AreZoO
26th September 2010, 02:27 PM
ساعات حركت قطارها دقيق ترند
نگاهي به شعر معاصر از منظر آسيب شناسي
http://img.tebyan.net/big/1388/12/18817121218922219237135212931871524550191.jpg
همسر يكي از شاعران نامدار انگليسي فرياد كشيده بود : كاش شاعران مي توانستند آسانتر سخن بگويند. من معني حرف هاي شما را نمي فهمم .و بعد به آشپزخانه رفته و شروع كرده بود به رنده كردن سيب زميني و خاطرنشان كرده بود كه شعر شما بايد به همين راحتي فهميده شود. شما بايد سوژه هاي بزرگ و گنگ را براي ما تفسير كنيد.
دشواري شعر هميشه يكي از دلايل مهم در ايجاد فاصله بين مخاطب و متن بوده است و شعر دشوار يكي از دلايل شعر گريزي مردم. البته دشوار نويسي يا دشوار نشان دادن موضوعات ساده و پيش پا افتاده در مورد تمام شاعران صدق نمي كند چه بسا شاعراني بزرگ بوده و هستند كه ساده و راحت حرف مي زنند ؛ به سادگي پاك كردن بخار از روي شيشه ها و حتي بي علاقه ترين آدم ها را نيز به سمت شعر و لذت خوانش آن سوق داده و ذهن آن ها را فعال مي كنند. اما از آن جايي كه اغلب مردم فرصت و علاقه ي كافي براي ساخت گشايي متن ها و سوژه ها ندارند وهمين طور نمي توانند سره را از ناسره تشخيص دهند، باخواندن كتابي دشوار و يا با ديدن شعري دشوار ، قيد بقيه ي كتاب هاي شعر رامي زنند:
دخترمان حرف مي زند
اين سخن نامفهوم/ نقص هنر است.
شعر فوق هايكويي از پل الوار شاعر مشهور فرانسه است كه به نوعي بيانگر گريز مردم از هر چه دشواري و پيچيدگي است. او معتقد است شعر بايد كمال سادگي را داشته باشد. «كلاين باو» در رمان «انجمن شاعران مرده» شعر را عشق و تجربه هاي آن مي داند و در فيلمي كه براساس همين رمان ساخته شده، براين نكته تأكيد شده است كه شعر در ادامه ي درك جهان و پيرامون و برانگيخته شدن احساسات و عواطف بشري زاده مي شود. معلم ادبيات «رابين ويلياميز» بالاي ميز مي رود و مي گويد: «بچه ها! زندگي خودتان را به رخدادي شگفت انگيز بدل كنيد» و اين رخداد عظيم، زماني روي مي دهد كه عواطف آن ها به غليان درمي آيد و در نهايت ديالوگ ها بدل به شعر مي شوند.
معلم ادبيات «رابين ويلياميز» بالاي ميز مي رود و مي گويد: «بچه ها! زندگي خودتان را به رخدادي شگفت انگيز بدل كنيد».
http://img.tebyan.net/big/1388/12/25019723218210512622514323027671437658166134.jpg
اين جا ما قصد تعريف شعر را نداريم چرا كه شعر تعاريف بي شماري دارد و شرح و تفسير اين تعاريف، فرصت و امكان بيشتري مي طلبد. اين جا بيشتر به توضيح كلمه ي شعر مي پردازيم، كه كلمه اي مشتق از شعور است و شاعر كسي است كه از شعور بالايي برخوردار است و خواه ناخواه در جريان نيازهاي فرهنگي و مادي مردم قرار دارد. شعر اگر در راستاي پاسخ به نيازهاي مردم كه بيشتر معنوي است قرار نگيرد، فاقد اعتبار خواهد بود. «ماكس فرينس فريش» بر اين باور است كه هنرمندان براي غلبه به هراس و تسلط به جهان است كه دست به خلق آثار هنري مي زنند. اگر اين تعريف را به شاعران نيز تعميم دهيم ، شعر در مقابل گزاره فهم و دانش قرار مي گيرد و شاعران هر چه به سمت شعر بي معنا بروند، از مردم دورتر خواهند شد و اين دوري نتيجه ي تأسف بار رقم مي زند. كتاب هاي شعر كم حجم و لاغرتر مي شوند، طوري كه محتويات هر كدام از آن ها را مي توان در يك صفحه روزنامه اي چاپ كرد كه هيچ خواننده اي ندارد. با بعضي از كتاب هاي شعر نيز مي شود يك پنجره را کاغذ پوش کرد. همين.
