poune
25th December 2010, 02:12 PM
کف پای صاف از جمله ناهنجاری های وضعیتی است که به دلایل مختلف از جمله گذاشتن پنجه پا رو به بیرون و راه رفتن اصطلاحا toe outبوجود می آید .هنکامی که پا به بیرون چرخش پیدا می کند قوس کف پا از بین رفته و کف پا صاف می شود. عضله سوم نازک نئی؛ عضله نگهدارنده قوس کف پا است و تضعیف این عضله هم باعث صافی کف پا می شود. شکل فوق از بالا به پایین قوس زیاد کف پا؛ وضعیت نرمال و کف پای صاف را نشان می دهد کف پای صاف گاهی به دلایل فوق است و قاعدتا" قابل درمان است ولی گاهی این وضعیت ثابت شده و با حرکات درمانی قابل درمان نیست. اگر از پشت به پای فرد در حال ایستاده نگاه کنیم فردی که کف پایش صاف است پاشنه پایش بصورت پیچ خورده دیده می شود.
تشخیص کف پای صاف
• بررسی رنگ پوست کف پا:
رنگ پوست پا در نواحی مربوط به قوس طولی داخلی نازک و تمیز است در حالیکه رنگ پوست پا در قسمتهائی که با زمین تماس دارند با این قسمت متفاوت است و اگر رنگ پوست پا در محدوده قوس طولی تغییر کرده بود و مشابه رنگ پوست بقیه قسمت های پا شده بود دا ل بر صافی کف پا است.
علل ايجاد ناهنجاري پاي صاف معمولاً به دو طريق ايجاد مي شود:1.مادرزادي يا وراثتي 2.اكتسابي يا محيطي
1- مادرزادي: ناهنجاري كف پاي صاف ممكن است از والدين به كودك ارث برسد. اما تعداد كمي از كودكان با اين عارضه متولد مي شوند. نوع مادرزادي اين ناهنجاري به نسل بعد نيز منتقل مي شود. اين نوع ناهنجاري را ثابت مي گويند و درمان آن هم مشكل تر است.
2- كف پاي اكتسابي: تقريباً 90 درصد نوزادان هنگام تولد از نظر قوسهاي كف پا سالم هستند. اما اين درصد در نوجواني و بلوغ كاهش مي يابد و بر تعداد افراد داراي پاي ناهنجار افزوده مي شود. معمولاً اين نوع صافي كف پا انعطاف پذير است و در نتيجه ممكن است در حالتي كه وزن بدن روي پا نباشد شكل طبيعي به خود بگيرد صافي كف پا بعد از تولد در اثر عوامل زير ايجاد مي شود:
I. نداشتن تحرك كافي، ضعف عضلاني در ناحيه ي ساق و كف پا شامل عضلات باز كننده ي انگشتان پا ،ساقي خلفي و قدامي و نازك ني بلند،كوتاه و طرفي و عضلات عمقي كف پا.
II. وزن زياد، خصوصاً افرادي كه در زمان كوتاه به سرعت اضافه وزن يافته باشند.
III. نوع شغل،مشاغلي كه نياز به سرپا ايستادن طولاني و ثابت دارد مثل آرايشگري و يا دندانپزشكي.
IV. پوشيدن كفشهاي نامناسب،تنگ و پاشنه بلند.
V. افزايش سن كه در نتيجه ي آن عضلات و ليگامنته به مرور زمان ضعيف مي شوند و نمي توانن قوسهاي پا را در حالت طبيعي نگه دارند.
VI. بيماراني كه در مدت زيادي بستري بوده اند موقعي كه مجدداً فعاليت خود را شروع مي كنند،دچار درد و ناراحتي در كف پا مي شوند.
VII. در بررسي علل ايجاد كف پاي صاف،سن و وضعيت جسماني نيز بايد مورد توجه قرار گيرد. زيرا در هر سني علت خاصي باعث ايجاد اين صدمه در فرد مي شود. براي مثال كف پاي اكتسابي در بزرگسالان به صورت قابل ملاحظه اي در اثر نوع كار است،در حالي كه در افراد جوان و ورزشكار عمدتاً در اثر ناهمگني در ميزان انعطاف و قدرت عضلات ناحيه ساق و كف پا مي باشد.
