faridbensaeed
14th December 2008, 02:25 PM
حريق و كنترل آن
تكنولوژي حريق
سوختن يا احتراق :
عبارت است از تركيب مواد قابل اشتعال با اكسيژن هوا به كمك حرارت .
انفجار :
اگر ميل تركيبي عوامل اشتعال با همديگر زياد باشد سوختن يا احتراق چنان شديد بوقوع مي پيوندد كه آنرا انفجار مي گويند.
حريق :
آتش ناخواسته و دور از انتظار و اراده را حريق مي گويند .
مثلث آتش :
1. مواد قابل اشتعال
2. مواد قابل اشتعال
اكسيژن هوا
اكسژن هوا
3. حرارت
حرارت
1. مواد قابل اشتعال
مواد سوختني جامد مانند : چوب ، كاغذ ، پارچه و …
موادسوختني مايع مانند : فراورده هاي نفتي ( نفت ، بنزين و … )
موادسوختني گازي مانند : گاز طبيعي ، گاز مايع و …
2. اكسيژن هوا
هوا تركيبي از 21 درصد اكسيژن ، 78 درصد نيتروژن ( ازت ) و يك درصد گازهاي سبك ديگر مي باشد .
آنچه باعث سوختن مي گردد اكسيژن هوا است كه به سرعت با جسم سوزنده تركيب شده و توليد شعله مي نمايد و هر جسم سوزنده براي ادامه سوختن احتياج به اكسيژن دارد و چنانچه اكسيژن موجود در هوا از 21 درصد به 5 درصد كاهش يابد ادامه آتش سوزي ميسر نخواهد بود .
اگر كبريت افروخته اي را به ازت ( نيتروژن ) نزديك كنيد خاموش مي شود و چنانچه كبريت نيم افروخته اي را به اكسيژن نزديك كنيم دوباره مشتعل مي گردد و از خاصيت خاموش كنندگي ازت و گازهاي ديگر مانند انيدريد كربنيك در خاموش كردن آتش استفاده مي شود .
3. حرارت
وقتي اشتعال صورت مي گردد كه درجه گرما بر حسب نوع و جنس مواد تركيب كننده جسم سوزنده به حد كفايت رسيده باشد و اين را نقطه اشتعال مي نامند .
نقطه اشتعال عناصر مختلف با هم فرق دارند بعضي از اجسام در حرارت متعارف هوا مي سوزند و بايد از مجاورت با اكسيژن بدور باشند . بعضي ديگر حرارت به حرارت بيشتري احتياج دارند و ابتدا بايد داغ گشته و بعد تبديل به شعله گردد . باي آنكه مايعات و جامدات ( قابل اشتعال ) آتش بگيرتد ابتدا بايد داغ شوند تا توليد گاز يا بخار نمايد و همين گاز يا بخار است كه آتش گرفته به صورت شعلهه خود نمائي مي نمايد .
سرايت حرارت
سرايت حرارت از سه عامل ايجاد مي شود كه دو عامل ( مواد قابل اشتعال و هوا ) تقريبا هميش كنار هم قرار دارند و انچه كه بيشتر آتش را ايجاد مي كند حرارت است و حرارت از سه طريق ممكن است از نقطه اي به نقطه ديگر سرايت نمايد :
أ. جابجائي
حرارت ايجاد شده بوسيله رابطه هوا ، گازها و مايعات از محلي به محل ديگر منتقل مي گردد . مانند حرارت اطراف بخاري و يا شوفاژ و كوره ها و يا حرارت آب در دستگاههاي آبگرمكن و امثال آن .
ب. هدايت
حرارت در جامدات بخصوص فلزات از نقطه اي به نقطه ديگر هدايت مي شود و درجه هدايت حرارت اجسام با يكديگر متفاوت است .
