مهندس ایرانی
19th June 2011, 02:14 PM
مديريت اكوتوريسم
چكيده
يكي از گامهاي اساسي درجهت ارتقاي توسعههر كشوري استفاده بهينه از كليه امكانات و منابع آن با مديريت علمي و استفاده ازپژوهشهاي صاحبنظران است. اگرچه صادرات منابع نفتي و معدني و چند قلم كالاي محدودجوابگوي نيازهاي گذشته و جاري ايران بوده است، ولي ضرورت توجه به بخشهاي ديگر توليددرآمد و ارزآوري باتوجه به محدوديت منابع پيش گفته ضروري به نظر مي رسد.
يكياز اين بخشها صنعت اكوتوريسم است كه باتوجه به وسعت كشــــــــــور و تنوع گونه هاامكان پذير و سودآور خواهدبود.
پيش درآمد: پس از انجام يك سفر علمي - تحقيقيدريافتم كه ايران بسيار زيبا است و اين سوال در ذهنم مطرح شد كه چرا مديران ومسئولان كشور از اين امكانات بالقوه و اكوسيستم متنوع و گاه نادر در كل جهان برايجلب جهانگردان بهره برداري نمي كنند؟ امروز، پاسخ سوال خود را در ضعف مديريت و بيتوجهي به دانش و تجارب استادان و كارشناسان دلسوز مي يابيم.
امروزه، مديريتاكوتوريسم در ايران باتوجه به روند روبه رشد جمعيت و كاهش منابع نفتي واتكــــــــاي كشور به اقتصاد تك محوري وابسته به نفت، نه تنها يك نياز كه يك الزامبراي رشد و توسعه جامعه است.
در چند دهه اخير برنامه ريزان، مديران و مجريانامور در سطح جهان باتوجه به فقر منابع درآمدزا، بر روي اكوتوريسم سرمايه گذاريهايكلاني انجام داده اند كه اين پديده نه تنها موجب حفاظت از اكوسيستم ها و محيط طبيعيسالم براي زيست بلكه به توليد درآمد و ارزآوري قابل توجهي منجر مي گردد.
دركشور ما، متاسفانه به دليل بي توجهي به قوانين و مقررات از گذشته هاي دور با معضلاتزيست محيطي بسياري كه ناشي از پراكندگي مواد زائد و ضايعات، بهره برداريهاي بي رويهو تخريب منابع طبيعي و عدم استفاده از فنــاوري سازگار با محيط و غيره مواجه گشتهايم.
وضعيت اكوسيستمايران
اكوسيستم ايران، بستر مناسبي براي سودآوري در بخش اكوتوريسم است. اگرچه بسياري از گونه هاي نادر جانوري ايران يا به كلي منقرض گشته و يا در معرضانقراض هستند، ليكن هنوز هم گونه هاي متنوع جانوري و گياهي در خور توجهي كه دراقاليم گوناگون موجود است. در صورت مديريت صحيح، مي تواند جوابگوي گردشگران باشد. با وجود اينكه ايران بر كمربند خشك جهان قرار دارد، اما داراي تنوع اقليمي وزيستگاههاي گوناگون براي جلب سياحان است. در سال 2000 ميلادي يونسكو، ايران را درمقام هفتم ذخيره گــاههاي زيست كره شناسايي كرد. اصلي ترين اين زيستگاهها عبارتنداز:
1 - زيستگاههاي كوهستاني، دربرگيرنده، علفزارها و جانوراني چون گونه هايپلنگ و پازن و ول برفي؛
2 - زيستگاههاي جنگلي زاگرس با درختان بلوط وسنجابها؛
3 - زيستگاههاي بيشه زارها و جنگلهاي گــرمسيري خوزستان با گياهان پدهو گز و گونه هاي گوزن زرد ايراني، رودك عسل خوار و جربيل؛
4 - زيستگاه بيابانيبا گياهان تاغ و كاروان كش و گونه روباه شني و گربه شني؛
5 - زيستگاه بلوچي باگياهان آكاسيا و كهور و گونه خرس سياه، سنجاب بلوچي و خدنگ؛
6 - زيستگاه استپيدر بخش اعظم كشور با پوشش گياهي درمنه و گون و پستانداراني مانند آهو ويوز.
