی 100x مشاهده کنید.
رنگ‌آمیزی خون با محلول رنگی گیمی
لام‌های گسترده خشک شده را 2 تا 5 دقیقه در متانول تثبیت کنید.
لام‌ها را پس از خارج کردن از متانول ، در محلول رنگی گیمی که 20 تا 50 بار با آب مقطر رقیق شده فرو برید و آنها را مدت 20 تا 30 دقیقه در این محلول رنگی قرار دهید و سپس با آب جاری بشوئید.
پس از خشک‌شدن لام‌ها ، روی آنها یک قطره روغن سدر قرار دهید و یاخته‌های خون را عدسی 100x که مستقیما در روغن سدر شناور می‌شود، ببینید.
پرسش‌ها
چرا گویچه‌های سرخ ، نارنجی به نظر می‌رسند؟
آیا این یاخته‌ها یکنواخت رنگ می‌گیرند؟
آیا لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها به یک اندازه و یکسان دیده می‌شوند؟
