معدن سرب و روی کوشک

[مـحمدرضا]

معدن سرب و روی کوشک:
معدن سرب و روی کوشک در فاصله 165 کیلومتری شرق یزد و در 45 کیلومتری شمال شرق شهرستان
بافق در عر ض جغرافیایی 31درجه و 40 دقیقه و طول جغرافیایی 55 درجه و45 دقیقه در حاشیه کویر لوت واقع شده است . ارتفاع بلند ترین کوه همجوار معدن از سطح دریا 2302 متر و ارتفاع نواحی ساختمانی و تاسیساتی حدود 2000 متر است . معدن سرب و روی کوشک از دیرباز مورد توجه معدنکاران قدیمی بوده است. آثار کارهابی قدیمی نشان دهنده استخراج کلوخه های پر عیار سرب از رخنمون های شرق معدن که به کوشک قدیمی موسوم است می باشد . طی این مدت استخراج بسیار ساده و با ابزار ساده و بدون استفاده از هر گونه چالزنی و آتشباری بوده است .و بعد از آن دوره مکانیزاسیون شروع شد و استفاده از روش های چالزنی و انفجاری انجام گرفت و میزان کل کنسانتره روی تولید شده در دوره مکانیزاسیون 553000 تن و کنسانتره سرب تولید شده حدود 99000 تن می باشد .استخراج سنگ معدنی روی با عیار 12-10درصد و سرب با عیار 3.5-2.5 درصد از معدن رو باز و زیر زمینی می باشد .
مورفولوژی معدن کوشک شامل دو بخش شمالی و جنوبی است بخش شمالی که شامل سری اصلی معدن است دارای رخساره ای کوهستانی با دره های باریک و بلند است و بخش جنوبی رخساره تپه ماهور است .
زمین شناسی عمومی :
در روی نقشه زمین شناسی ایران ناحیه کوشک در محدوده ای از سنگهای تفکیک نشده پالئوزوئیک که در واقع مخلوطی از رسوبات و ولکانیکها هستند واقع گردیده است این سنگها اساسا" به طرف غرب شیب دارند و با روندغرب شمال غرب در بالای کمربند کانی زایی شناخته شده واقع شده اند که روند آنها در 4 تا 8 کیلومتری غرب معدن بتدریج انحنا میابد . کانی زایی سب وروی به صورت عدسی هایی به اندازه های مختلف بنحو شاخصی در رگه های پیریتی که بطور همشیب با لایه ها قرار گرفته است . نواحی با بیشترین بهره دهی شامل کمربند شیلی ,کوشک, زردو, پهنو میباشد و تمام تحقیقات در طول این کمربند و بخصوص در ناحیه زردو متمرکز بوده است . معدن کوشک در مرکز حوزه رسوبی – آتشفشانی بافق که حدود 700 کیلومتر مربع وسعت دارد که از شمال غرب با ماسه سنگهای ژوراسیک و از طرف شمال شرق با آهکهای میلا کنتاکت گسله دارد و در قسمت جنوبی آن گرانیت صورتی رنگ ناریگان است و از نظر تقسیمات زمین شناسی ایران به ایران مرکزی مربوط میشود و از نظر ساختمانی ناحیه ای بسیار چین خورده و گسله است . سنگهای قدیمی تر منطقه شامل سری هایی از شیل های خاکستری ,دولومیت, ماسه سنگ و توف می باشد .
چینه شناسی معدن از قدیم به جدید:
1- قسمت تحتانی شامل مداد آذرین اسیدی نیمه عمیق از جنس ریولیت کوارتز پورفیر ,توف و میکرو دیوریت است.
2- آهکهای سیاه رنگ به صورت عدسی هایی پراکنده با ضخامت هایی متفاوت.
3- شیلهای تیره رنگ کربناته مینرالیزه که عدسی های سولفوره کانسار را در بر میگیرد در ناحیه تحتانی شیل ها ی مذکور یک لایه میکرو دیوریت به صورت سیل وجود دارد.
4- عدسی های آهکی دولومیتی
5- توفهای سبز و قهوه ای که از پایین به بالا ضخیم لایه میگردند و درصد سیلیس آنها زیاد میشود
6- دولومیتهای قهوه ای رنگ چرت دار که فوق العاده خرد شده اند و در قاعده خود دارای عدسی های پراکنده ای از هماتیت است.
از آنجایی که معدن از قسمتهای مختلف تشکیل شده است و چینه شناسی هر منطقه با منطقه دیگر متفاوت است در ادامه چینه شناسی هر منطقه جداگانه آورده شده است :
1-1 ناحیه چاه اصلی زردو:
2-1 دولومیت با عدسی های دولومیتی ولکانیکی
3-1 توف
4-1 شیل های سیاه , شیلهای دولومیتی 5-1شیل های سیاه پیریتی
6-1 افق رگه با شیلهای سیاه پیریتی و لایه های فرعی خاکستر
7-1 شیلهای سیاه پیریتی,گل سنگها (مادستون ) و افقهای خاکستر
8-1 شیلهای سیاه پیریتی , شیلهای دولومیتی
9-1 آهک و دولومیت
1-2 چاه گز:
2-2 دولومیت و ولکانیکها
3-2 توف و توفهای شیلی
4-2 ولکانیکهای بازیک
5-2 شیلهای خاکستری و توفهای شیلی
6-2 افق رگه ای با شیلهای خاکستری و سیاه , لایه های ولکانیکی وسیع
7-2 توفهای شیلی , شیلهای سیاه و ولکانیکهای توده ای
8 -2 شیل های سیاه ,شیلهای دولومیتی
9-2 توف و ولکانیکهای توده ای
10-2 دولومیت
1-3 چینه شناسی رگه ( کانسار) زردو:
مقطع کمر بالا و کمر پایین حدود 80-50 متر میباشد که سهم کمر بالا در حدود 45-28 متر است و این مقدار شامل چینه شناسی شیل های سیاه پیریتی ,رگه های پیریتی – دولومیتی با شیل های خاکستری و شیل های سیاه ,خاکستر –دولومیت است .
