ساناز فرهیدوش
21st March 2011, 08:59 AM
بر اساس نگرش سيستمي در مقابله با مسايل اجتماعي ،سياسي واقتصادي ، مابامسايل مستقل وپراكنده مواجه نيستيم به طوري كه بتوانيم هر يك از آن ها را جداگانه طبق روش علمي حل نماييم . بلكه بر عكس با مجموعه اي از مسايل مرتبط مواجه ايم كه پديده اي پيچيده ، يا سيستمي از مسايل را تشكيل مي دهند .
در متدولوژي سيستم ها براي شناخت وحل مسايل جامعه وسازمان هاي اجتماعي ، ابعاد "ساختاري "(strructural) ، كاركردي(Functional) وفرايندي(Process) وآثار متقابل وپيچيدگي حاصل از تعامل آنها مورد مطالعه قرار مي گيرد .
برنامه ريزي تعاملي(Interactive Planning)، به عنوان روشي براي طراحي وضع مطلوب نظام هاي اجتماعي _فرهنگي ويافتن يا ابداع راه هاي نزديك شدن يا تحقق بخشيدن به آن ، متكي بر روش يا متدولوژي سيستمي است . اصول سيستمي حاكم بر اين برنامه ريزي عبارتند از : 1- مشاركت وتعامل گروه هاي ذينفع 2- استمرار توجه به تغييرات ، تحولات دروني ، محيطي ولزوم اصلاحات مستمر در برنامه 3- كل نگري به معناي منظور داشتن كل جامعه يا سازمان مورد نظر در فرايند برنامه ريزي به نحوي كه هماهنگي هاي لازم در كليه سطوح وبين كليه بخش هاي يك سازمان يا جامعه صورت گيرد . برنامه ريزي تعاملي بر اين فرض قرار دارد كه انسان ونظام هاي اجتماعي ، نظام هايي هدفدار وآرمان طلب هستند ورضايت خودرا نه تنها از نايل شدن به اهداف كوتاه مدت به دست مي آورند بلكه دنبال كردن فرايند تقرب ونزديك شدن به آرمان ها ، موجب كسب رضايت بيشتر آنها مي گردد .
برنامه ريزي تعاملي ة خود يك سيستم مركب از پنج فعاليت مرتبط ومتقابل است كه به طور خلاصه عبارتند از : 1-تعريف نابساماني وآشفتگي جامعه يا سازمان مورد نظر به صورت سيستمي از مسايل 2- طراحي وضع آرماني، رسالت ، هدف هاي بلند مدت وكوتاه مدت 3- ابداع راههاي تحقق بخشيدن به اهداف ونزديك شدن به چشم انداز (تعيين استراتژي ها) وسياست هاي حاكم بر پيشرفت 4- بر آورد منابع مورد نياز (منابع انساني ،فناوري ، مالي و.....) وتعيين زمان هاي مورد نياز وچگونگي تامين آنها 5- سازماندهي منابع وطراحي سازمان وسيستم هاي لازم براي اجراء كنترل ودريافت باز خورد براي اصلاح وتكميل برنامه ها در جريان عمل . توسعه ،ظرفيت وتوانمندي بالقوه شخص وسازمان وجامعه را افزايش مي دهد . توسعه از اين ديدگاه به آنچه شخص مي تواند با آنچه دارد انجام دهد،اطلاق مي شود ،نه تنها آنچه دارد ، به عنوان مثال دو نفر كه داراي امكانات مساوي هستند را در نظر بگيريد ،آن كه توسعه يافته تر است مي تواند كارهاي بيشتري رابا همان امكانات نسبت به شخص ديگر انجام دهد . اين روش ،ارتباط وانسجام بين افراد وبين واحدهاي سازمان از يك سو وارتباط وانسجام با سازمان هاي ديگر ومحيط را از طريق ايجاد تعامل بين آنها فراهم مي آورد . در برنامه ريزي تعاملي ، جريان اطلاعات وتصميم گيري ، يك سويه واز بالا به پايين نيست ، بلكه جرياني است مستمر وچند سويه از داخل سازمان ، با توجه به ويژگي هاي برنامه ريزي تعاملي ، كه بر اساس ملا حظات سيستمي شكل گرفته است ، كاربرد آن موجب توسعه وپيشرفت افراد ، گروه ها وجامعه خواهد بود وهمه اعضاء به نحوي در تصميمات وبرنامه ها تاثير گذارند و به صورت ماتريسي قدرت تحليل واجراء انجام مي گيرد وهرم تحكمي، فردي وقهرماني وجود نخواهد داشت ودر اين راستا گسترش اطلاعات وشفاف سازي ابعاد مسايل نقش كليدي دارد .(6)
در متدولوژي سيستم ها براي شناخت وحل مسايل جامعه وسازمان هاي اجتماعي ، ابعاد "ساختاري "(strructural) ، كاركردي(Functional) وفرايندي(Process) وآثار متقابل وپيچيدگي حاصل از تعامل آنها مورد مطالعه قرار مي گيرد .