لازم به يادآوري است كه استثناها جزو قاعده نيستند و همين طور حجيم بودن بعضي از كتاب هاي شعر صورت مسأله را پاك نمي كنند، ما از كتاب هايي حرف مي زنيم كه اصلاً به درد چاپ نمي خورند. يك عده اصرار مي ورزند كه شعر بي معنا مي گويند و تمام افتخارشان اين است كه مخاطب هر تلاشي كند، نمي تواند به معنايي در شعر آن ها دست يابد. حالا با طرح يك سؤال كه اين دوستان چرا مبادرت به چاپ كرده و دنبال مخاطب مي گردند، مطلب را ادامه مي دهيم. ابتكارات فردي در شعر به نظر من از شام شب واجب تر است و موجب متمايز شدن شعر يك شاعر از ديگر شاعران مي شود واين موضوع به اين معني نيست كه هر کس مي تواند به اين ابتكارات دست بزند. ابتكارات در سايه ي تمرينات و تلاش و تفحص در شعر و دانش بشري صورت مي گيرد، به عبارت ديگر مي توان گفت يك آدم مبتكر يك آدم معمولي نيست. بلكه آدم شعورمند است كه آزمون هايش از درصد خطاي كمتري برخوردارند. به عنوان مثال مي توانيم ازگيوم آپولينر نام ببريم كه به شعر كانكريت هويت بخشيد. او از همان آغاز شاعري دست به ابتكار نزد، بلكه پس از آن كه به عنوان شاعري صاحب نام خودش را شناساند به اين حيطه قدم گذاشت و از كلمات به جاي خطوط نقاشي استفاده كرد. او تحت تأثير مكتب كوبيسم وسرانش از جمله پيكاسو قرار گرفته بود. شعرهاي «باران يكشنبه» و «گل ميخك» بهترين نمونه هاي او در شعر كانكريت هستند. او بيشتر به شكل بصري شعر در صفحه گرايش داشت تا به تأثير آوايي آن. در شعر «باران يكشنبه» كلمات به جاي قطره هاي باران بر سپيدي كاغذ مي بارند و همين طور ساقه و برگ هاي «گل ميخك» او را كلمات تشكيل مي دهند.
ادامه دارد ...
نگاهي به شعر معاصر از منظر آسيب شناسي
http://img.tebyan.net/big/1388/12/18817121218922219237135212931871524550191.jpg
همسر يكي از شاعران نامدار انگليسي فرياد كشيده بود : كاش شاعران مي توانستند آسانتر سخن بگويند. من معني حرف هاي شما را نمي فهمم .و بعد به آشپزخانه رفته و شروع كرده بود به رنده كردن سيب زميني و خاطرنشان كرده بود كه شعر شما بايد به همين راحتي فهميده شود. شما بايد سوژه هاي بزرگ و گنگ را براي ما تفسير كنيد.
دشواري شعر هميشه يكي از دلايل مهم در ايجاد فاصله بين مخاطب و متن بوده است و شعر دشوار يكي از دلايل شعر گريزي مردم. البته دشوار نويسي يا دشوار نشان دادن موضوعات ساده و پيش پا افتاده در مورد تمام شاعران صدق نمي كند چه بسا شاعراني بزرگ بوده و هستند كه ساده و راحت حرف مي زنند ؛ به سادگي پاك كردن بخار از روي شيشه ها و حتي بي علاقه ترين آدم ها را نيز به سمت شعر و لذت خوانش آن سوق داده و ذهن آن ها را فعال مي كنند. اما از آن جايي كه اغلب مردم فرصت و علاقه ي كافي براي ساخت گشايي متن ها و سوژه ها ندارند وهمين طور نمي توانند سره را از ناسره تشخيص دهند، باخواندن كتابي دشوار و يا با ديدن شعري دشوار ، قيد بقيه ي كتاب هاي شعر رامي زنند:
دخترمان حرف مي زند
اين سخن نامفهوم/ نقص هنر است.