سهم کمر پایین حدود 20-15 متر است که اساسا" رگه ای به شدت پیریتی با سولفیدهایی که غالبا" در پایین هستند و اساسا" عدسی های فرعی شیل می باشند .
سن سری تشکیلات کوشک:
کنتاکت شرق و شمال شرق آن با آهکهاو دولومیت های میلا با سن کامبرین,گسله است.
کنتاکت غرب و شمال غرب با ماسه سنگهای ژوراسیک(شمشک).‏
خود سری معدنی دارای سن پرکامبرین بالایی اشکوب وندین است این مطالب با توجه به فسیل های یافت شده در شیل های سیاه سری معدن و نیز سن قدیمی ترین کانسار زایی در ایران بیان شده است.
منشا کانسار کوشک:
نظر بر این است که زمین ساخت پهنه ای همزمان با فاز کوهزایی (آسینتیک ) منجر به تشکیل کمربند آتشفشانی یا جزایر قوسی گردیده است .منشاء کانسار کوشک را ماسیو سولفاید در نظ گرفته اند .
در مراحل آرامش آتشفشانی و در مراحل خاصی که شیلهای کربن دار در حوزه ته نشین می شده است بخارات و گازها ی یونیزه بصورت همزمان در شیلهای تزریق شده بطوری که این افق شیلی از یونهای فلزی اشباع شده است و با توجه به کم بودن اکسیژن بوجود آمدن یک محیط احیا کننده تحت فعالیتهای فیزیکو شیمیایی زمینه تکوین و پیدایش کانسار سرب و روی کوشک فراهم گردیده است .
گمانه های حفاری اکتشافی در محل به طرف جنوب و جنوب غرب هنوز هم کاهش بیشتری را تا حد مسطح شدگی نشان می دهد در این ناحیه مته در ستبرای 60 متری از کانسار نفوذ کرده است . نتیجه واضح و آشکار این است که کانسار کوشک یال شرقی یک ناودیس را پر مینماید که در موقعیت کنونی خویش از شمال شرق به سمت بالا انحراف پیدا کرده است یال جنوب غربی به وسیله یک گسل با امتداد شمال غرب- جنوب شرق و شیب تقریبا قائم بریده شده .
کانسار به شدت پیریتی بوده و بی اندازه ریزدانه هستند در واقع اسفالرتیها در بعضی مناطق به طوری سیاه هستند که با بررسی چشمی نمی توان آنها را از شیلهای سیاه تمیز داد و اگر با دست لمس شود رنگ می گیرد . در منطقه کوشک دو سیستم گسله وجود دارد .
1- گسل شمال غرب – جنوب شرق با نام گسل کنج که هم روند ماده معدنی بوده و فقط در معدن رو باز ماده معدنی را معدود کرده ولی جاهای دیگر را قطع نکرده است .
2- گسل شمالی جنوبی که گسلی امتدادی است و زردو –پهنو نام دارد و عدسی اولیه ماده معدنی را قطع کرده اند
گسل زرد و ناحیه پهنو را از زردوی جنوبی جدا میکند .
گسل پهنو ناحیه پهنوی جنوب را از شمال جدا میکند .
کانیهای منطقه به شرح ذیل است:
اسفالریت – پبریت – شیل – گالن – کلسیت – دولومیت – ژیپس – وارسکایت – ملانتریت – اسمیت زونیت – سروسیت و یک نوع فسیل به نام پرسی مدوزیت چاه گزنسیس و علت نام گذاری آن به دلیل پیدا شدن آن در اطراف چاه گز است .
اسفالریت جزءکانی های هیپوژن است و 60درصد روی دارا می باشد و دارای وزن مخصوص 4 می باشد
گالن : جزء کانی های هیپوژن است و در آن 86 درصد سرب وجود دارد و وزن مخصوص آن 7.5 است سروسیت :جزء کانی های سوپرژن است و77 درصد سرب دارد و دارای وزن مخصوص 6.5 میباشد
اسمیت زونیت : جزء کانی های سوپرژن است و52 درصد روی دارد و وزن مخصوص 4.3 را دارا می باشد
وارسکایت : وارسکایت برای اولین بار در ایران در معدن کوشک شناخته شد و ترکیب آن فسفات آلومینیوم آبدار است که رنگ آن سبز تیره است و به محض از دست دادن آب خود رنگ آن سبز کم رنگ میشود و با حرارت دادن رنگ صورتی تا بنفش را به خود می گیرد.
معدن کوشک از دو قسمت پر عیار و کم عیار تشکیل شده است قسمت پر عیار شامل گالن , اسفالریت است و گانگ آن پیریت و شیل می باشد .
قسمت کم عیار معدن پیریت , دولومیت و گه اسفالریت ,گالن و کمی شیل است که شیل و دولومیت به عنوان گانگ میباشد.
شکل و پاراژنز:
این نهشته احتمالا" همزمان با تشکیل سنگ میزبان و در اثر فعالیتهای آذرین زیر دریایی به درون سنگ میزبان نفوذ کرده است و رگه هایی به ضخامت 5 الی 25 متر را تشکیل داده است و بعدها بر اثر چین خوردگی ها و گسلها ی متعدد ناشی از نیروهای تکتونیکی این نهشته به قطعات مجزا تقسیم شده است و در نهایت شکل توده های عدسی به خود گرفته است یکی از این توده های عدسی شکل در قسمت کوشک قدیم مشخص شده و جهت آن شمال جنوبی است که در حال حاضر از آن بهره برداری نمی شود توده های دیگری در قسمت زردو و پهنو وجود دارد که با جهت عمومی شمال غرب جنوب شرق دارای شیب متوسط 40 درجه به سمت غرب بوده است و طول آن در حدود یک کیلومتر و عرض آن در حدود 200 متر بوده و ارتفاع کانسار از عمق 20 متری تا 170 متری مشخش شده که در نتیجه ارتفاع ان 150 متر می باشد این توده هم اکنون فعا ل بوده و در حال بهره برداری از آن میباشند تا کنون بیش از نصف ذخیره آن استخراج شده است.