علاوه بر موارد پيش گفته دسترسي به سواحل درياي خزر و خليج فارس و دريايعمان و مناطقي مانند جنگل حرا در جزيره قشم را بايد درنظر داشت كه مي تواند ازجذابيت زيادي برخوردار باشد.
دركشور همسايه، تركيه تنها از يك ساحل آنتاليا، باجذب توريست، درآمد فوق العاده اي كسب مي كند.
در سواحل تايلند، گردشگران باكروكــــوديلهاي آن منطقه عكس يادگاري مي گيرند و اقتصاد تايلند را بهبود مي بخشندو با كمال تأسف درهمان زمان در ايران خبر مربوط به انقراض آخرين گونه تمساح ايراني (گاندو) اعلام مي شود. درحالي كه بسياري از گردشگران اروپايي و آمريكايي در قارهآفريقا به سياحت مي پردازند و علاقه مندان به حيات وحش با شعف از شيرها و ببرهافيلم برداري مي كنند، ما بدون كمترين احساس مسئوليت از برخي دست اندركاران با خبرمي شويم كه ديگر گونه شير و ببر ايران منقرض شده اند و يوز و بسياري از گونه هايديگر نيز در معرض خطر انقراض قرار دارند. البته امكان وجود آنها هم در محــدودهمشكوك به زيست و يا محدوده اي كه قبلاً در آنجا مشاهده شده است برمي گردد كه درحالحاضر هم اطلاعي از بسياري از آنها دردست نيست. بنابه اظهارنظر كارشناسان، جنگلهايشمال تا سه دهه ديگر از بين خواهند رفت. سوالات بسيار ديگري نيز در زمينه محيط زيستوجود دارد كه كارشناسان هنوز پاسخي به آن نداده اند. شايد اندكي از آنها به شرح زيرباشد.
- منطقه حفاظت شده زيباي دنا در كهگيلويه و بويراحمد و ديگر پاركهايملي
و منحصر به فرد همچون پارك ملي گلستان و جهان نماي مازندران را تا چه زمانيمي توانيم حفاظت كنيم؟
- آيا مي توانيم شاهد به بلوغ رسيدن و فرزندآوري توله هايخرس قهوه اي در پناهگاه حيات وحش كيامكي باشيم؟
- آيا آيندگان ما نيز گور ايرانيرا در منطقه حفاظت شده توران در استان سمنان خواهند ديد؟
- تا چه زماني بحري،عقاب طلايي و هما آسمان ما را با پرواز خود ديدني تر خواهندكرد؟
اگرچنين ادامهيابد كه تاكنون بوده، بي شك پاسخ سوالهاي فوق اسف بار خواهدبود.
نتيجه گيري
با وجود همه مسائل يأس آور در اينزمينه، هنوز هم طبيعت ايران چنان سفره زيبايي در مقابل ما گسترانيده است كه بامديريت صحيح مي توان از آن حداكثر بهره وري را كرد و به جاي تكيه بر صادرات نفت كهتا چند صباح ديگر براي فرزندان اين مرز و بوم نيز اثري از آن به يادگار نخواهيمگذاشت مي توان به بخش صنعت توريسم و بالاخص اكوتوريسم پرداخت. بديهي است اين مهمتنها به دوش سازمانهاي جهانگردي و گردشگري و سازمان حفاظت از محيط زيست نخواهدبودكه مديريت ساير بخشها شامل صنايع، معادن، راه و ساختمان، آموزش و پرورش، بخشهايفرهنگي، رسانه ها و صداوسيما را در يك حركت جامع و عزم ملي مي طلبد. در حقيقتمــديريت اكوتوريسم، بسيار جامع تر و ضروري تر از پيش مي نماياند تا علاوه بر حفظجنگلها و مراتعي كه ازنظر گونه هاي گياهي يكي از فلورهاي غني جهان با گياهانآندوميك و ذخاير ژنتيكي بالا است، به شناسايي زيباييهاي اين خطه به جهانيان و توليددرآمد ملي و ارزآوري مناسب و ساماندهي اقتصادي كشور ياري بخشد.
