پهن برگان

[*FATIMA*]

با سلام . در این بخش سعی داریم درختان پهن برگ را شرح دهیم . با امید اینکه مورد توجه قرار گیرد . یا علی [golrooz]

جنس افرا


Acer


Maple
جنس افرا یکی از دو جنس تشکیل دهنده تیره افرا میباشد . افراها درختانی با برگهای متقابل و بدون گوشوارک ، خزان کننده یا همیشه سبز میباشند . گلهای پنچ پر آنها تشکیل گل آذینی پرگل و با اشکال مختلف را میدهند که احتمالاً در ابتدا هرمافرودیت بوده ، اما اکنون اکثراً پلی گام یا دو پایه میباشند . عملاً گلهای نر باعث کم شدن قوه نامیه در مادگی و گلهای ماده باعث شکوفا نشدن بساک های پرچم میشوند . میوه فندقه دوتایی است که هنگام رسیدن به 2 فندقه بالدار تبدیل میشوند . بالهای نامتقارن آنها وسیله خوبی برای پراکنش افراها و همچنین کمکی برای شناسایی آنها میباشد . در حدود 150 گونه ( طبق نظر برخی گیاه شناسان بیش از 300 گونه ) افرا که اکثراً در منطقه معتدله نیمکره شمالی یافت شده اند و فقط در جاوه تا آن سوی خط استوا گسترش یافتند . در نواحی گرمسیری افراها درختان نواحی کوهستانی محسوب میشوند . نام افرا قبلاً بع پلینی – اِلدر شناخته شده بود و احتمالاً در ارتباط با کلمه لاتین آسر یعنی نوک دار و تیز میباشد که مربوط به خصوصیت برگهای برخی افراها میشود .

[*FATIMA*]

کرب


َAcer campestre L.


Field maple or hedge maple


Aceracea
کرب معمولاً به صورت درختجه خای بزرگ یا درختان کوچک گسترده با چند تنه و به بلندی 15-10 متر میباشند . به ندرت دارای تنه ای واحد است و در شرایط مناسب ارتفاع آن به بیش از 20 متر هم میرسد . تاج آن کروی و دارای انشعابات زیادی است . شاخه های جوان آن دارای شیارهای چوب پنبه ای و برجسته میباشند . برگهای خزان کننده آنها دارای 5-3 لوب هستند و 10-5 سانتیمتر طول دارند . اگر آنها فقط دارای 3 لوب مشخص باشند حداقل یک نشانی حاکی از وجود دو لوب دیگر نیز وجود دارد . لوب وسط برگ تقسیمات ثانوی دیگری به صورت سه لوب فرعی نیز پیدا نموده است (اگرچه خیلی مشخص نمیباشد) . اگر دمبرگ آن را قطع کنیم ، شیرابه ی شیری رنگی از آن خارج میشود . برگها در پاییز به زرد طلایی تغییر رنگ میدهند . گلها در اردیبهشت ماه ظاهر میشوند . هر یک از بالهای فندقه های دوتایی در حدود 3 سانتیمتر طول دارد و هر دو بال در امتداد هم و در یک راستای افقی قرار میگیرند . رویشگاههای طبیعی این افرا شامل اروپا و آسیای صغیر است که از زمینهای گذشته آنرا مورد کشت قرار میدادند . به صورت خودرو اغلب جزئی از یک جنگل آمیخته میباشد . به طور مثال در جنگلهای آمیخته بلوط و نارون مشاهده میگردد . همچنین روی خاکهای لومی – شنی سبک با بستر آهکی به خوبی رویش مییابد . واریته های زیادی ندارد . در نواحی مدیترانه شرقی واریته austriacum (Tratt.)DC و در خاور دور واریته tauricum (Kirchn.)Pax مشاهده شده است .

[*FATIMA*]

کرکو


Acer monspessulanum L.


Montpellier Maple


Aceraceae
این گونه درخت کوچکی با ارتفاع در حدود 15 متر ، شاخ و برگ انبوه و درهم میباشد . برگها به طور مشخص دارای سه لوب ، تقریباً در حاشیه صاف و با قاعده قلبی شکل ، در سطح رو سبز تیره و در سطح زیرین سبز مایل به خاکستری هستند . برگها نسبتاً دیر ظاهر میشوند ولی تا فصل پاییز به خوبی سبز باقی میمانند . برگهای آن نسبت به افراهای اروپای مرکزی غیر قابل انعطاف تر ، چرمی شکل اما خزان کننده هستند و این موردی است که با افراهای مشابه خود در جنوب اروپا اختلاف پیدا میکنند . افرای نواحی مدیترانه شرقی برگهایش خزان کننده نیست و فقط دارای 3 لوب نامشخص یا بدون لوب میباشد .
زمان گلدهی آن از اوایل اردیبهشت تا خرداد است . گلها زرد مایل به سبز و تشکیل دیهیم های کم و بیش پرگل و آویزان را میدهند . میوه ها کوچک ، بالها برخی اوقات به طول فقط 5/1-1 سانتیمتر و در اواخر تابستان مایل به قرمز میشوند . دامنه ی گسترش طبیعی این افرا ، ناحیه مدیترانه از اسپانیا تا قفقاز است . مرز شمالی آن توسط رودخانه های راین و موسل مشخص شده است . این افراها بیشتر روی سراشیبی های آفتابگیر سنگلاخی و خشک رویش پیدا میکنند .از سال 1799 این افراها را در پارکها در نواحی شمالی که خاستگاه طبیعی آنهاست کشت میدادند . در سراسر رویشگاههای آن بسیاری از تفاوت های درون گونه ای به عنوان زیرگونه در نظر گرفته شده است به طور مثال زیر گونه cinerascens(Boiss.)Yaltirk از آسیای صغیر یا واریته هایی مانند montane ، در کوهستانهای مرتفع ایران در ارتفاع بیش از 3000 متر از سطح دریا میرویند برخی از آنها بومی میباشند .

[*FATIMA*]

سفید کرکو


Acer opalus Mill


Italion Maple


Aceraceae
درختی به ارتفاع 10 تا 15 متر و به ندرت 20 متر میباشد . تاج آن گسترده و انبوه ، برگها متنوع ، عموماً دارای 5 لوب کم عمق و یا فقط دارای 3 لوب پهن و سطحی با حاشیه دندانه دار نامنظم میباشند . گلهای زردرنگ و آویخته آن حدود اواخر فروردین ظاهر میشوند . گل آذین به صورت دیهیم های پرگل و با دم گل آذین بلند است . بالهای میوه دارای زاویه حاده یا حتی قائم میباشد . هر یک از بالها در حدود 5/2 سانتیمتری طول دارند و در ابتدا سبز کمرنگ و بغد از رسیدن قرمز مایل به قهوه ای میشوند . این افرا در اروپای جنوبی و بیشتر در نقاط کوهستانی و مرتفع رویش دارد ( جنوب غربی سوئد ، جنوب شرقی فرانسه ، کوههای پیرنه) عموماً در جنگلهای نواحی کوهستانی آفتابگیر و باز میرویند . این نوع افرا را از سال 1752 مورد کشت قرار دادند .

[*FATIMA*]

کرکف


Acer Platanoides L.


Norway Maple


Aceraceae
کرکف درخت متوسطی است که ارتفاع آن معمولاً از 30 متر تجاوز نمیکند . اما عموماً در حدود 20 متر ارتفاع دارد . پوست تنه درختان جوان خاکستری روشن و صاف است ولی بعدها تیره شده و ترکهای مشبک سطحی و تقریباً منظم طولی در آن ظاهر میشود . تاج آن تخم مرغی گسترده و با انشعابات انبوه است . برگهای بدون کرک و خزان کننده ی آن دارای دمبرگ طویل ( در صورت قطع شدن مایع شیری رنگی از آن خارج میشود ) و باریک ، پنجه ای شکل ، با 3 تا 7 لوب پهن ، به عرض 18 سانتیمتر ، با نوک تیز و در هر دو سطح سبز یکنواخت ( در کولتیوارها رنگ متفاوت است ) میباشند . در پاییز معمولاً نارنجی مایل به قرمز میشوند . گلهای معطر و سبز مایل به زرد آن در اواخر فروردین تا اردیبهشت معمولاً قبل یا همزمان با برگها ظاهر میشوند . گلها پانیکولهای پرگل افراشته ای را تشکیل میدهند ( بیش از 40 گل در هر پانیکول ) بالهای فندقه بیش از 5 سانتیمتر طول دارند ، بدون کرک و سبز رنگ میباشد . محل گسترش آن از اسکاندیناوی جنوبی و سراسر اروپا تا قفقاز امتداد پیدا کرده است . افرای تروژ از زمانهای قدیم نه فقط در جنگلها بلکه توسط افراد محلی تیز کاشته شده است . تعداد زیادی از کولتیوارهایی که در طی سالها پرورش داده شدند از نظر فرم رویش یا شکل و رنگ آمیزی برگها با هم اختلاف دارند . بیش از 50 کولتیوار به طور متداول کاشته شده و برای مصارف تجاری و زینتی مورد استفاده قرار گرفته است . بیش از همه کولتیوار Globosum با تاج کروی انبوه در خیابانهای شهر مورد استفاده میباشد . کولتیوارهای دیگر مانند schwedleri یا برگهای قرمز یا کولتیوار Dissectum با شکافهای عمیق در برگها و غیره .

[*FATIMA*]

افرای شبه چناری


Acer Pseudoplatanus


Sycamore Maple L.


Aceraceae
این افرا یکی از محبوب ترین درختان بومی اروپا میباشد . درخت زیبایی است که در جنگلهای کوهستانی رشد میکند و یا در کنار خانه ها کاشته میشود . موضوع قابل توجه این است که این افراها در سر حد گذرگاههای کوهستانی اروپای مرکزی مناظر زیبایی را به وجود آوردند . افراهای شبه چناری درختان بزرگی هستند و ارتفاع آنها به بیش از 30 تا 40 متر میرسد . پوست آنها امکان شناسایی شان را حتی در زمستان زمانیکه عاری از برگ میباشند به ما میدهد . پوست آن فلسی ، خاکستری تیره ، اغلب با لکه های مایل به صورتی است و به صورت ورقه های پهن بزرگ جدا میشود که بسیار شبیه درخت چنار میباشد ( به علت همین شباهت است که نام این افرا را شبه چناری گذاشتند ) تاج آن نسبت به کرکف بلندتر و افراشته تر است اما همیشه منظم و متقارن میباشد و ترکیبی از شاخه های بزرگ اولیه بر روی یک تنه بلند همراه با انشعابات متعدد و بلندتر میباشد .در گونه ی تک و منفرد آن پهنای تاج بیشتر از ارتفاع آن میباشد . برگهای خزان کننده و متقابل آن دارای دمبرگ بلند ، پنجه ای شکل و دارای 5 لوب کند و بی نوک با بریدگی های نسبتاً کم عمق و سطحی است . در ابتدا سطح رو سبز تیره و بدون کرک و سطح زیرین سبز روشن ( برخی اوقات حتی مایل به قرمز) و کرکدار میباشد که بعدها در سطح زیربدون کرک میشود . گلهای سبز – زرد آن به صورت پانیکولهای طویل ( بیش از 12 سانتیمتر ) در اوایل اردیبهشت همزمان یا بعد از برگها ظاهر میشوند . بالهای فندقه ها زبر و ناصاف و با 3 سانتیمتر طول میباشد که مغمولاً تشکیل زاویه تندی را میدهند . افراهای شبه چناری از درختان کوهستانی و مرتفع اروپای مرکزی هستند اما حد شمالی آن تا آن سوی Harz Mtns امتداد نیافته است . گسترش آنها از طرف جنوب شرقی تا قفقاز ادامه دارد . شکل تیپیک آن از زمانهای بسیار قدیم مشاهده شده است . در قرن اخیر همچنین کولتیوارهای بسیار جالبی که از نظر شکل و رنگ آمیزی با هم اختلاف دارند یافت میشود . تعداد 60 کولتیوار تا امروز حفظ شده است . نمونه ای که در کوههای آلپ مشاهده شده است فرم خودرویی با میوه های قرمز مشخص است . بیشتر کولتیوارهای امروزه دارای اختلافاتی در رنگ آمیزی برگهایشان میباشند ( قرمز زرد ، زرد خالدار و غیره )

[*FATIMA*]

افرای تاتار


Acer tataricum L.


Tatar Maple


Aceraceae
هر بچه ای در اروپا مطمئن است که قادر به تشخیص افرا از دیگر درختان به خاطر شکل مشخص برگ آن میباشد و علاوه بر این برگ افرا نشان ملی آنها نیز هست . ملی افراهایی نیز هستند که برگهای آنها دارای لوبهای نامشخص و یا حتی با حاشیه صاف میباشند . افراهای Ginnala یکی از این موارد میباشد . بیشترین گونه اروپایی قابل توجه از این گروه تا تاریکوم است که درختچه ای بسیار بزرگ تقریباً به اندازه یک درخت میباشد . اگر از نظر اندازه به یک درخت برسد ، عموماً چندین تنه دارد و به ندرت به ارتفاع 10 متری میرسد . تاج آن نامنظم و انبوه است . برگهای خزان کننده و متقابل آن دارای دمبرگ طویل ، قلبی – دایره ای یا تخم مرغی شکل ، بدون لوب یا دارای 2 تا 4 لوب کمی مشخص در طرفین با حاشیه مضرس و 9-5 سانتیمتر طول میباشند . در ابتدا سبز و در پاییز قرمز رنگ میشوند . گلها زرد مایل به سفید ، افراشته ، به تغداد 20 تا 30 عدد در هر پانیکول و در اردیبهشت ماه یا دیرتر ظاهر میگردند . بالهای فندقه ها زاویه تندی تشکیل میدهند یا تقریباً حالت موازی دارند . وقتی فندقه ها میرسند بالهای آنها قرمز رنگ میشود . اصل افرای تاتار در جنوب شرقی اروپا و غرب آسیا تا البروس است و در جنگلهای باز و استپی رویش دارد . این افراها از سال 1759 کاشته شده اند . فرم خالدار آن با برگهای خالدار طلایی در ابتدای قرن بیستم ظاهر شده است .
نام افرای تاتار نشان دهنده این است که یک درخت اروپای شرقی میباشد . این افرا البته به زیر جنس Ginnala از جنس افرا اختصاص دارد و همه آنها افراهایی هستند که با اقلیم خشک و با تابستانهای گرم و طاقت فرسا و زمستانهای نسبتاً خشک به خوبی سازش دارند . از نظر رشد و پراکنش طبیعی افرای تاتار مشابه افرای سمنووی در جنگلهای نواحی کوهستانی آسیای مرکزی و نواحی خاصی از Ala Tau است . این گونه ها کاملاً مشابه افرای آمور (A.ginnala Maxim. ) میباشند و معمولاً در پارکهای اروپا رویش دارند . افرای آمور ، بومی نواحی مرکزی و شمالی چین و ژاپن میباشد ، درخت بسیار مناسبی برای پارکهاست و اندازه آن ( عموماً بیش از 6 متر نیست ) بسیار مناسب حتی برای باغهای کوچک میباسد . برگهایشان عموماً فقط دارای 3 لوب است و برگهایی که دارای حاشیه صاف میباشند نیز مستثنی نیستند . خصوصیت منحصر به فرد آنها فقط شکل برگ نیست بلکه باغداران و مهندسین باغبانی عموماً به علت تغییر رنگ پاییزی برگهای آنها که ابتدا قرمز روشن و بعد قرمز تیره و گاهی سفید مخطط میشود جذب آن میگردند . این افرا درختی است که آمدن پاییز را نشان میدهد . برگهایش بزخی اوقات در اوایل شهریور به قرمز تغییر رنگ میدهد و چهره ای غالب و نمایان را در پارکها و باغها در اواخر تابستان ، زمانیکه موقع شکوفایی و زیبایی درختان نیست به وجود می آورد . در اروپا از سال 1860 کاشته شده و در برخی کشورها تظیر روسیه و امریکا مورد کشت قرار میگیرد . به علت تاج انبوهش به عنوان یک سد مستحکم و مؤثر برای مقابله با فشارهای ناشی از کولاکهای برفی و بادهای شدید کاشته میشود .

[*FATIMA*]

افرای سیاه


Acer negundo L.


Box Elder or Ash-leaved Maple


Aceraceae
در بین افراها تعدادی با برگهای مرکب میباشند ، اما فقط یکی از آنها با برگهای مرکب تک شانه ای با بیش از سه برگچه میباشد و آن افرای سیاه از جنس افرا میباشد و حتی برخی از گیاهشناسان بر این باور هستند که نگوندا خود جنس مستقلی است . افرای سیاه درخت کوچک تا متوسطی است که در حدود 15 متر ارتفاع دارد . برخی اوقات با یک و یا گاهی با چندین تنه و تاجی نامنظم و بی قاعده میباشد . پوست تنه صاف و یکنواخت ، خاکستری – قهوه ای تا خاکستری تیره و شاخه های جوان از یک پوشش مومی سفیدرنگی پوشیده شده اند . برگهای خزان کننده آنها از 5 تا 7 برگچه تشکیل شدند ، در سطح رو سبز تیره و در سطح زیر سبز روشن و اغلب کرکدار میباشند . گلها در واخر اسفند ظاهر میشوند و زرد مایل به سبز و به صورت خوشه و در گروه های محوری ظاهر میگردند . این گونه درختی است دوپایه که گلهای نر آن به صورت گروه هایی با دمگل آذین بلند و گلهای ماده به صورت خوشه های آویزان میباشد . فندقه های دوتایی زرد مایل به سفید با بالهایی به طول حدود 4 سانتیمتر است که زاویه تندی را میسازند . افرای سیاه بومی شمال شرقی امریکا است . گسترش آن از ایالت اونتاریو در شمال تا فلوریدا در جنوب میباشد . عموماً در سواحل دریا رویش مییابد . در امتداد رویشگاه آن در مرز آتلانتیک چند واریته نیز از آن یافت شده است . به طور مثال واریته californicum (Torr. Et Gray) sarg در دوره مرطوب کالیفرنیای جنوبی و واریته violaceum (kirchn.) Jager در نیمه غربی امریکا . افرای سیاه بیش از 300 سال است که به خصوص در پارکها و کنار خیابان کاشته میشود بیش از 30 کولتیوار با اختلافاتی در رنگ آمیزی برگها دارند ، که معمولترین آنها زرد خالدار در کولتیوار Aureovariegatum و سفید خالدار در کولتیوار Variegatum میباشند .

[*FATIMA*]

افرای سرخ


Acer Palmatum Thunb.


Smooth Japanese Maple


Aceraceae
این افرا از سرزمین اصلی خود یعنی ژاپن و کره در اوایل قرن نوزدهم به اروپا آورده شده است . درخت نسبتاً کوجکی است که در حدود 8-6 متر ارتفاع دارد و حتی در کولتیوارها بلندتر از این نخواهد شد . عموماً نهال آنها کوتاه میباشد . بنابراین برای کاشت در گلدان مناسب است . پوست تنه صاف و یکنواخت و قرمز مایل به قهوه ای با راههای روشن میباشد ولی با بالا رفتن سن خاکستری رنگ میشود . تاج آن معمولاً بلند و افراشته ، نیمه کروی با انشعابات نامنظم که معمولاً با یک زاویه باز و گسترده و یا حتی گاهی قائم نسبت به تنه رشد میکند . برگها پنجه ای با 5 تا 7 لوب عمیق ، در حاشیه مضرس تیز ، حدود 10 سانتیمتر عرض و به رنگ سبز تیره میباشند که در پاییز به قرمز تغییر رنگ مییابند . گلها قرمز تیره و به صورت دسته های کوچکی در اوایل خرداد و بعد از پیدایش برگها ظاهر میشوند . بالهای فندقه ها کوتاه و در حدود 2 سانتیمتر طول دارند و معمولاً قرمز روشن میباشند . امروزه از این افرا بیش از 60 کولتیوار با تفاوتهایی در رنگ و شکل برگها کاشته شده است که برای کاشت در گلدان مورد استفاده قرار میگیرند .

[*FATIMA*]

جنس شاه بلوط
شاه بلوط هندی
Aesculus hippocastanum L.
Horse chestnut or Buckeye
Hippocastanaceae
شاه بلوط هندی درخت بلند و گسترده ای است که در شرایط مناسب ارتفاع آن به 25 متر میرسد . ولی متوسط ارتفاع درختان کاشته شده به ندرت بیش از 15 متر میباشد و علت آن این است که به خصوص در دهه اخیر آنها مستعد برای بیماریهای قارچی میباشند که سبب پوسیدن و از بین رفتن آنها شده و در نتیجه عمر طولانی ندارند . پوست گونه بالغ قهوه ای مایل به قرمز یا قهوه ای مایل به خاکستری و فلسی شکل میباشد . تنه معمولاً راست ، کوناه ، شاخه های اصلی آن ضخیم و به حالت اریب رو به بالا میباشد . شاخه های انتهایی بعدها به سمت پایین خم شده ولی باز به سمت بالا برمیگردند . یکی از خصوصیات شاه بلوط هندی در زمستان جوانه های بزرگ قهوه ای و چسبناک آن با فلسهای نعل اسبی شکل بزرگ و برجسته میباشد . برگهای بزرگ و متقابل آن مرکب پنجه ای است که معمولاً از 7 برگچه تشکیل شده است ، دمبرگ اغلب حدود 20 سانتیمتر و برگچه انتهایی 25 سانتیمتر طول دارد برگهای تازه روییده دارای پوشش کرکی سفید و براق هستند ولی بعدها بدون کرک میشوند . آنها سبز روشن معمولاً در پاییز به زرد تا طلایی تغییر رنگ مییابد . در مورد فنولوژی کولتیوارها اختلاف بین درختان یکسان از تظر زمان تغییر رنگ برگها در پاییز ممکن است حدود 14 روز باشد . گلها در اوایل اردیبهشت به صورت پانیکولهای مخروطی و افراشته که از گرزنهای یک سویه تشکیل شده اند ، ظاهر میگردند . آنها معمولاً سفید ، برخی اوقات با حاشیه ای قرمز یا خالدار و پیچ خورده میباشند . میوه ها به صورت کپسولهای خاردار با دانه های قهوه ای رنگ هستند . شاه بلوط هندی بومی بخشی از بالکان است . در شمال یونان (Thessaly ) آلبانی مرکزی و چند جایگاه دیگر در مناطق کوهستانی بالکان در بلغارستان مشاهده میگردد . با اینکه وجود آن در قفقاز غربی طبیعی میباشد ولی در این مورد تردید وجود داشته تا اخیراً تعلق مبدأ آن به آسیای صغیر صریحاً رد شده است . شاه بلوط هندی در حاشیه خیابانها و جاده های اروپا کاشته میشوند و در بسیاری از کشورها به نظر میرسد که یک درخت بومی باشد . همچنین دارای کولتیوارهای متعدد است مانند پاکوتاه ها یا انواعی با برگهای گوناگون و رنگارنگ . پیدایش کولتیوار Laciniata با برگچه های بی نهایت باریک و حاشیه پرمانند بسیار قابل توجه میباشد .
شاه بلوط هندی گل قرمز
Aesculus X carnea Hayne
Red Horse chestnut
Hippocastanaceae
این گونه هیبریدی بین شاه بلوط هندی و Aesculus Pavia از امریکای شمالی است . اصل آن به سال 1818 برمیگردد . درختی متوسط (در حدود 20 متر ارتفاع ) با پوست قرمز مایل به قهوه ای که بعدها خاکستری تیره میشود . تنه کوتاه با شاخه های ستبر و نه خیلی بلند و تاج تقریباً کروی میباشد . برگها عموماً از 5 برگچه تشکیل شده و تیره تر و کوچکتر از ( کمتر از 15 سانتیمتر ) شاه بلوط قبلی با دندانه های نامنظم در حاشیه میباشند . گلها افراشته و شامل پانیکولهایی به بلندی 20-15 سانتیمتر است که در نیمه اردیبهشت و دیرتر از شاه بلوط قبلی و کپسول دارای تعداد کمی خار میباشد . امروزه فقط چند کولتیوار از این گونه هیبرید وجود دارد . یک مورد با برگهای متنوع و رنگارنگ و مورد دیگر شاخه های آویخته دارند .
آیلان
Ailanthus altissima (Mill.) swingle
Tree of Heaven
Simaroubaceae
رویش درخت ایلان دلیلی بر شروع موفقیت است . اگرچه بومی جنوب شرق آسیا است ولی وجود آن در بیشتر نواحی سرد اروپا به اثبات رسیده است . این درخت آلودگی هوای شهرهای صنعتی را بهتر از درختان دیگر تحمل میکتد و چنان سازشی یافته است که حتی به طور طبیعی در چنین مکانهایی تکثیر پیدا میکند بذرهای آن جوانه زده و به خوبی حتی در شکاف دیوار یا سنگفرشها رشد مییابد . درختی تنومند با تاج گسترده میباشد . پوست آن خاکستری مایل به سیاه و شکافدار است و شاخه های جوان از کرکهای ریزی پوشیده شده اند . برگهای متناوب و خزان کننده آنها مرکب تک شانه ای با جفت برگچه های متعدد و به طول 50 سانتیمتر و بعضی وقتها تا 90 سانتیمتر میرسد . دندانه های بزرگی در قاعده برگچه های سبز تیره آن مشاهده میشود . تغییر رنگ آنها در پاییز قابل توجه نیست . برگها خاکستری و قهوه ای شده و به زمین میریزند . گلهای 5 گلبرگی کوچک و مایل به سفید آنها در پانیکولهای بزرگ پرگل و آویزان در ماه تیر ظاهر میگردد . گلهای نر و ماده معمولاً بر روی درختان جدا از هم هستند و بوی نامطلوبی دارند .
دلیل آن این است که چوب ، پوست و دیگر قسمتهای این درخت و همچنین بقیه گونه های این خانواده دارای مواد خاص تند و تیزی هستند و همین دلیل بر خویشاوندی آنها با گیاهان خانواده سداب نیز میباشد (مانند سیتروس) میوه فندقه بالدار و با بالهای پهن و مسطح مشابه زبان گنجشک است . درخت آیلان به اروپا از سال حدود 1751 آورده شد و دو کولتیوار قابل توجه و با ارزش با برگهای متنوع و گوناگون دارد که شامل cv.Aucubaefolia , cv.Tricolor میباشد .

