Number One
15th July 2011, 03:28 PM
اقامتگاه امام مهدی(عج)
درباره محل اقامت امام زمان در عصر غیبت گفتوگوی فراوان شده است. در ابتدا ما آن گفتوگوها را طرح كرده و در نهایت، نظر نهایی خود را از نظر خوانندگان میگذرانیم. گفته شده است كه:
1. آن حضرت همه ساله در مراسم حج شركت می‌كند و به مشاهده مشرفّه میرود و بعضی از سعادتمندان در مراسم حج به محضرش شرفیاب شدهاند. (1)
2. درباره اقامتگاه آن حضرت و فرزندان و بستگان و یاران مخصوص(اوتاد) چندین مكان مانند: مدینه، دشت حجاز، كوه رضوی، كرعه و سرزمینهای دوردست و . . . معین شده است. (2)
3. اقامتگاه آن حضرت و فرزندان و گروهی از خواص یارانش در جزیرهای از دریای بزرگ است. از امام هادی(ع) داستانی نقل شده كه خلاصهاش این است: حضرت مهدی(ع) و فرزندش در جزیرههایی بزرگ و پهناور در دریا زندگی می‌كند و عدّهی شیعیان آنجا بسیار زیاد است، فرزندان هر یك حاكم جزیرهای هستند و خدا بهتر میداند. (3)
4. محل اقامت آن حضرت تعیین نشده و شاید مكان معینی نداشته باشد و بهطور ناشناس، بین مردم زندگی و رفت و آمد كند.
5. ممكن است محل اقامت آن حضرت، نقاط دورافتادهای باشد كه عادتاً مردم به آن مكانها رفت و آمد نمیكنند.
6. محل اقامت ایشان شهر سامره و همان سردابی است كه از آنجا غایب شده است. در همانجا زندگی می‌كند و از همانجا ظهور می‌كند. (4)
7. محل اقامت حضرت مهدی(ع) و فرزندان آن حضرت در كشورهای وسیع و آبادی است كه پایتخت آن‌ها به نامه‌ای ظاهره(زهراه)، رائقه، صافیه، ظلوم، عناطیس نامیده می‌شود و پنج نفر از فرزندان شایسته آن جناب به نامه‌ای: طاهر، قاسم، ابراهیم، عبد‌الرحمن و هاشم در آن كشورها حكومت مینمایند.
8. جزیره خضرا محل زندگی امام عصر(ع) است و حضرت در آن با فرزندان خود حضور دارد. جزیره با حصاری محكم محاصره شده و هر كسی به آن نزدیك می‌شود بهطور اسرارآمیزی یا از بین میرود یا مسیرش منحرف میگردد.
این نوشته بر آن نیست كه درباره هر یك از موارد یاد شده قضاوت دقیقی را داشته باشد، بلكه بر آن است كه این موضوع كه آیا امام زمان واقعا در جزیرهای به نام خضرا و یا هر اسم دیگر به صورت ثابت زندگی می‌كند یا خیر؟ آیا اصل اینكه این موضوع مهم است یا خیر؟ اما بهطور گذرا میتوان گفت بعضی از بندهای مذكور كاملاً مورد تأیید روایات و عقل است. مثلا در مراسم حج هر سال شركت می‌كند و بعضی از سعادتمندان به دیدار وی شرفیات شدهاند كه احوالات برخی از آن‌ها در كتب مربوط به آن آمده است(6) در هر صورت بزرگانی از علما در عرفات و منی در جستوجوی آن حضرت اشك میریزند.
اعتقاد شیعه درباره امام زمان(عج) این است كه آن حضرت تولد یافته و تاكنون زنده و در پرده غیبت است و روزی حكومت عدل را به پا خواهد كرد. هماكنون محل زندگی ایشان معلوم نیست، ولی در كره زمین زندگی می‌كند.
اما در مورد بند ششم و هفتم باید گفت كه در هیچ روایتی گفته نشده كه امام دوازدهم در سرداب زندگی می‌كند و از آنجا ظهور خواهد كرد و هیچیك از دانشمندان معتبر شیعه، چنین مطلبی را نفرمودهاند. و این نسبت، دروغ محض و از روی عناد صادر شده است.(7) و نیز داستان كشورهای مجهول، بیشباهت به افسانه نیست و تنها مأخذ آن،حكایتی است كه در«جنة الماوی» نقل شده كه اسناد آن قابل خدشه است. (8)
* بررسی حدیثی محل اقامت حضرت ولی‌عصر (عج)
طبق بیان امیرالمومنین(ع) حجت‌بن الحسن(ع) میان مردم است، در مجالس آن‌ها به طور ناشناس حضور یافته و در مراسم حج شركت می‌كند ولی اقامتگاه اختصاصی آن حضرت بر مردمان هویدا نیست. ایشان در شرق و غرب جهان، به سیر و سیاحت پرداخته و حاجت نیازمندان را بر می‌آورند.