چكيده
يكي از گامهاي اساسي درجهت ارتقاي توسعههر كشوري استفاده بهينه از كليه امكانات و منابع آن با مديريت علمي و استفاده ازپژوهشهاي صاحبنظران است. اگرچه صادرات منابع نفتي و معدني و چند قلم كالاي محدودجوابگوي نيازهاي گذشته و جاري ايران بوده است، ولي ضرورت توجه به بخشهاي ديگر توليددرآمد و ارزآوري باتوجه به محدوديت منابع پيش گفته ضروري به نظر مي رسد.
يكياز اين بخشها صنعت اكوتوريسم است كه باتوجه به وسعت كشــــــــــور و تنوع گونه هاامكان پذير و سودآور خواهدبود.
پيش درآمد: پس از انجام يك سفر علمي - تحقيقيدريافتم كه ايران بسيار زيبا است و اين سوال در ذهنم مطرح شد كه چرا مديران ومسئولان كشور از اين امكانات بالقوه و اكوسيستم متنوع و گاه نادر در كل جهان برايجلب جهانگردان بهره برداري نمي كنند؟ امروز، پاسخ سوال خود را در ضعف مديريت و بيتوجهي به دانش و تجارب استادان و كارشناسان دلسوز مي يابيم.
امروزه، مديريتاكوتوريسم در ايران باتوجه به روند روبه رشد جمعيت و كاهش منابع نفتي واتكــــــــاي كشور به اقتصاد تك محوري وابسته به نفت، نه تنها يك نياز كه يك الزامبراي رشد و توسعه جامعه است.
در چند دهه اخير برنامه ريزان، مديران و مجريانامور در سطح جهان باتوجه به فقر منابع درآمدزا، بر روي اكوتوريسم سرمايه گذاريهايكلاني انجام داده اند كه اين پديده نه تنها موجب حفاظت از اكوسيستم ها و محيط طبيعيسالم براي زيست بلكه به توليد درآمد و ارزآوري قابل توجهي منجر مي گردد.
دركشور ما، متاسفانه به دليل بي توجهي به قوانين و مقررات از گذشته هاي دور با معضلاتزيست محيطي بسياري كه ناشي از پراكندگي مواد زائد و ضايعات، بهره برداريهاي بي رويهو تخريب منابع طبيعي و عدم استفاده از فنــاوري سازگار با محيط و غيره مواجه گشتهايم.
وضعيت اكوسيستمايران
اكوسيستم ايران، بستر مناسبي براي سودآوري در بخش اكوتوريسم است. اگرچه بسياري از گونه هاي نادر جانوري ايران يا به كلي منقرض گشته و يا در معرضانقراض هستند، ليكن هنوز هم گونه هاي متنوع جانوري و گياهي در خور توجهي كه دراقاليم گوناگون موجود است. در صورت مديريت صحيح، مي تواند جوابگوي گردشگران باشد. با وجود اينكه ايران بر كمربند خشك جهان قرار دارد، اما داراي تنوع اقليمي وزيستگاههاي گوناگون براي جلب سياحان است. در سال 2000 ميلادي يونسكو، ايران را درمقام هفتم ذخيره گــاههاي زيست كره شناسايي كرد. اصلي ترين اين زيستگاهها عبارتنداز:
1 - زيستگاههاي كوهستاني، دربرگيرنده، علفزارها و جانوراني چون گونه هايپلنگ و پازن و ول برفي؛
2 - زيستگاههاي جنگلي زاگرس با درختان بلوط وسنجابها؛
3 - زيستگاههاي بيشه زارها و جنگلهاي گــرمسيري خوزستان با گياهان پدهو گز و گونه هاي گوزن زرد ايراني، رودك عسل خوار و جربيل؛
4 - زيستگاه بيابانيبا گياهان تاغ و كاروان كش و گونه روباه شني و گربه شني؛
5 - زيستگاه بلوچي باگياهان آكاسيا و كهور و گونه خرس سياه، سنجاب بلوچي و خدنگ؛
6 - زيستگاه استپيدر بخش اعظم كشور با پوشش گياهي درمنه و گون و پستانداراني مانند آهو ويوز.
