P00NEH
17th February 2011, 03:22 PM
: صاحبقران و صاحبقرانيه
First posted: Mon 06 Dec 2004
Description: كاخ صاحبقرانيه در منطقه نياوران بي‌شك يكي از زيباترين آثار تاريخي تهران است. حوادث مهم و تصميمات سرنوشت‌سازي كه در پشت ديوارهاي مستحكم اين قصر صدوپنجاه ساله تهران رخ داده، توانسته است مسير تاريخ معاصر را تغيير دهد.
Article text:
فرزانه ابراهيم زاده
كاخ صاحبقرانيه در منطقه نياوران بي‌شك يكي از زيباترين آثار تاريخي تهران است. حوادث مهم و تصميمات سرنوشت‌سازي كه در پشت ديوارهاي مستحكم اين قصر صدوپنجاه ساله تهران رخ داده، توانسته است مسير تاريخ معاصر را تغيير دهد. هر چند گفتن از تاريخ آن تكرار مكررات است. شايد بسياري از كساني كه در طي سالهاي متوالي استواري صاحبقرانيه از آن گذر كرده‌اند از خود پرسيده باشند كه معني «صاحبقرانيه» چيست و چرا اين عمارت زيبا به اين نام مشهور است؟ در ذهن بيشتر مردم، در مورد لغت صاحبقران و اطلاق آن به اين بناي تاريخي اين باور است كه ناصرالدين شاه قاجار به اين دليل كه پنجاه سال كه معادل يك قران است، سلطنت كرد و كاخ زيبايي را كه در سال 1267 ساخت صاحبقرانيه ناميد. اما با نگاهي به تاريخ دوره‌اي مي‌توان دريافت كه چنين باوري نمي‌تواند به‌طور كامل صحيح باشد. در لغت‌نامه دهخدا ذيل لغت صاحبقران آمده است: آن مولود كه وقت افتادن نطفه وي در رحم مادر، يا به‌وقت ولادت او قران عظمي باشد و برج قران در طالع بود و بعضي گويند كه در سال ولادت او زحل و مشتري را قران عظمي باشد و اين نوع قران عظمي بعد از سالهاي فراوان واقع شود، و اين چنين مولود را پادشاهي دير ماند. از اسكندري منقولست آنكه وقت ولادت او زهره و مشتري را قران باشد. دكتر محمد معين نيز در فرهنگ لغت خود علاوه بر معني بالا گفته است: پادشاهي عظيم‌الشأن عادل و جهانگيري كه دولتش دوام داشته باشد. همچنين كسي كه در عصر خود بجهتي از جهات بر هم‌مسلكان خويش تفوقي حاصل كرده و در حرفه خود ممتاز باشد. در گذشته هر قرن را هشتاد سال حساب مي‌كردند و كسي كه به سي‌امين سال حيات خود رسيده يك قران را گذرانده بود. يعني هر دوره سي ساله را يك قران مي‌گفتند. پادشاهي كه بيش از سي سال سلطنت كرده بود صاحبقران ناميده مي‌شد. با توجه به متون تاريخي مشخص مي‌شود كه در گذشته اطلاق لفظ صاحبقران به پادشاهان، اهميت بسياري داشت و بيشتر حكمرانان ايران براي نشان دادن قدرت و شجاعت خود از اين لقب استفاده مي‌كردند. شايد مهمترين پادشاهي كه به لقب صاحبقران مشهور شد، ناصرالدين شاه قاجار بود. اما پيش از او پادشاهان ديگر نيز اين لقب را داشتند. نوشته كوچكي پشت الماس كوه‌نور حك شده كه متن آن چنين است: سلطان صاحبقران فتحعلي شاه قاجار. در بسياري از نوشته‌هايي كه از دوران صفوي و افشاريه مانده نيز اين لقب را در كنار پادشاهاني چون نادرشاه افشار و شاه عباس دوم مشاهده مي‌كنيم. يك تعريف بسيار كم اهميت نيز وجود دارد كه مؤلف ناشناس كتاب «هرمزدنامه» گفته است. وي ذيل نام قران ـ‌به‌عنوان واحد پول ايران‌ـ مي‌نويسد: «لفظ قران در ابتدا صاحبقران بوده است و بهمين خاطر بيشتر پادشاهان ايران به صاحبقران مشهور بوده‌اند.