[*FATIMA*]

جنس توسکا
Alnus
Alder
توسکاها از درختان نیمکره شمالی هستند و در آنسوی خط استوا ، فقط در یک بخش باریکی در کوههای آند در شمال امریکای جنوبی گسترش پیدا کرده اند . گونه های اصلی توسکای اروپا شامل A.Viridis , A.cordata , A.incana , A.glutinosa میباشد . اختلاف گونه آخر با سه تای اول در این است که درختی کوهستانی و خاص کوههای آلپ و کارپاتین است عموماً به صورت درخنچه ای یا پاکوتاه میباشد . در توسکای ایتالیایی (A.cordata ) اروپای جنوبی برگها در جوانه های زمستانی به طور نامنظم و به صورت پیچیده قرار گرفته اند ، اما تا نخورده اند . رگبرگها به صورت کمانی و قاعده برگ قبلی شکل میباشد . در دو توسکای اصلی اروپایی (A.incana , A.glutinosa ) برگها در جوانه های زمستانی به صورت پیچیده و تاخورده و رگبرگها شانه ای و قاعده برگ گوه ای شکل و پهن میباشد .
توسکای قشلاقی
Alnus glutinosa (L.) Gaert.
Common Alder
Betulaceae
این درخت در حدود 25 متر ارتفاع دارد و با بالا رفتن سن پوست آن شیاردار و به رنگ خاکستری مایل به سیاه و با تاج مخروطی گسترده میشود . درختان تک اغلب از پایین تنه و نزدیک به سطح زمین انشعاب پیدا میکنند و درختانی که در جلگه های ساحلی هستند ، تاج بلند و افراشته دارند . انشعابات اصلی به صورت مایل به سمت خارج و بالا امتداد یافته اند . شاخه های جوان دارای جوانه های زمستانی ارغوانی رنگ مشخص میباشند و شاتون نر در سال قبل تشکیل میشود . برگهای خزان کننده و متناوب آنها ساده و دارای دمبرگ کوتاه ، مدور یا واژ تخم مرغی ، در حدود 9 سانتیمتر طول ، با نوکی فرو رفته و حاشیه ای دندانه ای نامنظم ، سبز پررنگ اما در سطح زیرین سبز کمرنگ میباشند . در پاییز آنها پژمرده و خشک شده و خاکستری یا قهوه ای رنگ میشوند . گلها تک جنس ، یک پایه و ساختمان ساده ای دارند . گلهای نر دارای پوشش 2 تا 4 قسمتی و با 2 تا 4 پرچم ، گلهای ماده نیز دارای پوشش 2 تا 4 قسمتی و تخمدان دو خانه ای با دو کلاله میباشند . گرده افشانی توسط باد انجام میگیرد . زمانیکه گلهای ماده میرسند ، برگه های اصلی و فرعی سنبله ماده به هم متصل شده و مخروط کوچک چوبی شبیه مخروط کاج را به وجود می آورند که حتی با افتادن فندقه ها همچنان روی درخت باقی میمانند . شاتونهای نر ارغوانی رنگ بوده که بعد از باز شدن گل (در اسفند یا فروردین) طویل شده و زرد رنگ میگردند . شاتون های ماده کوتاهتر و پایک دار و به رنگ ارغوانی تیره که بعدها قرمز میشوند و حدود 5 میلیمتر طول دارند . شاتون های رسیده حدود 15 میلیمتر طول دارند و قهوه ای یا سیاه هستند . میوه ها به صورت فندقه های بدون بال تخت و پهن میباشند . این گونه یکی از درختان منحصر به فردی است که ریشه هایش دارای گرهک های کوچکی شامل میکروارگانیسم های همزیست میباشد .این توسکا همچنین یکی از نادرترین درختان بومی اروپا است که در نواحی مرطوب تولید ریشه های نابجا مشابه ریشه های درختان نواحی گرمسیری میکند . چوب تازه قطع شده آن نارنجی رنگ است . این توسکا از اروپا تا قفقاز و سیبری گسترش پیدا کرده و حتی تا آفریقای شمالی نیز امتداد یافته است . این نوع توسکا همچنین در کنار آبهای جاری و در حاشیه رودخانه ها ، محلی که پایه های تیپیک آنرا میتوان دید یافت میشود . در پارکها کولتیوارهای متعدد آنها که دارای اختلافاتی در شکل برگها میباشند کاشته شده اند .
Alnus incana (L.) Moench
Grey Alder
Betulaceae
این توسکا معمولاً دارای تنه راست و باریک و ظریفی میباشد . ارتفاع آن به حدود 25-20 متر میرسد . پوست آن صاف و خاکستری روشن است . در درختان مسن در پایین تنه خاکستری تیره ، فلس مانند و با شیارهای عمیق و در بخش بالایی تنه خاکستری روشن میباشد (نام آن به همین علت میباشد) . تاج مخروطی ، شاخه های جوان خاکستری کرکدار ، بعدها بدون کرک میشود . برگها خزان کننده ، متناوب ، دمبرگ طویل ، از نظر شکل تخم مرغی مایل به بیضی نوکدار و با جاشیه مضرس و سبز کمی مایل به خاکستری میباشند . شاتون ماده دارای پایک کوتاه یا تقریباً بدون پایک و تخم مرغی – مستطیلی میباشند . شاتون نر به صورت گروهی با طول 10-5 سانتیمتر که در اسفند ظاهر میشوند . این توسکا در بیشتر نقاط اروپا تا قفقاز گسترش دارد . عمدتاً در نواحی کوهستانی یا در حاشیه رودخانه ها و نهرها و همچنین در جنگلهای نواحی کوهستانی و نیمه کوهستانی یافت میشود . این گونه در جنگلداری کاربرد دارد و همچنین در احداث جنگل در خاکهای خشک و غیر حاصلخیز موفق بوده است . تنوع زیاد در شکل برگها برای انتخاب بسیاری از کولتیوارها راهنمای خوبی میباشد مانند cv.Angustissima , cv.Semipinnata , cv.Laciniate
Alnus cordata (Loisel.) Desf.
Italian Alder
Betulaceae
درخت کوچکی است با ارتفاع 10 تا 15 متر که گاهی هم به 20 متر میرسد . تاج آن مخروطی بزرگ میباشد . از خصوصیات آن برگهای خزان کننده ، متناوب ، در قاعده قلبی شکل ، در انتها تیز و در حاشیه کنگره ای است . در سطح رو سبز روشن و در سطح زیرین سبز کمرنگ و اغلب دارای دمبرگ بلند میباشند . در محل انشعاب رگبرگها دستجات کرک نارنجی رنگ وشاهده میشود . در فصل پاییز این درخت وصف ناپذیر است . شاتونهای نر ارغوانی و زمانیکه میرسند (بهمن – اسفند) به رنگ طلایی درمی آیند و حدود 10 سانتیمتری طول دارند . شاتون های ماده افراشته و به طول 5/2 سانتیمتر و با پایک طویل هستند . این توسکا بومی جنوب ایتالیا و کورسیکا میباشد . ولی با این وجود بعید به نظر میرسد که در پارکهای اروپا قبل از سال 1820 کاشته شده باشد .
Duschekia Viridis (chaix in vill.) opiz.
Green Alder
Betulaceae
توسکای درختچه ای مربوط به نواحی آلپ و کارپاتین میباشد . رویشگاه آن در ارتفاع 2000 متر از سطح دریاست . اگر توسط انسان کاشته شود در ارتفاع پایینتر هم میروید . این توسکا در ارتفاع 2 تا 5 متری و در یک شطح کسترده تشکیل ساقه های باریک و ظزیفی را میدهد برگها کوچک و به طول در حدود 5 سانتیمتر ، تخم مرغی با قاعده گوه ای و عموماً در سطح زیرین حداقل در محل انشعاب رگبرگها کرکدار است .شاتونهای نر به طول 10-5 سانتیمتر و زرد رنگ میباشند و دانه های گرده را در اواخر فروردین آزاد میکنند . شاتونهای ماده در حدود 2 سانتیمتر طول دارند ، تخم مرغی و عموماً سبز میباشند ( نام درخت به همین علت است) بعدها قهوه ای مایل به قرمز میشوند . این توسکا از اوایل قرن نوزدهم کاشته شده و برای جنگلکاری در خاکهای شنی و غیر حاصلخیز مناسب میباشد .

[*FATIMA*]

جنس توس
Betula
Birch
توس ها از گیاهان چوبی نیمکره شمالی میباشند . در حدود 140-100 گونه از آنها وجود دارد و بیش از 40 گونه آن منقرض شده اند . بیشتر به صورت درختی هستند ولی در شمال و بخشهای کوهستانی به صورت درختچه های کوتاهی مشاهده میگردند . درختانی یکپایه هستند . گلهای نر به صورت شاتون زمستان را پشت سر میگذارند و به 2 کاسبرگ و 2 پرچم تقلیل مییابند اما چون به طور نامنظم قرار گرفته اند به نظر میرسد که شاید تعداد آنها بیشتر باشد . گلهای ماده شامل شاتون هایی هستند که وقتی میرسند از هم جدا شده و میریزند آنها فاقد پوشش و تشکیل گروههای 3 تایی را در کنار برگه ها میدهند .برگکهای گل میانی با برگه های دو گل مجاور به هم پیوسته و یک فلس 3 لوبه را به وجود می آورند که هنگام رسیدن میوه با فندقه های بالدار از درخت جدا میشوند و میریزند . اگر لوبهای جانبی این فلس سع لوبه کمی به سمت عقب برگردد گونه pendula میباشد و اگر به طرف جلو برگردد متعلق به گونه pubescens است . شاخه های جوان در درخت اولی زگیل دار میباشد ولی در درخت دومی از کرک های نمدی پوشیده شده است .
توس یاغان
Betula Pendula Roth
Silver Birch
Betulaceae
درختی است با ارتفاع 20-15 متر و به ندرت بلندتر میباشد . پوست سفید آن به صورت نوارهای کاغذی شکل جدا شده و همین امر موجب مشخص بودن آن در بین سایر درختان میشود . چوب آن حتی زمانیکه تازه باشد خیلی خوب میسوزد . تاج آن به صورت مخروط تا تخم مرغی باریک است و شکل آن بستگی به چگونگی انشعاب آن دارد . در برخی ، شاخه های ردیف بالاتر ستبر و تنومند هستند و در زاویه ای به سمت بالا و بیرون رشد مییابند و در برخی دیگر برعکس نازک و ظزیف میباشند و بنابراین عموماً حالت پاندولی پیدا میکنند . برگهای متناوب و خزان کننده آنها بی نهایت از نظر شکل متنوع هستند عموماً مثلثی یا لوزی شکل و در حاشیه مضرس تیز میباشند . در ابتدا کرکدار و بعدها کاملاً بدون کرک ، سبز براق و در پاییز به زرد طلایی تغییر رنگ مییابد . گلها فقط در اردیبهشت ظاهر میشوند . این توس بومی اروپا میباشد و تا آسیای صغیر گسترش پیدا کرده است . از نظر اکولوژی گونه بسیار مناسب و سازگاری است و قادر است در محیط مرطوب و هم خشک رشد کند . از زمانهای بسیار قدیم کاشته میشده و همروزه هم کولتیوارهای زیادی از آن وجود دارد . به طور مثال cv.Fastigiata , .Young تنوع درون گونه ای آن به خصوص در اسکاندیناوی بسیار زیاد میباشد .
Betula Pubescens Ehrh.
Downy Birch
Betulaceae
این درخت به ارتفاع 20 تا 25 متر میرسد . عموماً در ارتفاعات و نواحی کوهستانی (1000 تا 1500 متر بالاتر از سطح دریا) و روی خاکهای مرطوب از اروپای مرکزی تا سیبری گسترش دارد . شاخه هایش همیشه ستبر و تنومند میباشد فقط گاهی حالت پاندولی پیدا میکنند . تاج معمولاً نامنظم و اغلب متأثر از شرایط کلیماتیکی محیط میباشد . برگها چه از نظر شکل و چه از نظر اندازه بی نهایت و متنوع هستند . حاشیه برگ معمولاً کنگره ای نوک تیز و فقط گاهی به صورت مضرس میباشند . تنوع درون گونه ای آن بسیار زیاد است و همچنین کولتیوارهای زیادی از آن وجود دارد ولی رشد چندانی پیدا نمیکنند .

[*FATIMA*]

جنس ممرز
Carpinus
Hornbeam
ممرزها درختانی هستند که در نواحی معتدله نیمکره شمالی با عرض شمالی 57 درجه رویش مییابند (دانمارک) آنها گرمادوست تر از بلوط ها میباشند . با این وجود جنگلهای بلوط – ممرز را به خصوص در اروپای مرکزی تشکیل میدهند به طور متوسط بین 25 تا 35 گونه از این جنس شناخته شده اما فقط دو تا از این گونه ها در اروپا یافت شده است . میوه به صورت فندقه میباشد که توسط براکته پهن و بزرگی که وسیله ای برای پراکنش دانه های آن میباشد در برگزفته شده است . در ممرز معمولی این براکته ها به طور واضح سه لوبه میباشند در حالیکه براکته های لور چنین لوبهایی را ندارند یا اینکه زیاد محسوس نیست زیرا خیلی کوجک هستند .
ممرز
Carpinus betulus L.
Common Hornbeam
Corylaceae
در حدود 20-15 متر ارتفاع دارد و دارای تنه ای واحد و بدون انشعاب با شاخ و برگ زیاد میباشد . در جنگلها ، محلی که تسطیح شده باشد به سرعت تولید پاجوش و نهال جدید نموده و تشکیل درختچه ای با چندین تنه و یک تاج معمولی را میدهد . ولی بعدها تاج آن به صورت مخروط گسترده تا تخم مرغی درمی آید . پوست ممرز صاف و ابتدا خاکستری روشن و سپس قهوه ای و کمی شیاردار میگردد . برگها خزان کننده و متناوب ، مستطیلی تا بیضی شکل و اغلب روی شاخه های جوان در دو ردیف میباشند ( در یک سطح مانند نارون) و به طور واضح در مرحله جوانی حالت چروکیده دارند . طول آنها 12-4 سانتیمتر میباشد . در حاشیه دندانه ای مضاعف ، سبز تیره و برخی اوقات سبز کمرنگ در سطح زیر و در پاییز به رنگ زرد طلایی تغییر رنگ میدهد . گلها در فروردین تا اردیبهشت ظاهر میشوند . گلهای نر به صورت شاتونهای استوانه ای متراکم و آویزان میباشند و هر براکته شامل یک گل با 12-4 پرچم ، که هر یک ممکن است بساک دو شاخه ای داشته باشد ، در این صورت تعداد پرچمها 24 عدد به نظر میرسد . گلهای نر بر روی شاخه های سال گذشته نشکیل میشوند . گلهای ماده همیشه 2 عدد و محصور در یک براکته سه لوبه میباشند و به صورت شاتونهای آویزان بر روی شاخه های سال جاری تشکیل میشوند . ممرز از سواحل آتلانتیک تا آسیای صغیر (به استثنای شبه جزیره ایبریا) گسترش پیدا کرده است . ممرز میتواند برای قرنها یک درخت جنگلی با ارزش باشد . کولتیوارهایی با برگهای لوبدار (cv.Quercifolia , cv.Incisa) و برگهایی با رنگهای گوناگون (cv.Albo-variegata , cv.Marmorata ,cv.Purpurea ) در باغات رویش دارند .
لور
Carpinus orientalis Mill.
Eastern Hornbeam
Corylaceae
درخت کوچکی است که عموماً حالت درختچه ای دارد و به ندرت به ارتفاع بیش از 5 متر میرسد . برگها کوچکتر از ممرز و با طول 6-5/2 سانتیمتر ، تخم مرغی شکل و در حاشیه دندانه ای مضاعف میباشند . پوست صاف و خاکستری مایل به قرمز است . گریبان میوه آن سه لوبه نیست اما نامنظم ، نامتقارن و با دندانه های نامساوی در حاشیه میباشد . رویشگاه طبیعی آن از طرف غرب تا شمال ایتالیا و سیسیل گسترش یافته است ولی گسترش عمده ی آن در بالکان ، اسیای صغیر ، قفقاز و اطراف دریای سیاه میباشد . این درخت از سال حدود 1739 کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس شاه بلوط
Castanea
Chestnut
شاه بلوط ها (در حدود 10 گونه) از درختان بومی منطقه معتدله جنوبی نیمکره شمالی است . مهمترین آنها شاه بلوط اسپانیایی است که درخت بلندی است و برخی اوقات ارتفاع آن به 30 متر میرسد با این وجود انواع کوچکنر آن در باغات میوه کاشته میشوند .
شاه بلوط
Castanea Sativa Mill.
Sweet or Spanish chestnut
Fagaceae
تاج پهن و گسترده ای دارد که در درختان خودرو و تک ، قطر آن به بیش از 10 متر میرسد . پوست در ابتدا قهوه ای مایل به قرمز و بعدها قهوه ای مایل به خاکستری و بلاخره خاکستری تیره تا تقریباً سیاه و به صورت مشبک شیار دار میباشد . برگهای ساده و خزان کننده آن , متناوب با دمبرگ کوتاه ، مستطیلی – نیزه ای یا نیزه ای – بیضی شکل با طول 12-10 سانتیمتر و حاشیه دندانه دار درشت و تیز میباشد . از نظر رنگ سبز تیره و در پاییز زرد یا قهوه ای میشوند . گلها بعد از برگ ظاهر میشوند . گلهای نر به صورت شاتونهای بلند و افراشته هستند و فقط آثاری از یک مادگی اولیه و غیر فعال در مرکز هر گل مشاهده میشود . زرد بودن بساکها باعث میشود یک مادگی اولیه و غیرفعال در مرکز هر گل مشاهده میشود . زرد بودن بساکها باعث میشود که کل شاتون به همین رنگ به نظر بیاید . گلهای ماده منفرد یا سه تایی و عموماً در زیر شاتون نر قرار گرفته اند . میوه شامل فندقه هایی است که در یک پوشش (کپسول) خارداری به قطر حدود 5 سانتیمتر محصور میباشد ، که با 4 شکاف باز میشوند . اهمیت عمده این شاه بلوط به خاطر چوب مقاوم و بادوام آن است . ساختمانها و آثار تاریخی که در اسپانیا از عصر مفرغ باقی مانده دلیلی بر کشت آن از زمانهای قدیم میباشد .
اصل این درخت میوه احتمالاً بومی نواحی مدیترانه ، شمال آفریقا و خاور نزدیک میباشد . فندقه های آن از زمانهای قدیم در آنجا تحت اسامی Sardis ,Heracles و همچنین Kastan معروف بودند . آخرین اسم آن از واژه ارمنی kask اقتباس شده که میوه درخت Kaskeni ممکن است همان میوه ی شاه بلوط ما باشد . ریشه ارمنی این لغت به صور گوناگون و در زبانهای مختلف به کار برده شده تا به صورت اسم لاتین جنس castanea درآمده است . با وجود اینکه شاه بلوط به عنوان یک درخت میوه از هزاران سال پیش کاشته میشده است ولی اولین کولتیوار زینتی آن در سال 1755 کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس کاتالپا
Catalpa
Catalpa
کاتالپا از خانواده بیگنونیاسه میباشد و عمدتاً در نواحی گرمسیری میروید . اگرچه عموماً به دمای پایین حساس میباشد ولی برخی از گونه های آن زمستان اروپا را برای بیش از دو قرن تحمل نمودند . جنس کاتالپا گسترش چندانی ندارد و فقط در حدود 10 گونه در نواحی محدودی از امریکای شمالی ، کوبا ، تبت و جنوب شرقی چین مشاهده میشوند . اولین گونه ای که از آن در باغات و پارکها کاشته شده است ، C.bignonioides از امریکای شمالی بود (در سال 1726) پس از آن C.speciosa (در سال 1754 از امریکای شمالی) و در سال 1849 C.ovata از چین و C.tibetica در سال 1921 از تبت بود .
کاتالپا
Catalpa bignonioides Walt.
Common catalpa or (Red) Indian Bean tree
Bignoniaceae
کاتالپا (درخت جوالدوز) درختی به ارتفاع 18-15 متر و با (درختان کاشته شده ممکن است کوتاهتر باشند) تنه کوتاه و تاجی گسترده میباشد . پوست آن در ابتدا قهوه ای و بعدها خاکستری تا خاکستری مایل به سیاه و دارای شیارهای سطحی و پهن هستند . در میان تمام خصوصیات مشخص کاتالپاها ، برگهای بزرگ و خزان کننده آنها از همه آشکارتر است . برگهای آن ساده ، منقابل ، با دمبرگ طویل ، قلبی یا تخم مرغی شکل با نوک کوتاه و تیز ، در حاشیه صاف ، لطیف ، سبز روشن ، بعضی وقتها تا 25 سانتیمتر طول و 20-15 سانتیمتر عرض و در سطح زیرین کرکدار میباشند . در هنگام له شدن بوی ناخوشایندی متصاعد میکنند . گلهای کاتالپا عموماً در خرداد یا در اوایل تیر ظاهر میشوند . هرمافرودیت ، متقارن و معمولاً پنتامر میباشند . پانیکولهای پرگل و افراشته آنها تا حدودی مشابه با شاه بلوط هندی است . کاسه دو قسمتی و هر قسمت دارای دو لوب نامساوی است . جام نیز دو قسمتی است که قسمت پایین از سه لوب و قسمت بالا از دو لوب تشکیل شده است . گلها سفید با لکه های قهوه ای – ارغوانی و خطوط شعاعی زردرنگ با 4-3 سانتیمتر طول میباشند . میوه های تیپیک آنها 40-20 سانتیمتر طول دارند و به صورت کپسول کشیده با تعداد زیادی دانه کوچک و باریک و کرکدار هستند که وقتی میرسند برای مدت طولانی بر روی درخت باقی میمانند . کاتالپاها نه تنها در پارکها بلکه در حاشیه خیابانها هم به عنوان زینت کاشته میشوند . در بسیاری از شهرهای اروپا برگهای بزرگ کاتالپا ظاهر مشخص و زیبایی را به بلوارها و خیابانهای عریض آنجا میدهد . به غیر از این کاتالپا (C.bignonioides ) ، C.speciosa warder تیز میباشد که دارای برگهای بدبو و قلبی شکل با کرکهای انبوه در سطح زیرین است و دیگر C.ovata G.Don است که بومی چین میباشد و با گلهای سفید مایل به زرد و برگهای 3 تا 5 لوبه در اروپا میروید . کاتالپاها اغلب در پارکها و شهرها دیده میشوند . همچنین هیبریدهای آنها مانند (C.bignonioides x C.ovata ) C. x erubescens و برخی از کولتیوارهای آن نیز مشاهده شده است .

[*FATIMA*]

جنس داغداغان
Celtis
Hackberry
داغداغان ها به صورت درخت یا درختچه میباشند . بیش از 60 تا 70 گونه از آنها بومی نواحی گرم و نیمه گرم (همیشه سبز و بی خزان) و منطقه معتدل شمالی (گونه های خزان کننده) هستند . نوع رگبرگ بندی در آنها یک خصوصیت کلی در این جنس است . سه رگبرگ مشخص از قاعده برگ وارد پهنه ی برگ میشوند که وسیله ی خوبی برای شناسایی آنها میباشد . در اروپا فقط 2 گونه ازاین جنس کاشته شده است . C.australis , C.occidentalis که اختلاف عمده آنها در برگ میباشد . برگهای گونه اکسید نتالیس در سطح زیرین صاف و بدون کرک و سبز درخشان است ، در حالیکه در گونه اُسترالیس سطح زیرینبرگها همانند شاخه های خیلی جوان خاکستری و کرکدار میباشد . میوه (شفت) در گونه اکسیدنتالیس قرمز – نارنجی ولی در گونه استرالیس قهوه ای مایل بع قرمز تیره تا قهوه ای مایل به سیاه میباشد . هر دو درختانی مقاوم هستند و به خصوص به عنوان درختان حاشیه خیابانها در شهرهای بزرگ نواحی گرم اروپا کاشته میشوند . داغداغان همچنین عمر طولانی تا حدود 600 سال دارد .
Celtis occidentalis L.
Common Hackberry or Nettle – tree
Ulmaceae
درخت متوسطی است که ارتفاع آن به 25-20 متر میرسد ولی انواع کوتاهتر آن به عنوان درخت حاشیه خیابان کاشته میشوند . پوست آن عموماً صاف و خاکستری – قرمز که بعدها خاکستری تیره تا سیاه و به طور نامنظم فلسی و شکافدار میشود . تاج آن نسبتاً باریک و گنبدی شکل است . برگهای خزان کننده آن متناوب ، دمبرگدار ، نامتقارن ، تخم مرغی شکل با نوک تیز و 12-6 سانتیمتر طول میباشند . حاشیه آنها در قسمت پایین و نزدیک به قاعده تقریباً صاف اما به سمت نوک دارای دندانه های تیز و به صورت مضرس میباشند . رنگ آنها سبز براق که در پاییز به زرد طلایی تغییر رنگ میدهند . برگهای جوان در سطح زیر کرکدار هستند اما سریعاً صاف و بدون کرک میشوند (کرکها فقط در محل رگبرگها مشاهده میشوند) . گلها همزمان با برگها ظاهر میشوند . دارای دمگل و پلی گام میباشند یعنی گلهای هرمافرودیت و نر بر روی یک درخت هستند .
گلهای نر به صورت خوشه هایی در بخش های پایین و گلهای هرمافرودیت در بخشهای بالای شاخه های یکساله در کنار برگها ظاهر میگردند . گلها به طور غیر واضح سبز مایل به زرد میباشند . زمان گلدهی در طول فروردین و اردیبهشت میباشد . میوه شفت کروی با بخش گوشتی هشک و 10-7 میلیمتر قطر و پایکی به طول تقریباً همان اندازه میباشد . در ابتدا قرمز – نارنجی میباشد و بعدها بر روی درخت خشک و تیره تر میشود . این گونه بومی امریکای شمالی از کبک در شمال تا آلاباما و کانزاس در جنوب میباشد و از سال 1636 کاشته شده است .
داغداغان
Celtis australis L.
Southern Nettle tree
Ulmaceae
درختی است که ارتفاع آن به 25-20 متر میرسد اما معمولاً در شرایط کشت کوتاهتر میباشد . در بسیاری از خصوصیات با گونه اکسیدنتالیس مشترک است . اما برگهایش باریکتر میباشد و 10 تا 15 سانتیمتر طول دارد و با حاشیه آن دندانه ای تیز و مضرس (به جز در بخش قاعده برگ) و در سطح زیرین خود خاکستری و کرکدار است . میوه های رسیده قرمز تیره و با بیش از 10 میلیمتر قطر و بخش گوشتی آبدار و شیرین میباشد . این گونه بومی نواحی مدیترانه ای و جنوب شرقی آسیا است . برای نخستین بار در اروپا به عنوان یک درخت حاشیه خیابان از سال 1796 کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس خرنوب
Ceratonia
Carob tree
درخت خرنوب یکی از دو گونه اروپایی خانواده سرالپیناسه میباشد . بقیه در نواحی گرم و نیمه گرم یافت میشوند .
خرنوب
Ceratonia siliqua L.
Carob tree
Casalpinaceae
درختی است همیشه سبز با ارتفاع 17-6 متر و تنه ای راست که به سرعت منشعب میشود . پوست آن خاکستری – قهوه ای ، تاج آن تنک و گسترده و با شاخه هایی خمیده میباشد . برگها مرکب تک شانه ای ، متناوب با 20-10 سانتیمتر طول که از 2 تا 4 جفت برگچه مستطیلی یا تخم مرغی شکل با حاشیه صاف تشکیل شده است . گلهای قرمز بدون جام به صورت گروههای خوشه ای یا شاتون مانند در اطراف شاخه های سال قبل ظاهر میشوند . گلهای نر دارای 5 پرچم ، گلهای ماده کوتاه با کلاله ای هاونی شکل و 5 لوبه و کاسه زود افت میباشد .
میوه نیام برجسته و گوشتی با جدار ضخیم و در حدود 3 سانتیمتر عرض و 20-10 سانتیمتر طول و شامل فقط تعداد کمی (3تا8 عدد) دانه میباشد .بخش گوشتی نیام شیرین است و به عنوان غذا برای انسان و حیوانات به کار میرود . یک درخت ممکن است محصول فراوانی در حدود 300 کیلوگرم به بار بیاورد . خرنوب بومی نواحی شرقی مدیترانه شاید فلسطین باشد . این درخت بعدها مورد کشت قرار گرفت و در آفریقای شمالی و نواحی دیگر گسترش پیدا نمود . دانه های آن به عنوان واحد وزن (2/0 گرم) و تحت نام قیراط ( از نام سراتونیا اقتباس گردیده است) کابرد داشته است . این واحد برای اندازه گیری سنگهای قیمتی در جواهرفروشی ها به کار میرفت .