(http://forum.p30parsi.com/showthread.php?t=9739#ixzz0yufSp98B)

[مـحمدرضا]

اکتشافات :
اکتشافات معدن کوشک با استفاده از کاوشهای ژئوشیمیایی و ژئوفیزیکی شروع و با حفاریهای مغزه گیری پیگیری شده است .
کار اصلی واحد زمین شناسی و اکتشافات تعیین ذخیره معدن میباشد به اینصورت که یک سری کارهای او لیه و نقشه های سطحی تعیین میکنند و در مرحله اکتشافات مقدماتی نقشه هایی با مقیاس 1:10000 و در مرحله تکمیلی نقشه ها با مقیاس 1:100 و 1:250 تهیه میشود و چیزی که این نقشه ها نشان میدهند بیرون زدگی سنگها است وهمچنین جنس آنها و در ضمن ارتباط این لایه ها و بیرون زدگی را مشخص میکند و محل تماس آنها را مشخص میکند کانسار کوشک در شیلهای سیاه قرار دارد و ما میتوانیم با نقشه هایی که تهیه شده است و دارای مقیاس 1:100000 و 1:200000 است کارهای اکتشافی را روی این مناطق حاوی شیل های سیاه رنگ معطوف کنیم . کارهای ژئوفیزیکی انجام شده در سال1377 توسط سازمان زمین شناسی کشور انجام شده است که شامل روشهای ژئوفیزیکیIP,مقاومت سنجی , مغناطیس وغیره میباشد.در روشهای ژئوفیزیکی ولتاژ مناسبی از برق را به زمین تزریق میکنند و سپس توسط گیرندهای حساس سنگهایی که مغناطیس شده اند مشخص میکنند و سپس حد ماده معدنی را مشخص کرده و شروع به کارهای گمانه زنی و اکتشاف میکنند .هدف از نقشه برداری الکترومگنتیت تعیین محل انتهای شیلی و ارائه روشی برای دستیابی به بخشهایی از این افق هاست که قابلیت هدایت بیشتری را نشان میدهند و منابع بالقوه را در بر دارند.
در معدن کوشک برای تکمیل یافته ها و براورد ذخیره کانسار و محدوده نهشت کانسار از روشهای ژئوشیمیای استفاده شده است به این صورت که از آبراهه های منطقه و آبرفت های رودخانه ای نمونه برداری شده است و با تعقیب نشانه های کانسار به محدوده مورد نظر دست یافتند .