ت. تشعشع
امواج حرارتي تا موقعي كه به جسم شفافي برخورد ننمايد به حركت خود ادامه مي دهد و حرارت را انتقال مي دهند و در برخورد با جسم شفاف تقسيم شده يك قسمت صرف گرم كردن جسم شفاف شده و قسمت ديگر از جسم شفاف عبور كرده و فضاي پشت آن را گرم مي كند و يك قسمت نيز برمي گردد و منعكس مي شود و فضاي مقابل جسم شفاف را گرم مي سازد مانند شيشه پنجره كه امواج حرارتي به آن بتابد ولي اگر يك طرف جسم كدر باشد مانند شيشه اي كه آغشته به آب آهك يا گل سفيد شده باشد امواج حرارتي از جسم عبور نكرده و بر مي گردد .
شرايط لازم براي اشتعال
اشتعال تحت شرايط مشخص صورت مي گيرد و بستگي به نوع و ابعاد مواد تركيب كننده جسم دارد كه عبارت است از :
أ. جسم سوزنده و هوا بايد در كنار هم قرار گيرند و هر چه جسم سوزنده تماس بيشتري با اكسيژن داشته باشد عمل اشتعال آسانتر و سريعتر صورت مي گيرد پس هر چه ذرات تركيب كننده جسم سوزنده پراكنده تر باشد تماس بيشتري با هم داشته و زودتر مشتعل مي گردد تركيب گازها زودتر از مايعات و مايعات زودتر از جامدات آتش مي گيرند .
ب. ماده بي هوش كننده
اتر خيلي آتش زا است بنابراين هميشه بايد اتر را از حرارت و تابش دور نگاه داريم .
ت. مايعات به سهولت گازها آتش نمي گيرند زيرا هوا نمي تواند به راحتي در مايعات رخنه كند ولي اگر مايعات را به كمك حرارت و فشار هوا و يا بخار تبديل به گاز نمائيم مانند گازها فورا مشتعل مي گردند بخاري نفتي و … مثال مناسبي براي اين مورد مي باشد .
ث. هر چه مواد سوختي خرد تر باشند زودتر و آسانتر آتش مي گيرند و هر چه فشرده تر و به هم پيوسته تر باشند ديرتر آتش مي گيرند .
ج. اجسام متخلخل و مجوف ( درون خالي ) زودتر از اجسام فشرده آتش مي گيرند يك قطعه ذغال چوب زودتر از يك قطعه ذغال سنگ آتش مي گيرد زيرا هوا زودتر در آن نفوذ مي كند و به همين علت خاموش كردن اجسام متخلخل و مجوف مانند مانند اسفنج مشكل تر است .
ح. بعضي اجسام به شكل توده آتش نمي گيرند ولي اگر بصورت گرد درآيند و در مجاورت قرار گيرند خود به خود مشتعل مي گردند و گاهي منفجر مي شوند مانند سرب ، آلومينيوم و غيره
اجسامي كه قابل سوختن نيستند
بعضي اجسام موجود در طبيعت در شرايط معمولي قابل سوختن نيستند و با اكسيژن تركيب نمي شوند اين اجسام كه بطور طبيعي در قشر زمين يافت مي شوند و يا بطور مصنوعي ساخته مي شوند به سه دسته تقسيم گرديده اند :
1) مواد نسوز اسيدي : مانند خاك رس كه قسمت اعظم پوسته سطحي زمين را تشكيل مي دهد ماسه سنگ و بسياري از سنگها نيز شامل مواد نسوز اسيدي مي شود .
2) مواد نسوز قليائي : مانند سنگهاي آهكي كه خاكها و مواد معدني طبيعي كه عنصر مهم آنها مواد قليائي است .
3) مواد نسوز خنثي : عبارتند از خاكستر استخوان و كروميت و كليه عناصري كه ميل تركيبي با مواد ديگري نداشته و با اكسيژن نيز تركيب نمي شود و در نتيجه توليد احتراق نمي كند . وجود اين نسوز ها در صنعت براي عايق بندي ديگها و … استفاده دارد .