[*FATIMA*]

جنس ارغوان
Cercis
سرسیس سیلیکو آستروم (درخت ارغوان) بومی اروپای جنوبی و آسیای غربی و سرسیس کانادنسیس بومی امریکای شمالی از گیاهان چوبی قدیمی از جنس سرسیس میباشند .
درخت ارغوان
Cercis Siliquastrum L.
Judas tree
Cesalpinaceae
تمایل به رویش آن در شمال ریسک صدمه را در زمستانهای سخت دربردارد . درخت چندان بلندی نیست ، در حدود 10 متر ارتفاع دارد و در نواحی سردتر به مرور به صورت یک درختچه تغییرشکل یافته است . پوست کمی شکافدار آن مایل به قرمز است که بعدها صورتی مایل به خاکستری میشود و تاجی کوتاه و نامنظم دارد . برگها متناوب ، خزان کننده ، کامل ، مدور تا کلیوی شکل و در نوک چال دار ، با 12-7 سانتیمتر عرض ، رگبرگ پنجه ای مشخص ، در سطح رو سبز تیره و در سطح زیرین سبز روشن و در حاشیه یا قاعده به رنگ برنز مایل به قرمز میباشد . گلها قبل از برگ ظاهر شده و در دسته های 3 تا 6 تایی مجتمع میشوند . آنها بنفش مایل به سرخ بوده و در حدود 2 سانتیمتر عرض دارند و در طول دوره گلدهی به درخت بدون برگ منظره جالبی میدهند . نیام باریک و تخت این گونه 10-7 سانتیمتر طول دارد و در ابتدا قرمز مایل به بنفش بود که بعدها به قهوه ای تغییر رنگ میدهد و مدت زیادی بر روی درخت باقی میماند . درخت ارغوان در باغات از سال 1600 کاشته شده و همچنین دارای واریته هایی با گلهای سفید (cv.alba ) . با برگهای متنوع و گوناگون (cv.variegata ) میباشد .

[*FATIMA*]

جنس زغال اخته
Cornus (cynoxylon)
Dogwood
در زمان گیاه شناس بزرگ سوئدی کارلوس لینه (78-1707) جنس زغال اخته به عنوان یک جنس بزرگ مستقل در نظر گزفته شده بود . تحقیقات علمی نشان داده که کورنوس ها یک گروه ناهمگن هستند و شامل گیاهانی میباشند که در بسیاری جهات مشابه هستند اما هیچگونه ارتباط تکاملی ندارند . بنابراین گیاه شناسی معاصر فرضیه ی قدیمی تقسیم جنسی کورنوس به تعداد بیشتری جنس را پذیرفت . بیشتر کورنوس ها به صورت درختچه میباشند فقط گاهی به صورت درختان کوچکی مشاهده میشوند . از گونه های اروپایی درختی میتوان از زغال اخته و کورنوس فلوریدا نام برد که عموماً در پارکها و باغات کاشته میشوند . گلها و میوه های گونه های اصلی جنس کورنوس همه پایک دار میباشند . گل آذین به صورت چتر میباشد . براکته ها رنگ مشخصی ندارند و از گل آذین کوچکتر میباشند . گلها قبل از برگ ظاهر میشوند . گلها و میوه های گونه های جنس سینوگزیلون بدون پایک هستند و گلهایش به صورت کپه های کروی و مجتمع میباشند . براکته ها بزرگتر از گل آذین و اغلب رنگین هستند (وسیله ای برای جلب توجه حشرات میباشد و گلهای بیولوژیکال نامیده میشوند) گلها بعد یا همزمان با برگها ظاهر میشوند .
زغال اخته
Cornus mas L.
Cornelian cherry
Cornaceae
درختی کوچک یا درختچه ای بلند و گسترده میباشد . 10-2 متر ارتفاع دارد . پوست قهوه ای تیره تا خاکستری – قهوه ای آن به صورت ورقه های نازک جدا شده و یا اینکه کمی شکافدار میباشد . برگهای خزان دار آن متقابل ، تخم مرغی شکل با نوک باریک و حاشیه صاف میباشند . 10-4 سانتیمتر طول دارند و با کرکهای کوتاه پوشیده شده و در سطح رو سبز روشن هستند . گلها به صورت دیهیم های پرگل (30-18) کوچک با 9-5 میلیمتر عرض میباشند . 4 براکته گل آذین و همچنین گلبرگها زرد طلایی هستند که به درخت گلدار آن منظره رنگینی میدهند . میوه ها پایکدار و به صورت شقت های قرمز تیره و آویزان و خوراکی میباشند . این درخت در اروپای مرکزی و جنوبی ، آسیای صغیر و قفقاز در دامنه های آفتابی خشک و گرم و اغلب روی مواد آهکی یافت میشود . همچنین بیشتر در حاشیه جنگلها مشاهده میشود زیرا میوه های آن در درجه اول توسط انسان مصرف میشود . انواع مختلف آن تحت عنوان واریته یا فرم مطرح میباشند (معمولاً با اختلاف در شکل برگها) کولتیوارهای آن نیز اغلب در رنگ برگها (cv.Aurea) یا میوه ها (cv.Flava ) با هم اختلاف دارند .
Cynoxylon floridum (L.)
Syn.Cornus florida L.
Britton et Shafer
Flowering Dog wood
Cornaceae
درختچه یا درخت کوچکی با 12 متر ارتفاع و پوستی خاکستری – قهوه ای ناصاف و ناهموار میباشد که به صورت تکه های کوچکی از درخت جدا میشود . مهمترین خصوصیت برجسته و آشکار آن گل آذین است که دارای براکته های رنگین و اغلب در حدود 6 سانتیمتر طول میباشد . تنوع رنگ براکته ها نتیجه وجود کولتیوارهای متعدد آن است (در حدود 30) این درخت بومی امریکای شرقی و(از تکزاس تا مرز کانادا) محل رویش آن در جنگلهای پهن برگ در ارتفاع حدود 1500 متر و بر روی خاکهای خشک میباشد . از سال 1731 کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس فندق
Corylus
Hazel
گیاهی است چوبی با برگهای ساده و خزان کننده و گلهای نر آن به صورت شاتون میباشند که معمولاً در سال قبل تشکیل میشوند ، گلهای ماده در گروههای نامشخص هستند که به صورت دوتایی محصور در یک براکته و هر یک توسط سه براکته ئول احاطه شدند . در طول دوره گلدهی ظاهر شدن کلاله های قرمز رنگ ، باریک و نخ مانند قابل توجه است . بعد از لقاح ، گلها به صورت میوه تیپیک و مشخص فندقه که توسط براکته و براکته ئولهای بزرگ احاطه شده است تغییر مییابد . این پیاله های برگی شکل وسیله خوبی برای تشخیص دو فندق اروپایی میباشند . در فندق ترکیه آنها بلندتر از فندقه هستند و زنگوله ای شکل و دارای تقسیمات عمیق به صورت قطعات باریک و خطی میباشند . در فندق معمولی آنها عموماً کوتاهتر از فندقه میباشند و فقط دارای لوبهای نامنظم و ساده هستند . اما اختلاف اساسی در طول دمبرگ میباشد . در فندق ترکیه طول دمبرگ حداقل 2 سانتیمتر ولی در فندق معمولی حدود 1 سانتیمتر است .
فندق خوراکی
Corylus avellana L.
Common hazel
Betulaceae
درختچه ای بلند با قدرت تکثیر خوب یا به صورت درختی کوچک میباشد که ارتفاع آن به طور متوسط به 5 متر و ندرتاً 10 متر میرسد . دارای پوست قهوه ای – خاکستری صاف و براق میباشد که به صورت نوارهای نسبتاً کوچکی از روی ساقه های قدیمی جدا میشود. برگها در قاعده باریک و هرچه به نوک نزدیک میگردند پهن تر یا تقریباً دایره ای میشوند و دارای 14- 7 سانتیمتر طول با یک نوک تیز میباشند . در قاعده قلبی نامتقارن و با حاشیه ای دندانه ای نامنظم هستند . برگها نسبتاً نازک و لطیف با کرکهای زبر و سبز تیره که در پاییز به زرد یا قهوه ای تغییر رنگ میدهد . شاتونهای نر در ابتدا 3-2 سانتیمتر طول دارند که در دوره گلدهی ، طول آن افزایش مییابد . در زمستانهای معتدل دانه های گرده زود رس در اواخر بهمن منتشر میشوند . در غیر این صورت در اسفند یا فروردین این امر صورت میگیرد . فندق خوراکی در سراسر اروپا گسترش یافته است ( از شمال تا مدار 68 درجه خط استوا ) و امتداد آن تا آسیای صغیر نیز میرسد . معمولاً در جنگلهای مخلوط در زیر درختان بلند یا در حاشیه جنکل به خصوص بر روی مواد آهکی رشد میکند . این درخت سالهاست که به خاطر میوه هایش کاشته میشود . کواتیوارهای زیادی در آن وجود دارد مانند : cv.Cosford , cv.Webbs Preissnuss , cv.Riesennuss کولتیوارها با برگهای جالبشان ( مثل برگ قرمز cv.Fuscorubra ) یا نحوه رویش آنها (cv.Contorta ) با شاخه های پیچ خورده و درهم زینت بخش باغات میباشند .
Corylus colurna L.
Turkish hazel
Betulaceae
این درخت میتواند به بلندی بیش از 20 متر برسد . پوست آن در ابتدا قهوه ای مایل به قرمز میباشد ولی بعدها خاکستری و شکاف خورده و به صورت فلسهایی جدا میشود . تاج آن بزرگ و هرمی شکل با شاخه های کوتاه که به صورت افقی گسترش یافته است . برگها با دمبرگ حدود 5/4 سانتیمتر طول ، مدور تا مستطیلی پهن و با دندانه های مضاعف و نامنظم در حاشیه پهنک میباشند . در سطح رو تیره و در سطح زیرین روشن و معمولاً در پاییز به زرد تغییر رنگ میدهند . شاتون های نر 12-7 سانتیمتر طول دارند . میوه ها دارای حلقه هایی از براکته های بزرگ و شرابه ای شکل و چسبناک با تقسیمات عمیق میباشند که به خوبی فندقه ها را دربرگرفته اند . این درخت بومی جنوب شرقی اروپا و آسیای صغیر میباشد . از سال حدود 1582 کاشته شده است و عموماً به عنوان یک درخت حاشیه بیابان به کار میرود .

[*FATIMA*]

جنس زالزالک یا ولیک
Crataegus
Hawthorn
گونه های اروپایی جنس ولیک به سختی از یکدیگر قابل تشخیص میباشند . از سال 1980 ولیک در اروپا حامل اصلی باکتری (Erwinia ) بود که مانع رشد و نمو وسبب پژمرده شدن گیاهان خانواده رزاسع میشد . ولیک با شاخه های کوتاه و خاردار خود میتواند درختزار انبوه تقریباً غیرقابل نفوذ و راه نیافتنی را تشکیل بدهد . این خصوصیت در بسیاری از کشورها کاربرد خوبی برای ایجاد یک مانع و حصار مقاوم است .
Crataegus laevigata (Poir.) DC.
Midland Hawthorn
Rosaceae
ولیک انگلیسی به صورت درختچه بزرگی در بیشتر نقاط اروپا رویش دارد . در پارکها و کنار خیابانها مشاهده میشود ولی به هرحال به عتوان درخت حاشیه خیابان تا ارتفاع حدود 5 متر میرسد و ندرتاً ممکن است به 10 متر برسد . سپس دارای تاجی کروی و انبوه میشود . پوست آن در ابتدا مایل به قهوه ای و بعدها خاکستری کمرنگ میشود . به خوبی نسبت به هرس سازگار است . انشعابات آن دارای شاخه های کوتاه به طول 3 سانتیمتر و با نوک تیز و خاردار میباشد . برگهای متناوب و خزان کننده آنها دارای 8-4 سانتیمتر طول و پنجه ای با 3 تا 5 لوب نامساوی و مضرس میباشند . در سطح رو سبز تیره براق و در سطح زیر سبز روشن و عموماً در پاییز به زرد تغییر رنگ میدهد . گلهای منظم و 5 پر آن در اردیبهشت تا خرداد ظاهر میشوند و به صورت گرزن های افراشته میباشند . گلبرگها سفید (در کولتیوارها رنگی) و دارای تعداد زیادی پرچم و 2 یا 3 خامه هستند ( در گونه C.monogyna فقط یکی وجود دارد) . میوه سیبی شکل و در حدود 12 میلیمتر طول با بخش گوشتی آردی شکل میباشد . ولیک انگلیسی در اروپا و شمال آفریقا گسترش یافته است و دامنه گسترش آن به شرق نیز میرسد . ولیک اکثراً در بیشه و درختزارها در مناطق غیرمحصور و در حاشیه جنگلها و بر روی سراشیبی های صخره ای رویش دارد . برای تزئین باغات از کولتیوارهای گل قرمز آن (Pauls Scarlet ) استفاده میشود . کاشت آن از سال 1858 در انگلستان و در کنار خیابانها رواج دارد .
Crataegus crus-galli L.
Cockspur Thorn
Rosaceae
درخت کوچکی است به ارتفاع 10-8 متر و ندرتاً به صورت درختچه و با تاجی پهن و نامنظم میباشد . پوست آن ابتدا صاف و خاکستری و بعدها قهوه ای تیره و شکاف دار میشود . این گونه بومی امریکای شمالی بین کانزاس ایالت کبک کانادا است . خصوصیت مهم ولیک اروپایی برگهای تقریباً تخم مرغی شکل با قاعده گوه ای و حاشیه مضرس و دمبرگ کوتاه و مقاوم میباشد . سطح روی آن سبز تیره و سطح زیر سبز روشن است . نام Cockspur Thorn به علت وجود خارهای محکم و طویل و بادوام این درخت میباشد (حدود 8 سانتیمتر) . شاخه های کوتاه به یک نوک تیز منتهی میشوند . گلهای سفید آن به صورت خوشه های آویزان و در خرداد ظاهر میگردند . میوه ها کروی شکل و به طول حدود 10 میلیمتر و قرمز رنگ میباشند که تا زمستان به روی درخت باقی میمانند . این ولیک از سال 1691 کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس سنجد
Elaeagnus
Oleaster
درختان و درختچه هایی هستند که بومی نواحی معتدل نیم کره شمالی میباشند که تا مالزیا امتداد یافته است و دارای سه جنس با حدود 30 گونه میباشد . از خصوصیات آنها کرکهای براق نقره ای یا قهوه ای – برنزی است که روی شاخه های جوان ، برگها و برخی اوقات گلها را میپوشاند .
سنجد
Elaeagnus angustifolis L.
Oleaster or Russian olive
Elaeagnaceae
درختی کوچک با 12-7 متر ارتفاع و ندرتاً به صورت درختچه میباشد . در هنگام جوانی دارای شاخه های خاردار و کرکهای نقره ای است . پوست تنه آن خاکستری با شکافهای عمودی و سطحی میباشد . تاج آن معمولاً نامنظم و تنه آن اغلب خمیده است . برگهای خزان کننده آن متناوب با دمبرگ کوتاه ، مستطیلی و نیزه ای شکل (شبیه بیدها) با 8-4 سانتیمتر طول و حاشیه صاف میباشد . در سطح رو سبز مایل به خاکستری و بدون جلا و در سطح زیر نقره ای با کرکهای منشعب و ستاره ای است . گلهای هرمافرودیت آن (یا هرمافرودیت نر) در اردیبهشت تا خرداد ظاهر میشوند . منفرد (یا در دسته های 2 تا 3 تایی) و با دمگلی کوتاه بر روی محور برگها تشکیل مییابند . در حدود 1 سانتیمتر عرض دارند و در سطح خارجی نقره ای و در سطح داخلی زرد و با یک رایحه و عطر مشخص میباشند . میوه شفت تخم مرغی شکل با حدود یک سانتیمتر طول و در ابتدا نقره ای مایل به سفید و موقع رسیدن قهوه ای با بخش گوشتی آردی شکل است . در آسیای مرکزی یک محصول مهم و یک منبع مواد پروتئینی و قندی و معدنی در کاروانهای مسافرتی به شمار می آمد و میوه های خشک آن آسساب و تبدیل به آرد میشد . این کاربردها وسیله ای برای گسترش گیاه به خصوص در قرون وسطی بود . خاستگاه اصلی آن از نواحی مدیترانه شرقی شروع شده و از آسیای مرکزی گذشته تا چین امتداد پیدا میکند و محل رویش آن در جنگلهایی با خاکهای شنی و حاشیه رودخانه ها میباشد . این درخت نسبت به خشکی مقاوم بوده و از این نظر به سایر درختان ترجیح دارد . مانند بسیاری از درختان با برگهای کرکدار این درخت آلودگیهای جوی را تحمل میکند . در اروپا از قرن شانزدهم کاشته شده است . برای تزئین باغها به علت تاج نقره ای رنگش به خصوص در روزهایی که باد میوزد بسیار باارزش میباشد .
Elaeagnus Commulata Bernh.
Silver – berry
Elaeagnaceae
این نوع سنجد درختچه ای است که ارتفاع آن اغلب کمتر از 4 تا 5 متر میباشد. برگها خزان کننده و در هر دو سطح نقره ای ، تخم مرغی تا نیزه ای شکل (پهن تر از گونه قبل) و با طول 10-2 سانتیمتر میباشد . شاخه های جوان و کاسه گل و همچنین اغلب ، برگها فقط دارای کرکهای نقره ای نیستند بلکه دارای کرکهای قهوه ای نیز میباشند . گلها از اواخر اردیبهشت تا اوایل تیر ظاهر میشوند . ساختمان گل آن مشابه گونه قبل میباشد . فقط تفاوت مهم آن این است که خامه ها در پایین توسط حلقه غده ای احاطه نشده اند و همچنین بزرگتر میباشند . طول آنها 15 میلیمتر ، خوشبو و زردرنگ و در بخش خارجی نقره ای هستند . این گونه در درختزارهای انبوه و مرطوب حاشیه رودخانه ها در نواحی که از شرق کانادا تا مینسوتا ، جنوب داکوتا و یوتا در امریکا امتداد یافته است رویش دارد و از سال حدود 1813 کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس اکالیپتوس
Eucalyptus
Gum tree
خاستگاه اصلی جنس اوکالیپتوس استرالیا میباشد جائیکه در حال حاضر حدود 600 گونه از آن وجود دارد . بیشتر آنها در دمای پایین نابردبار هستند اما برخی هم به خوبی خو گرفته و عادت کردند و امروز عملاً در تمام نواحی مدیترانه رویش دارند . در فرانسه و انگلیس از درختان جنگلی به شمار میروند . اوکالیپتوسها عموماً درختان بلندی میباشند (E.amygdalina در حدود 156 متر ارتفاع و بالاترین رکورد را دارد) . از خصوصیات بارز اوکالیپتوسها چند شکلی بودن برگهایشان است . برگهای درختان جوان متقابل با سطح تحتانی و فوقانی کاملاً واضح و مشخص ، در حالیکه برگهای درختان مسن متناوب و بدون هیچ گونه تمایزی بین دو سطح میباشد . دمبرگها عموماً تابدار هستند . بنابراین نحوه قرار گرفتن برگها به صورت عمودی یا قائم میباشد و به همین دلیل است که اوکالیپتوسها سایه کمی ایجاد میکنند . گلها هرمافرودیت ، منظم و به صورت منفرد یا گروهی میباشند . کاسه و جام پیوسته و به شکل کلاهی هستند که در زمان شکوفایی گل میریزند . پرچمهای متعدد آنها با میله های رنگینشان بسیا زیبا و جلب توجه میکنند . میوه به صورت کپسول چوبی است . بافتهای این درخت به خصوص در برگها شامل روغنهای فرار (روغن اوکالیپتوس) میباشند که در داروسازی به کار میرود .E.globulus در احداث جنگل در اروپا از قرون بیستم واجد اهمیت بوده است .
Eucalyptus globules Labill.
Blue Gum Tree
درختی است در حدود 60 متر ارتفاع با تاجی گسترده و پوستی خاکستری که به صورت نوارهای طولی جدا شده و میریزد . برگها خزان کننده نیستند و 10 سانتیمتر یا بیشتر طول دارند . گلها سفید و دوران شکوفایی آنها از ماه خرداد تا پاییز است . این درخت اولین بار در سال 1829 شناسایی شد و در انگلستان نیز رویش دارد و اکنون تحت نام E.niphophila میباشد . اکثراً در نقاط مرتفع یافت میشود (2000 متر از سطح دریا) در مناطق کوهستانی استرالیا درخت منحصر به فردی را تشکیل میدهد . این درخت در دمای پایین بردبار میباشد .

[*FATIMA*]

جنس راش
Fagus
Beech
راش یکی از زیباترین درختان اروپا و درخت غالب اقلیم جنگلی کوههای کارپاتین میباشد . درخت بزرگی است که اغلب ارتفاع آن حتی بیش از 40 متر میرسد . دارای تاجی گنبدی شکل بزرگ (با بیش از 20 متر قطر) با شاخه های ستبر و تنومند و انشعابات فرعی که با یک زاویه تندی نسبت به یکدیگر خارج شده و خصوصیات بارزی را به تاج آن در زمستان زمانیکه فاقد برگ میباشند میدهد .
راش اروپایی
Fagus sylvatica L.
Common Beech
Fagaceae
پوست این درخت صاف و به ندرت شکافدار و خاکستری مایل به سفید میباشد و به همین علت چوب آن ارزش فوق العاده ای دارد . از خصوصیات بارز دیگر آن جوانه های دوکی شکل و کشیده و نوک تیز آن میباشد (با حدود 2 سانتیمتر طول) . برگهای خزان کننده آن متناوب ، تخم مرغی با 9 سانتیمتر طول و در حاشیه صاف یا موجی – کنگره ای با کرکهای بلند ابریشمین میباشند (در برابر نور کاملاً آشکار است) . در ابتدا آنها سبز روشن ، بعدها سبز تیره و درخشان و در پاییز به طلایی مایل به برنز تغییر رنگ میدهند . برگهایی که میریزند به آرامی تجزیه میشوند (آنها مواد بسیار عالی برای رشد ارکیده ها میسازند) . گلها همزمان با برگ ظاهر شده و عموماً در ماه اردیبهشت گل نر و ماده روی یک درخت تشکیل میشوند . گلهای نر با پوشش کرکدار قرمز مایل به قهوه ای به صورت شاتونهای کروی و به وسیله دم گلهای بلندی آویزان میگردند . گلهای ماده به صورت جفت و در یک گریبان فلسی قرمز مایل به قهوه ای محصور میشدند . میوه به صورت فندقه سه گوش و در یک گریبان زرد مایل به قهوه ای خاردار که در حدود 2 سانتیمتر قطر دارد محصور است که با چهار شکاف باز میشود . این راش بومی اروپای غربی ، مرکزی و جنوبی میباشد . سوئد جنوبی حد شمالی گسترش آن است . در اروپای جنوب شرقی راش ایرانی جایگزین آن میشود و در محل تماس این دو احتمالاً هیبرید آنها وجود دارد . راش در خاستگاه طبیعی خود تشکیل جنگلهای خالص و یا مخلوط را میدهد (به طور مثال جنگلهای راش و صنوبر) همیشه در یک منطقه نسبتاً مرطوب میرویند . در کوههای اروپا راش در ارتفاع حدود 1300 متر از سطح دریا دیده میشود (به نظر میرسد که هیبرید آن در ارتفاع حدود 2000 متر میباشد) . راش علاوه بر اینکه در احداث جنگل درخت با اهمیتی است بلکه از نطر طراحی ییلاقات در زیبایی چشم اندازها به خصوص در پارکهای بزرگ اهمیت زیادی دارد . کولتیوارهای زیادی از آن وجود دارد که احتمالاً بهترین نوع آن به راش قرمز یا مسی معروف است که از اوایل قرن هجدهم کاشته شده و در حال حاضر تحت نام cv.Atropunicea طبقه بندی شده است . بعضی وقتها نیز به نام P.sylvatica f.purpurea نامیده میشود .