امام حسین(ع) فرمودند: لا یطلع علی موضعه احد من ولی وغیره الا الذی یلی امره. (9)
هیچ كس از دوستان و غیر دوستان، از اقامتگاه و منزل حجت خدا اطلاع ندارد و آگاه نمی‌شود از این موضوع، مگر كسی كه خدمت‌گزار او باشد.
امام باقر (ع) نیز می‌فرمایند: ان لصاحب هدا الامر بینا بقال له: بیت الحمد، فیه سراج یزهر منذ یوم ولد الی ان یقوم بالسیف لا یطفا. (10)
برای صاحب این امر، خانه‌ای است كه به آن «بیت الحمد» گفته می‌شود و در آن خانه، چراغی هست كه از روز ولادت آن حضرت روشن گردیده و تا روزی كه بقیه‌الله، روحی له الفدا با شمشیر قیام كند، روشنایی می‌دهد.
همچنین حضرت ولی عصر در پاسخ به علی‌بن ابراهیم‌بن مهزیار اهوازی فرمود: ان ابی(ع) عهد الی ان لا اوطن من الارض الا اخفاها و اقصاها اسرار لامری، و تحصینا لمحلی من كید اهل الضلال و المرده من احداث الامم الضوال فنبذنی الی عالیه التلال و الرمال... . (11)
همانا پدرم، با من عهد بست كه دورترین و مخفی‌ترین نقطه روی زمین خدا را برای اقامت انتخاب كنم تا امر من پوشیده بماند و محل زندگی‌ام از حیله و كید گمراهان در امان باشد؛ این پیمان مرا به كوه‌های مرتفع و تپه‌های شن سوق داده است.
همچنین آن بزرگوار در نامه‌ای كه برای نایب اول خویش «عثمان‌بن سعید عمری اسدی» (متوفای 297 ق) و فرزندش ابوجعفر محمد‌بن عثمان عمری مرقوم فرموده‌اند، چنین می‌فرماید: . . . خداوند جانشین او را از دیده‌ها پوشیده داشت و جایگاهی را پنهان ساخت و این براساس مشیت و خواست خدا بود كه در قضای حتمی او گذاشته و در تقدیر الهی قطعیت یافته بود.
وفینا موضعه، و لنا فضله، ولو قد اذن الله عز و جل فیما قد منعه و ازال عنه ما قد جری به من حكمة لاراهم الحق ظاهرا بأحسن حلیة و أبین دلالة و أوضح علامة و لأبان عن نفسه، و قام بحجته ولكن أقدرالله عزوجل لاتغالب، وأرادته لا ترد و توفیقعه لایسبق. (12)
جایگاه وصی امام عسكری (یعنی امام زمان) در میان ماست، و فضل و لطف آن جناب برای ماست. و اگر خداوند عزل و جل اجازه دهد آنچه را كه فعلا ممنوع نموده و بردارد حكمش را از آنچه كه جریان یافته است البته حق را در بهترین و زیباترین صورت و یا روشن‌ترین برهان و واضح‌ترین نشانه آشكارا به آن نشان خواهد داد، و هر آینه خود را معرفی می‌كند و قیام به حجت خواهد كرد، لیكن قدر الهی مغلوب نمی‌گردد و اراده الهی بازگشت ندارد و وقت و زمانی را كه خداوند مقرر فرموده پیشی گرفته نخواهد شد.
* پینوشتها:
1. فرج المهموم،شیخ عباس قمی،ص 258.
2. پاسخ به ده پرسش،آیت اللّه صافی گلپایگان،ص 27؛نجم الثاقب،ص 587؛العبقری الحسان،ج 2،جزء 4،ص 122؛غیبت نعمانی،ص 220.
3. حضرت مهدی(ع) فروغ تابان ولایت،محمد محمدی اشتهاردی،ص 67.
4. الائمة الاثنا عشر به نقل از الامام المهدی،مهدی الفقیه الایمانی،ص 404.
5. جنة المأوی،میرزا حسین نوری،ص 217 به بعد.
6. منتهی الآمال،شیخ عباس قمی،صص 1087-1071.
7. پاسخ به ده پرسش،آیت اللّه صافی گلپایگان،ص 28.
8. جنة المأوی،میرزا حسین نوری،ص 217 به بعد.