عوامل ايجاد آتش
عوامل ايجاد كننده آتش سوزيها را مي توان به شرح زير تقسيم بندي نمود :
1) تماس مستقيم با شعله يا مواد مشتعل
2) درجه حرارت كم براي مدت زياد
3) گرم شدن خود به خود و سوختن
4) انفجار با انتشار سريع شعله
5) رعد و برق
6) انفجار خاك و گرد منفجره
7) الكتريسيته
8) فعل و انفعالات شيميائي
9) مالش ، فشار ، ضربه به علت سقوط اجسام
10) الكتريسيته ساكن
در حالات مذكور به محض اينكه حرارت ماده به نقطه احتراق رسيد شروع به سوختن مي كند به شرط آنكه به انرازه كافي اكسيژن موجود باشد . البته بايد توجه داشت كه نقطه احتراق هر ماده تابع شرايط و وضع خاصي است كه در آن شرايط و وضع ماده قرار گرفته باشد . مثلا اگر ماده خشك باشد آسانتر مي سوزد و اگر مرطوب باشد مشكل تر خواهد سوخت .
اصول كلي مبارزه با آتش
همانطور كه قبلا توضيح داده شد اجتماع سه عامل سوخت ، هوا و حرارت براي ايجاد آتش لازم است و اجتماع اين سه عامل را مثلث آتش سوزي از اجتماع سه عامل فوق جلوگيري نموده و براي آن بايد يكي از عوامل سه گانه را از بين برد گاهي لازم مي شود توما هر دو يا سه عامل ررا از بين ببريم تا خطر اشتعال دوباره آتش وجود نداشته باشد مانند خفه كردن مخزن سوختي كه بسيار گرم شده باشد همزمان با خنك كرده بدنه مخزن براي جلوگيري از اشتعال مجدد و براي حذف عوامل ايجاد آتش ، اصطلاحات زير بكار برده مي شود .
1) سرد كردن
اگر عامل حرارت از بين برود عمل سرد كردن انجام گرفته است بهترين و ارزانترين وسيله براي سرد كردن اب همراه با فشار است و در موارد استثنائي براي خاموش كردن اوراق بهادار و يا مواد غذائي و اجسامي كه ممكن است رنگ پس بدهند ، خسارات پس از خاموش كردن آتش بيشتر از خسارات آتش سوزي باشد از طريق خفه كردن استفاده مي شود و آب به كار نمي رود .
2) خفه كردن
اگر عامل اكسيژن قطع شود عمل خفه كردن انجام گرفته است بهترين طريقه براي خفه كردن آتش استفاده از ماسه خشك الك شده يا پتوي خيس در مناطقي كه دسترسي به وسايل آتش نشاني ندارند مفيد است هنگامي كه آتش توسعه پيدا كرد مي بايد از وسايل آتش نشاني استفاده نمود .
3) سد كردن
اگر مانع رسيدن سوخت به مواد در حال اشتعال شوند عمل سد كردن انجام گرفته است مانند بستن شير مخزني كه سوخت را به آتش مي رساند يا تخليه مخزني كه از رو آتش گرفته است همچنين دور كردن مواد قابل اشتعال از دسترس آتش و يا قطع كردن اتصال برق .
دسته بندي آتشها
a. شامل آتش هائي كه بعد از سوختن از خود خاكستر به جاي مي گذارند .
مانند چوب ، پارچه ، كاغذ و بعضي ترمو پلاستها
عامل اصلي خاموش كنند : آب مهمترين عاملي است براي خامش كردن اين نوع آتشها آب است كه عامل حرارت را از بين مي برد . اگر آب با فشار توام باشد چون در تمام حجم آتش نفوذ مي كند كه موثر بوده و نتيجه مطلوب تر است .
ساير عوامل خاموش كننده :
ا . پودر خشك
2 . گاز کربنیک
b. شامل آتش هائي كه بعد از سوختن از خود خاكستر به جاي نمي گذارند .
مانند فرآورده هاي نفتي و هپتان پنتان . عامل اصلي خاموش كننده پودر خشك است ، پودر خشك براي خفه كردن اين نوع آتشها مي توان از پودر خشك معمولي استفاده كرد .
ساير عوامل خاموش كننده و اثرات آن :
1 . كف . كف شيميايي و مكانيكي در صورتي كه جداگانه به كار روند سفيد است .