[*FATIMA*]

انجیر خوراکی
Ficus
Ficus Carica L.
Fig
Moraceae
درخت بسیار کوچک یا درختچه ای کوچک و گسترده با تنه ای خمیده و پوستی صاف و خاکستری روشن با لکه های تیره میباشد . تاج آن درختچه مانند و در سنین بالاتر نامنظم و گسترده است . برگها تقریباً خزان کننده ، متناوب با 12-10 سانتیمتر طول و تقسیمات پنجه ای عمیق با 3 تا 5 لوب میباشند . علاوه بر طعم خوب میوه آن موضوع جالب توجه این درخت گلها و چگونگی تشکیل میوه آن است . بدین ترتیب که گل آذین اولیه در داخل نهبج مقعری تشکیل میشود که بعدها عمیق تر شده و سرانجام مانند کوزه ای گلهای نارس را دربرمیگیرد . گلهای منفرد به هم پیوسته و یشکیل توده واحدی را میدهند که پس از رسیدن به صورت میوه گروهی شامل فندقه های ریز میباشند که (میوه های واقعی) در داخل نهبج کوزه مانندی که سوراخی باریک در نوک آن پس از کامل شدن به وجود می آید تشکیل میگردند . همچنین همزیستی بین درخت انجیر و حشره کوچک پره بالی از جنس بلاستوفاگا جالب و بی نظیر است . این حشره قادر به گرده افشانی گلهای محصور در داخل نهبج گوشتی انجیر میباشد و این درخت بدون وجود حشره قادر به ادامه حیات نیست . انجیر احتمالاً بومی مدیترانه و آسیای غربی میباشد و از رمانهای خیلی قدیم کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس زبان گنجشک (ون)
Fraxinus
Ash
زبان گنجشک ها درختی و اکثراً کهنسال هستند با برگهایی خزان کننده ، متقابل و مرکب تک شانه ای (به غیر از برخی کولتیوارها) و گلهایی که به صورت پانیکول مجتمع شدند و هرمافرودیت یا پلی گام میباشند . گلهای F.excelsior , F.angustifolia بدون گلپوش یا حداقل بدون گلبرگ و پلی گام هستند . جوانه های زمستانی هر دو گونه سیاه یا مایل به قهوه ای میباشند . گلهای F.ornus هرمافرودیت با گلبرگهای سفید و به صورت پانیکولهای پرگل و جوانه های خاکستری مایل به آبی هستند . جنس زبان گنجشک بسیار بزرگ است و شامل حدود 65 گونه است که در نواحی معتدل تمام نیکره شمالی گسترش دارند .
زبان گنجشک
Fraxinus excelsior L.
Common or European Ash
Oleaceae
درختی به ارتفاع 45-40 متر با تاجی گسترده و تنه ای راست و به قطر 100 سانتیمتر میباشد . پوست آن در ابتدا صاف و خاکستری که بعدها دارای شکافهای عمودی وسطی و رنگ خاکستری مایل به سیاه میشود . شاخه های جوان و یکساله ستبر و تنومند و راست ، خاکستری روشن تا مایل به سبز و با جوانه های زمستانی متقابل و سیاه مخملی مشخص و واضح میباشند . برخی از انشعابات کوتاه آن حالت خمیده و منحنی دارند . برگها از تعداد زیادی برگچه های بدون دمبرگ (13-9) تشکیل شدند . برگچه ها نیزه ای شکل ، بعضی وقتها تا 12 سانتیمتر طول دارند ، نوکدار و در حاشیه مضرس ، در سطح رو سبز تیره و در سطح زیر سبز روشن میباشند . در پاییز تغییر رنگ واضحی نمیدهند . معمولاً فقط مایل به خاکستری یا قهوه ای میشوند و یا هنگامیکه هنوز سبز هستند میریزند . گلهای پلی گام به صورت پانیکولهای متراکم و افراشته و بدون گلپوش میباشند . گلهای هرمافرودیت دارای دو پرچم مشخص با بساک قرمز رنگ و کلاله دو قسمتی هستند . گلهای نر فقط دارای پرچم و گلهای ماده دارای یک مادگی و تعدادی پرچم عقیم میباشند . گلها قبل از برگها و معمولاً در فروردین ظاهر میشوند .
برگها دیرتر از همه درختاان اروپایی ظاهر میشوند . میوه فندقه ، در حدود 10 میلیمتر طول با یک بال غشایی تخت به طول 3-2 سانتیمتر میباشد . تغییرات درون گونه ای این درخت در طبیعت زیاد نیست ولی مطمئناً تفاوتهایی در شکل برگ یا میوه آنها وجود دارد . به طور مثال واریته Pruhoniciana Klast دارای شکاف عمیق در بال میوه است که به صورت بال دو لپه میباشد . در کولتیوارها تفاوت بیشتر در شکل برگها وجود دارد ( به طور مثال cv.Diversifolia , cv.Hesse با برگهای ساده و تقریباً غیر منقسم و در کولتیوارهای cv.Aureovariegata , cv.Jaspidea ) با برگهای رنگارنگ و گوناگون .
این زبان گنجشک یک درخت بومی اروپاست و گسترش آن از طرف شمال تا اسکاندیناوی جنوبی و از طرف شرق تا اورال میباشد . درخت سارگاری است که در زمینهای پست تا نقاط کوهستانی میروید (بیش از 1000 متر از سطح دریا) با این وجود این درخت جنگلهای وسطح و مرطوبی که نزدیک به رودخانه باشد و خاکهای غنی و نمناک را ترجیح میدهد . حتی خاکهای اشباع شده را در جنگلهای مسطح تحمل میکند . این گونه یک درخت الواری با اهمیت و با چوب عالی میباشد .
Fraxinus angustifolia Vahl.
Narrow – leaved Ash
Oleaceae
درختی به ارتفاع 25-20 متر و با پوست خاکستری تیره میباشد که بعدها به صورت شبکه مانند شکاف میخورد . تنه راست ولی در نهایت کمی پیچ و تاب پیدا میکند . جوانه ها در انتهای شاخه های یکساله سیاه رنگ و یا قهوه ای مایل به ارغوانی میباشند . برگهای مرکب یک شانه ای و خزان کننده آنها از 7 تا 10 برگچه تشکیل شده است فقط گاهی ممکن است 5 عدد باشد (یا برعکس بیشتر باشد) . تخم مرغی – مستطیلی تا نیزه ای شکل با 7-5 سانتیمتر طول و در حاشیه مضرس تیز هستند . در سطح پشتی و در محل رگبرگ دارای کرک و باریکتر از زبان گنجشک معمولی است . گلها به صورت گروههای کوچک میباشند . بالهای فندقه ها نیزه ای و 4-3 سانتیمتر طول دارند . خاستگاه اصلی این زبان گنجشک در اروپای جنوبی ، شمال آفریقا و در غرب تا مرکز آسیا میباشد . از سال حدود 1800 کاشته شده است . F.oxycarpa که در اروپای جنوبی تا ایران میروید به نظر میرسد که یک تقسیم درون گونه ای از F.ongustifolia باشد .
زبان گنجشک گل
Fraxinus ornus L.
Manna Ash or Flowering Ash
Oleaceae
این زبان گنجشک درخت کوچکی با 15-8 متر ارتفاع و تاجی تخم مرغی پهن میباشد . پوست آن در ابتدا صاف و خاکستری و بعدها زبر و شکافدار میشود . جوانه های کرکدار آن روی شاخه های یکساله خاکستری مایل به آبی میباشند . برگهای مرکب تک شانه ای متقابل و خزان کننده آنها از 5 تا 8 برگچه مستطیلی تا تخم مرغی پهن با حاشیه مضرس و دمبرگ واضح و شخص تشکیل شدند . گلهای معطر آنها به صورت پانیکولهای پر گل هستند که معمولاً چهار پر و با جامی سفید مایل به کرم با 4 گلبرگ خطی میباشند . میوه به صورت فندقه بالدار و در حدود 2 سانتیمتر طول و با بالهایی بی نهایت باریک هستند . این زبان گنجشک بر روی دامنه های آفتابگیر و سنگی یا در جنگلهای مخلوط باز و عمدتاً در اروپای جنوبی و آسیای غربی رویش دارد . اسلواکی جنوبی و اروپای مرکزی حد شمالی گسترش آنها میباشد . این زبان گنجشک جزئی از جنگلهای بلوط گرمادوست را به خصوص بر روی مواد آهکی تشکیل میدهد .

[*FATIMA*]

جنس لیلکی
Gleditsia
Locust
لیلکی امریکایی
Gleditsia triacanthos L.
Honey or Sweet Locust or Three – thorned Acacia
Caesalpinaceae
درختی با 35 متر ارتفاع و تاجی گسترده و پهن یا تخم مرغی میباشد . پوست آن در ابتدا خاکستری تیره مایل به قرمز تا خاکستری – سیاه است که بعدها به صورت ورقه های بزرگی جدا میشود . خارهای قهوه ای براق ساده تا سه شاخه آن تا 10 سانتیمتر طول دارد و بر روی شاخه های یکساله و همچنین شاخه های قدیمی تر و اغلب بر روی تنه مشاهده میشوند . برگهای متناوب و خزان کننده آنها نامنظم و به صورت مرکب دو شانه ای یا تک شانه ای و اغلب با 25 سانتیمتر طول که متشکل از تعداد زیادی برگچه های (تا 30 عدد) صاف یا کنگره ای تیز سبز روشن میباشند . آنها در پاییز و قبل از ریزش به زرد طلایی تغییر رنگ میدهد . گلهای هرمافرودیت یا پلی گام آنها همزمان یا بعد از برگ و معمولاً در خرداد ظاهر میشوند . آنها مایل به سبز با ساختمانی مشابه با گیاهان خانواده پاپیلیوناسه و دم گل آذین کوتاه با طول تقریبی 5 سانتیمتر و به صورت خوشه های افراشته میباشد . میوه ها تخت و به صورت نیام قهوه ای مایل به بنفش و برخی اوقات تا 20 سانتیمتر طول و 3 سانتیمتر عرض تعداد زیادی دانه های تخم مرغی شکل هستند . این لیلکی بومی امریکای شمالی در منطقه ای بین پنسیلوانیا ، نبراسکا ، تگزاس و میسوری میباشد . از سال حدود 1700 کاشته شده است . در اروپا فقط در نواحی گرم مشاهده میشود . رویش آن در پارکها موجب ایجاد کولتیوارهای متعدد یا تغییراتی مانند اشکال بدون خار آن میشود .

[*FATIMA*]

جنس سنجد تلخ
Hippophae
سنجد تلخ
Hippophae rhamnoides
Sea Buckthorn
Elaeagnacea
درختچه یا درخت بسار کوچکی است که حداکثر ارتفاع آن به 6 متر میرسد . شاخه ها خاردار و پوست آن از کرکهای ستاره ای نقره ای یا قهوه ای برنزی رنگ پوشیده شده است . سیستم ریشه ای آن توسط انشعابات زیرزمینی توسعه مییابند به این معنی که گیاه گسترده میشود (همین موجب تثبیت خاکها میشود) برگها خزان کننده ، متناوب ، خطی – نیزه ای ، در حدود یک سانتیمتر عرض و 6 سانتیمتر طول ، صاف ، بدون کرک یا در سطح رویی کرکدار و در سطح زیر با کرکهای نقره ای یا برنزی رنگ میباشند . درختی است دوپایه با گلهای نر و ماده ای که روی پایه های متفاوت تشکیل میشود . گلهای نر به صورت سنبله های محوری و گلهای ماده به صورت خوشه های کوتاه هستند . محور گلهای ماده در سال بعد از افتادن میوه و ریزش گلهای نر خاردار میشود . میوه ها سته مانند و قرمز نارنجی و غنی از ویتامین C میباشند . گلها قبل از برگ در اسفند تا فروردین ظاهر میشوند . خاستگاه اصلی این گیاه در اروپای جنوبی و غربی و گسترش آن از قفقاز تا آسیای شرقی میباشد . این درخت در خاکهای نمناک و همچنین خشک ، شنی و همینطور در شکاف صخره ها و از ارتفاع پایین تا بالا رویش دارد . این گونه به خاطر میوه اش از زمانهای قدیم کاشته شده است . برخی از کولتیوارهای ماده آن از نظر چشم انداز و زیبایی بسیار بااهمیت میباشند و در برخی کشورها مانند هلند به تعداد زیاد در گلخانه نگهداری میشوند .

[*FATIMA*]

جنس خاس
Ilex
Holly
Ilex aquifolium L.
English or Common Holly
Aquifoliaceae
خاس درخت کوچکی است که ارتفاع متوسط آن حدود 6 متر میباشد و خیلی به ندرت به بیش از 15 متر میرسد . پوست آن صاف و خاکستری با لکه هایی برنزی رنگ است که با افزایش سن زبر و ناصاف میشود . در درختان جوان تاج مخروطی است که بعدها نامنظم و انبوه میشود . برگهای همیشه سبز آن متناوب ، چرمی ، تخم مرغی و در حاشیه دارای دندانه های خارمانند هستند . طول آنها 8 سانتیمتر و در سطح رو سبز تیره براق و در سطح زیر سبز مات و روشن میباشند . آنها حتی تغییرپذیری را روی یک درخت هم نشان میدهند . خصوصیات شاخ و برگ آنها نیز تحت تأثیر عوامل بیرونی قرار میگیرد (سایه یا نور خورشید) . گلها (اردیبهشت – خرداد) مایل به سفید ، منظم ، چهار پر ، معطر ، بدون دمگل و به صورت گروهی یا منفرد بر روی محور برگها قرار میگیرند و اغلب پلی گام میباشند . هرچند که گلهای نر و ماده بر روی درختان جدا رشد میکنند . میوه ها قرمز ، شفت با پایک کوتاه و در حدود 8 میلیمتر قطر با 2 تا 4 دانه میباشند . این درخت بومی اروپاست و فقط یکی از گونه های جنس بزرگی است که در حدود 400 گونه دارد . از سواحل غربی نروژ و بریتانیای کبیر (به غیر از اسکاتلند شمالی) در غرب و جنوب اروپا ، بخشی از شمال آفریقا تا آسیای صغیر و ایران رویش دارد . عموماً به عنوان درخت سایه گستر محبوب گیاهان زیر رست میباشد . از قرنها پیش کاشته شده و در انگلستان و امریکا برای کریسمس تزئین میشود ولی با این وجود به نظر نمیرسد که جزء رسم قدیمی برای آویختن گیاه دارواش باشد . کاربرد درخت خاس در کریسمس در جزایر انگلیس تا زمان ورود رومیها مطرح بود که البته رسمها و سنتهای جشنهای خاص روزهای دسامبر را دوست داشتند اما تا زمان ظهور مسیحیت این یک رسم ثابتی نشد . هرچند که تا حدودی به خرافات پیوست . امروزه از خاس به عنوان پرچین های کوتاه در بسیاری از مناطق زراعی انگلیس استفاده میشود . تغییرات زیادی که از نظر شکل و رنگ آمیزی برگها دارد موجب نامگذاری بیش از صد کولتیوار برای آن شده است .

[*FATIMA*]

جنس گردو
Juglans
Walnut
فقط یک گونه از جنس گردو بومی اروپا میباشد :J.regia دو گونه دیگری که اغلب در اروپا کاشته میشوند بومی امریکای شمالی است . گردوی خوراکی تنها گونه ای است که برگهای مرکب آن از برگچه هایی با حاشیه صاف تشکیل شده است . دو گونه امریکایی دیگر برگچه هایی با حاشیه دندانه ای یا مضرس دارند . میوه گردوی سیاه (J.nigra ) بدون کرک یا کرکدار و به طورت منفرد یا گروهی میباشند . میوه های J.Cinerea دارای کرک های چسبناک و به صورت گروه های خوشه ای قرار گرفتند و درون بر میوه آنها تخم مرغی – مستطیلی با شیارهای زبر و خشن و مشخص میباشد . ساختمان میوه همه گونه های گردو نسبتاً غیر عادی هستند . میوه یک آکن میباشد که در یک پوشش گوشتی معطر محصور شده است . این پوشش خارجی زمان رسیدن میوه سیاه رنگ میشود . پوست گردو (درون بر) بسیار سخت و چوبی است اما هنگام رویش به صورت دوکفه خود به خود از هم باز میشود . مغز گردو همان دانه واقعی آن است .
گردو
Juglans regia L.
Common walnut
Juglandaceae
گردو عموماً درخت بلندی نیست (جداکثر 25 متر) اما همیشه دارای تاج پهن و گسترده میباشد با شاخه هایی که از یک تنه استوانه ای نسبتاً کوتاه منشعب شده است . پوست آن صاف و خاکستری روشن که بعدها شکاف های عمودی و شیارهای کم عمق پیدا میکند . برگهای شاخه های یکساله نسبتاً ضخیم ، خزان کننده ، متناوب ، مرکب تک شانه ای فرد و از 5 تا 9 برگچه تشکیل شده که در حدود 30-20 سانتیمتر طول دارند (خیلی به ندرت تا 45 سانتیمتر) برگچه انتهایی همیشه از همه بزرگتر میباشد . برگها عموماً سبز مات با رگبرگ های متمایل به زرد در سطح زیرین که در هنگام له شدن بسیار معطر هستند . تغییر رنگ آنها در پاییز بسیار نامحسوس است . معمولاً برگها زمانیکه هنوز سبز هستند میریزند و بعد از افتادن به قهوه ای تغییر رنگ میدهند و به کندی تجزیه میشوند . گلها تک جنس و گل نر و ماده هردو بر روی یک درخت میباشند . گلهای ماده منفرد یا در گروه های چند تایی در انتهای شاخه های یکساله قرار دارند . آنها فقط چهار قطعه پوششی ، یک براکته ئول فنجانی شکل و کلاله دو تایی وکاملاً گسترده دارند . معمولاً از فروردین تا اردیبهشت صدمه میبینند . تعیین خاستگاه طبیعی گردو بسیار مشکل میباشد زیرا بشر از این درخت از زمانهای بسیار قدیم استفاده میبرده است . به عنوان مثال رومی های باستان خاستگاه طبیعی آن را بسیار گسترده عنوان کردند . آنها معتقد بودند که قلمرو آن از بالکان و نواحی پایینی رودخانه دانوب تا هیمالیا میباشد . گردو یک درخت گرمادوست است که به نور زیادی احتیاج دارد . ارزش آن فقط به خاطر میوه اش نیست بلکه برای مرغوبیت بالای چوب آن نیز میباشد . کولتیوارهای زیادی از آن را برای استفاده پرورش میدهند .
گردوی سیاه
Juglans nigra L.
Black walnut
Juglandaceae
گردوی سیاه درختی است اغلب با 40 متر بلندی و با تاجی پهن و تنه ای ضخیم (تا 200 سانتیمتر قطر) میباشد . پوست آن در ابتدا خاکستری تیره که بعدها خاکستری تیره مایل به سیاه و با شیارهای عمودی باریک و کم عمق (برخی اوقات مشبک) است . شاخه های جوان و یکساله ، ضخیم و با کرک های خاکستری رنگی پوشیده شدند . برگهای خزان کننده ، متناوب و مرکب تک شانه ای فرد آن ها تا 50 سانتیمتر طول دارند و عموماً از 15(حداکثر 23 عدد ) برگچه تخم مرغی – نیزه ای با نوک باریک و حاشیه ای مضرس تیز تشکیل شده اند . بزرگترین برگچه ها معمولاً در قسمت میانی برگ میباشند . در برخی برگها ، برگچه انتهایی وجود ندارد و بنابراین به صورت شانه ای زوج ظاهر میشوند . دوره گلدهی آنها در ماه اردیبهشت است . گلهای نر بر روی شاخه های سال گذشته تشکیل میشوند و به صورت شاتون های ضخیم سبز روشن تا زرد و با 12 سانتیمتر طول میباشد . گلهای ماده سبز – خاکستری هستند و در گروههای 2 تا 5 تایی و در انتهای شاخه های یکساله ظاهر میگردند . پوشش گوشتی روی میوه ها نسبتاً نازک است و سریعاً خشک و چروکیده شده و به صورت پوست گردو درمی آید که بعدها ضخیم شده و چون از مواد بسیار عالی ساخته شده برای تزئینات طبیعی به کار میرود (برخلاف سایر گروه ها که دارای شیارهای سطحی هستند در این مورد شیارهای بزرگ و زیادی وجود دارد که سطح گردو را زینت میدهد) . گردوی سیاه بومی امریکای شمال شرقی ، از ماساچوست تا قلوریدا و از طرف غرب تا مینسوتا و تکزاس میباشد . این درخت معمولاً در دره های رودخانه ای و جنگلهای با زمین های سیلابی رشد میکند . از سال حدود 1656 (یا 1686 ) کاشته شده است . در اروپا فقط به عنوان زینت در پارکها کاشته نمیشود بلکه به عنوان یک درخت جنگلی نیز به شمار میرود . تنوع و تغییرپذیری آن زیاد نیست و فقط تعداد کمی کولتیوار دارد .
Juglans cinerea L.
Butternut
Juglandaceae
درخت متوسطی (کمتر از 25 متر ارتفاع) با تنه ای نه خیلی ضخیم و تاجی گسترده و پهن میباشد . پوست آن در ابتدا خاکستری تیره ، بعدها فقط دارای شکافهای سطحی و شیارهای تیره و روشن میشود . شاخه های جوان ، ضخیم و با کرک های غده ای پوشیده شدند . برگهای خزان کننده متناوب و مرکب تک شانه ای فرد آنها که ممکن است خیلی طویل باشند (حتی 70 سانتیمتر) از 17-15 برگچه بیضی شکل و نوک تیز و با حاشیه مضرس تشکیل شدند که بیش از 12 سانتیمتر طول دارند و در هر دو طرف پوشیده از کرک میباشند . گلهای نر تشکیل شاتون را میدهند . گلهای ماده به صورت سنبله های انتهایی نسبتاً کوچک هستند که از 5 تا 8 گل تشکیل شدند . میوه به طور مشخص نوکدار ، تخم مرغی و دارای شیارهای عمیق میباشد . این درخت در جنگلهایی با زمینهای سیلابی و اطراف تپه ها در دره های رودخانه ای از زمین های پست تا دامنه های کوه در شمال شرقی امریکا از نیوبرونسویک تا جورجیا و غرب تا داکوتا و آرکانزاس رویش دارد . در اروپا از سال 1633 و اما در اروپای مرکزی فقط از سال 1835 کاشته شده است . درختی است که خیلی سریع با محیط سازش پیدا میکند و بنابراین در بسیاری از نقاط اروپا سریعاً تکثیر مییابد . در ابتدا فقط در پارکها و باغات گیاه شناسی کاشته میشد اما ثابت شده که با محیط های شهری نیز سازش خوبی دارد . با این وجود تاج آن برای کنار خیابانها بسیار پهن و بزرگ میباشد و مشکل دیگری که وجود دارد این است که میوه هایش روی زمین خیابان پخش میشود حتی اگر این امر موقتی و زودگذر باشد .
Laburnum
Laburnum anagyroides Med.
Common Laburnum or Golden Rain
Fabaceae
درختچه ای بزرگ یا درختی کوچک با چندین تنه میباشد ، 8-5 متر ارتفاع دارد و اغلب با شاخه هایی آویخته و تاجی نامنظم است . پوست آن خاکستری مایل به سبز و برای مدت های طولانی صاف میباشد ولی بعدها کمی زبر و خشن میشود . شاخه های جوان و یکساله دارای کرک های خاکستری – نقره ای میباشند ولی شاخه های قدیمی قهوه ای رنگ و بدون کرک هستند . برگها خزان کننده ، متناوب ، سه برگچه ای (شبدرمانند) شامل سه برگچه بیضی – تخم مرغی با 3 تا 8 سانتیمتر طول که در سطح زیرین با کرک های نقره ای پوشیده شده است . گلهای هرمافرودیت آن در اردیبهشت تا خرداد بعد از برگها و به صورت خوشه های طویل و آویزان با بیش از 30 گل (باران طلایی) ظاهر میشوند . جام زرد طلایی رنگ با لکه قهوه ای روی درفش آن میباشد . میوه نیام تخت و با 8-5 سانتیمتر طول که از کرک های ریزی پوشیده شده است . این درخت بومی جنوب و جنوب غربی اروپا میباشد و از سال 1560 کاشته شده است . اخطار ! تمام قسمتهای گل سمی میباشد .
Laburnum alpinum (Mill.) Bercht . et Presl
Scotch Laburnum
Fabaceae
این درخت بومی اروپای جنوبی بوده و در بسیاری از خصوصیات مشابه با گونه قبلی میباشد . اما اختلافاتی هم در برگهای بزرگتر ، شاخه های بدون کرک و همچنین نیام آن وجود دارد . گلها حدود 20 روز دیرتر از گونه قبلی و در اواخرماه ظاهر میشوند . کاشت این درخت از سال 1596 رایج یافته است . چندین کولتیوار که از نظر شکل و رنگ برگچه ها با هم تفاوت دارند از این دو گونه به وجود آمدند .

[*FATIMA*]

جنس برگ بو
Laurus
Laurel
گونه های خانواده لوراسه درختان و درختچه هایی هستند که پراکنش عمده آنها در مناطق گرمسیری میباشد . فقط یک جنس لاروس بومی اروپا است . وجود تعداد زیادی از گونه های بومی آنها در نقاط مختلف دنیا دلیل بر عمر طولانی درختان خانواده لوراسه میباشد .
برگ بو
Laurus nobilis L.
Sweet Bay or Bay Lourel
Lauraceae
برگ بو درختچه یا درخت کوچکی با 7 تا 18 متر بلندی و تاجی مخروطی و گسترده و انبوه و پوستی صاف و مایل به سیاه با شکاف هایی کم عمق در درختان مسن میباشد . برگ های دائمی و بی خزان آنها چرمی ، براق ، متناوب ، نیزه ای پهن با قاعده گوه ای شکل و حاشیه ای دندانه ای و مملو از روغن های معطر میباشند (به همین علت به عنوان یک چاشنی در آشپزخانه معمول میباشد) گلهای مایل به سبز تا زرد – سفید آن تشکیل گرزنهای متراکمی را بر روی محور برگها میدهند . دوره گلدهی آن در اواخر اسفند و فروردین میباشد . میوه آن سته و به اندازه یک نخود فرنگی میباشد که موقع رسیدن از سبز به سیاه تغییر رنگ میدهد . در زمان های قدیم از میوه های بهاره آن حلقه ای به صورت تاج درست میکردند و بر سر شاعران و فاتحین و همچنین در قرون وسطی بر سر فارغ التحصیلان دانشگاهها میگذاشتند ، بدین معنی که به آنها درجه علمی یا نشان افتخار میدادند . برگ بو ، بومی نواحی مدیترانه ای بوده و به نظر میرسد که از بقایای گیاهان دوران سوم زمین شناسی باشد ، زمانیکه شرایط آب و هوایی برای رشد برگ بو مناسب نباشد به صورت گیاه آپارتمانی و برای تزئین اتاقها پرورش داده میشود و در زمان های قدیم برای زینت هنرستان های بزرگ به کار میرفت .

[*FATIMA*]

جل
Laurocerasus officinalis Roem.
Syn. Prunus laurocerasus L.
Cherry Laurel
Rosaceae
اکثر گیاه شناسان معاصر معتقدند که مطالعه و بررسی جنس پرونوس ابعاد گسترده ای دارد . از این نظر جل باید در این جنس قرار گیرد . جل درختی کوچک و عموماً به صورت درختچه میباشد ، چون ارتفاع آن فقط به 6 متر میرسد (در کولتیوارها تا 14 متر) پوست آن خاکستری – سیاه یا مایل به قهوه ای و کمی زبر ، برگها بی خزان و دائمی ، همیشه سبز و متناوب میباشد . در سطح رو سبز تیره و در سطح زیرین روشن ، مستطیلی – تخم مرغی یا بیضی شکل با نوک تیز (در برخی تقسیمات داخل گونه ای یا کولتیوارها بیضی باریک تا نیزه ای شکل) و به طول 15-5 سانتیمتر و چرمی شکل هستند . گلهای هرمافرودیت کوچک و سفید آنها به صورت خوشه های باریک استوانه ای و افراشته با 12-5 سانتیمتر طول میباشد . میوه مخروطی – تخم مرغی ، شفت و بنفش مایل به سیاه و با عرض حدود 8 میلیمتر است . جل بومی جنوب شرقی اروپا و آسیای صغیر میباشد و از سال حدود 1576 مورد کشت قرار گرفته است . تغییرپذیری آن عمدتاً در شکل برگها میباشد . شکل برگ باریک بالکان به عنوان یک تاکسون طبیعی در نظر گرفته شده است .