9. منتخب الاثر، لطف الله صافی گلپایگانی، ص 253
10. بحارالانوار؛ ج 52
11. بحارالانوار؛ ج 52
12. بحارالانوار ج 53
درباره محل اقامت امام زمان در عصر غیبت گفتوگوی فراوان شده است. در ابتدا ما آن گفتوگوها را طرح كرده و در نهایت، نظر نهایی خود را از نظر خوانندگان میگذرانیم. گفته شده است كه:
1. آن حضرت همه ساله در مراسم حج شركت می‌كند و به مشاهده مشرفّه میرود و بعضی از سعادتمندان در مراسم حج به محضرش شرفیاب شدهاند. (1)
2. درباره اقامتگاه آن حضرت و فرزندان و بستگان و یاران مخصوص(اوتاد) چندین مكان مانند: مدینه، دشت حجاز، كوه رضوی، كرعه و سرزمینهای دوردست و . . . معین شده است. (2)
3. اقامتگاه آن حضرت و فرزندان و گروهی از خواص یارانش در جزیرهای از دریای بزرگ است. از امام هادی(ع) داستانی نقل شده كه خلاصهاش این است: حضرت مهدی(ع) و فرزندش در جزیرههایی بزرگ و پهناور در دریا زندگی می‌كند و عدّهی شیعیان آنجا بسیار زیاد است، فرزندان هر یك حاكم جزیرهای هستند و خدا بهتر میداند. (3)
4. محل اقامت آن حضرت تعیین نشده و شاید مكان معینی نداشته باشد و بهطور ناشناس، بین مردم زندگی و رفت و آمد كند.
5. ممكن است محل اقامت آن حضرت، نقاط دورافتادهای باشد كه عادتاً مردم به آن مكانها رفت و آمد نمیكنند.
6. محل اقامت ایشان شهر سامره و همان سردابی است كه از آنجا غایب شده است. در همانجا زندگی می‌كند و از همانجا ظهور می‌كند. (4)
7. محل اقامت حضرت مهدی(ع) و فرزندان آن حضرت در كشورهای وسیع و آبادی است كه پایتخت آن‌ها به نامه‌ای ظاهره(زهراه)، رائقه، صافیه، ظلوم، عناطیس نامیده می‌شود و پنج نفر از فرزندان شایسته آن جناب به نامه‌ای: طاهر، قاسم، ابراهیم، عبد‌الرحمن و هاشم در آن كشورها حكومت مینمایند.
8. جزیره خضرا محل زندگی امام عصر(ع) است و حضرت در آن با فرزندان خود حضور دارد. جزیره با حصاری محكم محاصره شده و هر كسی به آن نزدیك می‌شود بهطور اسرارآمیزی یا از بین میرود یا مسیرش منحرف میگردد.
این نوشته بر آن نیست كه درباره هر یك از موارد یاد شده قضاوت دقیقی را داشته باشد، بلكه بر آن است كه این موضوع كه آیا امام زمان واقعا در جزیرهای به نام خضرا و یا هر اسم دیگر به صورت ثابت زندگی می‌كند یا خیر؟ آیا اصل اینكه این موضوع مهم است یا خیر؟ اما بهطور گذرا میتوان گفت بعضی از بندهای مذكور كاملاً مورد تأیید روایات و عقل است. مثلا در مراسم حج هر سال شركت می‌كند و بعضی از سعادتمندان به دیدار وی شرفیات شدهاند كه احوالات برخی از آن‌ها در كتب مربوط به آن آمده است(6) در هر صورت بزرگانی از علما در عرفات و منی در جستوجوی آن حضرت اشك میریزند.
اعتقاد شیعه درباره امام زمان(عج) این است كه آن حضرت تولد یافته و تاكنون زنده و در پرده غیبت است و روزی حكومت عدل را به پا خواهد كرد. هماكنون محل زندگی ایشان معلوم نیست، ولی در كره زمین زندگی می‌كند.
اما در مورد بند ششم و هفتم باید گفت كه در هیچ روایتی گفته نشده كه امام دوازدهم در سرداب زندگی می‌كند و از آنجا ظهور خواهد كرد و هیچیك از دانشمندان معتبر شیعه، چنین مطلبی را نفرمودهاند. و این نسبت، دروغ محض و از روی عناد صادر شده است.(7) و نیز داستان كشورهای مجهول، بیشباهت به افسانه نیست و تنها مأخذ آن،حكایتی است كه در«جنة الماوی» نقل شده كه اسناد آن قابل خدشه است. (8)
* بررسی حدیثی محل اقامت حضرت ولی‌عصر (عج)
طبق بیان امیرالمومنین(ع) حجت‌بن الحسن(ع) میان مردم است، در مجالس آن‌ها به طور ناشناس حضور یافته و در مراسم حج شركت می‌كند ولی اقامتگاه اختصاصی آن حضرت بر مردمان هویدا نیست. ایشان در شرق و غرب جهان، به سیر و سیاحت پرداخته و حاجت نیازمندان را بر می‌آورند.