2 .گاز كربنيك . چون اكسيژن هوا را از 21 درصد به 15 % درصد تقليل مي دهد . آتش را خفه مي كند براي بيشتر آتشهاي داخل ظرفهاي سر بسته يا سرباز داخل اتاقها ، اجاقها و ماشينهاي برق و بيشتر اماكن صنعتي مثل مخازن و همچنين آنها از 250 فوت مربع تجاوز كند مناسب نيست و بايد در نضر داشت ، هميشه براي مقابله با آتش بايستي مقدار نهايي گاز كربنيك در اختيار باشد ، چون ممكن است آتش دوباره در اثر گرمي سطح مواد نفتي مخزن روشن شود .
3 . كربن تتراكلريد – كلروبرمومتان – متيل برومايد براي آتشهاي كوچك اين طبقه مفيدند .
c. آتش هاي ناشي از برق ، دينام ، ژنراتور و …
عوامل اصلي خاموش كننده : گاز كربنيك و پودر خشك مي باشد .
1 . گاز كربنيك : به علت عايق بودن براي خاموش كردن آتشهاي كوچك روپوش سيم هاي برق و سيم پيچهاي وسايل برقي قبل از قطع جريان برق مي توان بكار برد .
2 . پودر خشك : در آزمايشي كه بر روي صفحه فلزي با برق 550 v توسط پودر خشك به عمل آمد اتصالي پيش نيامده است و به همين جهت براي آتشهاي برقي مناسب است ولي تنها عيب آن گذاشتن اثري از گرد و غبار بر روي دستگاههاي برقي مي باشد .
ساير عوامل خاموش كننده :
1 . كربن تترا كلرايد
2 . كلرو برو متان
3 . متيل برومايد
كه هر سه براي آتشهاي برقي مناسبند چون با برق 550 v و 3000 v آزمايش شده و اتصالي بوجود نيامده است .
تذكر : قطع جريان برق قبل از هر اقدامي ديگر ضروري است .
. D آتش هاي ناشي از گازها
آتش سوزي گازها عموما توام با انفجار است خاموش كننده خاصي براي اطفا، اين نوع آتشها توصيه نمي گردد مناسب ترين كار براي كنترل آين نوع آتش ، قطع منبع نشت و انتشار گاز مي باشد .
تكنولوژي حريق
سوختن يا احتراق :
عبارت است از تركيب مواد قابل اشتعال با اكسيژن هوا به كمك حرارت .
انفجار :
اگر ميل تركيبي عوامل اشتعال با همديگر زياد باشد سوختن يا احتراق چنان شديد بوقوع مي پيوندد كه آنرا انفجار مي گويند.
حريق :
آتش ناخواسته و دور از انتظار و اراده را حريق مي گويند .
مثلث آتش :
1. مواد قابل اشتعال
2. مواد قابل اشتعال
اكسيژن هوا
اكسژن هوا
3. حرارت
حرارت
1. مواد قابل اشتعال
مواد سوختني جامد مانند : چوب ، كاغذ ، پارچه و …
موادسوختني مايع مانند : فراورده هاي نفتي ( نفت ، بنزين و … )
موادسوختني گازي مانند : گاز طبيعي ، گاز مايع و …
2. اكسيژن هوا
هوا تركيبي از 21 درصد اكسيژن ، 78 درصد نيتروژن ( ازت ) و يك درصد گازهاي سبك ديگر مي باشد .
آنچه باعث سوختن مي گردد اكسيژن هوا است كه به سرعت با جسم سوزنده تركيب شده و توليد شعله مي نمايد و هر جسم سوزنده براي ادامه سوختن احتياج به اكسيژن دارد و چنانچه اكسيژن موجود در هوا از 21 درصد به 5 درصد كاهش يابد ادامه آتش سوزي ميسر نخواهد بود .
اگر كبريت افروخته اي را به ازت ( نيتروژن ) نزديك كنيد خاموش مي شود و چنانچه كبريت نيم افروخته اي را به اكسيژن نزديك كنيم دوباره مشتعل مي گردد و از خاصيت خاموش كنندگي ازت و گازهاي ديگر مانند انيدريد كربنيك در خاموش كردن آتش استفاده مي شود .