ناصرالدين شاه سلطان صاحبقران و كاخ صاحبقرانيه
فتحعلي شاه قاجار براي فرار از گرماي تهران و تفريحات تابستاني دستور داد تا در منطقه‌اي خوش آب و هوا در شمال و خارج از تهران، باغي بسيار زيبا آماده كنند. او نيزارهاي اطراف روستاي «گرده‌وي» يا «كردويه» را به اين امر اختصاص داد. اين ده و منطقه، يكي از قديمي‌ترين نقاط اطراف شهر تهران بودند. در دوره ساساني بهرام چوبين ـ‌فرمانده دلاور از خانواده مهران‌ـ كه منطقه ري را در تملك خود داشت برادري بنام كردويه داشت. او در مناطق شمال ري زندگي مي‌كرد و زمينهايش را بنام خودش كردويه نام گذاشت. دكتر حسين كريميان مي‌نويسد: نام باستاني نياوران «كردوي» بوده است كه در جغرافياي دره رودبار در ذكر شكرآب آهار آمده است. «از شكراب هرگاه به طرف شميران بروند به قريه كردوي مي‌رسند كه تا شكراب دو فرسخ است و اولين قريه شميران است.» فتحعلي شاه پس از خشكاندن نيزار، باغ خود را بنام «ني‌آوران» گذاشت كه بعدها در اثر تكرار لفظ به «نياوران» تبديل شد. پس از او محمدشاه بناي ساده و كوچكي را ايجاد كرد. ناصرالدين شاه قاجار كه در سال 1264 قمري به سلطنت رسيد در سال 1267 ق. دستور داد حاج علي‌خان حاجب‌الدوله ـ اعتمادالسلطنه‌ـ عمارت بزرگي را در باغ نياوران بنا گذارد. اين ساختمان در دو طبقه ساخته شد . چون به دشتي بزرگ اشراف داشت كه شهر را مي‌شد ديد آن را «جهان‌نماي نياوران» ناميد. بعدها در كنار كاخ جهان‌نما عمارتهاي ديگري ساخته شد. بطوري كه دكتر فووريه در خاطرات خود به حدود 50 عمارت مختلف اشاره مي‌كند كه هر يك به يك يا چند تن از زنان ناصرالدين شاه اختصاص داشت. در سال 1293 ق. ناصرالدين شاه به مناسبت سي‌امين سالگرد سلطنت خود سكه‌اي ضرب كرد كه بر آن نوشته شده بود: «ناصرالدين شاه غازي خرد صاحبقران». از اين تاريخ به بعد بود كه رسماً لقب سلطان صاحبقران را در تمام مكاتبات اداري و خصوصي خود به‌كار مي‌برد. در همين سال جهان‌نماي نياوران را نيز «صاحبقرانيه» ناميد. اين عمارت با شكوه در طول حيات خود تا بهمن 58 يكي از مكانهايي بود كه در سرنوشت ايران معاصر مؤثر بود. نخستين تلگراف ايران به صاحبقرانيه مخابره شد. فرمان مشروطه توسط مظفرالدين شاه در اين كاخ امضا شد. در دوره پهلوي نيز آن را براي اسكان مهمانان بسيار مهم اختصاص دادند. در سال 1346 فرح ديبا ـ‌همسر محمدرضا پهلوي‌ـ كه از محيط سعدآباد راضي نبود، دستور داد تا در كنار كاخ صاحبقرانيه كاخي براي سكونت آنها بر پا شود و پس از انتقال خانواده پهلوي به آنجا، كاخ جديد را نياوران نام‌گذاري كرد. نيزار قديمي روستاي كردويه كه روزي به خانواده مهران تعلق داشت، امروز زيباترين كاخ موزه تهران است كه در گوشة شمال تهران قرار گرفته است
http://www.niavaranpalace.ir/
First posted: Mon 06 Dec 2004
Description: كاخ صاحبقرانيه در منطقه نياوران بي‌شك يكي از زيباترين آثار تاريخي تهران است. حوادث مهم و تصميمات سرنوشت‌سازي كه در پشت ديوارهاي مستحكم اين قصر صدوپنجاه ساله تهران رخ داده، توانسته است مسير تاريخ معاصر را تغيير دهد.