شناخت و علايم كف پاي صاف
يكي از ساده ترين راهها براي شناسايي كف پاي صاف ظاهر پاست كه در ناحيه ي مياني و داخلي گودي طبيعي لازم را ندارد. چنانچه نقشي از كف پاي اين افراد به وسيله رنگ و يا پودر روي زمين گذاشته شود، مشاهده مي شود كه اثر كف پاي آنها با پاي طبيعي متفاوت است و در سطح بيشتري با زمين تماس دارد. افرادي كه صافي كف پا دارند با توجه به اينكه قسمت جلو پا ابداكسيون پيدا كرده لذا هنگام راه رفتن انگشتان پا را به سمت خارج قرار مي دهند. اين نوع راه رفتن را در زبان انگليسي out toeing مي گويند. وضعيت كف پا و نحوه ي قرار گرفتن استخوان قاپ روي پاشنه نيز به هم ربط دارند، به اين نحو كه همزمان با كاهش قوس طولي پاشنه نيز به سمت خارج متمايل مي شود. همچنين عوامل بخصوصي ممكن است موجب نادرست قرار گرفتن پا و ساق در امتداد يكديگر و ضعف مكانيكي و در نتيجه وارد آمدن فشار بيش از حد به طرف داخل پا شوند چنانچه مدت طولاني باشد اين فشار ممكن است موجب كشش تدريجي عضلات ،تاندونها و رباطها در طرف داخل پا شود. براي سنجش وضعيت كف پا از دو روش استفاده مي شود.
روش تست آينه (پدواسكوپ)
اين روش سنگيني وزن بدن بر قسمتهاي مختلف پا را مي سنجد. در اين تست،بعد از آماده كردن دستگاه از فرد مي خواهيم روي دستگاه بايستد. تماس كف پا با شيشه و نحوه ي تحمل وزن در آينه ي پاييني دستگاه قابل رؤيت است. اين روش ضمن اينكه نقاط تماس كف پا را مشخص مي كند،ميزان نيرويي را كه به قسمتهاي مختلف پا وارد مي شود به صورت تقريبي نشان مي دهد.
روش پدو گرافي
در اين روش اثر كف پا در حالت حركت بررسي مي شود. در پدوگرافي كف پا به جوهر رنگي آغشته مي شود و از فرد مي خواهيم كه روي سطحي صاف راه برود به طوري كه اثر كف پا روي سطح به صورت مشخصي باقي بماند. در اين روش ابتدا مسير حركت فرد توسط خط باريكي روي سطح مشخص مي شود. روش پدوگرافي نسبت به روش اثر پا (نقش پا) دقت بيشتري دارد.
عوارض
قطعاً بخشي از عوارضي كه در اثر ناهنجاري كف پاي صاف ايجاد مي شود به وظايف قوسهاي كف پا مربوط است. گفته شد كه وظايف اين قوسها ايجاد تحرك بيشتر در كف پا و جذب و تعميم ضرباتي است كه از ناحيه ي كف پا به بدن وارد مي شود. بديهي است در صورت نبودن قوسهاي طبيعي اعمال فوق در پا انجام نمي شود و نيروهايي كه در نتيجه ي راه رفتن، دويدن و پريدن به كف پا وارد مي شود به قسمتهاي فوقاني بدن وارد خواهد شد كه به دنبال آن ناراحتيهايي در مفاصل مختلف بدن از زانو و مهره هاي كمر ايجاد مي شود. در واقع مي توان گفت در نتيجه ي ايجاد اين عارضه بخش مهمي از سازه كار جذب شوك ناشي از وزن بدن با مشكل روبرو مي شود. اين ناهنجاري علاوه بر تضعيف توانمندي عمومي پا،ساختار پا را به گونه اي تغيير مي دهد كه فرد تمايل دارد هنگام راه رفتن پنجه هاي پاي خود را به طرف بيرون بگذارد و استخوان قاپ و پاشنه ي پا نيز از حالت عمومي خود خارج مي شوند. در اين عارضه انگشتان كف پا فعاليت اصلي خود را از دست مي دهند و در نتيجه عضلاتي كه در خم و باز كردن انگشتان دخالت دارند ضعيف مي شوند. اگر ناهنجاري اكتسابي خصوصاً در كودكان درمان نشود تغييرات استخواني هم به دنبال آن به وقوع مي پيوندد و اين عارضه در بزرگسالي به حالت ثابت درمي آيد.