3. حرارت
وقتي اشتعال صورت مي گردد كه درجه گرما بر حسب نوع و جنس مواد تركيب كننده جسم سوزنده به حد كفايت رسيده باشد و اين را نقطه اشتعال مي نامند .
نقطه اشتعال عناصر مختلف با هم فرق دارند بعضي از اجسام در حرارت متعارف هوا مي سوزند و بايد از مجاورت با اكسيژن بدور باشند . بعضي ديگر حرارت به حرارت بيشتري احتياج دارند و ابتدا بايد داغ گشته و بعد تبديل به شعله گردد . باي آنكه مايعات و جامدات ( قابل اشتعال ) آتش بگيرتد ابتدا بايد داغ شوند تا توليد گاز يا بخار نمايد و همين گاز يا بخار است كه آتش گرفته به صورت شعلهه خود نمائي مي نمايد .
سرايت حرارت
سرايت حرارت از سه عامل ايجاد مي شود كه دو عامل ( مواد قابل اشتعال و هوا ) تقريبا هميش كنار هم قرار دارند و انچه كه بيشتر آتش را ايجاد مي كند حرارت است و حرارت از سه طريق ممكن است از نقطه اي به نقطه ديگر سرايت نمايد :
أ. جابجائي
حرارت ايجاد شده بوسيله رابطه هوا ، گازها و مايعات از محلي به محل ديگر منتقل مي گردد . مانند حرارت اطراف بخاري و يا شوفاژ و كوره ها و يا حرارت آب در دستگاههاي آبگرمكن و امثال آن .
ب. هدايت
حرارت در جامدات بخصوص فلزات از نقطه اي به نقطه ديگر هدايت مي شود و درجه هدايت حرارت اجسام با يكديگر متفاوت است .
ت. تشعشع
امواج حرارتي تا موقعي كه به جسم شفافي برخورد ننمايد به حركت خود ادامه مي دهد و حرارت را انتقال مي دهند و در برخورد با جسم شفاف تقسيم شده يك قسمت صرف گرم كردن جسم شفاف شده و قسمت ديگر از جسم شفاف عبور كرده و فضاي پشت آن را گرم مي كند و يك قسمت نيز برمي گردد و منعكس مي شود و فضاي مقابل جسم شفاف را گرم مي سازد مانند شيشه پنجره كه امواج حرارتي به آن بتابد ولي اگر يك طرف جسم كدر باشد مانند شيشه اي كه آغشته به آب آهك يا گل سفيد شده باشد امواج حرارتي از جسم عبور نكرده و بر مي گردد .
شرايط لازم براي اشتعال
اشتعال تحت شرايط مشخص صورت مي گيرد و بستگي به نوع و ابعاد مواد تركيب كننده جسم دارد كه عبارت است از :
أ. جسم سوزنده و هوا بايد در كنار هم قرار گيرند و هر چه جسم سوزنده تماس بيشتري با اكسيژن داشته باشد عمل اشتعال آسانتر و سريعتر صورت مي گيرد پس هر چه ذرات تركيب كننده جسم سوزنده پراكنده تر باشد تماس بيشتري با هم داشته و زودتر مشتعل مي گردد تركيب گازها زودتر از مايعات و مايعات زودتر از جامدات آتش مي گيرند .
ب. ماده بي هوش كننده
اتر خيلي آتش زا است بنابراين هميشه بايد اتر را از حرارت و تابش دور نگاه داريم .
ت. مايعات به سهولت گازها آتش نمي گيرند زيرا هوا نمي تواند به راحتي در مايعات رخنه كند ولي اگر مايعات را به كمك حرارت و فشار هوا و يا بخار تبديل به گاز نمائيم مانند گازها فورا مشتعل مي گردند بخاري نفتي و … مثال مناسبي براي اين مورد مي باشد .
ث. هر چه مواد سوختي خرد تر باشند زودتر و آسانتر آتش مي گيرند و هر چه فشرده تر و به هم پيوسته تر باشند ديرتر آتش مي گيرند .
