سجاد عابدی
14th May 2011, 01:05 PM
كاربرد كود سبز درافزايش عملكرد محصولات كشاورزي
مقدمه :
تناوب زراعي و تنوع ژ نتيكي از دير باز به عنوان اركان سيستمهاي توليد كشاورزي سنتي و موفق به شمار مي آمده اند. در نيمه اول قرن بيستم، تناوب زراعي مورد توجه بسيار قرار داشت و تا چند دهه پيش نيز پژوهشهاي مربوط به تناوب همچنان ادامه داشت با پايان گرفتن جنگ جهاني دوم، كودها از ته نسبتاً ارزان به بازار معرفي شدند و بدين ترتيب جاذبه اي اقتصادي موجب جايگزيني كود ها با تناوب زراعي گرديد و تحقيقات و ترويج نيز بر همين مبنا متمركز شدند. اين امر تابدين جا پيش رفت كه امروزه بسياري از زارعين، حاصلخيزي خاك را با ميزان مصرف كود برابر مي دانند.
قبل از معرفي كودهاي شيميايي، استفاده از بقولات در تناوب براي بهبود حاصلخيزي خاك به عنوان يك شيوه مهم و رايج مديريتي به شمار مي آمد. آنچه كه اجراي تناوب زراعي را در حال حاضر پيچيده مي سازد وجود برخي عوامل اقتصادي است كه مزاياي بيو لژيك اين شيوه مديريتي را تحت الشعاع قرار ميدهند. يقيناً هيچ كشاورزي راضي به جايگزين كردن محصول پر بازده خود مثل غلات با ديگر گياهان بانسبت كم بازده نيست. البته در نظامهايي كه تناوب اجرا مي شود در مقايسه با نظامهاي تك كشتي حتي اگر كود ازت در آنها به اندازه كافي مصرف شده باشد، عملكرد محصولات 10 تا 40 درصد بيشتر است.
حاصلخيزي پايدار خاك به مفهوم قابل دسترسي بودن دائمي عناصر غذايي براي گياه است. حاصلخيزي پايدار هنگامي تحقق مي يابد كه تمامي عناصر غذايي جذب شده توسط گياهان به خاك بر گردد؛ به طوري كه اين عناصر بتوانند مجدداً مورد استفاده اين گياهان قرار بگيرد. در چنين وضعيتي است كه چرخه عناصر غذايي شكل مي گيرد. تفاوت اساسي نظامهاي طبيعي و زراعي در آن است كه در نظامهاي زراعي مقدار نسبتاً زيادي از عناصر غذايي از طريق برداشت محصول از سيستم خارج مي شود. بنابر اين در صورت استفاده مداوم از نظامهاي مذكور لازم است كه عناصر غذايي مصرف شده در آنها به طريقي جايگزين شوند. در سيستمهاي فعلي چرخه عناصر غذايي بطور كامل بسته نمي شوند، زيرا اين عناصر دائماً به چرخه يادشده اضافه شده و يا از آن خارج مي شوند. به حداقل رساندن تلفات عناصر غذايي در چرخه مذكور و تامين نهاده هاي ضروري براي گياه رمز موفقيت حاصلخيزي خامك در نظامهاي كشاورزي پايدراست.
تعريف كود سبز:
كود سبز شامل گياهي است كه آنرا قبل از كاشت محصول اصلي كشت كرده بعد از مقداري رشد سبزينه اي آنرا به زمين برمي گردانند بدون اينكه از اين گياه محصولي برداشت كنند اين گياه مي تواند شامل هر گياهي باشد غير از آنهايي كه بخشهاي خشبي دارند يا اثر آللوپاتي بر روي گياه محصول بعدي مي گذارند. در اصل كود سبز يك تناوب است كه محصول ندارد و براي بهبود باروري و حاصلخيزي خاك و درصورت لگوم بودن تامين كل يا بخشي از ازت مورد استفاده محصول بعدي استفاده ميشود به طوري كه از نظر رطوبت با محصول اصلي در رقابت نباشد.
فوايد كود سبز:
كودسبز يك روش ديرينه ي كشاورزي است كه استفاده از آن فوايد زيادي را به همراه دارد. يك هكتار كود سبز معمولاً بين25 تا50 تن شاخ، برگ انساج گياهي تازه توليد ميكند واين بقايا را وارد خاك مي كند كه خود حدوداً برابر 10 تا 20تن كود حيواني بود كه اين مقادير حدود 1تا 2 تن هوموسخاك بيفزايد.