[*FATIMA*]

عنبر سائل
Liquidambar styraciftua L.
Sweet Gum
Hamamelidaceae
عنبر سائل درخت بزرگی است با 45 متر ارتفاع و پوستی خاکستری تیره با شیارهایی عمیق که به صورت ورقه هایی چهارگوش مانند جدا میشود . تاج آن مخروطی شکل و شاخه های اصلی با یک زاویه راست نسبت به تنه خارج شده اند . برگهای خزان کننده آنها افرایی شکل هستند اما برخلاف برگهای افرا به وضوح متناوب و با 7-5 لوب میباشند . در حدود 15 سانتیمتر عرض دارند ، در سطح رو سبز تیره براق و در سطح زیرین تا حدی کدر و کمرنگ هستند . تغییر رنگ آنها در پاییز بسیار قابل توجه است . برگها از اواخر مرداد شروع به تغییر رنگ میکنند و از برنزی به ارغوانی سیر تغییر مییابد . گلها به صورت خوشه ای و بدون گلبرگ و یا کاسبرگ و کاملاً نامشخص میباشند . آنها سرانجام به صورت میوه های کپسول با قطر حدود 3 سانتیمتر تغییر شکل مییابند . عنبر سائل بومی امریکای شمالی تا نواحی بین کونکتیکات و فلوریدا ، ایلینویز ، مونتانا و مکزیک میباشد . آنها بیشتر در دره های مرطوب رودخانه ای و سواحل رشد میکنند . کاشت آن از سال 1681 رواج یافته است . چوب آن شامل رزین های معطر میباشد و زمانیکه بافتها تجزیه میشوند بازده آن ماده ای به نام استیراکس است که از آن اسیدسینامیک به دست می آید .

[*FATIMA*]

لاله درختی
Liriodendron tulipifera L.
Tulip Tree
Mognoliaceae
درخت بزرگی است با تنه ای راست و بدون انشعاب و تا 40 متر ارتفاع و تاجی که در جوانی نسبتاً باریک ولی با بالا رفتن سن مخروطی پهن و با شاخه هایی ضخیم میباشد . پوست آن صاف و در ابتدا قهوه ای – خاکستری ولی بعدها تقریباً سیاه و واجد شیارهای کاملاً منظم و عمودی اما کم عمق و سطحی میشود . برگها خزان کننده ، متناوب و از نظر ظاهر چنگی شکل ولی در واقع مربع مانند به اندازه 15-10 تا 20-15 سانتیمتر و با دمبرگ طویل میباشند . رنگ آنها تقریباً سبز روشن و در پاییز به زرد طلایی تغییر رنگ میدهند . گلهای هرمافرودیت آنها به طور منفرد در انتهای شاخه های جوان و بعد از برگها و در خرداد و تیر ظاهر میشوند . آنها زنگی شکل و تا حدی مشابه لاله و با سه کاسبرگ سبز و 6 گلبرگ زرد رنگ و یک نوار نارنجی میباشند . آکن های بالدار آن در حدود 35 میلیمتر طول داشته و به صورت میوه ای مجتمع ، مخروطی شکل و ایستاده با 8 سانتیمتر طول هستند . این درخت بومی امریکای شمالی از ماساچوست و ویسکونسین تا فلوریدا و میسوری میباشد و بر روی خاکهای غنی دره های رودخانه ای میروید . در آنجا یک منبع چوب با ارزش به شمار میرود . از سال 1663 مورد کشت قرار گرفته است . برای پارکهای بزرگ درخت مناسب و ایده آلی میباشد و تغداد زیادی کولتیوار از نظر شکل برگ (cv.Integrifolium ) و رنگ برگ (cv.Aureomarginatum ) دارد .

[*FATIMA*]

جنس سیب
Malus
Apple
سیب توسط اروپایی ها به عنوان درخت میوه بومی و اصیل عنوان شده است . البته موارد مغایری هم با این مسئله وجود دارد زیرا در حدود 25 گونه از جنس سیب ، بومی نواحی شرقی آسیا میباشند . در حالیکه فقط یک گونه احتمالاً بومی واقعی اروپا است و آن Malus sylvestris و احتمالاً M.Pumila میباشد . هر دو برگهایی دارند که در جوانه به حالت پیچیده وجود دارد ولی به صورت چین خورده نیستند . آنها بسیار مشابه هستند ولی برگهای بدون کرک یا دارای کرک های نامشخص میباشند . در حالیکه برگهای M.sylvestris در هر دو طرف کاملاً کرک دار هستند (حداقل در برگهای جوان) دم گل آذین و کاسه ها نیز در M.Pumila بدون کرک میباشند در حالیکه در M.sylvestris آنها کاملاً کرکرینه پوش هستند .
سیب
Malus Pumila Mill.
Crap Apple
Rosaceae
درخت بسیار کوچک (با 8-5 متر ارتفاع) به ندرت تا 15 متر میباشد . تاج آن کروی با پوستی قهوه ای – خاکستری که در ابتدا صاف اما بعدها به صورت ورقه هایی جدا میشود . شاخه ها فاقد خارهای تیز هستند . برگهای خزان کننده و متناوب آنها بیضی تا تخم مرغی شکل و با طول 10-5 سانتیمتر میباشند . نوک برگ تیز با قاعده ای گوه ای شکل و حاشیه ای موجی تا دندانه ای و در هر دو سطح کرکدار هستند ولی بعد از رشد کامل صاف و بدون کرک میشوند . گلهای هرمافرودیت و منظم آنها در فروردین ظاهر میشود که سفید و صورتی رنگ هستند و هنگامیکه کاملاً شکوفا میشوند حدود 5 سانتیمتر عرض دارند . میوه ها شفت مانند و سبزرنگ و با قطر حدود 3 تا 5 سانتیمتر میباشند که سریع رسیده و مملو از اندوخته های مقوی و کمی شیرین میشوند . خاستگاه اصلی این گونه وحشی کاملاً مشحص نیست . قفقاز ، آسیای صغیر و جنوب شرقی اروپا ممکن است جایگاه اصلی آن باشد . سیب از قدیمیترین میوه ها است و باستان شناسان در طول کاوش خود سیبهای خشکی را از عصر حجر پیدا نمودند .
Malus sylvestris (L.) Mill.
Wild Crab
Rosaceae
این درخت فقط حدود 7-5 متر ارتفاع دارد و به ندرت به 10 متر میرسد . پوست آن ابتدا صاف و بعدها قهوه ای – خاکستری و به صورت فلس هایی جدا میشود . شاحه های یکساله و همچنین سایر شاخه های آن سفید و کرکی هستند . شاخه های قدیمیتر بدون کرک ، قهوه ای مایل به ارغوانی با خارهای سخت تیز و ضخیم میباشند . برگهای خزان کننده . متناوب آنها تخم مرغی شکل و در حدود 5 سانتیمتر طول دارند (کوتاهتر از گونه قبلی) در هر دو سطح کرکدار (در آغاز پیدایش و رشد تقریباً کرکدار) و در حاشیه مضرس میباشند . گلهای هرمافرودیت آنها به صورت دیهیم های کم گل ، با دمگل و کاسه ای کرکدار و جامی صورتی روشن هستند . میوه شفت مانند و زردرنگ و بعضی وقتها با لکه های قرمز و با قطر حدود 5 سانتیمتر میباشند که تا اواخر تابستان و پاییز نمیرسند . حدود گسترش طبیعی آنها کاملاً تأیید نشده است زیرا به مرور زمان برای درخت سیبهایی که کاشته شده اند . واریته های متعددی به وجود آمده و فرمهای وحشی فقط به عنوان پیوند به کار میروند .

[*FATIMA*]

جنس ازگیل
Mespilus and Cydonia
Medlar and Quince.
ازگیل
Mespilus germanica L.
Medlar
Rosaceae
درخت بسیار کوچکی است که ارتفاع آن معمولاً به بیش از 5-3 متر نمیرسد و یا ممکن است به صورت درختچه ای بزرگ و گسترده باشد . پوست آن قهوه ای – خاکستری که بعدها دارای شکافها و ترکهایی عمیق به صورت صفحاتی مستطیلی شکل شده که به شکل فلس مانند از تنه جدا میشوند : (در قسمت پایین تنه) انشعابات آن دارای خارهای تیز کوتاه میباشند و شاخه های بزرگ جوان با کرکهای زبر خاکستری مایل به سفید پوشیده شده اند . برگهای خزان کننده آنها ساده ، متناوب ، مستطیلی تا بیضی شکل با 12-5 سانتیمتر طول و در سطح رو سبز تیره و در سطح زیر سبز روشن با کرک های انبوه میباشند . دمبرگ بسیار کوتاه (5 میلیمتر) و به سختی قابل دید است . گلهای منظم و 5 پر آنها که در اواخر اردیبهشت و خرداد ظاهر میشوند هرمافرودیت میباشند و به صورت منفرد در انتهای شاخه های کوتاه تشکیل میشوند . گلبرگ های آنها سفید و بساکها قرمز هستند . میوه شفت ، مایل به قهوه ای ، با قطر حدود 4 سانتیمتر و کاسبرگ های دائمی و طویل رأس آن را احاطه کرده است . بخش گوشتی میوه بعد از دوران سرما یا زمانیکه نرم و کاملاً رسیده میشود قابل خوردن میباشد و کمی طعم اسیدی دارد . ازگیل بومی قفقاز ، آسیای صغیر و آسیای مرکزی میباشد و محل رویش آن بیشتر در جنگلهای مخلوط بلوط است . میوه آن در زمان های قدیم و قرون وسطی بسیار مورد توجه بوده اما در قرون اخیر این درخت کمتر مورد کشت قرار گرفته است .
به
Cydonia oblonga Mill.
Quince
Rosaceae
به نیز مشابه ازگیل از میوه های قدیمی میباشد اما تا حدودی فراموش شده است . ارتفاع آن به حدود 5 متر میرسد و اغلب به صورت درختچه ای بزرگ با چندین تنه میباشد . شاخه های جوان آن قهوه ای – قرمز و از کرک های خاکستری رنگ پوشیده شده اند . شاخه های قدیمی قهوه ای – سیاه و منفذدار هستند . برگ های خزان کننده آنها متناوب ، تخم مرغی شکل ، با طول 10-5 سانتیمتر ، در حاشیه صاف ، در سطح رو سبز تیره و در سطح زیر سبز روشن با کرک های خاکستری و دمبرگی به طول حدود 2 سانتیمتر میباشند . گلها بعد از برگها در اردیبهشت ظاهر میشوند . آنها هرمافرودیت ، بزرگ ، منظم ، پنج پر ، سفید مایل به صورتی با بساکهای زرد میباشند و به صورت منفرد بر روی شاخه های فرعی کوتاه تشکیل میگردند . میوه آن شفت و کمی کرکدار ، معطر ، سبز – زرد ، گرد یا گلابی شکل است که به سختی میتوان به علت درون بر سحت و غضروفی آن ، آنرا به دو نیم کرد . بخش گوشتی میوه شامل اسیدهای آلی و از نظر مواد پکتینی بسیار غنی میباشند . خاستگاه طبیعی احتمالی این درخت میوه که از دیرباز مورد کشت قرار گرفته شامل قفقاز ، آسیای مرکزی و ایران میباشد که از آنجا به نواحی مدیترانه و همچنین داخل اروپا از زمان های قدیم راه پیدا کرده است . پیوندهای زیادی از آن در طول قرنها به وجود آمده و همین باعث تقسیم آن به دو گروه شده است . یکی convar. Pyriformis با میوه گلابی شکل و دیگری convar. Maliformis با میوه سیبی شکل میباشد .

[*FATIMA*]

جنس توت
Morus.
Mulberry
توت سفید
Morus alba L.
White Mulberry
Moraceae
توت سفید درخت بلندی به ارتفاع 18-15 متر (در مورد کاشته شده ها ممکن است کوتاهتر باشد) با یک تنه کوتاه ضخیم و تاجی بلند و گسترده میباشد . پوست آن در ابتدا صاف و سبز مایل به خاکستری مات تا قهوه ای زنگاری ، ولی بعدها قهوه ای مایل به خاکستری و با شیارهای عمودی میشود ، برگ های متناوب و خزان کننده آنها تخم مرغی پهن ، با طول 15 سانتیمتر یا بیشتر و از نظر شکل بسیار متنوع هستند . برخی ساده و برخی دیگر دارای لوبهای نامنظم ، نامتقارن و با حاشیه ای مضرس و در قاعده بعضی صاف و بعضی قلبی شکل میباشد . همه برگها در سطح رو صاف و بی کرک و براق و در سطح زیر فقط در محل رگبرگ ها کمی کرکدار هستند ، گلهای تک جنس آن که در اردیبهشت ماه ظاهر میشوند به صورت شاتون های تخم مرغی شکل و کوتاه (شبیه سنبله) بر روی محور برگها تشکیل میشوند . گلهای نر دارای چهار قطعه پوششی سبز رنگ و چهار پرچم و گلهای ماده نیز چهارپر میباشند . قطعات پوششی هنگام رسیدن دانه ها گوشتی شده و تشکیل میوه گروهی و مجتمع و سته مانند توت را میدهند که سفید مایل به سبز و شیرین میباشد . توت سفید بومی چین است ، سرزمینی که از هزاران سال پیش به عنوان غذا برای کرم ابریشم کاشته میشده است . این درخت در قرون وسطی به اروپا آورده شد (مسلماً قبل از سال 1596) توت سفید به عنوان درخت میوه و همچنین زینت به صورتهای مختلف و با تفاوت در خصوصیات ظاهری کاشته میشوند .
شاه توت
Morus nigra L.
Black Mulberry
Moraceae
این درخت نیز در حدود 15 متر ارتفاع دارد و دارای تنه ای کوتاه ، تاج گسترده ، اغلب کروی پهن و پوستی که در درختان مسن ترک خورده و به صورت رشته های فیبری میباشد . برگها خزان کننده ، متناوب ، تخم مرغی پهن و با عرض حدود 12-8 سانتیمتر و حاشیه ای مضرس و خیلی به ندرت دارای شکاف یا بریدگی نامنظم و دمبرگ کوتاه میباشد . در سطح زیرین خود کرکدار هستند (یکی از خصوصیات مهم برای شناسایی آنها) گلها همان ساختمان گونه قبلی را دارد و در اردیبهشت ماه ظاهر میشود . میوه مجتمع و مرکب آنها بنفش مایل به سیاه و براق است (خصوصیت دیگری برای شناسایی) و بخش گوشتی آن مزه ترش و شیرین دارد . شاه توت بومی آسیای غربی ، ایران و افغانستان است و یک درخت میوه قدیمی میباشد . در اروپا عمدتاً در نواحی گرمتر کاشته میشود هرچند که از توت سفید مقاوم تر است (مقاوم تر نسبت به دمای پایین) برگهای آن برای غذای کرم ابریشم مناسب نمیباشد . شاه توت به اندازه توت سفید موفق نبوده است (کولتیوارهای شاه توت رشد نمیکنند ، شاید که نحوه کاشت آنها را نمیدانند) . در نواحی گرمتر اغلب بیشتر از توت سفید به عنوان درخت میوه در باغات خصوصی کاشته میشود .

[*FATIMA*]

جنس زیتون
Olea
Olive
زیتون درخت کوچکی است (عمدتاً فقط در حدود 5 متر ارتفاع ، مواقعی بیش از 10 متر ، ارتفاع آن ممکن است تحت تأثیر روش کاشت میباشد) با یک تنه کوتاه و اغلب خمیده و تاجی نامنظم و اغلب نامتجانس میباشد . برای مثال زیتونی در درختزارهای آکادیمون در خارج از شهر آتن به نام زیتون پلاتو شناسایی شده که تصور میشود در حدود 2500 سال عمر داشته باشد .
زیتون خوراکی
Olea europaea L.
Olive Tree
Oleaceae
پوست درختان مسن زیتون دارای ترکها و شکاف های نامنظم و عمیق میباشد . برگهای همیشه سبز و بی خزان آنها متقابل ، کامل ، نیزه ای باریک ، در سطح رو سبز – خاکستری و در سطح زیر خاکستری مایل به نقره ای و چرمی شکل میباشند . گلهای سفید مایل به زرد و معطر آنها تشکیل پانیکولهای محوری را میدهند (مانند برک نو و یاس بنفش) . آنها چهار گلبرگی میباشند . میوه شفت و در ابتدا سبز و بعدها سبز – خاکستری میشود . در انواع کاشته شده رنگهای دیگری نیز ممکن است مشاهده گردد مانند قرمز یا بنفش و غیره . تصور میشود که زیتون بومی ایران باشد که از آنجا در حدود 5000 سال پیش به نواحی مدیترانه ای نیز گسترش یافته است . رویشگاه اصلی دیگر آن به نظر میرسد که آفریقای شمالی باشد جائیکه گفته میشود درختان زیتون وحشی امروزه در آنجا میرویند .
در زمان های قدیم ، رویش زیتون در نواحی مدیترانه ای یک سنت بود و زیتون همراه با سرو چشم انداز اصلی آن ناحیه را تشکیل میداد . امروزه زیتون کاران انواع کاشته شده زیتون را به دو گروه تقسیم کردند . یک دسته برای روغنشان و دسته دیگر برای مصرف خوراکی و میوه آنرا کشت میکنند . در حدود 150 کولتیوار مهم از آن وجود دارد . برداشت میوه زیتون به صورت یک روش سنتی انجام میگیرد که با راههای برداشت میوه های دیگر تفاوت دارد . زیتون ها نباید چیده شوند یا اینکه از درخت با ضربه به زمین بخورند بلکه باید بعد از آنکه افتادند جمع آوری شوند . زیتونها وقتی کاملاً میرسند از درخت جدا شده و سپس باید آنها را از روی زمین جمع آوری نمود مالکان درختان زیتون ملافه بزرگی را در وقت مناسب در زیر درختان پهن میکنند و با چوب دستی بلندی به درخت ضربه میزنند . این روش برداشت در طی 2000 سال تاکنون تغییری نکرده است . بهترین روغن زمانیکه زیتونها در بشکه انباشته میشوند در اثر فشار وزنشان به دست می آید .
Ostrya
Hop – Hornbeam
Ostrya Carpinifolia Scop.
European Hop – hornbeam
Corylaceae
گونه اروپایی آن درختی است به ارتفاع 10 تا 15 متر ، خیلی به ندرت بلندتر و معمولاً با چندین تنه و تاجی کروی پهن میباشد . پوست آن صاف و در ابتدا خاکستری – قهوه ای و بعدها به خصوص در بخش قاعده تنه قهوه ای تیره و فلس مانند میشود . شاخه های جوان قهوه ای – قرمز با لکه های نارنجی و همچنین کرکدار میباشند . برگها خزان کننده ، متناوب ، بیضی تا تخم مرغی شکل ، نوک تیز ، با حاشیه ای مضرس مضاعف ، در سطح رو سبز تیره براق و در سطح زیر سبز روشن ، بدون کرک یا فقط در محل رگبرگ میانی کمی کرکدار و تعداد رگبرگ های فرعی منشعب از رگبرگ اصلی حدود 11 تا 15 جفت میباشد . این درخت در فروردین ماه گل میدهد . درختی است یک پایه و گلهای آن تک جنس هستند . گلهای نر به صورت شاتون های باریک و ظزیف میباشند که سال قبل تشکیل میشوند و زمستان را پشت سر میگذارند . فلس های آنها سبز و در حاشیه قرمز میباشند . گلهای ماده به صورت شاتون های مخروطی شکل بوده و تا 6 سانتیمتر طول دارند و در انتهای شاخه های جوان تشکیل میشوند و زمانیکه میرسند ، براکته ها با سایر قسمتهای گل تشکیل میوه مخروطی شکل را میدهند که حنایی رنگ میباشند . میوه های واقعی به صورت فندقه های کوچک تخم مرغی شکل هستند که در حدود 4-2 میلیمتر قطر دارند و هر کدام در یک پوشش مشبک کوچکی محصور شدند . این گونه بومی جنوب و جنوب شرقی اروپا و آسیای صغیر میباشد . در پارکها و باغات از اوایل قرن هجدهم کاشته شده است (قبل از سال 1724) . این درخت هنوز هم به عنوان یک درخت جنگلی کاربرد دارد .

[*FATIMA*]

جنس چنار
Platanus
Plane
چنارها از درختان خیلی قدیمی میباشند که به وفور در قاره اروپا در طول دوران سوم و مزوزوئیک یافت میشدند . امروزه تنها درخت چنار اروپایی ، پلاتانوس هیسپانیکا میباشد و دو گونه دیگر به اروپا وارد شده است . تنوع زیاد در شکل برگها به خصوص زمانیکه فاقد گل یا میوه هستند شناسایی دقیق و صحیح چنارها را مشکل میسازد .
چنار اروپایی
Platanus hispanica Mill. In Muenchh
London Plane
Platanaceae
درخت بزرگ و بلندی است که تا 45 متر ارتفاع دارد و تاج آن بلند و پهن که ممکن است برخی اوقات به قطر 30 متر نیز برسد . پوست آن در ابتدا صاف ، بعدها در قاعده تنه فلسی شکل و در بخش بالاتر به صورت لایه لایه و با رنگهای متنوع زرد – سبز ، خاکستری – آبی – سفیذ و قهوه ای میباشد . برگها خزان کننده ، متناوب ، با دمبرگ بلند و با طول 25-15 سانتیمتر ، در سطح رو براق و در سطح زیر فقط در محل رگبرگ ها کرکدار هستند . درخت یکپایه ، گلها تک جنس ، منظم ، کوچک و به صورت گل آذین کروی فشرده و سرمانند نر و یا ماده میباشند . میوه به شکل فندقه های کوچک و به صورت کروی و گویچه مانند بر روی پایک طویل واقع شدند و هر یک منتهی به خامه ای بلند که به آنها منظره ای کرکدار را میدهد . هر فندقه حلقه ای از کرکهای تارمانند و زبر در قاعده دارند که زمان رسیدن میوه میریزند و اگر به چشم کسی فرو رود ممکن است باعث حساسیت و ورم ملتحمه شود . خاستگاه اصلی این گونه مشخص نیست و به نظر میرسد که یک هیبرید P.x acerifolia (Ait.) willd باشد که در انگلستان در حدود سال 1650 در نتیجه لقاح طبیعی بین چنار امریکایی و آسیایی به وجود آمده است . گیاه شناسان معاصر بر این عقیده هستند که این درخت نسلی از گونه اروپایی منقرض شده دوران سوم (P.aceroides (Goepp.) Heer. میباشد .
چنار امریکایی
Platanus occidentalis L.
American Plane or Buttonwood
Platanaceae
درختی است به بلندی 40-35 متر ، با تاجی گسترده و پوستی که بعدها به صورت فلس هایی کوچک و در بخشهای بالایی تنه به صورت ورقه هایی جدا میشوند . رنگ پوست آن مانند گونه قبلی قابل توجه نمیباشد . برگهای خزان کننده آن سه لوبه ، و به ندرت پنج لوبه میباشد . درسطح رو سبز و در سطح زیر در محل رگبرگها کرکدار هستند . میوه کروی آن کرکدار نیست . چنار امریکایی بومی شرق امریکا از مرز کانادا تا تکزاس و فلوریدا میباشد . در اروپا از سال 1640 کاشته شده است . ولی در بخش مرکزی اروپا تقریباً 300 سال بعد رویش پیدا نمود (مثال در پارک پروهونیس نزدیک پراگ در بوهمیا در سال 1923) . این گونه خیلی سریع سازش مییابد و به طور مرتب میوه میدهد . بیشتر درختان چناری که در باغات اروپای مرکزی رویش مییابند از گونه هیسپانیکا میباشند ، البته این یک عقیده عمومی و متداول نیست.
چنار شرقی
Platanus orientalis L.
Oriental Plane or Sycamore
Platanaceae
چنار شرقی یا آسیایی کوچکترین چنار است که در حدود 25 متر بلندی دارد و با یک تنه کوتاه ، تاجی گسترده و پوستی رنگارنگ و متنوع میباشد که به صورت ورقه های نازکی جدا میشود . برگهای خزان کننده آن سه گوش و در قاعده گوه ای شکل و در سطح زیرین کرکدار میباشند . میوه به طور مشخص کرکدار است . این درخت بومی جنوب شرقی اروپا و آسیای غربی میباشد و از سال حدود 1550 کاشته شده است ولی در اروپای مرکزی از اوایل قرن بیستم مورد کشت قرار گرفته است .این درخت به محیط خیلی گرم نیاز دارد . کولتیوارهای آن تقریباً به صورت واریته میباشند مانند : var.cretica Dode از Crete و var.cuneata (willd.) Loud از یونان و آسیای صغیر که موفقیت چندانی در خارج از نواحی مدیترانه ای نداشته است .