علاوه بر موارد پيش گفته دسترسي به سواحل درياي خزر و خليج فارس و دريايعمان و مناطقي مانند جنگل حرا در جزيره قشم را بايد درنظر داشت كه مي تواند ازجذابيت زيادي برخوردار باشد.
دركشور همسايه، تركيه تنها از يك ساحل آنتاليا، باجذب توريست، درآمد فوق العاده اي كسب مي كند.
در سواحل تايلند، گردشگران باكروكــــوديلهاي آن منطقه عكس يادگاري مي گيرند و اقتصاد تايلند را بهبود مي بخشندو با كمال تأسف درهمان زمان در ايران خبر مربوط به انقراض آخرين گونه تمساح ايراني (گاندو) اعلام مي شود. درحالي كه بسياري از گردشگران اروپايي و آمريكايي در قارهآفريقا به سياحت مي پردازند و علاقه مندان به حيات وحش با شعف از شيرها و ببرهافيلم برداري مي كنند، ما بدون كمترين احساس مسئوليت از برخي دست اندركاران با خبرمي شويم كه ديگر گونه شير و ببر ايران منقرض شده اند و يوز و بسياري از گونه هايديگر نيز در معرض خطر انقراض قرار دارند. البته امكان وجود آنها هم در محــدودهمشكوك به زيست و يا محدوده اي كه قبلاً در آنجا مشاهده شده است برمي گردد كه درحالحاضر هم اطلاعي از بسياري از آنها دردست نيست. بنابه اظهارنظر كارشناسان، جنگلهايشمال تا سه دهه ديگر از بين خواهند رفت. سوالات بسيار ديگري نيز در زمينه محيط زيستوجود دارد كه كارشناسان هنوز پاسخي به آن نداده اند. شايد اندكي از آنها به شرح زيرباشد.
- منطقه حفاظت شده زيباي دنا در كهگيلويه و بويراحمد و ديگر پاركهايملي
و منحصر به فرد همچون پارك ملي گلستان و جهان نماي مازندران را تا چه زمانيمي توانيم حفاظت كنيم؟
- آيا مي توانيم شاهد به بلوغ رسيدن و فرزندآوري توله هايخرس قهوه اي در پناهگاه حيات وحش كيامكي باشيم؟
- آيا آيندگان ما نيز گور ايرانيرا در منطقه حفاظت شده توران در استان سمنان خواهند ديد؟
- تا چه زماني بحري،عقاب طلايي و هما آسمان ما را با پرواز خود ديدني تر خواهندكرد؟
اگرچنين ادامهيابد كه تاكنون بوده، بي شك پاسخ سوالهاي فوق اسف بار خواهدبود.
نتيجه گيري
با وجود همه مسائل يأس آور در اينزمينه، هنوز هم طبيعت ايران چنان سفره زيبايي در مقابل ما گسترانيده است كه بامديريت صحيح مي توان از آن حداكثر بهره وري را كرد و به جاي تكيه بر صادرات نفت كهتا چند صباح ديگر براي فرزندان اين مرز و بوم نيز اثري از آن به يادگار نخواهيمگذاشت مي توان به بخش صنعت توريسم و بالاخص اكوتوريسم پرداخت. بديهي است اين مهمتنها به دوش سازمانهاي جهانگردي و گردشگري و سازمان حفاظت از محيط زيست نخواهدبودكه مديريت ساير بخشها شامل صنايع، معادن، راه و ساختمان، آموزش و پرورش، بخشهايفرهنگي، رسانه ها و صداوسيما را در يك حركت جامع و عزم ملي مي طلبد. در حقيقتمــديريت اكوتوريسم، بسيار جامع تر و ضروري تر از پيش مي نماياند تا علاوه بر حفظجنگلها و مراتعي كه ازنظر گونه هاي گياهي يكي از فلورهاي غني جهان با گياهانآندوميك و ذخاير ژنتيكي بالا است، به شناسايي زيباييهاي اين خطه به جهانيان و توليددرآمد ملي و ارزآوري مناسب و ساماندهي اقتصادي كشور ياري بخشد.