يكي از مهمترين فوايد كود سبز بهبود خواص فزيكي خاك مي باشد. بالارفتن هموس باعث تشكيل خاك دانه ها مي شود و لوله هاي مويين خام بيشتر شده و تهويه و نفوذپذيري خاك را افزايش مي دهند. كود سبز از دو طريق بر ميزان تلفات ناشي از آب شويي تاثير مي گذارد يكي از طريق انتقال آب از خاك به اتمسفر بر اثر تعرق، و ديگري از طريق جذب عناصر غذايي از محلول خاك و جلوگيري از انتقال آن به زه آبها، در صورتي كه محصول داراي سايه انداز گسترده باشد و سطح خاك را به طور كامل بپوشاند، تعرق مكانيزم اصلي اتلاف رطوبت خاك خواهد بود. اتلاف رطوبت خاك از راه تعرق باعث كاهش نفوذ آب به پايين تر ازمحدوده ريشه شده و درنتيجه ميزان تلفات ناشي از آب شويي را كاهش مي دهد.
ازبرخورد مستقيم قطرات باران با خاك جلوگيري كرده و مانع از ديس پرس خاك توسط قطرات باران مي شوند همچنين ازطريق بهبود خاك دانه ها نيز باعث جلوگيري ومقاومت خاك دربرابر ديس پرس مي شوند اين گياهان از فرسايش بادي نيز به وسيله پوششي كه در روي خاك دارند جلوگيري كرده و همچنين به وسيله اين پوشش مانع از تشكيل رواناب شده و آب جذب شده توسط خاك را افزايش مي دهند. بقولات بخاطر رشد ريشه اي زيادي كه دارند مي توانند مواد غذايي شسته شده كه عمدتاً كلسيم و ازت است را كه در لايه هاي پايين تر خاك هستند جذب كرده درخود نگهداري كنند و بعد از برگرداندن آنها به خاك آنها را در لايه هاي سطحي رها سازند و آنها را مجدداً به جريان مي اندازند و در نتيجه بر قابليت دسترسي و استفاده از اين عناصر توسط محصولات بعدي تاثير مي گذارند. مورد ديگر از فوايد كود سبز در زمينهايي است كه به خاطر كمبود اكسيژن خاك مشكل دينيتريفيكاسيون دارند. وجود شرايط بي هوازي درخاك، كه لازمه انجام فرآيند دينيتريفيكاسيون است، مي توان ناشي از رطوبت زيادي خاك باشد ؛ زيرا چنين وضعيتي مانع ورود اكسيژن به خاك مي شود. البته، ميزان رطوبتي كه خاك دريافت مي نمايد بستگي به شرايط اليمي منطقه دارد. شيب زمين، پوشش گياهي، بافت و ساختمان خاك نيز از جمله عوامل مؤثر بر ميزان رطوبت خاك بوده و از اين رو توان انجام دينيتريفيكاسيون در آن را تحت تاثير قرار مي دهند. استفاده از كود سبز با بهبود ساختمان خاك و ايجاد تهويه مناسب مي تواند تاثير مثبتي برزهكش خاك داشته باشد و با تاثير مطلوب بر ساختمان خاك ظرفيت اكسيژن پذيري آن را افزايش داده و همچنين با تعرق مقداري از آب را به صورت بخار از زمين خارج كرده و از اين رو موجب كاهش ميزان دينيتريفيكاسيون مي شوند.
يكي ديگر از فوايد كود سبز افزايش ازت خاك است البته اين در مورد ي صادق است كه گياه مورد استفاده لگوم باشد. نيتروژن براي هر گياه لازم است تا بتواند رشد كند. سالانه 110 مليون تن ازت براي توليد غذا در جهان استفاده مي شود ولي تنها قسمت كمي از اين مقدار توسط كودهاي شيميايي جايگزين ميشود. قسمت عمده اين ازت توسط لگوم ها جايگزين ميشود. لگومها تقريباً تنها گياهاني هستند كه ميتوانند مشكل ازت را با توجه به منبع نامحدود ازت كه همان جو است رفع كند. در صورت درتناوب قرار ندادن اين گياهان با غير لگوم ها مجبور به جايگزين كردن ازت خاك توسط كود شيميايي
هستيم كه منبعي محدود و توليد آن به انرژي زيادي نياز دارد كه مشكلات زيست محيطي زيادي به دنبال دارد.