[*FATIMA*]

جنس صنوبر
Populus
Poplar
سپیدار
Populus alba L.
White Poplar
Salicaceae
درختی است که در حدود 30-20 متر ارتفاع دارد و به ندرت بلندتر از این میشود . دارای تنه ای ضخیم که تا 2 متر قطر دارد . درختان به صورت تک و منفرد دارای تاجی بلند و گسترده و با شاخ و برگ بسیار میباشند . پوست درختان جوان صاف و خاکستری روشن است ولی با افزایش سن به رنگ خاکستری تیره تا سیاه و با شکافهای عمیق درمی آید . شاخه های جوان آن باریک ، سبز مایل به قهوه ای و دارای کرکهای خاکستری – نقره ای میباشند . برخی از شاخه ها پیچ و تابدار و گره دار هستند . برگهای ساده و خزان کنده آنها متناوب ، معمولاً 5 لوبه و با عرض 12 سانتیمتر میباشند . حتی برگهای یک درخت نیز ممکن است از نظر شکل با هم اختلاف داشته باشند . آنها در سطح رو سبز تیره و براق و در سطح زیر سفید و کرکی هستند . گلها قبل از برگ در اسفند و فروردین ظاهر میشوند . آنها تک جنس و گلهای نرو ماده بر روی درختان جدا از هم رشد میکنند . شاتون نر 7-3 سانتیمتر طول دارد ، ضخیم میباشد و شامل برگک های شکافداری هستند که در پشت پوشش گل فنجانی شکل با 10-6 پرچم قرار گرفته است . شاتونهای ماده کوتاهتر هستند (کمتر از 5 سانتیمتر طول دارند) و هر گل شامل براکته های قرمز زنگاری ، دو خامه قرمز و چهار کلاله میباشد . بعد از گلدهی شاتونها طویل و آویخته میشوند . میوه کپسول با پایک کوتاه ، به طول حدود 5 میلیمتر و با دانه های کرکدار زیاد میباشد . سپیدار یک صنوبر بومی اروپاست . گسترش آن از اروپای غربی تا سیبری به استثناء کشورهای بالتیک و اسکاندیناوی . از طرف جنوب تا شمال آفریقا میباشد . معمولاً در جنگلهایی با زمینهای سیلابی و آبرفتی رشد میکنند . قرن هاست که کاشته میشود و به عنوان درخت زینتی در باغها ارزشمند میباشد (با وزش باد تغییر رنگ پیدا میکند) . مانند همه صنوبرها طول عمر زیادی ندارند و دارای تعدادی کولتیوار باغی میباشد مانند cv.Nivea (زیر برگهای آن به وضوح سفید است) .
Populus X canescens (Ait.) Smith
Grey Poplar
Salicaceae
درخت بلندی است که ارتفاع آن به 35 متر یا بیشتر میرسد و تاج آن تا 30 متر قطر دارد . هیبریدی بین P.alba و P.tremula میباشد . از نظر خصوصیات ، مشابه هر دو است . پوست و شاخه های آن مشابه سپیدار میباشد . برگهای متناوب و خزان کننده آنها گرد تا تخم مرغی شکل و بزرگتر از صنوبر ترمولاست . حاشیه آنها دارای دندانه های درشت یا لوبهای کوچک میباشد (کمتر در سپیدار دیده میشود) کرکهای خاکستری ناچیزی در سطح زیرین دارد (در سپیدار به ندرت مشاهده میشود) بعدها حتی بدون کرک میشود . شاتونهای نر 10-5 سانتیمتر و شاتونهای ماده 3-2 سانتیمتر طول دارند . این گونه احتمالاً یک هیبرید طبیعی است که قرنهاست کاشته میشود . رویشگاه آن مشابه با سپیدار است اما چون سازگاری بیشتری دارد بنابراین میتوانددر نواحی خشک تر نیز زندگی کند . از گونه های والد خود بزرگتر میباشد . چندین کولتیوار از آن اخیراً کاشته شده است مانند : cv.Aureovariegata با برگهایی با لکه های زردرنگ و cv.Pyramidalis با تاج مخروطی گسترده و cv.Pendula با شاخه های آویخته .
Populus nigra L.
Black Poplar
Salicaceae
این درخت یکی از بزگترین صنوبرهای اروپایی است که 40-30 متر ارتفاع دارد با شاخه های ضخیم و تاجی عریض و گسترده که ممکن است حتی قطر آن از ارتفاع درخت بیشتر باشد . پوست قهوه ای – خاکستری آن بزودی ترک دار شده و به رنگ قهوه ای تا سیاه درمی آید و شیارها و شکافهای شبکه مانندی در آن به وجود می آید . شاخه های جوان به رنگ قهوه ای – زرد و مسن ترها خاکستری تا خاکستری – سیاه و بسیار ترد و شکننده و پیچ و تابدار میباشند . جوانه های نوک تیز آنها قهوه ای و براق هستند . برگهای متناوب آن 12-8 سانتیمتر طول دارند ، تخم مرغی تا لوزی شکل با قاعده ای گوه ای شکل یا صاف میباشند و به سمت نوک به تدریج باریک میشوند . در حاشیه دارای دندانه های زبر و در سطح رو سبز تیره براق و در سطح زیر روشن با رگبرگ مایل به زرد برجسته میباشد . دمبرگ 4-2 سانتیمتر طول دارد . گلها قبل از برگ در اسفند یا فروردین ظاهر میشوند . طول شاتون نر 8 سانتیمتر و هر گل تعداد زیادی پرچم (تا 30 عدد) با بساک های قرمز مشخص دارد . شاتونهای ماده با پایک کوتاه ، سبز – زرد و باریک میباشند . میوه ها کپسول پایک دار و حاوی دانه های کرک دار فراوان و به صورت خوشه های طویل و آویزان هستند . این صنوبر تقریباً در تمامی اروپا گسترش دارد و از آنسوی اورال تا رودخانه پنسی امتداد پیدا کرده است . عمدتاً در جنگلهایی با زمین های سیلابی و در حاشیه رودخانه های بزرگ و یا بر روی رسوبات آبرفتی دیده میشوند . این درخت سالهاست که کاشته میشود . مهمترین کولتیوار آن ایتالیکا است که احتمالاً خود به خود در لومباردی در ایتالیا در حوالی سال 1758 ظاهر شده است . خصوصیت آن تاج باریک هرمی یا ستونی آن میباشد .
Populus tremula L.
Aspen
Salicaceae
این گونه درخت متوسطی است که ارتفاع آن به حدود 30-25 متر میرسد . تاج آن نسبتاً تنک میباشد . پوست آن در درختان جوان خاکستری مایل به سبز و منفذدار اما در درختان مسن سیاه رنگ و دارای شکافهای عمیق در بخش پایینی تنه میباشد . شاخه های جوان ، باریک و قهوه ای – زرد براق و مسن ترها خاکستری هستند . جوانه ها تخم مرغی تا نیزه ای شکل و قهوه ای براق میباشند . برگها خزان دار ، متناوب ، تخم مرغی شکل تا گرد ، با 8-3 سانتیمتر طول در حاشیه دندانه ای نامنظم و زبر و با نوک تیز یا کند میباشند . دمبرگ خیلی بلند و تخت است ( به همین دلیل حرکات خاص برگهای آن حتی در نسیم ، ملایم میباشد) . گلها در اسفند ظاهر میشوند و گلهای نر و ماده بر روی درختان جدا تشکیل میشوند . گلهای نر به صورت شاتون هایی به طول 10 سانتیمتر و با برگکهایی خاکستری کرکدار و با لوبهایی عمیق و فلسی شکل و بساک قرمز رنگ میباشد . گلهای ماده دو کلاله ارغوانی رنگ دارند . کپسولها دارای پایکهای کرکدار و به صورت سنبله های استوانه ای آویخته با 12 سانتیمتر طول میباشند . این درخت در سراسر اروپا تا مرز درختان قطب شمال و آنسوی اورال ، از نواحی با ارتفاع کم تا نواحی کوهستانی میروید (حدود 1000 متر از سطح دریا) . این گونه در کنار آبها و حاشیه جنگلها معمولاً از اولین درختانی است که ظاهر میشود . چندین کولتیوار با عادات و خصوصیات متفاوت (cv.Pendula ) و با رنگهای گوناگون برگها (cv.Purpurea با برگهای مایل به قرمز) از آن وجود دارد .

[*FATIMA*]

گیلاس
Prunus avium L.
Wild cherry or Gean or Mazzard
Rosaceae
درختی به ارتفاع 25-20 متر و به ندرت بلندتر و با یک تاج تخم مرغی شکل و تنک میباشد . پوست درختان جوان ابتدا قهوه ای – ارغوانی براق و منفذدار و بعدها به رنگ قهوه ای – خاکستری مایل به قرمز است ، که به صورت فلس مانند جدا میشود . شاخه های جوان قهوه ای براق و برخی اوقات با پوششی خاکستری رنگ هستند و دارای جوانه هایی که به صورت گروهی در انتهای شاخه میباشند . برگها خزان دار ، متناوب ، مستطیلی تا تخم مرغی شکل و با 13 سانتیمتر طول و نوک باریک و حاشیه ای مضرس زیر و 2-1 غده بر روی هر دمبرگ میباشد . در تابستان برگها سبز تیره و در پاییز به زرد یا قرمز تغییر رنگ میدهند . گلهای هرمافرودیت آنها در فروردین یا اردیبهشت ظاهر میشوند . آنها منظم ، دارای 5 گلبرگ و تشکیل چترهایی را در زمان بی برگی میدهند . میوه شفت (گیلاس) و در گونه اصلی در حدود یک سانتیمتر قطر دارد . ولی در انواع کاشته شده بزرگتر میباشد . خاستگاه طبیعی آن تقریباً تمام اروپا به غیر از ناحیه شمال است . گیلاس به عنوان یک درخت ضروری و مهم در جنگلهای پهن برگ از نواحی کم ارتفاع تا ارتفاع 800 متر یافت میشود . انواع زینتی و خوراکی آن از زمانهای قدیم کاشته شده است .

[*FATIMA*]

آلبالو
Prunus cerasus L.
Sour cherry
Rosaceae
درخت کوچک یا بسیار کوچکی است با ارتفاع حدود 8-5 متر که به ندرت به 10 متر میرسد با تاجی کروی و باز که شاخه های اصلی آن به صورت موازی و شاخه های فرعی به صورت آویخته میباشند . پوست آن خاکستری روشن و براق توأم با ارغوانی و منفذدار است . پوست شکافدار آن معمولاً از بخش پایین و قاعده تنه جدا میشود . برگها در حاشیه مضرس مضاعف و سبز تیره میباشد که در پاییز به زرد با لکه های قرمز تغییر رنگ میدهند . گلهای هرمافرودیت و سفیدرنگ آنها تشکیل چترهای کم گل را میدهد . میوه ها شفت با هسته هایی که محکم به پایک چسبیده اند . این درخت بومی جنوب شرقی اروپا شاید جنوب غربی آسیا و اطراف دریای خزر میباشد . مدتهای زیادی است که این درخت کاشته میشود و کولتیوار Rhexii با گلهای پرپر در پارکها یافت میشود .
Prunus Serrulata Lindl.
Japanese Cherry
Rosaceae
امروزه موارد موجود این گونه فرمهای کاشته شده گیلاس ژاپنی میباشد که در سراسر دنیا یافت میشوند . گونه اصلی پرونوس سرولاتا بومی چین است و واریته های کاشته شده آن در ژاپن از آن یا از تقسیمات درون گونه ای آن ناشی شده است . درختان کوچکی با انشعابات گسترده میباشد ، برگها تخم مرغی پهن با نوک کشیده و حاشیه ای مضرس تیز و گلها به صورت خوشخ خای دیهیمی کو گل میباشد . میوه شفت قرمز رنگ است . این درخت به خاطر گلهای زیبای مایل به صورتی و پرپرش و تنوع شکلی آن کاشته میشود .

[*FATIMA*]

محلب
Prunu mahaleb
Mahaleb cherry
Rosaceae
درخت کوچکی است به ارتفاع 12-8 متر و اغلب با چندین تنه یا به صورت یک درختچه بزرگ میباشد . پوست آن صاف و قهوه ای که بعدها شیارهای سطحی پیدا کرده و به رنگ خاکستری مایل به سیاه درمی آید . برگهای خزان کننده و متناوب آنها تخم مرغی تا گرد ، نوکدار با 7 سانتیمتر طول ، براق ، با دسته کرک در محل رگبرگها و حاشیه ای مضرس میباشند . میوه شفت سیاه رنگ با 7 میلیمتر قطر میباشد . این گونه از شبه جزیره ایبری تا مجارستان و آسیای غربی و با سایر گیاهان گرمادوست به خصوص بر روی خاک های آهکی رشد میکند . مدتهاست که مورد کشت قرار گرفته است و از ساقه زیرزمینی آن برای گونه های دیگر استفاده میشود .

[*FATIMA*]

آلو
Prunus domestica L.
Garden Plum
Rosaceae
آلو درختی است کوچک به ارتفاع 10-5 متر که دارای تاجی بلند و تخم مرغی شکل گسترده و انبوه میباشد . پوست آن خاکستری تیره که بعدها با افزایش سن سیاه مایل به قهوه ای و شکافدار میشود . شاخه های آن از خارهای کوتاه و تیزی پوشیده شده است . برگها خزان کننده ، متناوب ، تخم مرغی شکل ، به طول 9 سانتیمتر ، مضرس به رنگ سبز مات و در هر دو سطح کمی کرکدار میباشد . در پاییز به زرد تغییر رنگ مییابد . گلها در فروردین ماه ظاهر میشوند ، هرمافرودیت ، سبز- سفید ، منظم ، 5 گلبرگی و تشکیل گروههای کم گل را میدهد . میوه ها آبی تیره و به صورت شفتهای خاکستری گردآلود با هسته ای پهن هستند . این درخت ممکن است هیبریدی باشد که در ناحیه قفقاز و در دوران ماقبل تاریخ به وجود آمده باشد . به نظر میرسد که احتمالاً نه تنها این نوع آلو بلکه همچنین آلو زرد ، گوجه وحشی و گوجه سبز دارای اجداد مشترکی باشند که از این ناحیه منشأ گرفته اند . چون در این منطقه دو گونه طبیعی یعنی P.spinosa و P.cerasifera هنوز به صورت خودرو یافت میشود .

[*FATIMA*]

زردآلو
Prunus armeniaca L.
Apricot
Rosaceae
زردآلو درخت بسیار کوچکی است که ارتفاع آن به حدود 5 متر میرسد . شاخه های آن صاف و بدون کرک و براق و پوست آن قهوه ای مایل به قرمز که بعدها خاکستری مایل به قهوه ای و دارای شیارهای کم عمق میشود . برگهای خزان کننده آن متناوب ، گرد تا تخم مرغی با نوک تیز و قاعده ای قلبی شکل و در حاشیه اره ای میباشد . آنها بدون کرک ، در سطح رو سبز براق و در سطح زیر سبز روشن و با دمبرگی اغلب مایل به قرمز هستند . گلها قبل از برگها و در اسفند یا فروردین ظاهر میشوند ، هرمافرودیت ، پنج گلبرگی و به صورت منفرد یا دوتایی بر روی پایکی کوتاه تشکیل میگردد . آنها معمولاً صورتی کمرنگ میباشند . میوه به صورت شفت با یک شیار طولی در یک سمت ، به قطر 8 سانتیمتر (در واریته های کاشته شده) و به رنگ زرد با نقاط قرمز در جهت رو به نور خورشید میباشد . هسته آن صاف است . این خصوصیات تقریباً تمام واریته های زردآلو را که اخیراً کاشته شده دربرمیگیرد . مبدأ آنها کاملاً مشخص نیست . این درخت هیبریدی است از زردآلوهای منچوری ، سیبری ، کره ای و ژاپنی و شاید همچنین زردآلوهای نواحی کوهستانی آسیای مرکزی که در چین و خاور به وجود آمده است .

[*FATIMA*]

هلو
Prunus Persica (L.) Batsch
Peach
Rosaceae
هلو درخت کوچک یا بسیار کوچکی با تاج جامی شکل و کوتاه میباشد . انشعابات حوان آن زاویه دار و در جهت رو به نور خورشید سبز یا قرمز رنگ هستند . برگهای خزان کننده آنها متناوب ، نیزه ای پهن ، نوک تیز ، در قاعده گوه ای شکل و با حاشیه ای مضرس تیز میباشند . گلها در فروردین ماه و به صورت منفرد یا دوتایی بر روی شاخه های کوتاه ظاهر شده ، بدون دمگل ، صورتی تیره ، هرمافرودیت ، منظمو پنج گلبرگی هستند . میوه شفت مخملی با یک شیار طولی در یک سمت میباشد . هسته دارای شیار عمیق است و ممکن است به صورت هلوی هسته جدا و یا اینکه به بخش گوشتی میوه چسبیده باشد (به نوع واریته کاشته شده بستگی دارد) خاستگاه اصلی هلو احتمالاً چین (Hu-Peh S'Chuan و استانهای دیگر آن) است . در آنجا میوه خوراکی آن شناخته شده و قدمت کاشت آن به 4000 سال قبل میرسد . هلو از ایران به اروپا توسط رومی ها که به آن Malus Persica یا سیب ایرانی میگفتند برده شد . در ایجاد هلوی امروزی حداقل دو گونه اصلی دخالت داشته است .

[*FATIMA*]

بادام معمولی
Prunus dulcis D.A. Webb .
Syn. Amygdalus Communis L.
Common Aimond
Rosaceae
بادام درخت کوتاه و کوچکی با تاج جامی شکل است و یا درختچه مانند که به ندرت ارتفاع آن به بیش از 5 متر میرسد . شاخه های یکساله خاکستری مایل به سبز ، پوست گونه های مسن تقریباً سیاه و دارای شیارهای عمیق است . برگهای متناوب و خزان کننده آنها نیزه ای شکل با 10 سانتیمتر طول ، حاشیه ای مضرس و سبز تیره براق میباشند . معمولاً در انتهای هر دمبرگ دو غده وجود دارد . گلها قبل از برگها و در ابتدای فروردین ظاهر میشوند . هرمافرودیت ، پنج گلبرگی و سفید یا اغلب صورتی هستند . میوه ها (بادام) سبز – خاکستری ، کرکدار ، شفت خشک ، و با پریکارپی چرمی میباشند . بادام به رنگ قهوه ای روشن تا حنایی و در حدود 4 سانتیمتر طول با پوستی صاف و بی کرک و چین دار است . بادام بومی خاور نزدیک (احتمالاً سوریه) و شمال آفریقا بوده و هزاران سال است که مورد کشت قرار میگیرد .

[*FATIMA*]

جنس لرگ
Pterocarya
Wing . Nut
لرگ
Pterocarya fraxinifolia (Lamb.) Spach.
Caucasian Wing – nut
Juglandaceae
درختی به ارتفاع 30 متر و با تنه ای ضخیم و استوانه ای (درختان کاشته شده اغلب دارای چندین تنه هستند) و تاجی تخم مرغی شکل و پهن میباشد . پوست درختان جوان خاکستری – سیاه است که بعدها تقریباً به رنگ سیاه و دارای شیارهای عمودی یا مشبک میشود . شاخه های جوان و یکساله راست و قهوه ای با منافذی مستطیلی شکل میباشند . در برش طولی مغز ساقه دارای تقسیمات مشخصی است . برگهای خزان کننده آن متناوب ، مرکب تک شانه ای با 60-50 سانتیمتر طول میباشد و از 11 تا 27 اما عموماً 19 برگچه بیضی شکل نوک دار با حاشیه مضرس تشکیل شده است . برگها در سطح رو صاف و بدون کرک و سبز تیره و در سطح زیرین سبز مات روشن و در محل رگبرگها کرکدار میباشند . گلها روی یک درخت و از فروردین تا اردیبهشت ظاهر میشوند . آنها تک جنس و شاتونهای جداگانه ای را تشکیل میدهند. گلهای نر بر روی شاخه های سال قبل ظاهر میشوند و گلهای ماده بر روی شاخه های همین سال و روی محور برگها تشکیل میگردند . با رسیدن میوه شاتونهای ماده طویل و رشته مانند شده و بعضی وقتها به طول 45 سانتیمتر میرسند . میوه ها فندقه های نوکداری با قطر جدود 1 سانتیمتر میباشند که دارای بالهای پهن و عملاً دایره ای و گوش مانند هستند (بالهای گونه مشابه P.Stenoptera DC. مستطیلی شکل است) محور فندقه ها بسیار زیباست و تا مهرماه بر روی درخت باقی میماند . لرگ بومی مناطقی از قفقاز و بخشهای مجاور آن یعنی ترکیه و ایران میباشد . در اروپا از سال 1782 کاشته شده است . تنوع درون گونه ای آن کم و فقط تعداد کمی واریته کاشته شده از آن مانند cv.Albomaculata دارای برگهایی با خالهای سفید وجود دارد .

[*FATIMA*]

جنس گلابی
Pyrus
Pear
گلابی
Pyrus communis L.
Common Pear
Rosaceae
گلابی درختی است به ارتفاع 15 تا 20 متر و دارای تاجی تخم مرغی شکل تا مخروطی میباشد . پوست درختان جوان قهوه ای – خاکستری و صاف است که به زودی در بخش تنه به صورت چهارگوش های عمیق ترک برمیدارد . شاخه های جوان و یکساله راست و زرد – قهوه ای یا قهوه ای براق هستند . شاخه های قدیمیتر خاکستری کدر میباشند . برگهای خزان کننده و متناوب آنها به اشکال گوناگون هستند ولی معمولاً بیضی پهن با نوکی تیز میباشند . گلهای هرمافرودیت آنها منظم و بر روی شاخه های کوتاه و به صورت دیهیم های کم گل ظاهر میگردند . آنها سفید و دارای پنج گلبرگ با تغداد زیادی پرچم و 5 خامه آزاد هستند . در فروردین ماه همزمان یا کمی بعد از برگها ظاهر میشوند . میوه شفت مانند و سبزرنگ و به قطر 4-3 سانتیمتر میباشد . گوشت میوه ریگ مانند است زیرا حاوی سلولهای سختی است که اسکلرئید نامیده میشوند . گلابی احتمالاً یک گونه چند رگه میباشد که واریته های کاشته شده زمان خود را هم دربرگرفته است . به نظر میرسد که اجداد گلابی 5 گونه وحشی باشند .
Pyrus Pyraster Burgad.
Wild Pear
Rosaceae
درختی است کوچک تا متوسط که ارتفاع آن به 20 متر میرسد . معمولاً دارای تنه ای کوتاه و تاجی گسترده میباشد . پوست آن مشابه گونه قبل اما انشعابات آن کوتاه است و به یک شاخه کوتاه خاردار نیز ختم میشود . این گونه بومی اروپا میباشد که در شبه جزیره ایبریا تا کریمه در بخشهای گرم و جنوبی قاره گسترش یافته است و از درختان مهم و ضروری جنگلهای پهن برگ میباشد . این درخت با گلابی های معمولی و بومی شده به خصوص در شکل برگها که مدور با نوکی کوتاه میباشند و همچنین از نظر شکل میوه که کوچک ، کروی و با پایکی طویل هستند ، تفاوت دارد .
Pyrus nivalis Jacq.
Snow Pear
Rosaceae
درختی است کوچک ، ندرتاً ارتفاع آن به 10 متر میرسد . بدون هر گونه خار قابل توجهی و با شاخه های جوان و یکساله مایل به سفید میباشد . برگها متناوب و خزان کننده ، بیضی تا تقریباً تخم مرغی شکل با قاعده ای گوه ای و طول 8 سانتیمتر هستند . حاشیه آنها صاف یا فقط دندانه ای در رأس دارند . در ابتدا کرکدار و سفید و بعدها نسبتاً بدون کرک میشوند . در سطح فوقانی سبز تیره و در سطح تحتانی سبز روشن و در پاییز به قرمز تغییر رنگ میدهند . گلها در فروردین تا اردیبهشت ظاهر میشوند و به صورت دیهیم های کرکدار و کم گل هستند . میوه زرد – سبز ، کروی و به قطر 5-3 سانتیمتر میباشد . این گونه بومی جنوب شرقی اروپا است و از سال 1800 کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس اقاقیا
Robinia
Locust
اقاقیا
Robinia Pseudoacacia L.
Black Locust or Locust tree or False Acacia
Fabaceae
اقاقیا درخت متوسطی با (معمولاً حدود 25 متر) شاخه های خمیده و تاجی چتری شکل میباشد . پوست آن فقط در شاخه های جوان صاف است ولی سریعاً شکافدار میشود و در سنین بالا دارای شکافها و شیارهای عمیق میگردد . شاخه های جوان و یکساله قهوه ای مایل به قرمز براق و دارای گوشوارک های خاری شکل مشخصی هستند که در ابتدا قهوه ای – قرمز شفاف میباشند . برگهای خزان کننده آنها متناوب ، مرکب تک شانه ای که از 9 تا 19 برگچه بیضی یا تخم مرغی با پایک کوتاه و طولی حداکثر 4 تا 5 سانتیمتر تشکیل شده است . برگچه ها در حاشیه صاف ، بسیار نازک ، در سطح فوقانی سبز روشن و در سطح تحتانی مایل به خاکستری میباشد . تغییر رنگ پاییزی در برگهای آنها محسوس نمیباشد (برگها زمانیکه سبز – خاکستری هستند میریزند و سریعاً تجزیه میشوند) برگها با بسته و باز شدن نسبت به تغییرات آب و هوایی عکس العمل نشان میدهند و در روزهای گرم و خشک به سمت بالا و در روزهای بارانی و مرطوب به سمت پایین خمیدگی پیدا میکند . دوره گلدهی آنها در خرداد است . گلها به صورت خوشه های آویزان به طول 25-10 سانتیمتر و هرمافرودیت هستند . هر گل به طول 2 سانتیمتر ، بسیار خوشبو ، نخودی مانند ، در حالت معمول درفش دارای لکه سبز و در حالت دیگر گلبرگها سقیدرنگ میباشد . نیامها تخت و به صورت خوشه ای آویزان با حدود یک سانتیمتر عرض و 10-5 سانتیمتر طول و قهوه ای مایل به قرمز ، براق یا کدر هستند . از سطح خارجی آنها اشکال کلیوی و رنگ قهوه ای تیره بذرها معلوم میباشد . اقاقیا بومی شرق امریکا (پنسیلوانیا و جورجیا) بوده و اولین بار در سال 1603 وارد اروپا گردیده است . در گزارش دیگری زمان ورود آنرا به اروپا 1636 اعلام نمودند . این گونه نه فقط به عنوان یک درخت جنگلی بلکه همچنین برای مصارف خوراکی به خاطر میوه هایش به طور گسترده کاشته میشود .
اقاقیا یکی از موفق ترین درختان وارداتی است که در بسیاری نقاط حتی به صورت تک گونه ای کاشته میشود (مثل مجارستان که حتی به عنوان یک درخت ملی محسوب میشود) از سوی دیگر این صورت کاشت اثر زیادی بر روی فلور منطقه دارد و این امر موجب شده تا طرفداران محیط زیست با کاشت این درخت مخالفت و ناسازگاری داشته باشند . کولتیوارهای زیادی از این گونه با اختلاف در رنگ برگها (cv.Frisia ) شکل و تعداد برگچه ها (cv.Crispa , cv.Unifolia و غیره) وجود دارد .

[*FATIMA*]

جنس آزاد
Zelkova
درخت آزاد
Zelkova carpinifolia (Pall.) K.L.koch
Caucasian Elm
Ulmaceae
درختان جنس زلکوآ متوسط به بلندی 20 متر یا بیشتر با پوستی سبز ، خاکستری هستند که بعدها میریزد . شاخه های جوان قهوه ای مایل به قرمز با منافذی نارنجی رنگ میباشند . شاخه های یکساله از کرکهای سفید انبوهی پوشیده شده اند . جوانه ها تخم مرغی ، نوک دار و بدون کرک هستند . برگهای خزان کننده و متناوب آنها بیضی تا تخم مرغی شکل و با نوک کشیده و طول 7-2 سانتیمتر ، متقارن و با دندانه های کند در حاشیه میباشند . آنها 6 تا 12 جفت رگبرگ دارند و در سطح فوقانی بدون کرک و در سطح تحتانی در محل رگبرگ های کرکدار میباشند . گلهای نر در دسته های فشرده و در بخش های پایینی شاخه های یکساله تشکیل میشوند . گلهای ماده و هرمافرودیت به صورت منفرد یا دوتایی بر روی محور برگهای بالایی ظاهر میشوند . میوه به صورت فندقه است . دامنه گسترش طبیعی آن عمدتاً قفقاز و ایران است . این گونه از سال 1760 کاشته شده است و به عنوان یک درخت جنگلی در روسیه کاشته میشود و کوششهای موفقیت آمیزی برای رویش آن در جمهوری چک نیز انجام گرفته است .
Zelkova serrata (Thunb.) Mak.
Ulmaceae
درخت متوسطی است (به بلندی 30-20 متر) و اختلاف آن با گونه قبلی عمدتاً در بدون کرک بودن شاخه های یکساله و برگهایی با 8 تا 14 جفت رکبرک و نوکی کشیده و تیز با حاشیه ای مضرس تیز میباشد . برگها در سطح فوقانی زبر و در سطح تحتانی صاف هستند . این گونه بومی ژاپن است و در اروپا از سال 1862 کاشته شده است . امروزه برای کاشت در گلدان گیاه مناسبی به شمار میرود .