حفاری یا کر گیری(core) بیشتر جهت کارهای اکتشافی استفاده میشود این حفاری به دو صورت است
1- متریک 2- وایرلن
در سیستم متریک برای بیرون آوردن core از داخل corbarel باید کلیه رادها را بیرون آورد و core را بیرون کشید در سیستم متریک از رادهای 36 و 46 استفاده می شود و دستگاهی که در این معدن استفاده میشود cralius x4است و با هوای فشرده کار میکند و به جای گل حفاری از آب استفاده می شود
در سیستم وایرلن برای بیرون آوردن core نیاز به بیرون آوردن کلیه رادها نیست و یک مزیت بسیار بزرک برای این سیستم است
برای جلوگیری ازبین رفتن سرمته حفاری از آب یا گل حفاری برای خنک کردن آن استفاده میکنیم و دلیل دیگر استفاده از گل حفاری به دلیل وزن مخصوص زیاد آن است و بر اساس وزن خود پایین رفته و خرده سنگها را بالا می آورد و امروزه از مواد شیمیایی به جای گل حفاری استفاده میکنند از جمله مواد شیمیایی که مورد استفاده است انواع سوپر میکس ها و سوپر پلاک ها هستند که هر لیتر آن در هزار لیتر آب مخلوط میشود و در آب افزایش حجم می یابد. سوپر پلاک ها زمانی استفاده میشوند که در جدار چاه ریزش داشته باشیم و یا اینکه سنگ پر درز و شکاف باشد و یاسنگ سست و شکننده باشداستفاده می کنند
زمانی از آن استفاده میکنیم که دیگر از دهانه چاه گل حفاری یا آب و یا خرده سنگ بالا نیاید یا اصلا" کر تهیه نشده باشد تمام این موارد ممکن است در اثر عوامل ذکر شده پدید آمده باشند.
سوپر پلاک ها زمانی که به چاه تزریق شود و به محض دریافت آب به 20 برابر حجم اولیه خود میرسند و به داخل درز و شکاف ها نفوذ میکنند وباعث جلوگیری از فرار آب و گل حفاری شده و باعث تهیه یک مغزه خوب میشود. سپس کرهای بدست آمده را در درون جعبه های core قرار میدهنند و آن را شماره گذاری میکنند هر نمونه core حفاری شده دارای یک سری مشخصات مانند شیب گمانه , مختصات, نام حفار , آزیموت , طول گمانه , طول مغزه حفاری و درصد مغزه حفاری , نام زمین شناس و............. و این اطلاعات برای همه core ها موجود بوده و برای هر مغزه یک نمودار که نشانگر جنس سنگها و طول مغزه و...... است نیز رسم می شود و سپس اطلاعات این گمانه ها را جمع اوری کرده و به اصطلاح log میکنند و اطلاعاتی در باره گمانه و ماده معدنی به دست می آورند .
نقشه برداری :
نقشه برداری معدن روباز کوشک معمولا" بوسیله د یستوما ت انجام می پذیرد به طوریکه هر گاه سینه کاری باز می شود و جهت ثبت آن بر روی نفشه باید قبل و بعد از آتشباری نقاط مورد نظر را برداشت و با مقیاس مشخص روی نقشه کلی روباز معدن کشیده شود تا در نهایت حجم سنگ استخراج شده و ذخیره آتی قابل برداشت مشخص شود . معدن کوشک همچنان که بیان شده است امتداد سری تشکیلات معدن از شمال مغناطیسی 51 درجه به طرف غرب می باشد که جهت راحتی در محاسبه زوایا یی که به آن برخورد می شود شمال معدن را 51 درجه تغییر داده و آن را صفر میکنند از افق تمام زوایا با شمال معدن اندازه گیری می شود و نیز مختصات جغرافیایی معدن را نسبت به چاه زردو محاسبه میکنند که ارتفاع ان 1000 متر از سطح دریا است و مختصات آن10000E و 10000N نامگذاری نموده اند و تمام مختصات نقشه ها بر اساس این مختصات میباشد و تمام نقشه های معدن از این مختصات پیروی میکنند .
در معدن روباز سه کار عمده انجام میشود که عبارتند از:
1- حدود هر پله 2- کنترل پیشروی و یا کنترل رمپها 3 – برداشت پله ها
نقشه برداری زیر زمینی:
در نقشه برداری زیر زمینی نیز همانند روباز چندین نقطه و ایستگاه را در نظر گرفته و اقدام به برداشت می شود اما در زیر زمین به دلیل اینکه نمی توان از مناطق وسیع استفاده نموده و به علت تاریکی منطقه قابل برداشت کار مقداری مشکل تر بوده و تفاوتهای جزئی دارد در معدن زیر زمینی ایستگاه ها در سقف مشخص می شود تا در اثر عبور و مرور و ریل از بین نرود و برای نشانه روی آنها از شاقول استفاده می شود به طوری که دو شاقول را در یک امتداد با دور بین قراول روی کرده و یک نفر که در سینه کار قرار دارد با نور چراغ شاقول ها را مشخص می کند در زیر زمین اولین قدم برداشت از روی نقشه است دومین قدم کنترل پیشروی است و سومین قدم برداشت تونلها و حفریات است .
ارزیابی ذخیره :
تونل هایی که داخل ماده معدنی میرود عیار سنجی میشوند. عیار سنجی هم برای تناژ است و هم برای عیار .
برای عیار سنجی به فاصله یک متر, یک متر یک در میان از طرف چپ و راست از کف تا سقف به صورت خطی نمونه برداری میکنند . با این نمونه گیری و تعیین عیار و تعیین حجم ماده معدنی می توان میزان ذخیره را بدست آورد. با تو جه به عیار محدوده ماده معدنی مشخص می شود و ماده معدنی از باطله جدا میشود هر گمانه یک منطقه اثر دارد یعنی نمونه گیری از گمانه برای یک محدوده خاص قابل تعمیم است برای بدست آوردن متوسط عیار گمانه از فرمول زیر استفاده میکنیم :
A=

A:متوسط عیار B: طول کل گمانه B1- Bn:عیارهای قسمت های مختلف
C1-Cn: طول های مختلف گمانه
و برای محاسبه تناژ از فرمول زیر استفاده میشود:
A×ρ= تناژ ρ:تناژ




و برای بدست آوردن عیار متوسط حجم بین دو سکشن از فرمول زیر استفاده میکنیم:

Á:

Á:عیار متوسط حجم بین دو سکشن D1-N: مساحت سطوح سکشن

A1-An:عیار متوسط هر سکشن

معدن روباز که هم اکنون بیش از 3/2 خوراک سالیانه کارخانه را تامین میکند .
معمولا"در معادن روباز استخراج به صورت پله صورت میگیرد هر پله ارتفاع مشخص و سطح نسبتا" صاف و مسطح دارد که استخراج ماده معدنی یا باطله از دامنه پله صورت می گیرد تعداد پله بستگی به عمق معدن و ارتفاع ماشین بار گیری و شرایط ژئومکانیکی معدن و عوامل دیگری دارد که ممکن است هر پله بطور کامل استخراج شود و سپس پله بعدی ایجاد شود و یا اینکه از پله به قدری استخراج شودکه از نظر ایمنی برای ماشین آلات حفاری و بارگیری وحمل مشکلی نباشد