امام حسین(ع) فرمودند: لا یطلع علی موضعه احد من ولی وغیره الا الذی یلی امره. (9)
هیچ كس از دوستان و غیر دوستان، از اقامتگاه و منزل حجت خدا اطلاع ندارد و آگاه نمی‌شود از این موضوع، مگر كسی كه خدمت‌گزار او باشد.
امام باقر (ع) نیز می‌فرمایند: ان لصاحب هدا الامر بینا بقال له: بیت الحمد، فیه سراج یزهر منذ یوم ولد الی ان یقوم بالسیف لا یطفا. (10)
برای صاحب این امر، خانه‌ای است كه به آن «بیت الحمد» گفته می‌شود و در آن خانه، چراغی هست كه از روز ولادت آن حضرت روشن گردیده و تا روزی كه بقیه‌الله، روحی له الفدا با شمشیر قیام كند، روشنایی می‌دهد.
همچنین حضرت ولی عصر در پاسخ به علی‌بن ابراهیم‌بن مهزیار اهوازی فرمود: ان ابی(ع) عهد الی ان لا اوطن من الارض الا اخفاها و اقصاها اسرار لامری، و تحصینا لمحلی من كید اهل الضلال و المرده من احداث الامم الضوال فنبذنی الی عالیه التلال و الرمال... . (11)
همانا پدرم، با من عهد بست كه دورترین و مخفی‌ترین نقطه روی زمین خدا را برای اقامت انتخاب كنم تا امر من پوشیده بماند و محل زندگی‌ام از حیله و كید گمراهان در امان باشد؛ این پیمان مرا به كوه‌های مرتفع و تپه‌های شن سوق داده است.
همچنین آن بزرگوار در نامه‌ای كه برای نایب اول خویش «عثمان‌بن سعید عمری اسدی» (متوفای 297 ق) و فرزندش ابوجعفر محمد‌بن عثمان عمری مرقوم فرموده‌اند، چنین می‌فرماید: . . . خداوند جانشین او را از دیده‌ها پوشیده داشت و جایگاهی را پنهان ساخت و این براساس مشیت و خواست خدا بود كه در قضای حتمی او گذاشته و در تقدیر الهی قطعیت یافته بود.
وفینا موضعه، و لنا فضله، ولو قد اذن الله عز و جل فیما قد منعه و ازال عنه ما قد جری به من حكمة لاراهم الحق ظاهرا بأحسن حلیة و أبین دلالة و أوضح علامة و لأبان عن نفسه، و قام بحجته ولكن أقدرالله عزوجل لاتغالب، وأرادته لا ترد و توفیقعه لایسبق. (12)
جایگاه وصی امام عسكری (یعنی امام زمان) در میان ماست، و فضل و لطف آن جناب برای ماست. و اگر خداوند عزل و جل اجازه دهد آنچه را كه فعلا ممنوع نموده و بردارد حكمش را از آنچه كه جریان یافته است البته حق را در بهترین و زیباترین صورت و یا روشن‌ترین برهان و واضح‌ترین نشانه آشكارا به آن نشان خواهد داد، و هر آینه خود را معرفی می‌كند و قیام به حجت خواهد كرد، لیكن قدر الهی مغلوب نمی‌گردد و اراده الهی بازگشت ندارد و وقت و زمانی را كه خداوند مقرر فرموده پیشی گرفته نخواهد شد.
* پینوشتها:
1. فرج المهموم،شیخ عباس قمی،ص 258.
2. پاسخ به ده پرسش،آیت اللّه صافی گلپایگان،ص 27؛نجم الثاقب،ص 587؛العبقری الحسان،ج 2،جزء 4،ص 122؛غیبت نعمانی،ص 220.
3. حضرت مهدی(ع) فروغ تابان ولایت،محمد محمدی اشتهاردی،ص 67.
4. الائمة الاثنا عشر به نقل از الامام المهدی،مهدی الفقیه الایمانی،ص 404.
5. جنة المأوی،میرزا حسین نوری،ص 217 به بعد.
6. منتهی الآمال،شیخ عباس قمی،صص 1087-1071.
7. پاسخ به ده پرسش،آیت اللّه صافی گلپایگان،ص 28.
8. جنة المأوی،میرزا حسین نوری،ص 217 به بعد.
9. منتخب الاثر، لطف الله صافی گلپایگانی، ص 253
10. بحارالانوار؛ ج 52
11. بحارالانوار؛ ج 52
12. بحارالانوار ج 53