[*FATIMA*]

جنس نارون
Ulmus
Elm
Ulmus minor Mill.
Smooth – leafed Elm
Ulmaceae
این درخت 30-20 متر ارتفاع دارد . تنه آن راست ، بدون انشعاب یا از قاعده منشعب شده و تاج گسترده ای را به وجود می آورد . پوست در ابتدا صاف و بعدها دارای شیارهای طولی و مورب به صورت ورقه های تقریباً مربع شکل میشود . شاخه های یکساله صاف ، جوانه ها همه یک رنگ و با کرکهای سفسد پوشیده شده است . برگها با دمبرگ طویل و در بخش میانی خود پهن و با طول 10-5 سانتیمتر ، نوک تیز ، دندانه دار ساده یا مضاعف ، در سطح فوقانی سبز تیره ، و در سطح تحتانی سبز روشن با رگبرگ برجسته میباشد . گلها با دمگل کوتاه فندقه بالدار گرد و بالها صاف و بدون کرک میباشد اما همچنین در شمال آفریقا و آسیا تا ایران و ترکمنستان نیز رویش دارد . از دیرباز مورد کشت قرار گرفته و کولتیوارهای زیادی از آن وجود دارد . آنچه که نارون انگلیسی نامیده میشود بعضی وقتها به عنوان گونه جدا رده بندی میشود اما در واقع در ارتباط با گونه U.procera Dalisb. میباشد یا به عبارت دیگر واریته ای از U.minor میباشد . U.minor var. vulgaris (Sit) Richens نارون انگلیسی از نظر ظاهر (درخت باریک به ارتفاع 50 متر با تاجی مخروطی و باریک) و در وجود شاخه های جوان کرکدار و برگهای زبر با U.minor تفاوت دارد . کولتیوارهای زیادی از آن به خصوص در بریتانیا یافت میشود .
ملچ
Ulmus glabra Huds.
Wych Elm
Ulmaceae
ارتفاع این درخت به 10 متر (در نواحی کوهستانی) و 40 متر (در شرایط مطلوب) میرسد . تاج آن نامنظم و پهن و گسترده میباشد . پوست برای مدت طولانی صاف است (به همین علت نام آنرا glabra یعنی صاف گذاشتند) فقط بعدها ترکدار میشود و شیارهای عمودی پیدا میکند . جوانه ها تخم مرغی تا مخروطی شکل ، یک رنگ و با پوشش کرکی زنگاری میباشد . برگها خزان کننده ، متناوب با دمبرگ کوتاه ، تخم مرغی شکل و در نیمه بالایی خود پهن (نزدیک به رأس) با نوکی تیز و قاعده ای قلبی شکل و نامساوی که یکی از لوبها به دمبرگ متصل است و در حاشیه دندانه ای مضاعف میباشند . آنها در سطح فوقانی خود سبز تیره و دارای کرک های کوتاه و در سطح تحتانی کرکدار و روشن هستند . دمگل ها کوتاه و به صورت خوشه های به هم فشرده فندقه و بالدار تخم مرغی یا بیضی پهن به قطر 5/2 سانتیمتر میباشد که توسط بال غشایی صافی احاطه شده است . ملج در سراسر اروپا از بریتانیا تا اورال گسترش دارد . در جنوب اروپا فقط در نواحی کوهستانی مشاهده میشود . این درخت به صورت پراکنده در کریمه و قفقاز نیز یافت میشود . ملج معمولاً در رده های تنگ و عمیق و تپه ها و کوهپایه ها رویش دارد . احتمالاً قرن هاست که کاشته میشود ، کولتیوارهای مختلفی از آن با اختلاف در رنگ برگها (cv.Lutescens , cv.Purpurea ) و غیره وجود دارد .
Ulmus laevis pall.
European white Elm
Ulmaceae
درخت بزرگی به ارتفاع 35 متر میباشد اما در شرایط محدود اغلب کوچکتر است . این گونه توده ای از مکنده های شاخه مانند بر روی تنه دارد که به شناسایی آن کمک میکند . پوست آن قهوه ای ، خاکستری روشن و به صورت فلسهایی جدا شده میریزد . جوانه های زمستانی نوک تیز و تیره رنگ هستند . شاخه های یکساله با کرکهای سفید نرم پوشیده شده است که بعدها بدون کرک میشوند . برگهای خزان کننده و متناوب آن بسیار نامتقارن (با قاعده ای نامساوی) با دمبرگ کوتاه ، تخم مرغی تا تخم مرغی مایل به گرد ، به طول 15-7 سانتیمتر و حاشیه ای مضرس مضاعف میباشند . سطح فوقانی برگ سبز تیره و صاف و بدون کرک و سطح تحتانی آن سبز روشن و دارای کرکهای نرم است . در پاییز شاخ و برگهای آن زردرنگ میشود (به غیر از cv.colorans که شاخ و برگ آن ارغوانی رنگ میشود) . گلها در اسفند و فروردین و قبل از برگ ظاهر میشود . آنها هرمافرودیت و گل آذین گرزن فشرده ای است که از 20 تا 40 گل با دمگل های بلند که از پایک میوه ها بلندتر است تشکیل شده است . میوه فندقه ای است که توسط بالی غشایی با کرک های لطیف و شکافی عمیق در رأس احاطه شده است . این گونه بومی جنگلهای دشتهای آبرفتی در حاشیه رودخانه های مرکز و شرق اروپا میباشد . دامنه گسترش آن از شمال ، تا جنوب فنلاند و در طول 60 درجه جغرافیایی شمال تا روسیه شمالی ، جنوب تا شمال یونان و به طور پراکنده تا مرکز فرانسه و شرق تا قفقاز مشاهده میشود . قرن هاست که کاشته میشود اما تعداد کولتیوارهای آن بسیار کم است .

[*FATIMA*]

جنس نمدار یا زیرفون
Tilia
Lima
نمدار از درختان سنتی اروپا است و در برخی از کشورها از جمله درختان ملی به شمار می آید .
Tilia cordata Mill.
Small – leafed Lime
Tiliaceae
درخت بزرگی است که ارتفاع آن به 30 متر یا بیشتر میرسد . تنه راست ، بدون انشعاب و دارای تاجی مرتفع میباشد . درختان منفرد آن دارای تنه ای کوتاه با شاخه هایی ضخیم و تاجی بزرگ به قطر اغلب 30 متر هستند . پوست آن در ابتدا صاف و خاکستری با منافذ قهوه ای و در درختان مسن خاکستری کاملاً مشخص با ترکهای کم عمق ورقه مانند میباشد . شاخه های یکساله و جوان قهوه ای مایل به سبز (قهوه ای مایل به قرمز در سمت رو به خورشید) و صاف و جوانه ها عموماً قرمز رنگ هستند . برگهای خزان کننده متناوب ، گرد تا قلبی شکل کوچک ، به عرض 7-5 سانتیمتر و در حاشیه مضرس میباشند . این گونه دیرتر از بقیه نمدارها به گل مینشیند و زمان گلدهی آن در تیرماه است . دم گل آذین طویل آن (گرزن دو سویه) از 3 تا 15 گل تشکیل شده که هر یک به طول 5 تا 8 سانتیمتر و با براکته خطی غشایی در قاعده دمگل میباشد که در زمان خشکی مانند یک بال عمل میکنند . گلهای سفید مایل به زرد و خوشبوی آن هرمافرودیت و منظم هستند . میوه آن به صورت آکن های پایک دار با پوسته ای نازک و مدور میباشند . دامنه گسترش این درخت بومی اروپا از شمال اسپانیا تا اسکاندیناوی و از طرف شرق تا اورال میباشد . این گونه عموماً در جنگلهای آمیخته پهن برگ و جنگلهای دشتهای آبرفتی یافت میشود و از دیرباز مورد کشت قرار گرفته است .
Tilia platyphylla Scop.
Large – leafed Lime
Tiliaceae
درخت بزرگی است به ارتفاع بیش از 30 متر و از نظر ظاهر مشابه با نمدارهای کوچک برگ اما با یک تاج نسبتاً باز و گسترده تر میباشد . برگها خزان کننده ، متناوب ، قلبی شکل پهن ، به عرض 10-6 سانتیمتر ، در حاشیه مضرس ، در سطح فوقانی سبز تیره و در سطح تحتانی سبز روشن میباشد . گلها در خردادماه ظاهر شده ، هرمافرودیت و به صورت گرزن های دوسویه کم گل با 2 تا 5 گل هستند . براکته غشایی آن 12-5 سانتیمتر قطر دارد و دارای 4 یا 5 نوار برجسته و پریکارپی سخت است که به سختی خرد میشود . اگر چه این درخت بومی اروپاست ولی دامنه گسترش آن محدود است (از طرف شمال تا دریای بالتیک و از جانب شرق تا غرب اوکراین) و مکان های تپه ماهوری و زمینهای پست را ترجیح میدهد . T. x europaea L. یک هیبرید طبیعی بین نمدارهای کوچک برگ و بزرگ برگ میباشد که از دیرباز به عنوان یک درخت جنگلی کاشته شده و همچنین در پارکها نیز مشاهده میشود .
نمدارهای نقره ای اروپا
در اصل دو نمدار هستند که نقره ای نامیده میشوند و در جنوب شرق اروپا رویش دارند . به نظر میرسد که یکی از آنها یک واریته یا کولتیوار قدیمی از دیگری باشد . اولی T.tomentosa است با ظاهری افراشته و دمبرگی کوتاه تر از نصف طول پهنک ، بنابراین برگهایش سخت و محکم هستند و نسبت به شاخه حالتی ایستاده دارد . در مورد دومی T.petiolaris شاخه های ردیف بالاتر حالت آویخته دارند و طول دمبرگ ها بیش از نصف طول پهنک میباشد بنابراین به صورت آویزان هستند .
Tilia tomentosa Moench.
Silver Lime
Tiliaceae
درخت متوسطی است به بلندی 20 تا 30 متر و با تاجی تخم مرغی یا نیم کروی تا مخروطی و انبوه میباشد . پوست آن خاکستری تیره با خطوط عمودی قهوه ای و برای مدتهای طولانی صاف باقی میماند ولی در درختان مسن دارای شیارهای شبکه مانندی است که به رنگ خاکستری تیره روشن است . شاخه های یکساله جوان دارای کرکهای پشمی میباشند . بگرهای متناوب و خزان کننده آنها گرد تا قلبی شکل و عموماً به طور واضح نامتقارن هستند . در حاشیه مضرس مضاعف و در سطح فوقانی سبز تیره و در سطح تحتانی کرکدار پشمی و نقره ای رنگ میباشد . در هنگام وزش باد تناوب رنگهای زرد و نقره ای برگ منظره جالبی را به وجود می آورد . گلدهی آن در نیمه تیرماه درست همزمان با نمدار کوچک برگ است . گلها هرمافرودیت ، منظم ، پنج گلبرگی و به صورت گرزن دوسویه با 7 تا 10 گل و براکته غشایی به طول 9 سانتیمتر میباشد . این گونه بومی جنوب شرقی اروپا و آسیای صغیر است اما در غرب اوکراین نیز به خصوص روی خاکهای آهکی رویش دارد . از سال 1767 اروپا کاشته شده است و درخت بسیار مناسبی برای کنار خیابانها میباشد چون ثابت شده است و آلودگی هوای شهری را به خوبی تحمل میکند .
Tilia petiolaris DC.
Pendent Silver Lime
Tiliaceae
درخت متوسطی است با تنه ای راست و بدون انشعاب و تاجی مخروطی نسبتاً باریک و شاخه هایی بلند و آویزان که اغلب به زمین میرسند . این گونه تقریباً از تمام جنبه ها مشابه با گونه قبل میباشد و تفاوت آنها قبلاً ذکر شده است . آکن ها دارای پنج نوار برجسته هستند . برگها در حدود 7-11 سانتیمتر طول دارند . دمبرگها به طول 12-6 سانتیمتر میباشند . برگها در پاییز به زرد طلایی تغییر رنگ میدهند . از سال 1840 در اروپا کاشته شده است . این گونه ممکن است یک جهش طبیعی از گونه قبلی باشد و یا اینکه در خاستگاه طبیعی خود گزینش شده باشد چون برخی از درخت شناسان آنرا واریته ای از گونه قبلی میدانند .

[*FATIMA*]

جنس آقطی
Sambucus
Elder
Sambucus nigra L.
Common or Black or European Elder
Caprifoliaceae
به علت مداخله بشر این گونه عموماً بع صورت درختچه مانند میباشد که هر سال شاخه های جدید بلندی را به وجود می آورد . در صورت داشتن فرصت و زمان مناسب این درخت تشکیل تنه ای ستبر با ارتفاع حدود 5 متر و پوستی روشن و شیاردار و تاجی تقریباً کروی را میدهد . درختان بلند بر روی آن سایه می اندازند و اغلب به صورت یک گیاه بالارونده بر روی تاج درختان تکیه گاه بالا میرود . بنابراین از نظر ظاهر و همچنین سازشهای اکولوژیکی بسیار متنوع میباشد . اگرچه به نظر میرسد که خاکهای غنی از نیتروژن را ترجیح میدهد . جوانه های آن نیمه برهنه میباشند (توسط فلسهایی فقط در بخش قاعده پوشیده شده است) . در اوایل بهار و بعضی وقتها حتی در بهمن ماه شروع به رشد میکنند . شاخه های یکساله سریع الرشد آن ستبر و در ابتدا سبز با منافذ کاملاً واضح هستند که بعدها قهوه ای روشن با منافذ سفیدرنگ میشوند . برگها خزان کننده ، متقابل ، مرکب تک شانه ای که از 5 تا 7 برگچه تشکیل شدند که هر برگچه 12-6 سانتیمتر طول دارد . با اینکه از نظر شکل بسیار متنوع است ولی معمولاً تخم مرغی شکل ، نوک دار ، در بخش پایین و قاعده صاف و در بقیه حاشیه ، دندانه ای درشت هستند . در سطوح فوقانی سبز تیره مات و در سطح تحتانی سبز روشن با کرکهای پراکنده در محل رگبرگها میباشد .گلها از خرداد تا تیرماه ظاهر شده و هرمافرودیت با کاسبرگهای سبز کوتاه و گلبرگهایی سفید مایل به کرم میباشند . آنها انتهایی و پرگل و به صورت گرزنهایی چند سویه هستند . میوه ها سته کروی با حدود 5 میلیمتر قطر و بنفش تیره براق تا سیاه با بخش گوشتی آبدار میباشند . این گونه انتشار وسیعی در سراسر اروپا از اسکاندیناوی تا شمال آفریقا و از طرف شرق تا قفقاز پراکنش دارد . این گیاه در اصل به صورت پراکنده در بخش پایین جنگلهای پهن برگ و حاشیه آبها رویش دارد . با افزایش زراعت در سطح زمین ، این گیاه نیز گسترش زیادی پیدا نموده است . دانه های آن توسط پرندگان پراکنده شده و در نقاط مختلف رویش مییابند . برای مثال بر روی زمین های زراعی و تیر چراغ برق و هر جای دیگری که پرندگان عادت به نشستن دارند . آقطی به عنوان یک گیاه دارویی مورد آزمایش قرار گرفته است و گلهای آن هنوز هم به عنوان دارو کاربرد دارد . برای مثال به عنوان ملین و مسکن بکار برده میشود . امروزه چندین کولتیوار از آن به خصوص کولتیوارهایی با برگهای طلایی یا نیزه ای شکل وجود دارد .
Sorbus
Rowan
S.aucuparia و گونه های مشابه آن تشکیل یک زنجیری را از نظر شکل و آرایش برگ میدهند . در ابتدای زنجیر S.aucuparia با برگهای مساوی و مرکب تک شانه ای که از برگچه های بدون کرک تشکیل شده است قرار دارد و بعد از آن (S.domestica ) با برگهای مرکب تک شانه ای و مساوی اما با برگچه های بزرگتر و پهن تر و سفید کرکی تا فصل تابستان قرار میگیرد . سپس S.hybrida با برگهای مرکب تک شانه ای و نامساوی و برگچه هایی با جفتهای مساوی در فاعده اما به تدریج و به سمت نوک برگچه ها دارای لوبهای کوچک نامساوی میشوند و بالاخره S.Xintermedia که دارای برگهای ساده ای است که فقط دندانه ای لوب مانند دارد (به جای برگچه های جفتی برگ مرکب را در S.aucuparia تشکیل میدهد) .
Sorbus aucuparia L.
Mountain ash or Rowan
Rosaceae
درخت کوچکی تا متوسطی است که ارتفاع آن به حدود 20 متر میرسد . تاج آن تخم مرغی که با افزایش سن به صورت نامنظم تغییر مییابد . پوست خاکستری نقره ای و برای مدت طولانی زائد میباشد اما بعدها به صورت ورقه ها یا لوله هایی از درخت جدا شده و میریزد . انشعابات و شاخه های یکساله قهوه ای مایل به قرمز با پوششی مایل به خاکستری هستند . جوانه ها دارای کرکهای ابریشمین و شاخه های فرعی ، گره دار میباشند . برگها خزان کننده ، به طول 20-10 سانتیمتر ، متناوب و از 9 تا 17 برگچه تشکیل شده اند . برگچه ها بدون دمبرگ ، مستطیلی تا بیضی شکل و در سراسر حاشیه مضرس میباشند . برگچه های انواع کاشته شده گوناگون میباشند . در cv.Edulis نصف تا 3|2 حاشیه برگچه ها از قاعده صاف و فقط نصف تا 3|1 از رأس دندانه دار میباشند . گلها به صورت دیهیم های پانیکول مانند و پرگل ، منظم ، سفید و با بوی نامطبوع هستند . میوه ها گرد ، صاف ، قرمزنارنجی ، سته مانند ، به قطر حدود یک سانتیمتر و با طعمی تندو تیز است . این گونه در سراسر اروپا تا مرز جنگلهای شمالی (قطب) و بر روی کوهها تا ارتفاع حدود 1600 متر مشاهده میشود . درختی است بسیار سازش پذیر که در تمام مکان ها یافت میشود . خاکهای مرطوب جنگلهای توسکا و همچنین مکانهایی مانند شکاف صخره ها ، آفتاب زیاد و همچنین سایه زیردرختان را تحمل میکند . قرنهاست که کاشته میشود و در میان کولتیوارهای فراوان آن اختلاف از نظر شکل برگ (cv.Asplenifolia با برگهای نیزه ای شکل) رنگ برگ (cv.Variegata ) و خصوصیات میوه (cv.Edulis , cv.Rossica ) وجود دارد .
Sorbus domestica L.
True Service tree
Rosaceae
این گونه درختی است به ارتفاع حدود 15-10 متر و خیلی به ندرت از این حد بلندتر میشود . تاج آن گنبدی باز میباشد . پوست تنه های مسن قهوه ای ، خاکستری و با شکافهای متعدد مانند درختان گلابی است . برگهای متناوب و خزان کننده آن از 23-13 برگچه با حاشیه مضرس تیز و حدود 2-1 سانتیمتر عرض و 6-3 سانتیمتر طول تشکیل شده اند . گلها در اوایل خرداد ظاهر شده و مشابه با S.aucuparia میباشد . میوه ها گلابی شکل یا سیب مانند (Pome ) به رنگ زرد براق و در جهتی که در معرض نور هستند قرمز میباشند . این درخت بومی جنوب و جنوب شرق اروپاست و از زمانهای قدیم به عنوان درخت میوه گسترش زیادی داشته است .
Sorbus hybrida L.
Scandinavian whitebeam
Rosaceae
درختی است به ارتفاع 12-10 متر بعضی وقتها به نظر میرسد که به صورت درختچه باشد . برگهای آن مرکب تک شانه ای و به طور مشخص نامساوی ، خزان کننده و متناوب میباشند . برگچه ها در حاشیه مضرس ، در سطح تحتانی کرکدار و هر کدام دارای 7 تا 10 جفت رگبرگ هستند . گلها مانند S.aucuparia و میوه آن قرمز تیره است . ابتدا تصور میشد که این گونه یک هیبرید باشد ولی بعدها متوجه شدند که در اثر تحول ژنتیکی در بذر به وجود آمده است . خاستگاه اصلی آن به نظر میرسد شمال غرب اروپا ، اسکاندیناوی از نروژ تا فنلاند باشد . این گونه به سادگی ممکن است با هیبرید واقعی S.Xthuringiaca که در اروپای مرکزی یافت شده و رگبرگهای بیشتر (بیش از 14 جفت) و برگچه های مضرس تیزتر دارد ، اشتباه گردد .
Sorbus X intermedia (Ehrh.) Pers.
Swedish whitebeam
Rosaceae
درخت کوچکی به بلندی 15 متر میباشد . شاخه های جوان آن کرکدار و بعدها بدون کرک و قهوه ای مایل به قرمز میشود . برگهای متناوب و خزان کننده آن پهن یا تخم مرغی شکل به طول 11-8 سانتیمتر هستند . هر یک دارای 5 تا 8 جفت لوب نامساوی و مضرس و نوک تیز و 8تا10 جفت رگبرگ میباشند . گلها سفید و به صورت دیهیم های کرکدار ، میوه نارنجی با بخش گوشتی زردرنگ و حدود یک سانتیمتر قطر میباشد . این گونه بومی اسکاندیناوی و شمال غرب اروپاست و صدها سال است که مورد کشت قرار میگیرد .
بارانک
Sorbus torminalis (L.) Crantz
Wild Service tree
Rosaceae
ازتفاع این درخت به حدود 25-15 متر میرسد اما معمولاً کوتاهتر میباشد . تنه آن راست و تنومند و یا کوتاه و منشعب است . پوست خاکستری مایل به قهوه ای و در ابتدا صاف که بعدها به صورت ورقه مانند شکاف خورده و میریزد . انشعابات جوان و شاخه های یکساله قهوه ای براق و شاخه های قدیمی گره دار میباشند . برگهای متناوب و خزان کننده آن تخم مرغی پهن و در قاعده تقریباً قلبی شکل و هر یک دارای 3 تا 4 جفت لوب نامساوی و نوک تیز و مضرس مضاعف است . در سطح فوقانی سبز تیره و در سطح تحتانی سبز روشن هستند . هنگام جوانی در سطح زیرین خود کرکدار میباشند که بعدها بدون کرک میشوند (به غیر از محل انشعابات رگبرگها) . در پاییز به قهوه ای مایل به قرمز تغییر رنگ میدهند . گلها به صورت دیهیم های پانیکول مانند کم گل و آویزان ، هرمافرودیت ، منظم و هریک با 5 گلبرگ سفید و بساک های زردرنگ میباشند . آنها در اردیبهشت یا خرداد گل میدهند . میوه ها کروی یا گلابی شکل و در حدود 15 میلیمتر قطر دارند و عموماً قهوه ای و بعضی وقتها با لکه های سفید هستند . بارانک یک درخت اروپایی تا مرز قطب شمال است و دامنه گسترش آن تا انگلستان ، آلمان و اوکراین نیز کشیده شده است . از طرف جنوب به شمال آفریقا و از طرف شرق تا آسیای صغیر نیز میرسد . از دیرباز این درخت کاشته میشده و کمتر به صورت خودرو مشاهده میشود و اغلب در نواحی گرم و خشک و در جنگلهای بلوط گرم و روی تپه های صخره ای به خصوص مواد آهکی یافت میشود .
Sorbus aria (L.) Crantz
Whitebeam
Rosaceae
این گونه گروه خاصی را در داخل جنس سوربوس تشکیل میدهد . از خصوصیات اصلی آنها برگهای ساده و غیر منقسم است که به طور واضح در سطح تحتانی خود دارای کرکهای پشمی سفید میباشند . آنها گسترش وسیعی در مرکز و جنوب شرقی اروپا به خصوص در نواحی اطراف رودخانه دانوب دارند . گیاه شناسان معاصر گونه ها در شکل برگها ، رنگ میوه ها ، میزان و نوع کرکها و غیره میباشد . این گونه درخت کوچکی است اما معمولاً دارای چند تنه میباشد ، بلندی آن 6 تا 10 متر و درختچه مانند با تاجی گسترده و نامنظم و نسبتاً انبوه است . پوست ساقه برای مدتهای طولانی صاف است ولی بعدها دارای شیارهای کم عمقی میشود . شاخه های جوان راست و در ابتدا دارای کرکهای پشمی سفید و بعدها بدون کرک میگردد . شاخه های کوتاه خمیده هستند ، جوانه ها روی شاخه های یکساله به صورت مارپیچی قرار گرفته اند و تخم مرغی شکل ، بدون پایک و کرکدار میباشند . برگهای خزان کننده ، متناوب ، چرمی شکل ، از نظر شکل و اندازه متنوع و با 10 تا 14 جفت رگبرگ ، سبز تیره و کمی کرکدار پشمی سفید و گلها از اردیبهشت تا خرداد ظاهر میشوند . هرمافرودیت ، منظم ، پنج گلبرگی و به صورت پانیکول میباشند . کاسه پایا و دمگل ها دارای کرکهای پشمی و گلبرگها سفیدرنگ هستند . میوه ها کروی یا تخم مرغی شکل ، قرمز و در حدود 15 میلیمتر قطر دارند . دامنه گسترش این گروه از جنوب بریتانیا و جنوب نروژ تا سواحل دریای سیاه و قفقاز ادامه دارد . بزرگترین تجمع آن در نواحی اطراف رودخانه دانوب و بالکان است . این گونه همچنین تا آنسوی کوههای پیرنه و شمال آفریقا و عموماً روی خاکهای آهکی در نواحی کوهستانی تا ارتفاع 1500 متراز سطح دریا رویش دارد . از دیرباز مورد کشت قرار گرفته و هوای آلوده را به خوبی تحمل میکند .