ج. اجسام متخلخل و مجوف ( درون خالي ) زودتر از اجسام فشرده آتش مي گيرند يك قطعه ذغال چوب زودتر از يك قطعه ذغال سنگ آتش مي گيرد زيرا هوا زودتر در آن نفوذ مي كند و به همين علت خاموش كردن اجسام متخلخل و مجوف مانند مانند اسفنج مشكل تر است .
ح. بعضي اجسام به شكل توده آتش نمي گيرند ولي اگر بصورت گرد درآيند و در مجاورت قرار گيرند خود به خود مشتعل مي گردند و گاهي منفجر مي شوند مانند سرب ، آلومينيوم و غيره
اجسامي كه قابل سوختن نيستند
بعضي اجسام موجود در طبيعت در شرايط معمولي قابل سوختن نيستند و با اكسيژن تركيب نمي شوند اين اجسام كه بطور طبيعي در قشر زمين يافت مي شوند و يا بطور مصنوعي ساخته مي شوند به سه دسته تقسيم گرديده اند :
1) مواد نسوز اسيدي : مانند خاك رس كه قسمت اعظم پوسته سطحي زمين را تشكيل مي دهد ماسه سنگ و بسياري از سنگها نيز شامل مواد نسوز اسيدي مي شود .
2) مواد نسوز قليائي : مانند سنگهاي آهكي كه خاكها و مواد معدني طبيعي كه عنصر مهم آنها مواد قليائي است .
3) مواد نسوز خنثي : عبارتند از خاكستر استخوان و كروميت و كليه عناصري كه ميل تركيبي با مواد ديگري نداشته و با اكسيژن نيز تركيب نمي شود و در نتيجه توليد احتراق نمي كند . وجود اين نسوز ها در صنعت براي عايق بندي ديگها و … استفاده دارد .
عوامل ايجاد آتش
عوامل ايجاد كننده آتش سوزيها را مي توان به شرح زير تقسيم بندي نمود :
1) تماس مستقيم با شعله يا مواد مشتعل
2) درجه حرارت كم براي مدت زياد
3) گرم شدن خود به خود و سوختن
4) انفجار با انتشار سريع شعله
5) رعد و برق
6) انفجار خاك و گرد منفجره
7) الكتريسيته
8) فعل و انفعالات شيميائي
9) مالش ، فشار ، ضربه به علت سقوط اجسام
10) الكتريسيته ساكن
در حالات مذكور به محض اينكه حرارت ماده به نقطه احتراق رسيد شروع به سوختن مي كند به شرط آنكه به انرازه كافي اكسيژن موجود باشد . البته بايد توجه داشت كه نقطه احتراق هر ماده تابع شرايط و وضع خاصي است كه در آن شرايط و وضع ماده قرار گرفته باشد . مثلا اگر ماده خشك باشد آسانتر مي سوزد و اگر مرطوب باشد مشكل تر خواهد سوخت .
اصول كلي مبارزه با آتش
همانطور كه قبلا توضيح داده شد اجتماع سه عامل سوخت ، هوا و حرارت براي ايجاد آتش لازم است و اجتماع اين سه عامل را مثلث آتش سوزي از اجتماع سه عامل فوق جلوگيري نموده و براي آن بايد يكي از عوامل سه گانه را از بين برد گاهي لازم مي شود توما هر دو يا سه عامل ررا از بين ببريم تا خطر اشتعال دوباره آتش وجود نداشته باشد مانند خفه كردن مخزن سوختي كه بسيار گرم شده باشد همزمان با خنك كرده بدنه مخزن براي جلوگيري از اشتعال مجدد و براي حذف عوامل ايجاد آتش ، اصطلاحات زير بكار برده مي شود .
1) سرد كردن
اگر عامل حرارت از بين برود عمل سرد كردن انجام گرفته است بهترين و ارزانترين وسيله براي سرد كردن اب همراه با فشار است و در موارد استثنائي براي خاموش كردن اوراق بهادار و يا مواد غذائي و اجسامي كه ممكن است رنگ پس بدهند ، خسارات پس از خاموش كردن آتش بيشتر از خسارات آتش سوزي باشد از طريق خفه كردن استفاده مي شود و آب به كار نمي رود .