آتشباری :
ماده منفجره در این معدن آنفو میباشد حدود 3/2 چال را با آنفو پر میکنند و فتیله انفجاری آن کرتکس است و نوع مدار بسته شده هم به صورت موازی است . برا ی انفجار کرتکس در ابتدای خط آتش به آن یک فشنگ دینامیت و یک چاشنی برق می بندند چاشنی برق توسط دستگاه آتشزنه برق منفجر و متعاقب آن فشنگ دینامیت و سپس کرتکس و در نهایت چال منفجر میشود و برای تاخیر در انفجار در چالها از چاشنی تاخیری استفاده میگردد.


وضعیت آب در معدن رو باز:
در معدن روباز به علت پایین بودن سطح ایستابی در فصلهای خشک مشکل زیادی وجود ندارد ولی در نزدیکی های کف معدن میتوان اثر آب را به وضوح دید اخیرا" برای رفع این مشکل از طریق معدن زیر زمینی یک تونل تا کف معدن آورده شده است و آب معدن روباز از طریق این تونل و پمپ به سطح انتقال داده می شود .
معدن زیر زمینی :
معدن زیر زمینی کوشک یکی از بزرگترین معادن زیر زمینی در ایران محسوب می شود که در حال حاضر سنگ معدنی از آن به صورت مکانیزه صورت می گیرد .
روش استخراج کنونی ساب لول استپینگ sub level stopping می باشد .