[*FATIMA*]

جنس بید
Salix L.
Willows
جنس بید یکی از جنس هایی است که پراکنش بسیار وسیع و گسترده ای در سطح جهان دارد . بیشترین تعداد درختان بید در نیمکره شمالی به استثنای مناطق قطبی مشاهده میگردد . این درخت در امریکای جنوبی و آفریقا نیز رویش دارد . تاکنون بیش از 500 گونه از این جنس شناسایی شده است . تشخیص آنها از یکدیگر به علت نبود تمام خصوصیات لازم برای شناسایی شده است . تشخسص آنها از یکدیگر به علت نبود تمام خصوصیات لازم برای شناسایی در یک زمان بسیار مشکل میباشد (در زمان گلدهی برخی فاقد برگ و هنگامی هم که برگ دارند فاقد گل میباشند) . به علاوه آنها هیبریدهای زیادی نیز تشکیل میدهند . بیدها در زیبایی چشم اندازها بسیار مهم میباشد و با اینکه از درختان بسیار متداول هستند ولی دارای عمر کوتاهی میباشند . آنها برای احیای مناطق درخت زدایی شده کمک شایانی میکنند . از مهمترین درختان بید اروپا Salix alba , Salix fragilis میباشد . اختلاف اساسی بین این دو گونه وجود کرک در سطح زیرین برگها است . برگهای S.alba در سطح تحتانی خود دارای کرکهای متراکم سفید مایل به سبز هستند و هر گل ماده دارای فقط یک نوشبحای میباشد ولی برگهای S.fragilis در سطح تحتانی خود تقریباً و یا کاملاً بدون کرک و سبز روشن و هر گل ماده دارای دو نوشبحای میباشد . به علاوه شاخه های جوان ترد و شکننده هستند و به آسانی میشکنند (نام گونه هم به همین علت fragilis میباشد) . بید مجنون به علت شاخه های آویخته ای که دارد در اروپا بسیار مورد توجه است . آنها به گروه Salix x sepulcralis , Salix alba cv.Tristis تعلق دارند . Salix alba cv.Tristisپایه ماده ای است که برگهایش در اوایل پاییز زرد شده و سریع میریزند ولی Salix x sepulcralis پایه نری است که برگهایش تا اوایل یخبندان سبز باقی مانده و خیلی دیر ریزش مییابند .
Salix alba L.
White Willow
Salicaceae
درخت متوسطی است که ارتفاع آن به 25 متر میرسد . تنه آن راست و گاهی خمیده که قطر برابر سینه آن بسیار زیاد میباشد . پوست قهوه ای – خاکستری و صاف آن به سرعت دارای شیارهای باریک و عمیق شبکه مانند میشود . شاخه های جوان و یکساله دارای کرکهای ابریشمی و رنگ خاکستری یا زرد روشن ، باریک ، طویل و اغلب حالت آویخته دارند . برگهای متناوب و خزان کننده آنها دارای دمبرگ کوتاه ، نیزه ای شکل و باریک ، نوکدار ، به طول 10 سانتیمتر و در حاشیه دندانه دار میباشد . در سطح فوقانی سبز تیره با کرکهای ابریشمی و در سطح تحتانی خاکستری هستند . گلها همزمان با برگ در فروردین تا اردیبهشت ظاهر میگردد . آنها تک جنس ، برهنه و تشکیل شاتونهایی را بر روی درختان مجزا میدهند . گل نر دارای یک برگه فلسی شکل و 2 تا 3 پرچم و گل ماده دارای یک مادگی با کلاله دو شاخه میباشد . شاتونها افراشته یا کمی خمیده ، باریک ، استوانه ای و انبوه و شاتونهای نر زرد رنگ و ماده ها زرد مایل به سبز هستند . میوه کپسول صاف و بدون کرک حاوی دانه های کوچک سفید و کرکدار میباشد . این گونه تقریباً در سراسر اروپا و از شمال تا اسکاندیناوی و همچنین شمال آفریقا و از طرف شرق تا آسیای مرکزی پراکنده است . این درخت عمدتاً در حاشیه رودخانه ها و بر روی رسوبات آبرفتی و زمینهای پست یافت میشوند و سالهاست که به علت مصارف گوناگون آن کاشته میشود . از میان کولتیوارهای مختلف آن ، مهمتر از همه cv.Tristis میباشد که در فرانسه در سال حدود 1815 یافت شده و از آن زمان تاکنون این درخت مورد کاشت قرار میگیرد .
Salix X sepulcralis Simonk.
Salicaceae
درختی است سریع الرشد که ارتفاع آن به 20 متر میرسد و دارای شاخه های کوچک پیرامونی و آویزان میباشد . این درخت در سالهای اواخر قرن نوزدهم و اوایل بیستم ظاهر شده و احتمالاً هیبریدی بین Salix alba cv.Tristis , S.babylonica میباشد . امروزه یکی از متداولترین درختان بید اروپا است .
Salix fragilis L.
Crack Willow
Salicaceae
معمولاً درختچه ای به ارتفاع 15 متر با چندین تنه راست و خمیده و تاجی مخروطی پهن میباشد . پوست آن در ابتدا خاکستری و تیره و بعدها به صورت شبکه مانند شیاردار میگردد . شاخه های جوان و یکساله به سادگی از قاعده میشکنند . برگهای خزان کننده و متناوب آن نیزه ای شکل با 12-5 سانتیمتر طول ، حاشیه ای مضرس ، در سطح فوقانی سبز براق و در سطح تحتانی سبز – خاکستری میشدند . گلها به صورت شاتونهای استوانه ای افراشته یا خمیده به طول 5 سانتیمتر و زرد و کرکدار هستند و در فروردین درست قبل یا همزمان با برگها ظاهر میگردند . کپسول ها حاوی دانه هایی کرکدار هستند که تشکیل خوشه های طویلی را میدهند (تا 10 سانتیمتر) و دانه ها در اواخر اردیبهشت ماه آزاد میگردند . این گونه یکی از درختان رایج بید در اروپای مرکزی و شمالی میباشد که دامنه پراکنش آن تا غرب سیبری نیز امتداد یافته و یکی از درختان متداول جنگلهایی است که در امتداد آبراهه های مناطق پست تا دامنه کوهها مشاهده میشود .
Salix Pentandra L.
Bay Willow
Salicaceae
درخت کوچک یا درختچه ای بلند است که ارتفاع آن به 12-10 متر میرسد . ممکن است دارای تنه ای واحد یا اغلب چند تنه باشد . پوست آن در ابتدا خاکستری مایل به قهوه ای با شکافهایی باریک است که بعدها قهوه ای رنگ میشود و از درخت جدا شده و میریزد . تاج آن نامنظم ، گنبدی شکل و انبوه میباشد . انشعابات و شاخه های یکساله قهوه ای مایل به قرمز براق هستند .
برگهای متناوب و خزان کننده آن ، نوک تیز ، با 10-5 سانتیمتر طول پهن تر از بیدهای برگ باریک میباشند (با عرض حدود 3-2 سانتیمتر) حاشیه آنها مضزس و جندین غده بر روی دمبرگ مشاهده میشود . برگها و پوست زمانی که جدا شوند و چوب آن هنگامی که بریده یا له شود یک رایحه تند و تیزی از آنها متصاعد میگردد که این امر نتیجه وجود رزینها و روغن هایی است که به خصوص در جوانه های آن مانند صنوبرها وجود دارد . به علت وجود این ویژگی این گونه به عنوان نوعی حد واسط بین بیدها و صنوبرها در نظر گرفته شده است و دیرتر از تمام بیدهای اروپایی ، در اردیبهشت یا خرداد زمانی که پر از برگ میباشند به گل مینشینند . شاتونهای نر زرد رنگ هستند و حدود 7 سانتیمتر طول دارند . گلها برخلاف اظهارات نادرست گذشتگان فاقد 5 پرچم میباشند بلکه دارای 6 الی 12 عدد هستند . 5 پرچم معمولاً در هیبرید S. x tinctoria Sm. مشاهده میشود . شاتونهای ماده سبز و کوتاهتر هستند . میوه کپسولهایی است که تا پاییز نمیرسد . دانه ها بسیار کرکدار میباشند . این گونه تقریباً در سراسر اروپا حتی تا آن سوی مدار قطبی در نروژ و از شرق تا آسیای صغیر و قفقاز پراکنده میباشد . آن را میتوان در چمنزارهای مناطق پست تا کوهستانها مشاهده نمود .
مشبد
Salix caprea L.
Goat Willow or Pussy willow or Sallow
Salicaceae
این گونه درخت کوچک تا متوسطی است که فقط گاهی ارتفاع آن از 15 متر تجاوز میکند ، زیرا این گیاه جوانه زده و به سهولت تکثیر مییابد و اغلب هرس شده و از نمونه های آن به صورت درختچه میباشد . تاج آن بنابراین پرشاخه خاکستری است و در صورت رشد طبیعی به صورت مخروطی پهن میباشد . پوست آن در ابتدا صاف و منفذ دار و خاکستری روشن است که بعدها در بخش قاعده تنه دارای شیارهای عمیق و عمودی میشود . شاخه های یکساله صاف و تنومند و قهوه ای مایل به قرمز و به ندرت زرد میباشد . زمانیکه پوست شاخه های سال قبل جدا شده و میریزد ، دیگر هیچگونه شیار واضحی را نمیتوان بر روی چوب آن مشاهده نمود . بید اروپای مرکزی (S.cinerea) با مشبد در وجود شیارهایی بر روی پوست چوبهای جوان قابل تشخیص است (اکثراً از نظر شکل نیم کروی و رویش در حاشیه آبها تفاوت مشاهده میشود) . برگهای خزان کننده و متناوب آنها تخم مرغی پهن با نوکی تیز و حاشیه ای کامل یا دندانه دار مواج و نامنظم و با طول (10-6) سانتیمتر و عرض 5-3 سانتیمتر میباشند . آنها در ابتدای پیدایش در سطح فوقانی کرکدار هستند ولی بعدها بدون کرک و سبز تیره براق میشوند . در سطح تحتانی دارای کرک دائم و خاکستری با رگبرگ برجسته میباشند . گوشوارکها متوسط ، قلبی شکل و دندانه دار هستند . گلها در اسفندماه قبل از برگها ظاهر میشوند و به صورت شاتونهای تخم مرغی ضخیمی میباشند که با کرکهای نقره ای پوشیده شده است (به همین علت یکی از نامهای عامیانه درخت Pussy willow میباشد) . شاتونهای نر زرد رنگ و گلهای ماده مایل به سبز هستند . کپسولها به صورت یک سنبله ظاهر میگردند ، دانه ها اواخر فروردین میرسند . این گونه تقریباً در سراسر اروپا تا شمال شرقی آسیا و شمال ایران رویش دارد . درختی است بسیار سازگار و نه تنها در حاشیه آبها در ارتفاعات بالاتر نیز مشاهده میگردد (در بالاترین حد جنگل مثلاً در کارپاتین در ارتفاع 1780 متر از سطح دریا است) . شرایط خشک و مرطوب را به خوبی تحمل میکند و یک منبع مهم شهد برای زنبورهای عسل میباشند . تغییرات درون گونه ای فردی در این بید قابل ملاحظه است و در دامنه گسترش آنها ممکن است این تغییرات در اندازه و شکل برگها و رنگ شاخه ها مشاهده گردد . برخی از این فرمها ممکن است به عنوان یک گونه مجزا رده بندی شدند مانند S.silesiacal L. با برگهای بلندتر و صافتر که در نواحی کوهستانی به ارتفاع 1000 متر یافت میگردد و S.coaetanea در اروپای شمالی که دیرتر از مشبد به گل مینشیند و دارای برگهایی با کرکهای انبوه در سطح تحتانی و مادگی کرکدار میباشد . از مهمترین کولتیوارهای آن میتوان از cv.Pendula نام برد .

[*FATIMA*]

بلوط های گرمادوست جنوب شرقی اروپا
Quercus
Oak
Quercus cerris L.
Turkey oak
Fagaceae
درختی به ارتفاع 20 تا 35 متر با تاجی نامنظم و گسترده و شاخه های بزرگ و انبوه میباشد . پوست آن در ابتدا خاکستری – قهوه ای و بعدها خاکستری تیره و بسیار ضخیم و ترک دار میشود . شاخه های یکساله ضخیم سبز – قهوه ای و کرکدار هستند . برگها متناوب ، چرمی شکل ، به طول 13-5 سانتیمتر ، با لوبهای نامنظم ، به رنگ سبز تیره براق ، دارای پوششی از کرکهای شعاعی که بعدها در سطح فوقانی صاف و بدون کرک و در سطح تحتانی کرکدار و سبز روشن میشود . گلهای تک جنس آن همزمان با برگها در اردیبهشت ظاهر میشوند . گلهای نر در شاتونهای محوری ، گلهای ماده در پوششی فنجانی شکل و به صورت گروههای 1 تا 4 تایی در انتهای شاخه تشکیل میگردند . میوه فندقه با 4-2 سانتیمتر طول که تا نیمه در یک کوپول با کرکهای زبر محصور شده اند . این بلوط بومی جنوب اروپا است . خاستگاه طبیعی آن از کوههای پیرنه تا آسیای صغیر و عمدتاً بالکان میباشد . مرز شمالی آن به اسلوواکی میرسد . این درخت از سال 1735 کاشته شده است .
Quercus frainetto Ten.
Hungarian oak
Fagaceae
این گونه از بلوط دارای ارتفاعی بیش از 30 متر میباشد و شاخه های یکساله آن کرکدار است که سریعاً صاف و بدون کرک میشود . برگها به طول 18 سانتیمتر ، دارای لوبهای عمیق ، (تا 7 لوب) که در بخش قاعده ، لوبها به صورت گوش مانند میشوند . آنها در سطح تحتانی خود کرکدار و در سطح فوقانی سبز تیره هستند . گلهای نر و ماده بر روی یک درخت میباشند . فندقه تخم مرغی تا دوکی شکل و به صورت گروههای 2 تا 5 تایی هستند و حداقل تا نیمه در کوپول محصور میباشند . خاستگاه طبیعی آن از بالکان تا مجارستان (شاید حتی تا شمال) و جنوب ایتالیا و آسیای صغیر میباشد . محل رویش آن در مناطق آفتابگیر است و از سال 1838 کاشته شده است .
Quercus ilex L.
Holm oak
Fagaceae
این گونه درختی است که ارتفاع آن به حدود 20 متر میرسد و یا ممکن است به صورت یک درختچه بلند مشاهده شود . تنه آن کوتاه و ضخیم و دارای تاجی انبوه میباشد . پوست آن برای مدت طولانی صاف است اما بعدها فلس دار میشود . برگها بیضی یا تخم مرغی تا نیزه ای شکل ، به طول 7-3 سانتیمتر ، سطح فوقانی در ابتدا سبز – خاکستری و کرکدار که بعدها با از دست دادن کرکها به سبز تیره تغییر رنگ مییابند . سطح تحتانی همیشه خاکستری و کرکدار میباشد . فندقه ها به صورت گروههای یک تا سه تایی هستند که تا نیمه در کوپول محصور میباشند . این گونه بومی جنوب اروپا است و از سال 1500 کاشته شده است . کشت آن در قاره اروپا نادر است (اغلب در بریتانیا کشت میشود) زیرا بسیار به سرمازدگی حساس است .
بلوط های مهم اروپا
Quercus robur L.
Common or English oak
Fagaceae
درخت بزرگی است که ارتفاع آن به حدود 35-30 متر میرسد و به ندرت بلندتر میشود . تاج آن پهن و اغلب نامنظم و دارای شاخه های ستبر و تنومند میباشد . پوست آن در ابتدا صاف و قهوه ای مایل به قرمز و بعدها خاکستری تیره و در درختان مسن مایل به سیاه با شیارهای طولی ناصاف و بسیار زمخت میشود . شاخه های یکساله ضخیم با شیارهای طولی ، سبز یا قهوه ای مایل به قرمز با منافذ خال مانند میباشد . جوانه ها به صورت مارپیچی هستند . برگهای خزان کننده و متناوب آنها دارای 15-7 سانتیمتر طول و تقریباً تخم مرغ شکل ، با لوبهای شانه ای و قاعده ای قلبی شکل میباشند . گلها در اواخر فروردین و اردیبهشت و همزمان با برگها ظاهر میشوند ، تک جنس و بر روی یک درخت میباشند . گلهای نر به صورت شاتونهای محوری و آویزان به طول 10 سانتیمتر که بر روی شاخه های سال قبل تشکیل میشوند . گلهای ماده به صورت گروههای 2 تا 3 تایی و بر روی شاخه های همین سال ظاهر میشوند و هر یک دارای پوشش پیاله مانند و فلسی ، گلپوشی شش قطعه و کلاله های قرمز رنگ میباشند . میوه فندقه استوانه ای به طول 3 سانتیمتر که بخش کوچکی از آن در یک پیاله فلس مانند با پایکی به طول 12-5 سانتیمتر محصور گردیده است . گسترش گاه طبیعی آن اکثر نقاط اروپا میباشند که از طرف شرق تا کوههای اورال و در شمال تا جنوب سوئد و فنلاند امتداد یافته است . این گونه مدتهای زیادی است که کاشته میشود . کولتیوارهای زیادی از آن با اختلاف در شکل برگها یا رنگ آنها وجود دارد .
Quercus petraea (Mattusch.) Liebl.
Sessile or Durmast Oak
Fagaceae
درخت بزرگ و تنومندی به ارتفاع 30 متر میباشد اما در محیط هایی با خاکهای کم عمق و یا صخره ای ممکن است فقط 5-4 متر ارتفاع داشته باشد . تاج آن تخم مرغی شکل و باریکتر از گونه قبل است . پوست صاف ، خاکستری و بعد از گذشت 30 سال مایل به سیاه با شکافهای عمیق طولی میباشد . برگهای متناوب و خزان کننده آن تخم مرغی شکل ، با 12-6 سانتیمتر طول و لوبهایی کم عمق مه به سمت قاعده گوه ای شکل به تدریج باریک میشود . در سطح فوقانی سبز تیره و در سطح تحتانی سبز روشن و چرمی شکل است . میوه بدون پایک و به صورت گروههای 2 تا 3 تایی و کوچکتر از بلوط انگلیسی میباشند . این گونه بومی غرب ، مرکز و جنوب شرقی اروپا بوده و فقط تا عرض جغرافیایی 60° شمالی و در شرق تا حوزه دریای سیاه گسترش یافته است . در مناطق کوهپایه ای در ارتفاع 700 متر از سطح دریا مشاهده میشود . این گونه قرن هاست که کاشته میشود و حدود دو جین کولتیوارهای متفاوت از نظر شکل و رنگ برگ از آن وجود دارد .
Quercus dalechampii Ten.
Fagaceae
درخت کوچکی به ارتفاع 15-10 متر و از گروه Q.Petraea میباشد . برگهای آن نیزه ای تا بیضی شکل و در رأس باریک ، در قاعده قلبی یا تخم مرغی شکل با رگبرگی مایل به زرد و برجسته و در سطح تحتانی و دمبرگی زرد مشخص میباشد . میوه ها به صورت گروه های یک تا سه تایی و با پایکی کوتاه به طول حدود 5 میلیمتر هستند که در پیاله ای با کرکهای کوتاه و فلسهایی ضخیم محصور میباشند . این گونه بومی جنوب ایتالیا در ناحیه ای بین نپال و سیسیل میباشد و از اوایل قرن بیستم کاشته شده است . تنوع زیادی در شکل و اندازه برگهای آن حتی بر روی یک درخت مشاهده میشود . این مسأله منجر به تشکیل واریته های مختلفی میگردد که تشخیص آنها از یکدیگر بسیار مشکل است . فراتر آنکه Q.dalechampii ظاهراً با Q.Petraea آمیخته شده و افراد حد واسط حاصل از آنها در جنگل فراوان هستند . همچنین Q.Polycarpa با برگهایی تخم مرغی شکل و پهن و لوبهایی کم عمق که شباهت زیادی به Q.dalechampii دارد به همراه آن از قسمت های جنوبی به اروپای مرکزی گسترش یافته است .
Quercus Pubescens Willd.
Downy Oak
Fagaceae
درخت کوچکی است به ارتفاع 15-10 متر که خیلی به ندرت بلندتر میشود . معمولاً دارای تنه ای خمیده و کوتاه و تاجی نامنظم میباشد . پوست آن قهوه ای – خاکستری روشن که بعدها قهوه ای مایل به سیاه و شکافدار میشود . شاخه های جوان و یکساله قهوه ای – قرمز روشن یا سبز زیتونی و کرکدار میباشند . فلسهای جوانه های زمستانی نیز کرکدار هستند . برگهای متناوب و خزان کننده آنها تخم مرغی شکل و به طول حدود 9-5 سانتیمتر ، لوبدار (حداکثر4 تا 8 لوب کم عمق در هر طرف) با قاعده ای گرد یا گوه ای شکل ، در سطح فوقانی سبز – خاکستری و در سطح تحتانی سبز روشن ، در ابتدا کرکدار و بعدها کم کرک میشوند اما همیشه کمی کرک حداقل بر روی دمبرگها دارند . گلها در فروردین و اردیبهشت ظاهر میشود . شاتونهای نر بر روی پایکهایی کرکدار آویزان شده که از محور برگها خارج شده اند . گلهای ماده بدون پایک و منفرد یا دسته ای میباشند . میوه فندقه ای است که حدوداً تا نیمه در پیاله ای با کرکهای انبوه محصور گردیده است . این گونه گرمادوست در جنوب اروپا و آسیای صغیر گسترش داشته و همچنین در مناطق آهکی و گرم اروپای مرکزی نیز مشاهده میشود . قرنهاست که به عنوان درختی جنگلی و همینطور برای جلوگیری از فرسایش خاک به خصوص در نواحی مدیترانه ای کاشته میشود . تنوع درون گونه ای آن به صورت تاکسونهای جدا شده جغرافیایی میباشد مانند زیرگونه anatolica O.Schwarz از منطقه بالکان و زیرگونه Palensis O.Schwarz از کوههای پیرنه .
بلوطهای اسپانیایی گرما دوست
Quercus X hispanica Lam.
Spanish oak
Fagaceae
درخت کوچک تا متوسطی است که به طور متوسط 10 تا 15 متر ارتفاع دارد اما بعضی وقتها به 30 متر هم میرسد (بستگی به کولتیوار و محیط دارد) . پوست آن ضخیم و کمی چوب پنبه ای میباشد . شاخه های جوان و یکساله کرکدار هستند . برگهای متناوب آن اکثر زمستان را به رنگ سبز باقی مانده و همزمان با پیدایش برگهای جدید شروع به ریزش میکنند . آنها مستطیلی تا تخم مرغی شکل و به طول 10-5 سانتیمتر و در سطح فوقانی سبز تیره با کرکهای پراکنده میباشند . فندقه ها قهوه ای براق و تا نیمه در پیاله محصور هستند . فلسهای روی پیاله طویل و به سمت بیرون خمیده میباشند . این گونه هیبریدی است که از لقاح طبیعی بین Q.cerris و Q.suber در ناحیه ای بین اسپانیا و بالکان حاصل شده است . از سال حدود 1830 کاشته شده اما برخی از کولتیوارهای آن پیش از این نیز کشت میشده است .
Quercus Pyrenaica Willd.
Pyrenean oak
Fagaceae
درخت کوچکی است به ارتفاع 15-10 متر و اغلب به صورت درختچه انبوه با شاخه های متعدد و فراوان میباشد . پوست آن خاکستری روشن و شیاردار ، شاخه های یکساله و جوان زرد و کرکدار هستند . برگها متناوب ، خزان کننده ، بیضی تا تخم مرغی شکل با 15-5 سانتیمتر طول ، عمیقاً شکافدار با 5 تا 7 لوب در هر طرف و در سطح فوقانی تیره یا سبز – خاکستری میباشند . گلهای نر و ماده در اواخر خرداد ظاهر شده و بر روی یک درخت تشکیل میشوند . گلهای نر به صورت شاتونهای زرد طلایی هستند . میوه ها به صورت گروههای سه یا چهارتایی ، با سه سانتیمتر طول و رأسی کرکدار میباشند . دامنه گسترش طبیعی آنها محدود به شبه جزیره ایبریا ، اسپانیا و همچنین بخش هایی از جنوب غربی فرانسه میباشد . این گونه از سال 1822 مورد کشت قرار گرفته است .
Quercus Suber L.
Cork Oak
Fagaceae
این گونه درخت کوچکی است به ارتفاع 10-5 متر و با پوستی چوب پنبه ای و بسیار ضخیم میباشد (ضخامت آن به 10 سانتیمتر میرسد) . ورقه های چوب پنبه همچنین در سطح شاخه های جوان نیز مشاهده میشود . تاج آن کوتاه و گنبدی شکل با شاخه هایی قطور میباشد . برگهای متناوب آن تخم مرغی تا تخم مرغی – مستطیلی ، کوچک به طول 7-3 سانتیمتر هستند و در هر طرف دارای 4 تا 5 لوب کم عمق یا رأسی خاردار میباشند . برگها در سطح فوقانی سبز تیره براق هستند . فندقه ها کشیده تا تخم مرغی شکل و به طول 3 سانتیمتر و پیاله بیشتر قسمتهای آنها را محصور کرده است . آنها سال اول میرسند . دامنه پراکنش طبیعی آنها نواحی غرب مدیترانه ، اسپانیا ، پرتقال ، غرب الجزایر و به طور پراکنده در شرق مدیترانه میباشد . از سال 1699 مورد کشت قرار گرفته و از درختان تجاری مهم است . پوست وب پنبه ای آن حدوداً هر 7 سال یکبار به صورت نوارهایی از تنه جدا میشود .
بلوط های صادراتی امریکای شمالی
Quercus coccinea Muenchh.
Scariet Oak
Fagaceae
درختی است بلند به ارتفاع 30 متر و با تنه ای راست و باریک و بدون انشعاب و تاجی کروی بلند با شاخه هایی قدیمی و پژمرده در بخش پایینی میباشد . پوست آن به مدت طولانی صاف بوده و به رنگ خاکستری تیره همراه با منافذ و برجستگیهای زگیل مانند است . بعدها در پوست ترکهای کم عمقی ظاهر میگردد . برگها خزان کننده ، متناوب ، بیضی تا تخم مرغی شکل با 8 تا 16 سانتیمتر طول و سبز تیره که در اوایل پاییز به قرمز تغییر رنگ میدهد . شاتونهای نر در حدود 8-6 سانتیمتر طول دارند ، فندقه های تخم مرغی شکل آنها به طول 2-1 سانتیمتر هستند و تا نیمه در پیاله ای با فلسهای صاف و بدون کرک محصور میباشند . این گونه بومی امریکا بوده و بر روی خاکهای شنی و نسبتاض خشک میروید . از سال 1861 نیز مورد کشت قرار گرفته است .
Quercus Palustris Muenchh.
Pin Oak
Fagaceae
درخت متوسطی (با 30-20 متر ارتفاع) با تاجی مخروطی و باریک و شاخه هایی آویزان و پژمرده در بخشهای پایینی تنه میباشد . پوست آن برای مدتهای طولانی صاف بوده و به رنگ خاکستری نقره ای است که بعدها دارای شیارها و ترکهای ناچیزی میشود . برگها خزان کننده ، به طول 15-8 سانتیمتر ، مستطیلی تا بیضی شکل و در تابستان سبز براق و در پاییز برخی قرمز و برخی قهوه ای براق میگردند . بخش بیشتری از فندقه های کوچک و بدون پایک آنها در پیاله محصور میباشد . این گونه در دره های رودخانه ای بخشهای شرقی و میانی امریکا رویش دارد و از سالهای قبل از 1770 کاشته شده است .
Quercus rubra Du Roi
Red Oak
Fagaceae
درختی بلند (40-30 متر) با تاجی مرتفع و گسترده و پوستی صاف و خاکستری مایل به سبز نقره ای با برجستگیهای زگیل مانند میباشد که بعدها دارای ترکهای کم عنقی میگردد . برگهای خزان کننده و متناوب آن به طول 20-10 سانتیمتر و در هر دو سطح سبز مات میباشند که در اواخر پاییز به قرمز تغییر رنگ میدهند . گلهای نر به صورت شاتون های آویزان و به طول 15 سانتیمتر است . فندقه ها پهن و بشکه مانند با نوکی کاملاً برجسته و مشخص که در داخا یک پیاله ای پهن و کم عمق قرار میگیرند و به آسانی از آن جدا میشود . این گونه بومی شرق امریکاست و از قبل از سال 1724 مورد کشت قرار گرفته است . این درخت از موفق ترین درختان بلوطی است که به اروپا وارد شده و به عنوان یکی از درختان جنگلی تجاری حتی در اروپا مطرح میباشد . به عنوان درخت زینتی برای باغها نیز حائز اهمیت است .
تمام مطالب برگرفته از کتاب درختان و درختچه ها نوشته مهرانگیز پولادیان و دکتر اصغر کهندل است .

[amir9]

ایکاش عکس هاشون هم میذاشتین... ممنونم[golrooz]