ويژگيهاي عضلاني در ناهنجاري كف پاي صاف
1- عضلات درون گرداننده تحت كشش قرار مي گيرند و در نتيجه ضعيف مي شوند.
2- عضلات برون گرداننده شامل عضلات نازك ني كوتاه،بلند و طرفي كوتاه مي شوند.
3- تاندون آشيل و عضله ي دو قلو كوتاه مي شود.
4- كليه عضلاتي كه در باز و خم شدن انگشتان پا در ناحيه ي ساق و كف پا دخالت دارند ضعيف مي شوند.
پيشگيري و درمان
تمرينهاي اصلاحي كف پاي صاف كه در اينجا پيشنهاد شده اند تنها براي پيشگيري ناهنجاريهاي اكتسابي و محيطي است كه بعد از تولد در فرد ايجاد شده است. براي اصلاح اين عارضه،شناسايي علل بروز آن بسيار مهم است و بايد مشخص شود فرد با پاي صاف به دنيا نيامده است و اين ناهنجاري را در نتيجه ي عوامل مختلفي كه قبلاً ذكر شد از محيط كسب كرده است. در اينجاست كه مي توان براي پيشگيري يا درمان آن تمهيداتي انديشيد. البته بايد توجه داشت كه عضلات كف پا به حركات اصلاحي به كندي واكنش نشان مي دهند و درمان كف پاي صاف،مخصوصاً ناهنجاريهايي كه مدت زمان زيادي از وقوع آن گذشته باشد، به وسيله ي تمرينهاي درماني و حركات اصلاحي به آهستگي صورت مي پذيرد و حتي ممكن است چند سال به طول انجامد.
تمرينهاي ورزشي براي اصلاح كف پاي صاف
ارائه برنامه ي تمرين اصلاحي براي كف پاي صاف بايد به گونه اي باشد كه اهداف زير را تأمين كند:
1- عضله درشت ني قدامي تقويت شود
2- عضلات درون گرداننده تقويت شوند
3- عضلات برون گرداننده تحت كشش قرار گيرند (نازك ني بلند،كوتاه و طرفي)
4- تاندون آشيل و عضله ي دو قلو پشت ساق تحت كشش قرار گيرد
تمرين 1
هدف: توسعه ي انعطاف عضلات برون گرداننده
روش اجرا:پاي خود را در وضعيت چرخش به داخل قرار دهيد.در اين حالت پا را به سمت بالا خم كنيد و مجدداً به حالت استراحت برگرديد.اين تمرين را تكرار كنيد.با انجام اين حركت علاوه بر عضلات برون گرداننده تاندون آشيل نيز تحت كشش قرار گيرد
تشخیص کف پای صاف
• بررسی رنگ پوست کف پا:
رنگ پوست پا در نواحی مربوط به قوس طولی داخلی نازک و تمیز است در حالیکه رنگ پوست پا در قسمتهائی که با زمین تماس دارند با این قسمت متفاوت است و اگر رنگ پوست پا در محدوده قوس طولی تغییر کرده بود و مشابه رنگ پوست بقیه قسمت های پا شده بود دا ل بر صافی کف پا است.
علل ايجاد ناهنجاري پاي صاف معمولاً به دو طريق ايجاد مي شود:1.مادرزادي يا وراثتي 2.اكتسابي يا محيطي
1- مادرزادي: ناهنجاري كف پاي صاف ممكن است از والدين به كودك ارث برسد. اما تعداد كمي از كودكان با اين عارضه متولد مي شوند. نوع مادرزادي اين ناهنجاري به نسل بعد نيز منتقل مي شود. اين نوع ناهنجاري را ثابت مي گويند و درمان آن هم مشكل تر است.
2- كف پاي اكتسابي: تقريباً 90 درصد نوزادان هنگام تولد از نظر قوسهاي كف پا سالم هستند. اما اين درصد در نوجواني و بلوغ كاهش مي يابد و بر تعداد افراد داراي پاي ناهنجار افزوده مي شود. معمولاً اين نوع صافي كف پا انعطاف پذير است و در نتيجه ممكن است در حالتي كه وزن بدن روي پا نباشد شكل طبيعي به خود بگيرد صافي كف پا بعد از تولد در اثر عوامل زير ايجاد مي شود:
I. نداشتن تحرك كافي، ضعف عضلاني در ناحيه ي ساق و كف پا شامل عضلات باز كننده ي انگشتان پا ،ساقي خلفي و قدامي و نازك ني بلند،كوتاه و طرفي و عضلات عمقي كف پا.
