سیروسی
20th August 2010, 12:01 AM
با مشاهده تاپیکی با عنوان «روزه گرفتن از نظر علمي و پزشكي (http://www.njavan.com/forum/showthread.php?t=69760)» تصمیم گرفتم در عنوانی مشابه صحت و سقم تاریخی این سنت را بررسی نمایم.
امر مسلم این است که معمولا تعصب مانع پی بردن انسانها به حقایق می شود، افراد متعصب همیشه بدون هیچ تحقیق و کاوشی تنها سخنی را می پذیرند که هم سوی تفکرتان آنها باشد، بنابراین سخنان محققی که بر خلاف تصورات ایشان سخن بگوید را هرگز نمی پذیرند.
بنده سالهاست که در زمینه تاریخ ایران و بین النهرین تحقیق می کنم و فعلا تا سطح کارشناسی ارشد نیز تحصیل نموده ام، شاید شنیدن این واقعیت که بسیاری از سنتها و آداب و رسوم باستانی در دین اسلام نفوذ نموده است چندان خوشایند نیاید، ولی تحقیقات صورت گرفته نشان می دهند که تلفیقی از فرهنگهای مجاور در شکل گیری اسلام نقش اساسی داشته اند، مسلما بسیاری از آنها سرچشمه از ادیان ابراهیمی گذشته داشته ولی ریشه برخی دیگر در اعتقادات بعضا مردمانی است که عقاید متفاوتی داشته اند. مثلا می دانیم باغ زیبای پردیس (pairidaeza) که در زبان اوستایی به معنای «باغ محصور» می باشد چطور افسانه وار وارد فرهنگ مردمان بین النهرینی شده و تصوری از بهشت موعود گشته و سپس با همین معنای ثانوی به صورت «فردوس» وارد قرآن شده (Paradise در زبان انگلیسی همین ریشه ایرانی را دارد)، یا اینکه می دانیم چطور از غرب واژه یونانی دیابلیس (Diabolis) به معنای سخن چین و افترا زننده، همین مسیر را طی کرده و تصوری شیطانی گرفته و به صورت ابلیس وارد قرآن شده است (Devil در زیان انگلیسی همین ریشه یونانی را دارد). تغییر معنایی این واژگان و واژگان بسیاری دیگر همچون هرودات (خرداد) و امردات (مرداد) به صورت هاروت و ماروت در قرآن جای بحث جداگانه ای دارند.
در مورد موضوع اصلی این تاپیک با کمی تحقیق می توان فهمید که مسلما روزه گرفتن قدمتی بسیار کهن دارد و به صورت نوعی عبادت یا ریاضت از دوران بسیار باستان در فرهنگهای مردمان متفاوت از چینیها گرفته تا بومیان آمریکایی وجود داشته است ولی با تحقیقی بیشتر می توان تا حدی ریشه این سنت را در هر فرهنگی بدست آورد، آنچه در اسلام در زمینه روزه گرفتن وجود دارد، بسیار شبیه به یک سنت خرافی در شمال بین النهرین است.
سرزمین حران (کاره) در جنوب شرقی ترکیه که در نزدیکی آن دلیلمردان پارتی (اشکانی) شکستی سختی به لشکر عظیم رومی دادند، را می توان خاستگاه این سنت خرافی دانست، مذهب باستانی حرانیها شباهت بسیاری با مذهب مندائیها (صائبین) دارد (گروهی از مندائیها هنوز در خوزستان و عراق زندگی می کنند). اینان پرستنده سین (Sin) یا سائن (Saen)، به معنای ماه، بودند و در عبادات خود آن را «راماسائن» به معنای خدای متعالی خطاب می کردند (مندائیها نیز خدای خود ر ابا لقب راما خطاب می کنند)، جالب اینجاست که این نام مقدس ترین ماه آنها نیز بوده است و شباهت این نام با نام ماه «رمضان» کاملا واضح است. مطابق با داستانهای اساطیری حرانی، روزی به ناگاه ماه به خوشه پروین (ثریا) ملحق شد و ناپدید گشت، مردم حران از این حادثه بسیار پریشان گشتند و به منظور بازگشت ماه تا مدت بیست روز از خوردن و آشامیدن در طول روز پرهیز کرده و شبها به عبادت ماه پرداختند تا اینکه به آنها مژده رسید ماه حاجت آنان را برآورده و در معبد دیرکادی در نزدیکی دروازه شهر حران فرود آمده است.
با شنیدن این خبر کل مردم حران به این معبد رجوع کرده و در حضور ماه تمام شب را به عبادت پرداختند و از ماه خواستند به شهر آنها وارد گردد، ماه این حاجت را نیز برآورد و پس از ده روز به شهر آنان وارد شد. بر این اساس مردم حران هر ساله این سی روز را با روزه گرفتن گرامی می داشتند.
پرستتندگان سین، در کنار پرستندگان آشور، مردوک و دیگر خدایان بین النهرینی قرنها سنتهای خود را پاس داشتند و برخی از پادشاهان آشوری مانند نارامسین (دوستدار سین) و بابلی نیز به خدای سین احترام خاصی قائل بودند، یکی از آنها که در کتیبه های به جای مانده، خود را پرستنده سین و سازنده معابد بسیار برای وی معرفی کرده، نبونید آخرین پادشاه بابل است، در سال 552 قبل از میلاد وی بخشی اعظمی از شمال شبه جزیره عربستان را فتح کرد و معابدی نیز در آنجا برای خدای سین ساخت. احتمال اینکه این سنت از این زمان به عربستان وارد شده باشد، بسیار زیاد است.