Article text:
فرزانه ابراهيم زاده
كاخ صاحبقرانيه در منطقه نياوران بي‌شك يكي از زيباترين آثار تاريخي تهران است. حوادث مهم و تصميمات سرنوشت‌سازي كه در پشت ديوارهاي مستحكم اين قصر صدوپنجاه ساله تهران رخ داده، توانسته است مسير تاريخ معاصر را تغيير دهد. هر چند گفتن از تاريخ آن تكرار مكررات است. شايد بسياري از كساني كه در طي سالهاي متوالي استواري صاحبقرانيه از آن گذر كرده‌اند از خود پرسيده باشند كه معني «صاحبقرانيه» چيست و چرا اين عمارت زيبا به اين نام مشهور است؟ در ذهن بيشتر مردم، در مورد لغت صاحبقران و اطلاق آن به اين بناي تاريخي اين باور است كه ناصرالدين شاه قاجار به اين دليل كه پنجاه سال كه معادل يك قران است، سلطنت كرد و كاخ زيبايي را كه در سال 1267 ساخت صاحبقرانيه ناميد. اما با نگاهي به تاريخ دوره‌اي مي‌توان دريافت كه چنين باوري نمي‌تواند به‌طور كامل صحيح باشد. در لغت‌نامه دهخدا ذيل لغت صاحبقران آمده است: آن مولود كه وقت افتادن نطفه وي در رحم مادر، يا به‌وقت ولادت او قران عظمي باشد و برج قران در طالع بود و بعضي گويند كه در سال ولادت او زحل و مشتري را قران عظمي باشد و اين نوع قران عظمي بعد از سالهاي فراوان واقع شود، و اين چنين مولود را پادشاهي دير ماند. از اسكندري منقولست آنكه وقت ولادت او زهره و مشتري را قران باشد. دكتر محمد معين نيز در فرهنگ لغت خود علاوه بر معني بالا گفته است: پادشاهي عظيم‌الشأن عادل و جهانگيري كه دولتش دوام داشته باشد. همچنين كسي كه در عصر خود بجهتي از جهات بر هم‌مسلكان خويش تفوقي حاصل كرده و در حرفه خود ممتاز باشد. در گذشته هر قرن را هشتاد سال حساب مي‌كردند و كسي كه به سي‌امين سال حيات خود رسيده يك قران را گذرانده بود. يعني هر دوره سي ساله را يك قران مي‌گفتند. پادشاهي كه بيش از سي سال سلطنت كرده بود صاحبقران ناميده مي‌شد. با توجه به متون تاريخي مشخص مي‌شود كه در گذشته اطلاق لفظ صاحبقران به پادشاهان، اهميت بسياري داشت و بيشتر حكمرانان ايران براي نشان دادن قدرت و شجاعت خود از اين لقب استفاده مي‌كردند. شايد مهمترين پادشاهي كه به لقب صاحبقران مشهور شد، ناصرالدين شاه قاجار بود. اما پيش از او پادشاهان ديگر نيز اين لقب را داشتند. نوشته كوچكي پشت الماس كوه‌نور حك شده كه متن آن چنين است: سلطان صاحبقران فتحعلي شاه قاجار. در بسياري از نوشته‌هايي كه از دوران صفوي و افشاريه مانده نيز اين لقب را در كنار پادشاهاني چون نادرشاه افشار و شاه عباس دوم مشاهده مي‌كنيم. يك تعريف بسيار كم اهميت نيز وجود دارد كه مؤلف ناشناس كتاب «هرمزدنامه» گفته است. وي ذيل نام قران ـ‌به‌عنوان واحد پول ايران‌ـ مي‌نويسد: «لفظ قران در ابتدا صاحبقران بوده است و بهمين خاطر بيشتر پادشاهان ايران به صاحبقران مشهور بوده‌اند.