2) خفه كردن
اگر عامل اكسيژن قطع شود عمل خفه كردن انجام گرفته است بهترين طريقه براي خفه كردن آتش استفاده از ماسه خشك الك شده يا پتوي خيس در مناطقي كه دسترسي به وسايل آتش نشاني ندارند مفيد است هنگامي كه آتش توسعه پيدا كرد مي بايد از وسايل آتش نشاني استفاده نمود .
3) سد كردن
اگر مانع رسيدن سوخت به مواد در حال اشتعال شوند عمل سد كردن انجام گرفته است مانند بستن شير مخزني كه سوخت را به آتش مي رساند يا تخليه مخزني كه از رو آتش گرفته است همچنين دور كردن مواد قابل اشتعال از دسترس آتش و يا قطع كردن اتصال برق .
دسته بندي آتشها
a. شامل آتش هائي كه بعد از سوختن از خود خاكستر به جاي مي گذارند .
مانند چوب ، پارچه ، كاغذ و بعضي ترمو پلاستها
عامل اصلي خاموش كنند : آب مهمترين عاملي است براي خامش كردن اين نوع آتشها آب است كه عامل حرارت را از بين مي برد . اگر آب با فشار توام باشد چون در تمام حجم آتش نفوذ مي كند كه موثر بوده و نتيجه مطلوب تر است .
ساير عوامل خاموش كننده :
ا . پودر خشك
2 . گاز کربنیک
b. شامل آتش هائي كه بعد از سوختن از خود خاكستر به جاي نمي گذارند .
مانند فرآورده هاي نفتي و هپتان پنتان . عامل اصلي خاموش كننده پودر خشك است ، پودر خشك براي خفه كردن اين نوع آتشها مي توان از پودر خشك معمولي استفاده كرد .
ساير عوامل خاموش كننده و اثرات آن :
1 . كف . كف شيميايي و مكانيكي در صورتي كه جداگانه به كار روند سفيد است .
2 .گاز كربنيك . چون اكسيژن هوا را از 21 درصد به 15 % درصد تقليل مي دهد . آتش را خفه مي كند براي بيشتر آتشهاي داخل ظرفهاي سر بسته يا سرباز داخل اتاقها ، اجاقها و ماشينهاي برق و بيشتر اماكن صنعتي مثل مخازن و همچنين آنها از 250 فوت مربع تجاوز كند مناسب نيست و بايد در نضر داشت ، هميشه براي مقابله با آتش بايستي مقدار نهايي گاز كربنيك در اختيار باشد ، چون ممكن است آتش دوباره در اثر گرمي سطح مواد نفتي مخزن روشن شود .
3 . كربن تتراكلريد – كلروبرمومتان – متيل برومايد براي آتشهاي كوچك اين طبقه مفيدند .
c. آتش هاي ناشي از برق ، دينام ، ژنراتور و …
عوامل اصلي خاموش كننده : گاز كربنيك و پودر خشك مي باشد .
1 . گاز كربنيك : به علت عايق بودن براي خاموش كردن آتشهاي كوچك روپوش سيم هاي برق و سيم پيچهاي وسايل برقي قبل از قطع جريان برق مي توان بكار برد .
2 . پودر خشك : در آزمايشي كه بر روي صفحه فلزي با برق 550 v توسط پودر خشك به عمل آمد اتصالي پيش نيامده است و به همين جهت براي آتشهاي برقي مناسب است ولي تنها عيب آن گذاشتن اثري از گرد و غبار بر روي دستگاههاي برقي مي باشد .
ساير عوامل خاموش كننده :
1 . كربن تترا كلرايد
2 . كلرو برو متان
3 . متيل برومايد
كه هر سه براي آتشهاي برقي مناسبند چون با برق 550 v و 3000 v آزمايش شده و اتصالي بوجود نيامده است .
تذكر : قطع جريان برق قبل از هر اقدامي ديگر ضروري است .
. D آتش هاي ناشي از گازها
آتش سوزي گازها عموما توام با انفجار است خاموش كننده خاصي براي اطفا، اين نوع آتشها توصيه نمي گردد مناسب ترين كار براي كنترل آين نوع آتش ، قطع منبع نشت و انتشار گاز مي باشد .