امر مسلم این است که معمولا تعصب مانع پی بردن انسانها به حقایق می شود، افراد متعصب همیشه بدون هیچ تحقیق و کاوشی تنها سخنی را می پذیرند که هم سوی تفکرتان آنها باشد، بنابراین سخنان محققی که بر خلاف تصورات ایشان سخن بگوید را هرگز نمی پذیرند.
بنده سالهاست که در زمینه تاریخ ایران و بین النهرین تحقیق می کنم و فعلا تا سطح کارشناسی ارشد نیز تحصیل نموده ام، شاید شنیدن این واقعیت که بسیاری از سنتها و آداب و رسوم باستانی در دین اسلام نفوذ نموده است چندان خوشایند نیاید، ولی تحقیقات صورت گرفته نشان می دهند که تلفیقی از فرهنگهای مجاور در شکل گیری اسلام نقش اساسی داشته اند، مسلما بسیاری از آنها سرچشمه از ادیان ابراهیمی گذشته داشته ولی ریشه برخی دیگر در اعتقادات بعضا مردمانی است که عقاید متفاوتی داشته اند. مثلا می دانیم باغ زیبای پردیس (pairidaeza) که در زبان اوستایی به معنای «باغ محصور» می باشد چطور افسانه وار وارد فرهنگ مردمان بین النهرینی شده و تصوری از بهشت موعود گشته و سپس با همین معنای ثانوی به صورت «فردوس» وارد قرآن شده (Paradise در زبان انگلیسی همین ریشه ایرانی را دارد)، یا اینکه می دانیم چطور از غرب واژه یونانی دیابلیس (Diabolis) به معنای سخن چین و افترا زننده، همین مسیر را طی کرده و تصوری شیطانی گرفته و به صورت ابلیس وارد قرآن شده است (Devil در زیان انگلیسی همین ریشه یونانی را دارد). تغییر معنایی این واژگان و واژگان بسیاری دیگر همچون هرودات (خرداد) و امردات (مرداد) به صورت هاروت و ماروت در قرآن جای بحث جداگانه ای دارند.
در مورد موضوع اصلی این تاپیک با کمی تحقیق می توان فهمید که مسلما روزه گرفتن قدمتی بسیار کهن دارد و به صورت نوعی عبادت یا ریاضت از دوران بسیار باستان در فرهنگهای مردمان متفاوت از چینیها گرفته تا بومیان آمریکایی وجود داشته است ولی با تحقیقی بیشتر می توان تا حدی ریشه این سنت را در هر فرهنگی بدست آورد، آنچه در اسلام در زمینه روزه گرفتن وجود دارد، بسیار شبیه به یک سنت خرافی در شمال بین النهرین است.
سرزمین حران (کاره) در جنوب شرقی ترکیه که در نزدیکی آن دلیلمردان پارتی (اشکانی) شکستی سختی به لشکر عظیم رومی دادند، را می توان خاستگاه این سنت خرافی دانست، مذهب باستانی حرانیها شباهت بسیاری با مذهب مندائیها (صائبین) دارد (گروهی از مندائیها هنوز در خوزستان و عراق زندگی می کنند). اینان پرستنده سین (Sin) یا سائن (Saen)، به معنای ماه، بودند و در عبادات خود آن را «راماسائن» به معنای خدای متعالی خطاب می کردند (مندائیها نیز خدای خود ر ابا لقب راما خطاب می کنند)، جالب اینجاست که این نام مقدس ترین ماه آنها نیز بوده است و شباهت این نام با نام ماه «رمضان» کاملا واضح است. مطابق با داستانهای اساطیری حرانی، روزی به ناگاه ماه به خوشه پروین (ثریا) ملحق شد و ناپدید گشت، مردم حران از این حادثه بسیار پریشان گشتند و به منظور بازگشت ماه تا مدت بیست روز از خوردن و آشامیدن در طول روز پرهیز کرده و شبها به عبادت ماه پرداختند تا اینکه به آنها مژده رسید ماه حاجت آنان را برآورده و در معبد دیرکادی در نزدیکی دروازه شهر حران فرود آمده است.
با شنیدن این خبر کل مردم حران به این معبد رجوع کرده و در حضور ماه تمام شب را به عبادت پرداختند و از ماه خواستند به شهر آنها وارد گردد، ماه این حاجت را نیز برآورد و پس از ده روز به شهر آنان وارد شد. بر این اساس مردم حران هر ساله این سی روز را با روزه گرفتن گرامی می داشتند.
پرستتندگان سین، در کنار پرستندگان آشور، مردوک و دیگر خدایان بین النهرینی قرنها سنتهای خود را پاس داشتند و برخی از پادشاهان آشوری مانند نارامسین (دوستدار سین) و بابلی نیز به خدای سین احترام خاصی قائل بودند، یکی از آنها که در کتیبه های به جای مانده، خود را پرستنده سین و سازنده معابد بسیار برای وی معرفی کرده، نبونید آخرین پادشاه بابل است، در سال 552 قبل از میلاد وی بخشی اعظمی از شمال شبه جزیره عربستان را فتح کرد و معابدی نیز در آنجا برای خدای سین ساخت. احتمال اینکه این سنت از این زمان به عربستان وارد شده باشد، بسیار زیاد است.