II. وزن زياد، خصوصاً افرادي كه در زمان كوتاه به سرعت اضافه وزن يافته باشند.
III. نوع شغل،مشاغلي كه نياز به سرپا ايستادن طولاني و ثابت دارد مثل آرايشگري و يا دندانپزشكي.
IV. پوشيدن كفشهاي نامناسب،تنگ و پاشنه بلند.
V. افزايش سن كه در نتيجه ي آن عضلات و ليگامنته به مرور زمان ضعيف مي شوند و نمي توانن قوسهاي پا را در حالت طبيعي نگه دارند.
VI. بيماراني كه در مدت زيادي بستري بوده اند موقعي كه مجدداً فعاليت خود را شروع مي كنند،دچار درد و ناراحتي در كف پا مي شوند.
VII. در بررسي علل ايجاد كف پاي صاف،سن و وضعيت جسماني نيز بايد مورد توجه قرار گيرد. زيرا در هر سني علت خاصي باعث ايجاد اين صدمه در فرد مي شود. براي مثال كف پاي اكتسابي در بزرگسالان به صورت قابل ملاحظه اي در اثر نوع كار است،در حالي كه در افراد جوان و ورزشكار عمدتاً در اثر ناهمگني در ميزان انعطاف و قدرت عضلات ناحيه ساق و كف پا مي باشد.
شناخت و علايم كف پاي صاف
يكي از ساده ترين راهها براي شناسايي كف پاي صاف ظاهر پاست كه در ناحيه ي مياني و داخلي گودي طبيعي لازم را ندارد. چنانچه نقشي از كف پاي اين افراد به وسيله رنگ و يا پودر روي زمين گذاشته شود، مشاهده مي شود كه اثر كف پاي آنها با پاي طبيعي متفاوت است و در سطح بيشتري با زمين تماس دارد. افرادي كه صافي كف پا دارند با توجه به اينكه قسمت جلو پا ابداكسيون پيدا كرده لذا هنگام راه رفتن انگشتان پا را به سمت خارج قرار مي دهند. اين نوع راه رفتن را در زبان انگليسي out toeing مي گويند. وضعيت كف پا و نحوه ي قرار گرفتن استخوان قاپ روي پاشنه نيز به هم ربط دارند، به اين نحو كه همزمان با كاهش قوس طولي پاشنه نيز به سمت خارج متمايل مي شود. همچنين عوامل بخصوصي ممكن است موجب نادرست قرار گرفتن پا و ساق در امتداد يكديگر و ضعف مكانيكي و در نتيجه وارد آمدن فشار بيش از حد به طرف داخل پا شوند چنانچه مدت طولاني باشد اين فشار ممكن است موجب كشش تدريجي عضلات ،تاندونها و رباطها در طرف داخل پا شود. براي سنجش وضعيت كف پا از دو روش استفاده مي شود.
روش تست آينه (پدواسكوپ)
اين روش سنگيني وزن بدن بر قسمتهاي مختلف پا را مي سنجد. در اين تست،بعد از آماده كردن دستگاه از فرد مي خواهيم روي دستگاه بايستد. تماس كف پا با شيشه و نحوه ي تحمل وزن در آينه ي پاييني دستگاه قابل رؤيت است. اين روش ضمن اينكه نقاط تماس كف پا را مشخص مي كند،ميزان نيرويي را كه به قسمتهاي مختلف پا وارد مي شود به صورت تقريبي نشان مي دهد.
روش پدو گرافي
در اين روش اثر كف پا در حالت حركت بررسي مي شود. در پدوگرافي كف پا به جوهر رنگي آغشته مي شود و از فرد مي خواهيم كه روي سطحي صاف راه برود به طوري كه اثر كف پا روي سطح به صورت مشخصي باقي بماند. در اين روش ابتدا مسير حركت فرد توسط خط باريكي روي سطح مشخص مي شود. روش پدوگرافي نسبت به روش اثر پا (نقش پا) دقت بيشتري دارد.