برنامه ريزي تعاملي(Interactive Planning)، به عنوان روشي براي طراحي وضع مطلوب نظام هاي اجتماعي _فرهنگي ويافتن يا ابداع راه هاي نزديك شدن يا تحقق بخشيدن به آن ، متكي بر روش يا متدولوژي سيستمي است . اصول سيستمي حاكم بر اين برنامه ريزي عبارتند از : 1- مشاركت وتعامل گروه هاي ذينفع 2- استمرار توجه به تغييرات ، تحولات دروني ، محيطي ولزوم اصلاحات مستمر در برنامه 3- كل نگري به معناي منظور داشتن كل جامعه يا سازمان مورد نظر در فرايند برنامه ريزي به نحوي كه هماهنگي هاي لازم در كليه سطوح وبين كليه بخش هاي يك سازمان يا جامعه صورت گيرد . برنامه ريزي تعاملي بر اين فرض قرار دارد كه انسان ونظام هاي اجتماعي ، نظام هايي هدفدار وآرمان طلب هستند ورضايت خودرا نه تنها از نايل شدن به اهداف كوتاه مدت به دست مي آورند بلكه دنبال كردن فرايند تقرب ونزديك شدن به آرمان ها ، موجب كسب رضايت بيشتر آنها مي گردد .
برنامه ريزي تعاملي ة خود يك سيستم مركب از پنج فعاليت مرتبط ومتقابل است كه به طور خلاصه عبارتند از : 1-تعريف نابساماني وآشفتگي جامعه يا سازمان مورد نظر به صورت سيستمي از مسايل 2- طراحي وضع آرماني، رسالت ، هدف هاي بلند مدت وكوتاه مدت 3- ابداع راههاي تحقق بخشيدن به اهداف ونزديك شدن به چشم انداز (تعيين استراتژي ها) وسياست هاي حاكم بر پيشرفت 4- بر آورد منابع مورد نياز (منابع انساني ،فناوري ، مالي و.....) وتعيين زمان هاي مورد نياز وچگونگي تامين آنها 5- سازماندهي منابع وطراحي سازمان وسيستم هاي لازم براي اجراء كنترل ودريافت باز خورد براي اصلاح وتكميل برنامه ها در جريان عمل . توسعه ،ظرفيت وتوانمندي بالقوه شخص وسازمان وجامعه را افزايش مي دهد . توسعه از اين ديدگاه به آنچه شخص مي تواند با آنچه دارد انجام دهد،اطلاق مي شود ،نه تنها آنچه دارد ، به عنوان مثال دو نفر كه داراي امكانات مساوي هستند را در نظر بگيريد ،آن كه توسعه يافته تر است مي تواند كارهاي بيشتري رابا همان امكانات نسبت به شخص ديگر انجام دهد . اين روش ،ارتباط وانسجام بين افراد وبين واحدهاي سازمان از يك سو وارتباط وانسجام با سازمان هاي ديگر ومحيط را از طريق ايجاد تعامل بين آنها فراهم مي آورد . در برنامه ريزي تعاملي ، جريان اطلاعات وتصميم گيري ، يك سويه واز بالا به پايين نيست ، بلكه جرياني است مستمر وچند سويه از داخل سازمان ، با توجه به ويژگي هاي برنامه ريزي تعاملي ، كه بر اساس ملا حظات سيستمي شكل گرفته است ، كاربرد آن موجب توسعه وپيشرفت افراد ، گروه ها وجامعه خواهد بود وهمه اعضاء به نحوي در تصميمات وبرنامه ها تاثير گذارند و به صورت ماتريسي قدرت تحليل واجراء انجام مي گيرد وهرم تحكمي، فردي وقهرماني وجود نخواهد داشت ودر اين راستا گسترش اطلاعات وشفاف سازي ابعاد مسايل نقش كليدي دارد .(6)