شعر فوق هايكويي از پل الوار شاعر مشهور فرانسه است كه به نوعي بيانگر گريز مردم از هر چه دشواري و پيچيدگي است. او معتقد است شعر بايد كمال سادگي را داشته باشد. «كلاين باو» در رمان «انجمن شاعران مرده» شعر را عشق و تجربه هاي آن مي داند و در فيلمي كه براساس همين رمان ساخته شده، براين نكته تأكيد شده است كه شعر در ادامه ي درك جهان و پيرامون و برانگيخته شدن احساسات و عواطف بشري زاده مي شود. معلم ادبيات «رابين ويلياميز» بالاي ميز مي رود و مي گويد: «بچه ها! زندگي خودتان را به رخدادي شگفت انگيز بدل كنيد» و اين رخداد عظيم، زماني روي مي دهد كه عواطف آن ها به غليان درمي آيد و در نهايت ديالوگ ها بدل به شعر مي شوند.
معلم ادبيات «رابين ويلياميز» بالاي ميز مي رود و مي گويد: «بچه ها! زندگي خودتان را به رخدادي شگفت انگيز بدل كنيد».
http://img.tebyan.net/big/1388/12/25019723218210512622514323027671437658166134.jpg
اين جا ما قصد تعريف شعر را نداريم چرا كه شعر تعاريف بي شماري دارد و شرح و تفسير اين تعاريف، فرصت و امكان بيشتري مي طلبد. اين جا بيشتر به توضيح كلمه ي شعر مي پردازيم، كه كلمه اي مشتق از شعور است و شاعر كسي است كه از شعور بالايي برخوردار است و خواه ناخواه در جريان نيازهاي فرهنگي و مادي مردم قرار دارد. شعر اگر در راستاي پاسخ به نيازهاي مردم كه بيشتر معنوي است قرار نگيرد، فاقد اعتبار خواهد بود. «ماكس فرينس فريش» بر اين باور است كه هنرمندان براي غلبه به هراس و تسلط به جهان است كه دست به خلق آثار هنري مي زنند. اگر اين تعريف را به شاعران نيز تعميم دهيم ، شعر در مقابل گزاره فهم و دانش قرار مي گيرد و شاعران هر چه به سمت شعر بي معنا بروند، از مردم دورتر خواهند شد و اين دوري نتيجه ي تأسف بار رقم مي زند. كتاب هاي شعر كم حجم و لاغرتر مي شوند، طوري كه محتويات هر كدام از آن ها را مي توان در يك صفحه روزنامه اي چاپ كرد كه هيچ خواننده اي ندارد. با بعضي از كتاب هاي شعر نيز مي شود يك پنجره را کاغذ پوش کرد. همين.
لازم به يادآوري است كه استثناها جزو قاعده نيستند و همين طور حجيم بودن بعضي از كتاب هاي شعر صورت مسأله را پاك نمي كنند، ما از كتاب هايي حرف مي زنيم كه اصلاً به درد چاپ نمي خورند. يك عده اصرار مي ورزند كه شعر بي معنا مي گويند و تمام افتخارشان اين است كه مخاطب هر تلاشي كند، نمي تواند به معنايي در شعر آن ها دست يابد. حالا با طرح يك سؤال كه اين دوستان چرا مبادرت به چاپ كرده و دنبال مخاطب مي گردند، مطلب را ادامه مي دهيم. ابتكارات فردي در شعر به نظر من از شام شب واجب تر است و موجب متمايز شدن شعر يك شاعر از ديگر شاعران مي شود واين موضوع به اين معني نيست كه هر کس مي تواند به اين ابتكارات دست بزند. ابتكارات در سايه ي تمرينات و تلاش و تفحص در شعر و دانش بشري صورت مي گيرد، به عبارت ديگر مي توان گفت يك آدم مبتكر يك آدم معمولي نيست. بلكه آدم شعورمند است كه آزمون هايش از درصد خطاي كمتري برخوردارند. به عنوان مثال مي توانيم ازگيوم آپولينر نام ببريم كه به شعر كانكريت هويت بخشيد. او از همان آغاز شاعري دست به ابتكار نزد، بلكه پس از آن كه به عنوان شاعري صاحب نام خودش را شناساند به اين حيطه قدم گذاشت و از كلمات به جاي خطوط نقاشي استفاده كرد. او تحت تأثير مكتب كوبيسم وسرانش از جمله پيكاسو قرار گرفته بود. شعرهاي «باران يكشنبه» و «گل ميخك» بهترين نمونه هاي او در شعر كانكريت هستند. او بيشتر به شكل بصري شعر در صفحه گرايش داشت تا به تأثير آوايي آن. در شعر «باران يكشنبه» كلمات به جاي قطره هاي باران بر سپيدي كاغذ مي بارند و همين طور ساقه و برگ هاي «گل ميخك» او را كلمات تشكيل مي دهند.
ادامه دارد ...