عوارض
قطعاً بخشي از عوارضي كه در اثر ناهنجاري كف پاي صاف ايجاد مي شود به وظايف قوسهاي كف پا مربوط است. گفته شد كه وظايف اين قوسها ايجاد تحرك بيشتر در كف پا و جذب و تعميم ضرباتي است كه از ناحيه ي كف پا به بدن وارد مي شود. بديهي است در صورت نبودن قوسهاي طبيعي اعمال فوق در پا انجام نمي شود و نيروهايي كه در نتيجه ي راه رفتن، دويدن و پريدن به كف پا وارد مي شود به قسمتهاي فوقاني بدن وارد خواهد شد كه به دنبال آن ناراحتيهايي در مفاصل مختلف بدن از زانو و مهره هاي كمر ايجاد مي شود. در واقع مي توان گفت در نتيجه ي ايجاد اين عارضه بخش مهمي از سازه كار جذب شوك ناشي از وزن بدن با مشكل روبرو مي شود. اين ناهنجاري علاوه بر تضعيف توانمندي عمومي پا،ساختار پا را به گونه اي تغيير مي دهد كه فرد تمايل دارد هنگام راه رفتن پنجه هاي پاي خود را به طرف بيرون بگذارد و استخوان قاپ و پاشنه ي پا نيز از حالت عمومي خود خارج مي شوند. در اين عارضه انگشتان كف پا فعاليت اصلي خود را از دست مي دهند و در نتيجه عضلاتي كه در خم و باز كردن انگشتان دخالت دارند ضعيف مي شوند. اگر ناهنجاري اكتسابي خصوصاً در كودكان درمان نشود تغييرات استخواني هم به دنبال آن به وقوع مي پيوندد و اين عارضه در بزرگسالي به حالت ثابت درمي آيد.
ويژگيهاي عضلاني در ناهنجاري كف پاي صاف
1- عضلات درون گرداننده تحت كشش قرار مي گيرند و در نتيجه ضعيف مي شوند.
2- عضلات برون گرداننده شامل عضلات نازك ني كوتاه،بلند و طرفي كوتاه مي شوند.
3- تاندون آشيل و عضله ي دو قلو كوتاه مي شود.
4- كليه عضلاتي كه در باز و خم شدن انگشتان پا در ناحيه ي ساق و كف پا دخالت دارند ضعيف مي شوند.
پيشگيري و درمان
تمرينهاي اصلاحي كف پاي صاف كه در اينجا پيشنهاد شده اند تنها براي پيشگيري ناهنجاريهاي اكتسابي و محيطي است كه بعد از تولد در فرد ايجاد شده است. براي اصلاح اين عارضه،شناسايي علل بروز آن بسيار مهم است و بايد مشخص شود فرد با پاي صاف به دنيا نيامده است و اين ناهنجاري را در نتيجه ي عوامل مختلفي كه قبلاً ذكر شد از محيط كسب كرده است. در اينجاست كه مي توان براي پيشگيري يا درمان آن تمهيداتي انديشيد. البته بايد توجه داشت كه عضلات كف پا به حركات اصلاحي به كندي واكنش نشان مي دهند و درمان كف پاي صاف،مخصوصاً ناهنجاريهايي كه مدت زمان زيادي از وقوع آن گذشته باشد، به وسيله ي تمرينهاي درماني و حركات اصلاحي به آهستگي صورت مي پذيرد و حتي ممكن است چند سال به طول انجامد.
تمرينهاي ورزشي براي اصلاح كف پاي صاف
ارائه برنامه ي تمرين اصلاحي براي كف پاي صاف بايد به گونه اي باشد كه اهداف زير را تأمين كند:
1- عضله درشت ني قدامي تقويت شود
2- عضلات درون گرداننده تقويت شوند
3- عضلات برون گرداننده تحت كشش قرار گيرند (نازك ني بلند،كوتاه و طرفي)
4- تاندون آشيل و عضله ي دو قلو پشت ساق تحت كشش قرار گيرد
تمرين 1
هدف: توسعه ي انعطاف عضلات برون گرداننده
روش اجرا:پاي خود را در وضعيت چرخش به داخل قرار دهيد.در اين حالت پا را به سمت بالا خم كنيد و مجدداً به حالت استراحت برگرديد.اين تمرين را تكرار كنيد.با انجام اين حركت علاوه بر عضلات برون گرداننده تاندون آشيل نيز تحت كشش قرار گيرد