GUNNER_2020
20th June 2011, 10:37 AM
خواجه عبدالله محمد انصاري از مشايخ بزرگ عرفان
در قرن پنجم هجري است. وي در سال 396 هجري
متولد شد. نسبتش اگر چه به ابو ايوب انصاري ميرسيد
ولي در اثر توجه و علاقه اي که به تصوف ايراني داشت
از عارفان سخن سراي فارسي زبان گرديد. و شيوه و
لحني در زبان فارسي ايجاد کرد که آميخته از نثر و
نظم دلنشين فارسي است، بهمين علت نثر فصيح
و نظم مليح او در ادبيات فارسي مختص و ممتاز گرديده است.
خواجه عبدالله انصاري از بزرگان حديث و از عارفان
صاحب نظر و صاحب مکتب قرن پنجم هجري بشمار ميرود.
وي نزد دانشمندان و مشايخ نامي عرفان به ويژه
شيخ ابوالحسن خرقاني شاگردي کرده و تا پـايـان
عـمـر مـرشـد و مـراد خود (425 هجري) در
خرقان کومش در نزديکي بسطام (جزو شهرستان شاهرود
حاليه در استان سمنان) به کسب علوم و درک فيض
از آن عارف بزرگوار مشغول بوده است، و بعد از
آن جانشين شيخ گرديده است.
بطوريکه نوشته اند خواجه عبدالله انصاري حافظه اي
شگفت داشته و اقوال و اشعار زيادي را ميدانسته است.
از معاصران معروف او از لحاظ سياسي و اجتماعي
آلب ارسلان سلجوقي و خواجه نظام الملک طوسي و
از نظر عرفا شيخ ابوسعيد ابوالخير را بايد نام برد.
کتابهايي به فارسي بنام ذادالعارفين، کتاب اسرار،
از وي بجاي مانده و رساله هايي بنام: رساله دل و جان،
کنزالسالکين، رساله ارادت، قلندر، هفت حصار، محبت نامه،
مقولات و الهي نامه از او در دست است. معروفترين
گفته هاي خواجه عبدالله انصاري، مناجات اوست که تا
زمان او در زبان فارسي بدين سبک ساده و مؤثر و شيرين
و دلنشين سابقه نداشته و آن در ضمن رساله هاي ياد شده
در بالا و در موردهاي ديگر نقل شده و نمونه اي از نثر
مسجع و شيوه اي فارسي قرن پنجم هجري است.
اکنون چند نمونه از کلام خواجه (رساله مقولات) که
داراي تأثير و سوز و شور مخصوصي است و پندهاي
لطيف معنوي در بر دارد در اينجا نقل ميشود:
بيزارم از آن طاعت که مرا به عجب آرد.
بندهً آن معصيتم که مرا به عذر آرد.
از او خواه که دارد و ميخواهد که از او بخواهي.
از او مخواه که ندارد و ميکاهد اگر بخواهي.
پنج چيز نشانه سختي است، بي شکري در وقت نعمت،
بي صبري در وقت محنت، بي رضائي در وقت قسمت،
کاهلي در وقت خدمت، و بي حرمتي در وقت صحبت
در قرن پنجم هجري است. وي در سال 396 هجري
متولد شد. نسبتش اگر چه به ابو ايوب انصاري ميرسيد
ولي در اثر توجه و علاقه اي که به تصوف ايراني داشت
از عارفان سخن سراي فارسي زبان گرديد. و شيوه و
لحني در زبان فارسي ايجاد کرد که آميخته از نثر و
نظم دلنشين فارسي است، بهمين علت نثر فصيح
و نظم مليح او در ادبيات فارسي مختص و ممتاز گرديده است.
خواجه عبدالله انصاري از بزرگان حديث و از عارفان
صاحب نظر و صاحب مکتب قرن پنجم هجري بشمار ميرود.
وي نزد دانشمندان و مشايخ نامي عرفان به ويژه
شيخ ابوالحسن خرقاني شاگردي کرده و تا پـايـان
عـمـر مـرشـد و مـراد خود (425 هجري) در
خرقان کومش در نزديکي بسطام (جزو شهرستان شاهرود
حاليه در استان سمنان) به کسب علوم و درک فيض
از آن عارف بزرگوار مشغول بوده است، و بعد از
آن جانشين شيخ گرديده است.
بطوريکه نوشته اند خواجه عبدالله انصاري حافظه اي
شگفت داشته و اقوال و اشعار زيادي را ميدانسته است.
از معاصران معروف او از لحاظ سياسي و اجتماعي
آلب ارسلان سلجوقي و خواجه نظام الملک طوسي و
از نظر عرفا شيخ ابوسعيد ابوالخير را بايد نام برد.
کتابهايي به فارسي بنام ذادالعارفين، کتاب اسرار،
از وي بجاي مانده و رساله هايي بنام: رساله دل و جان،
کنزالسالکين، رساله ارادت، قلندر، هفت حصار، محبت نامه،
مقولات و الهي نامه از او در دست است. معروفترين
گفته هاي خواجه عبدالله انصاري، مناجات اوست که تا
زمان او در زبان فارسي بدين سبک ساده و مؤثر و شيرين
و دلنشين سابقه نداشته و آن در ضمن رساله هاي ياد شده
در بالا و در موردهاي ديگر نقل شده و نمونه اي از نثر
مسجع و شيوه اي فارسي قرن پنجم هجري است.
اکنون چند نمونه از کلام خواجه (رساله مقولات) که
داراي تأثير و سوز و شور مخصوصي است و پندهاي
لطيف معنوي در بر دارد در اينجا نقل ميشود:
بيزارم از آن طاعت که مرا به عجب آرد.
بندهً آن معصيتم که مرا به عذر آرد.
از او خواه که دارد و ميخواهد که از او بخواهي.
از او مخواه که ندارد و ميکاهد اگر بخواهي.
پنج چيز نشانه سختي است، بي شکري در وقت نعمت،
بي صبري در وقت محنت، بي رضائي در وقت قسمت،
کاهلي در وقت خدمت، و بي حرمتي در وقت صحبت