مقدمه :
تناوب زراعي و تنوع ژ نتيكي از دير باز به عنوان اركان سيستمهاي توليد كشاورزي سنتي و موفق به شمار مي آمده اند. در نيمه اول قرن بيستم، تناوب زراعي مورد توجه بسيار قرار داشت و تا چند دهه پيش نيز پژوهشهاي مربوط به تناوب همچنان ادامه داشت با پايان گرفتن جنگ جهاني دوم، كودها از ته نسبتاً ارزان به بازار معرفي شدند و بدين ترتيب جاذبه اي اقتصادي موجب جايگزيني كود ها با تناوب زراعي گرديد و تحقيقات و ترويج نيز بر همين مبنا متمركز شدند. اين امر تابدين جا پيش رفت كه امروزه بسياري از زارعين، حاصلخيزي خاك را با ميزان مصرف كود برابر مي دانند.
قبل از معرفي كودهاي شيميايي، استفاده از بقولات در تناوب براي بهبود حاصلخيزي خاك به عنوان يك شيوه مهم و رايج مديريتي به شمار مي آمد. آنچه كه اجراي تناوب زراعي را در حال حاضر پيچيده مي سازد وجود برخي عوامل اقتصادي است كه مزاياي بيو لژيك اين شيوه مديريتي را تحت الشعاع قرار ميدهند. يقيناً هيچ كشاورزي راضي به جايگزين كردن محصول پر بازده خود مثل غلات با ديگر گياهان بانسبت كم بازده نيست. البته در نظامهايي كه تناوب اجرا مي شود در مقايسه با نظامهاي تك كشتي حتي اگر كود ازت در آنها به اندازه كافي مصرف شده باشد، عملكرد محصولات 10 تا 40 درصد بيشتر است.
حاصلخيزي پايدار خاك به مفهوم قابل دسترسي بودن دائمي عناصر غذايي براي گياه است. حاصلخيزي پايدار هنگامي تحقق مي يابد كه تمامي عناصر غذايي جذب شده توسط گياهان به خاك بر گردد؛ به طوري كه اين عناصر بتوانند مجدداً مورد استفاده اين گياهان قرار بگيرد. در چنين وضعيتي است كه چرخه عناصر غذايي شكل مي گيرد. تفاوت اساسي نظامهاي طبيعي و زراعي در آن است كه در نظامهاي زراعي مقدار نسبتاً زيادي از عناصر غذايي از طريق برداشت محصول از سيستم خارج مي شود. بنابر اين در صورت استفاده مداوم از نظامهاي مذكور لازم است كه عناصر غذايي مصرف شده در آنها به طريقي جايگزين شوند. در سيستمهاي فعلي چرخه عناصر غذايي بطور كامل بسته نمي شوند، زيرا اين عناصر دائماً به چرخه يادشده اضافه شده و يا از آن خارج مي شوند. به حداقل رساندن تلفات عناصر غذايي در چرخه مذكور و تامين نهاده هاي ضروري براي گياه رمز موفقيت حاصلخيزي خامك در نظامهاي كشاورزي پايدراست.
تعريف كود سبز:
كود سبز شامل گياهي است كه آنرا قبل از كاشت محصول اصلي كشت كرده بعد از مقداري رشد سبزينه اي آنرا به زمين برمي گردانند بدون اينكه از اين گياه محصولي برداشت كنند اين گياه مي تواند شامل هر گياهي باشد غير از آنهايي كه بخشهاي خشبي دارند يا اثر آللوپاتي بر روي گياه محصول بعدي مي گذارند. در اصل كود سبز يك تناوب است كه محصول ندارد و براي بهبود باروري و حاصلخيزي خاك و درصورت لگوم بودن تامين كل يا بخشي از ازت مورد استفاده محصول بعدي استفاده ميشود به طوري كه از نظر رطوبت با محصول اصلي در رقابت نباشد.
فوايد كود سبز:
كودسبز يك روش ديرينه ي كشاورزي است كه استفاده از آن فوايد زيادي را به همراه دارد. يك هكتار كود سبز معمولاً بين25 تا50 تن شاخ، برگ انساج گياهي تازه توليد ميكند واين بقايا را وارد خاك مي كند كه خود حدوداً برابر 10 تا 20تن كود حيواني بود كه اين مقادير حدود 1تا 2 تن هوموسخاك بيفزايد.
