دعا

[آبجی]

انسان موجودی است که همواره محتاج به خداست و باید در همه احوال متوسَل به خدای تعالی شود و از وی به عنوان منبع فیوضات و کرامات استمداد کند. در مقابل، خداوند متعال نیز به انسان وعده استجابت داده است. چنانکه در سوره بقره می‌فرماید: "دعای هر کس را که مرا بخواند، اجابت می‌کنم." و نیز در سوره غافر می‌فرماید: "مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم."


بر این اساس دعا امری ضروری و فطری است و مساله‌ای است که خدا به آن دستور داده، انسان با دعا شایستگی گرفتن عطای حق را پیدا می‌کند چرا که دعا همان خواستن است و باعث گشایش کارها و نجات از هر غم و رنجی است چون بنا به گفته امام صادق علیه السلام دعا درمان هر دردی است، در واقع دعا و نیایش وسیله سریع و موثری است برای خودسازی و پیوند نزدیکی میان انسان و خدا است، چونکه بر اساس پاره‌ای از روایات محبوبترین کارها برای خدای تعالی در روی زمین، دعا است و امیرالمومنین علی علیه السلام نیز مردی بود که بسیار دعا می‌کرد.

آلکسیس کارل و دیدگاه وی

آلکسیس کارل جراح و فیزیولوژیست معروف فرانسوی راجع به حقیقت‏ دعا کتابی دارد به نام "نیایش" او در آن کتاب می‏گوید: دعا عالی‌ترین حالت مذهبی در انسان است و حقیقت آن پرواز روح بشر است‏ بسوی خدا، همچنین او می‏گوید در وجدان انسان شعله فروزانی است که گاه و بیگاه انسان را متوجه خطاهای خویش می‏کند، متوجه گمراهیها و کج‏ فکریهایش می‏سازد، همین شعله فروزان است که انسان را از راه کجی که‏ می‏رود، باز می‏دارد. باز می‏گوید: گاهی انسان در حالات معنوی خود جلال و ابهت‏ آمرزش را احساس می‏کند.

دعا در روایات

خدای تعالی به حضرت موسی فرمودند:"هر چه نیاز داری از من بخواه. حتی علوفه گوسفند و نمک خمیرت را." و امام صادق علیه السلام فرمودند: "دعا مخزن و گنجینه اجابت است، چنانکه ابر مخزن باران است." همچنین امام باقر علیه السلام کسی را که بیشتر دعا کند، محبوبترین مومنان نزد خدا معرفی فرمودند. و پیامبر نیز فرمودند: خدای تعالی در خواست کننده مصرَ را دوست دارد.

شرایط استجابت دعا

به موجب شریفه "استجب لکم" دعای هر دعا کننده‌ای باید مستجاب گردد. لیکن دعا آداب و شرایطی دارد و دعاهای گروهی اجابت می‌گردد. اما دعای برخی مستجاب نمی‌شود. برای اینکه دعایمان در درگاه الهی قبول گردد باید با "بسم الله الحرمان الرحیم" شروع کنیم و در خواست خود را بین دو صلوات بر محمد صلی الله علیه و آله و آلش بیان کنیم، چون بنا به فرمایش پیشوایان دین، خدا کریمتر از آن است که آغاز و انجام دعا را بپذیرد و وسط را واگذارد، چون صلوات بر محمد صلی الله علیه و آله و آلش مقبول در درگاه الهی است.

گروهی که دعایشان مستجاب می‌شود.

عبارتند از: پیشوای عادل، دعای پدر در حق فرزند، دعای فرزند در حق پدر و مادر، دعای مومنی در غیاب برادر مومن دیگر، دعای زائر خانه خدا، دعای روزه دار، دعای بیمار در حق عیادت کننده، دعای مجاهد و رزمنده، دعای سائل در حق عطا کننده، مجاهد و رزمنده، سائل در حق عطا کننده، کسی که متوسل به یکی از معصومین علیهم السلام شود ، مومنی که عمل صالح انجام دهد ، آن کس که چهل نفر را در دعا مقدم دارد ، ستمدید ، درباره ستمگر و...

اما در مقابل دعای گروهی از افراد، مستجاب نمی‌گردد که برخی از آنها به قرار زیرند: عاق والدین و قاطع الرحم، پیشوای ستمگر و اهل تار و طنبور و مانند آن، شخصی که بدون حرکت از خداوند روزی بخواهد، اصرافکار، بعد از نزول بلا، ترک امر به معروف و نهی از منکر، اصرار بر گناه، بدگمانی به خدا و...

منابع


محمد ین یعقوب کلینی رازی، اصول کافی.
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ره توشه راهیان نور.
آیین نیایش، ابراهیم غفاری.
شهید مطهری، امدادهای غیبی در زندگی بشر به ضمیمه چهار مقاله دیگر

نویسنده: فاطمه شاه محمدی