همانطور که گفته شد در حال حاضر روش استخراج سنگ معدنی ساب لول استپینگ (احداث طبقات فرعی) است در این روش ماده معدنی خرد شده و از کار گاه خارج می شود در این حالت ابعاد کارگاه خیلی بزرگ بوده و بزرگترین بعد آن در جهت شیب لایه ها می باشد بمنظور جلوگیری از ریزش دیواره و سقف کارگاهها بین آنها ستونهایی از ماده معدنی بر جای گذاشته می شود که در زمان مناسب باز یابی می شوند .
طبقات فرعی را بین طبقات اصلی آماده سازی می کنند بمنظور استخراج از طبقات فرعی به داخل ماده معدنی وارد شده و عملیات چالزنی و آتشباری را انجام می دهند که در نتیجه تکه های ماده معدنی کنده شده و به ته کارگاه بر روی قیف ها می ریزند از زیر این قیفها موادمعدنی تخلیه می شوند .
آماده سازی کارگاه استخراج در این روش به ترتیب الویت به قرار زیر است :
1- تونل بار بری در طبقه اصلی در زیر کارگاه ( طبقه 110 متری و 130 متری )
2- حفر دویلهای راهرو و خاکریز در دو طرف راهرو
3- حفر تونلهای بند 2 در امتداد ماده معدنی در کمر پایین سنگ به فاصله قائم 5تا 10 متر
4- حفر کراسکات از راهروهای فرعی عمود بر امتداد ماده معدنی
5- ایجاد قیف های بار گیری در کف کار گاه زیر ماده معدنی ( طبقه قیف ها )
6- باز کردن یک برش قائم در عرض ماده معدنی در انتهای بلوک ( دویل اسلات )
7- احداث تونل اسکیپری یا خاک جمع کن ( تونل بار بری فرعی (
در روش استخراج طبقات بصورت پلکانی معکوس می باشد و طبقه بالاتر جلوتر از طبقات پایینی قرار گرفته است و این از نظر ایمنی بسیار حائز اهمیت است گرفتن ماده معدنی توسط پله BENCHبا حفر چال کف ( میخ) یا گرفتن دیوار ( بغل تراش ) و چال سقف با مته های پیچ صورت میگیرد .
عملیات کوهبری در معدن توسط چکش های بادی ( هوای فشرده ) صورت می گیرد این چکشها دارای مته 60, 80, 120 , 160 , 200 سانتیمتری می باشد.قبل از آتشباری کوهبرها مامورآماده کردن محل برای آتشباری میشوند در این کار سه کوهبر هستند که عبارتند از کوهبر شماره 1 شماره 2 و شماره 3 که هر کدام وظیفه خاص خود را دارند کوهبر شماره 3 مسئول پوسته گیری ولقه گیری و تمیز کردن محل چالزنی است , شماره 2 مسئول هدایت مته و شماره 1 مسئول حفاری است .
آرایش چالها در سینه کار به دو روش چهار چالی و ردیفی می باشد که با توجه به سطح مقطع و جنس سنگها انتخاب می شوند عملیات ترابری در معدن به سه سیستم بارگیری , اسکیپری , لدری , اتو لدری تقسیم می شود.
در معدن از اسکریپر دو طبلکه استاده می شود که توسط برق کار می کند سیم اسکریپر به قطر 16 میلیمتر ی می باشد .در بعضی از کار گاهها به علت شیب کم ( 40-30 درجه ) و ضخامت زیاد ماده معدنی و عدم تمرکز قیفها در یک ردیف از لدرهای ( LOAD HAULAGE DUMP) L.H.D استفاده می شود .
در بعضی از کارگاهها از اتولدر ( rocker shovel) استفاده می شود که توسط هوای فشرده کار میکند . لازم به ذکر است که خاکبرداری و تمیز کاری سینه کارهای پیشروی توسط اتولدر و ائمکو انجام میگیرد .
پر عيار کردن مواد معدنی در کار خانه تغلیظ:
خوراک کار خانه از دو ناحیه معدن زیر زمینی و روباز تامین میشود . سنگ قبل از وارد شدن به کار خانه وارد بنکر اصلی سنگ شکن شده و توسط یک فیدر زنجیری آرام آرام روی نوار نقاله حمل شده و بوسیله این نوار وارد سنگ شکن فکی شده در این سنگ شکن ابعاد سنگ تا حدود 3 اینچ کاهش می یابد و خروجی آن پس از عبوراز زیر آهن ربا وارد سرند لرزان میشود ابعاد سوراخ های سرند در حدود 1 اینچ است و باعث می شود سنگهای درشت جدا شده و مجددا" به سنگ شکن مخروطی فرستاده شود و خروجی سنگ شکن مخروطی دو باره به سرند فرستاده می شود و به این ترتیب یک مسیر بسته مرتبا" طی می شود سنگ جدا شده تو سط سرند تو سط نوار نقاله به سیلو های ذخیره فرستاده می شودظرفیت هر سیلو در حدود 500 تن می باشد دلیل ذخیره استفاده از سنگ در شیفتهایی است که بخش زیر زمینی کار نمی کند . از زیر سیلوها سنگ بوسیله نوار نقاله به طرف آسیاب های میله ای هدایت می شود .قبل از آسیاب میله ای یک باسکول موجود می باشد که میزان سنگ وروددی شیفت را ثبت می کند . به طور کلی فلوتاسیون مواد معدنی در این کار خانه طی سه مرحله صورت می پذیرد ابتدا شیل های کربن دار به عنوان باطله جدا می شوند و از سیستم خارج می شوند سپس به ترتیب سولفورهای سرب و روی پر عیار می شوند. .
پس از آسیاب سنگ در آسیاب های میله ای که ابعاد سنگ در حدود 0.8 تا 1.5 میلیمتر یا 10 مش است به سیکلون فرستاده میشوند تا ذرات دارای اندازه 200 مش جدا و برای قسمت شیل گیری فرستاده شوند و ذرات درشت تر برای خرد شدن به آسیاب گلوله ای فرستاده می شوند.
به سر ریز سیکلون ماده کف زای M.I.B.C(متیل ایزوبوتیل کربونیل) و گازوئیل اضافه میکنند دلیل اضافه کردن کف زا به خاطر دوام بیشتر کف ها وگازوئیل به خاطر چسبیدن مواد باطله ( شیل) به جدار خارجی حبابها است سر ریز این قسمت که به عنوان باطله است توسط پمپ به تیکنر باطله حمل شده و ته ریز این قسمت به فلوتاسیون سرب فرستاده می شود در این مرحله به ته ریز مرحله اول اتیل اگزانتات و سیانور سدیم که دیکر استفاده نمی شود و به جای آن از سولفور آهن استفاده میکنند به آن اضافه میکنند. کار سولفور آهن بازداشت اسفالریت و پیریت و اتیل اگزانتات کلکتور گالن است در این محیط PH باید قلیایی باشد که این کار را با آهک و در حدود 8.5 نگه می دارند به این ترتیب در سلولهای رافر سرب جدا شده و در قسمت کلینر تا عیار 48 تا 55 درصد سرب پر عیار می شود . پالپ کنسانتره سرب به تیکنر سرب و از آنجا به استخرهای سرب برای خشک کردن فرستاده می شود و در این مرحله ته ریز این مرحله وارد مرحله روی گیری می شود در این قسمت سولفات مس جهت فعال کردن سولفور روی وپتاسیم امیل اگزانتات(PEX) بعنوان کلکتور و آهک برای تنظیم PH محیط تا حدود 11 اضافه می شود در نهایت محصول روی با عیار 48-50 درصد تولید شده و به تیکنر روی هدایت شده و بعد از آنجا برای خشک کردن فرستاده می شود در هر شیفت از قسمتهای مختلف کار خانه از جمله باطله شیل , کنسانتره سرب و روی نمونه بر داری می شود و نمونه ها به آزمایشگاه شیمی فرستاده می شوند در آزمایشگاه شیمی نمونه ها از نظر مورد نیاز سرب وروی تجزیه می شوند و گزارشات آن به کار خانه فرستاده می شود این گزارشات جهت اطلاع از چگونگی وضعیت کار خانه و اصلاح نارساییها مورد استفاده قرار میگیرد .