ناصرالدين شاه سلطان صاحبقران و كاخ صاحبقرانيه
فتحعلي شاه قاجار براي فرار از گرماي تهران و تفريحات تابستاني دستور داد تا در منطقه‌اي خوش آب و هوا در شمال و خارج از تهران، باغي بسيار زيبا آماده كنند. او نيزارهاي اطراف روستاي «گرده‌وي» يا «كردويه» را به اين امر اختصاص داد. اين ده و منطقه، يكي از قديمي‌ترين نقاط اطراف شهر تهران بودند. در دوره ساساني بهرام چوبين ـ‌فرمانده دلاور از خانواده مهران‌ـ كه منطقه ري را در تملك خود داشت برادري بنام كردويه داشت. او در مناطق شمال ري زندگي مي‌كرد و زمينهايش را بنام خودش كردويه نام گذاشت. دكتر حسين كريميان مي‌نويسد: نام باستاني نياوران «كردوي» بوده است كه در جغرافياي دره رودبار در ذكر شكرآب آهار آمده است. «از شكراب هرگاه به طرف شميران بروند به قريه كردوي مي‌رسند كه تا شكراب دو فرسخ است و اولين قريه شميران است.» فتحعلي شاه پس از خشكاندن نيزار، باغ خود را بنام «ني‌آوران» گذاشت كه بعدها در اثر تكرار لفظ به «نياوران» تبديل شد. پس از او محمدشاه بناي ساده و كوچكي را ايجاد كرد. ناصرالدين شاه قاجار كه در سال 1264 قمري به سلطنت رسيد در سال 1267 ق. دستور داد حاج علي‌خان حاجب‌الدوله ـ اعتمادالسلطنه‌ـ عمارت بزرگي را در باغ نياوران بنا گذارد. اين ساختمان در دو طبقه ساخته شد . چون به دشتي بزرگ اشراف داشت كه شهر را مي‌شد ديد آن را «جهان‌نماي نياوران» ناميد. بعدها در كنار كاخ جهان‌نما عمارتهاي ديگري ساخته شد. بطوري كه دكتر فووريه در خاطرات خود به حدود 50 عمارت مختلف اشاره مي‌كند كه هر يك به يك يا چند تن از زنان ناصرالدين شاه اختصاص داشت. در سال 1293 ق. ناصرالدين شاه به مناسبت سي‌امين سالگرد سلطنت خود سكه‌اي ضرب كرد كه بر آن نوشته شده بود: «ناصرالدين شاه غازي خرد صاحبقران». از اين تاريخ به بعد بود كه رسماً لقب سلطان صاحبقران را در تمام مكاتبات اداري و خصوصي خود به‌كار مي‌برد. در همين سال جهان‌نماي نياوران را نيز «صاحبقرانيه» ناميد. اين عمارت با شكوه در طول حيات خود تا بهمن 58 يكي از مكانهايي بود كه در سرنوشت ايران معاصر مؤثر بود. نخستين تلگراف ايران به صاحبقرانيه مخابره شد. فرمان مشروطه توسط مظفرالدين شاه در اين كاخ امضا شد. در دوره پهلوي نيز آن را براي اسكان مهمانان بسيار مهم اختصاص دادند. در سال 1346 فرح ديبا ـ‌همسر محمدرضا پهلوي‌ـ كه از محيط سعدآباد راضي نبود، دستور داد تا در كنار كاخ صاحبقرانيه كاخي براي سكونت آنها بر پا شود و پس از انتقال خانواده پهلوي به آنجا، كاخ جديد را نياوران نام‌گذاري كرد. نيزار قديمي روستاي كردويه كه روزي به خانواده مهران تعلق داشت، امروز زيباترين كاخ موزه تهران است كه در گوشة شمال تهران قرار گرفته است
http://www.niavaranpalace.ir/