يكي از مهمترين فوايد كود سبز بهبود خواص فزيكي خاك مي باشد. بالارفتن هموس باعث تشكيل خاك دانه ها مي شود و لوله هاي مويين خام بيشتر شده و تهويه و نفوذپذيري خاك را افزايش مي دهند. كود سبز از دو طريق بر ميزان تلفات ناشي از آب شويي تاثير مي گذارد يكي از طريق انتقال آب از خاك به اتمسفر بر اثر تعرق، و ديگري از طريق جذب عناصر غذايي از محلول خاك و جلوگيري از انتقال آن به زه آبها، در صورتي كه محصول داراي سايه انداز گسترده باشد و سطح خاك را به طور كامل بپوشاند، تعرق مكانيزم اصلي اتلاف رطوبت خاك خواهد بود. اتلاف رطوبت خاك از راه تعرق باعث كاهش نفوذ آب به پايين تر ازمحدوده ريشه شده و درنتيجه ميزان تلفات ناشي از آب شويي را كاهش مي دهد.
ازبرخورد مستقيم قطرات باران با خاك جلوگيري كرده و مانع از ديس پرس خاك توسط قطرات باران مي شوند همچنين ازطريق بهبود خاك دانه ها نيز باعث جلوگيري ومقاومت خاك دربرابر ديس پرس مي شوند اين گياهان از فرسايش بادي نيز به وسيله پوششي كه در روي خاك دارند جلوگيري كرده و همچنين به وسيله اين پوشش مانع از تشكيل رواناب شده و آب جذب شده توسط خاك را افزايش مي دهند. بقولات بخاطر رشد ريشه اي زيادي كه دارند مي توانند مواد غذايي شسته شده كه عمدتاً كلسيم و ازت است را كه در لايه هاي پايين تر خاك هستند جذب كرده درخود نگهداري كنند و بعد از برگرداندن آنها به خاك آنها را در لايه هاي سطحي رها سازند و آنها را مجدداً به جريان مي اندازند و در نتيجه بر قابليت دسترسي و استفاده از اين عناصر توسط محصولات بعدي تاثير مي گذارند. مورد ديگر از فوايد كود سبز در زمينهايي است كه به خاطر كمبود اكسيژن خاك مشكل دينيتريفيكاسيون دارند. وجود شرايط بي هوازي درخاك، كه لازمه انجام فرآيند دينيتريفيكاسيون است، مي توان ناشي از رطوبت زيادي خاك باشد ؛ زيرا چنين وضعيتي مانع ورود اكسيژن به خاك مي شود. البته، ميزان رطوبتي كه خاك دريافت مي نمايد بستگي به شرايط اليمي منطقه دارد. شيب زمين، پوشش گياهي، بافت و ساختمان خاك نيز از جمله عوامل مؤثر بر ميزان رطوبت خاك بوده و از اين رو توان انجام دينيتريفيكاسيون در آن را تحت تاثير قرار مي دهند. استفاده از كود سبز با بهبود ساختمان خاك و ايجاد تهويه مناسب مي تواند تاثير مثبتي برزهكش خاك داشته باشد و با تاثير مطلوب بر ساختمان خاك ظرفيت اكسيژن پذيري آن را افزايش داده و همچنين با تعرق مقداري از آب را به صورت بخار از زمين خارج كرده و از اين رو موجب كاهش ميزان دينيتريفيكاسيون مي شوند.
يكي ديگر از فوايد كود سبز افزايش ازت خاك است البته اين در مورد ي صادق است كه گياه مورد استفاده لگوم باشد. نيتروژن براي هر گياه لازم است تا بتواند رشد كند. سالانه 110 مليون تن ازت براي توليد غذا در جهان استفاده مي شود ولي تنها قسمت كمي از اين مقدار توسط كودهاي شيميايي جايگزين ميشود. قسمت عمده اين ازت توسط لگوم ها جايگزين ميشود. لگومها تقريباً تنها گياهاني هستند كه ميتوانند مشكل ازت را با توجه به منبع نامحدود ازت كه همان جو است رفع كند. در صورت درتناوب قرار ندادن اين گياهان با غير لگوم ها مجبور به جايگزين كردن ازت خاك توسط كود شيميايي
هستيم كه منبعي محدود و توليد آن به انرژي زيادي نياز دارد كه مشكلات زيست محيطي زيادي به دنبال دارد.