نحوه کنترل کیفیت در آزمایشگاه شیمی :

نمونه هایی که از کار خانه یا معادن آورده می شود در این مکان مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند که بسته به کار مورد نیاز مواد را از نظر عناصر سرب و روی وآهن تجزیه و تحلیل می کنند یا نمونه را به به صورت کلی فول آنالیز می کنند و میزان تمام عناصر را بدست می آورند روش کار به این صورت است که نمونه هایی که از کار خانه یا معادن آورده می شود ابتدا آن را در هاون به خوبی پودر میکنند و سپس در اتو کلاو گذاشته و خوب خشک می کنند سپس از آن به میزان 5 میلی گرم وزن کرده و بر می دارند
در این مرحله به آن اسید کلریدریک اضافه می کنند و بعد دوباره روی هیتر می گذارند تا سرد شود در مرحله بعد به آن اسید نیتریک و پر کلریک هر کدام 1.5 سی سی اضافه می کنند بعد می گذارند بر روی هیتر تا بخارش را از دست بدهد و سپس به آن اسید کلریدریک 1:1 به میزان 1.5 سی سی اضافه می کنند دو باره می گذاریم بجوشد و سپس می گذاریم سرد شود بعد به آن استات آمونیوم برای تغیر رنگ و خنثی کردن اسید میزنیم و سپس آن را با آب مقطر به حجم می رسانیم سپس با دستگاه spectra-100 که با هوا و گاز استیلن کار می کند نمونه ها را آنالیز می کنیم کار این دستگاه به این صورت است که ابتدا به اصطلاح لامپ یا کاتد مورد نظر آن عنصر را در مسیر قرار می دهیم و بعد شعله گاز استیلن و هوا را روشن میکنیم دستگاه محلول را با سرعت خاصی میکشد و وارد دستگاه می کند ودر سه مرحله الکترون برانگیخته می شود جهت تغییر سطح انرژی مقداری از نور را جذب می کند این جذب نور عاملی برای تعیین غلظت است و در نهایت میزان غلظت را به صورت یک سری از دیاگرام ها رسم می کند.

یک نکته که قابل تامل است و به آن هیچ گونه توجهی نشده است دفع نامناسب پساب و زباله های کارخانه است و با توجه به مستهلک بودن دستگاههای کارخانه و باز یافت نشدن کامل ماده معدنی و استفاده از مواد شیمیایی در تغلیظ میتوان با اطمینان گفت که پساب کارخانه حاوی مقدار زیادی از مواد شیمیایی است و حجم عظیم این زباله ها کوه عظیمی را بوجود آورده انتد که ناخواسته کم کم به حریم جاده نزدیک میشود و می توان به جرات گفت که اکوسیستم منطقه به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و از جمله نشانه های آن میتوان از تاثیر سرب بر روی گیاهان و کوتاه قد و ضعیف و آسیب پذیر بودن این گیاهان نام برد و میبینیم که در این مکان برای قرص درخت هیچ اقدام مثمر ثمری صورت نگرفته است و این نکته را باید به مسئولان گوشزد کنیم که این منطقه به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و باید به سرعت اقدام عملی صورت پذیرد.



(http://forum.p30parsi.com/showthread.php?t=9739#ixzz0yufSp98B) (http://forum.p30parsi.com/showthread.php?t=9739#ixzz0yufSp98B)