engeneer_19
15th April 2010, 10:54 AM
استانداردها در آموزش الكترونيكي
1- مقدمه
سيستم هاي آموزش الكترونيكي چنانچه بخواهند با هم همكاري داشته باشند، لازم است تا ساختارهاي داده اشتراكي را بفهمند. بدون داشتن استانداردهاي مشخص ، هر متولي و توليدكننده آموزشي ، ابزارها و ساختار داده خودش را خواهد داشت و امكان همكاري بين آنها نخواهد بود.
بطور كلي استفاده از استاندارد ها و توسعه سيستم ها بر مبناي آنها داراي مزيت هاي زير است:
1- ماندگاري (Durability) – در صورتي كه نرم افزارها و مواد آموزشي بر اساس استانداردهاي منظم و مدون ايجاد شوند .همگام با تغيير محتوا و شيوه ها براحتي قابل تغيير بوده و مدت زمان بيشتري مي توانند مورد استفاده قرار گيرند. بعبارتي ديگر با تغييردر مطالب و شيوه هاي آموزشي ، مجبور به جايگزين كردي سيستم نخواهيم بود.
2- همكاري(Interoperability) – در صورتي كه سيستم هاي آموزشي منطبق بر استانداردها ايجاد شوند ،اين استاندارد مي تواند بعنوان يك زبان مشترك ، امكان همكاري بين انواع مختلف سخت افزار،سيستم عامل ها،مرورگرها و سيستم هاي مديريت آموزشي را فراهم كند.
3- دسترس پذيري(Accessibility)- چنانچه محتواي آموزشي بر اساس استاندارد مشخصي ايجاد شده و توصيف شود ،يعني فيلدهاي توصيف كننده محتوا استاندارد و شناخته شده باشد ،براحتي مي توان آنرا شاخص بندي،جستجوكرده وتوسط هر سيستم مبتني بر استاندارد، ردگيري كرد و سريعتر به منابع مورد نياز دسترسي خواهيم داشت.
4- استفاده پذيري مجدد(Reusability) – براحتي ميتوان از منابع آماده شده استاندارد، در سيستم هاي آموزشي مختلف،يا در يك سيستم آموزشي براي اهداف و در دوره هاي مختلف، چندين بار استفاده كرد. [1]
5- مبادله پذيري(Interchangeability)- امكان مبادله محتوا ومنابع آموزشي مختلف ، بين سيستم هاي آموزشي كه با استانداردها آشنا باشند،براحتي امكان پذير خواهدبود.همچنين ميتوان در هر سيستم، امكاناتي براي ورود و صدور بسته هاي محتوايي قرار داد،تا براحتي امكان بسته بندي محتوا بر اساس استاندارد و صدور آن و ورود بسته محتوايي و تفسير و استفاده از آن فراهم شود.
6- مديريت پذيري(Manageability) - با داشتن اطلاعات مبتني بر استاندارد در مورد دوره ها،معلم و فراگير و نيز محتواي آموزشي ،امكان مديريت،سازماندهي و بكارگيري منابع راحت تر مي شود. (E-Learning Standards –by Peter Donkers)
استانداردهاي مختلفي جهت ايجاد هماهنگي و امكان همكاري بين سيستم هاي آموزش الكترونيكي ايجاد شده است .استانداردها براي تسهيل توصيف،بسته بندي، مرتب سازي و تحويل محتواي آموزشي ، فعاليتهاي آموزشي و اطلاعات فراگير طراحي شدهاند. هدف از استانداردها فراهم كردن شرايطي است تا :
1- محتواي آموزشي منحصر به يك سيستم آموزشي خاص نباشند
2- محتواي آموزشي قابل استفاده مجدد باشند
3- امكان به اشتراك گذاشتن محتوا و اطلاعات فراگير وجود داشته باشد
4- همكاري بين سيستم ها تسهيل شود
هر استاندارد از چند مشخصه تشكيل شده است كه هر مشخصه توصيه هايي در يك زمينه مشخص از فرآيند آموزش ارائه ميدهد.[1]
استانداردهاي همكاري تكنولوژي آموزشي:
1- كاربر را قادر ميسازند تا محتواي آموزشي مناسب را پيدا كرده و بازيابي كند(مشخصه هاي DCMI،IMS وIEEE MetaData و IMS Digital Repositories )
2- طرح سناريوهاي آموزشي و فرموله كردن طراحي آموزشي (مشخصه هاي IMS Learning Design , OUNL [1] (http://www.web.amoozeshvaparvaresh.com/cp/Article/editor/editor.asp#_ftn1)EML)
3- تحويل محتواي آموزشي مطابق با نيازمنديهاي فراگير (مشخصه هاي OUNL EML,IMS Learning Design,IMS Single Sequencing,ADL SCORM)
4- اشتراك محتواي آموزشي بين سيستمها (مشخصه هاي IMS Content Packaging ,ADL SCORM)
5- ايجاد و برگزاري آزمون ها به كمك كامپيوتر (مشخصه هاي IMS Question & Test Interoperability)
6- نگهداري و به اشتراك گذاشتن اطلاعات فراگير (مشخصه هاي IMS Learner Information Packages (LIP) ,Competencies,Enterprise)
7- اطمينان از اينكه محتواي آموزشي براي همه افراد قابل دسترس است (مشخصه هاي IMS Accessibility,W3C WAI)[2]
در اين ميان استانداردهاي زير از اهميت زيادي برخوردار بوده و بيشتر مورد استقبال قرارگرفته اند.
1) ADL SCORM(Advanced Distributed Learning - Sharable Content Object Reference Model)
2) AICC (Aviation Industry CBT Committee)
3) IEEE LTSC (Inistitute of Electrical and Electronical Engineers)
4) IMS (Instructional Management System Global Learning Cosortium)
5) W3C (World Wide Web Consortium)
6) CanCore (Canadian Core Learning Resource Metadata Application Profile Initiative)
7) DCMI (Dublin Core Metadata Initiative)
اين استانداردها نيز با هم سازگاري كامل داشته و در خيلي از موارد به عنوان مرجع براي يكديگر قرار گرفته اند.
استانداردهاي فوق هم در طراحي مفهومي و هم پياده سازي توصيه هايي ارائه مي كنند. بعضي از آنها مثل AICC و IMS بيشتر به تعيين مشخصه هاي فني ميپردازند و برخي ديگر مثل SCORM و ALIC ،مدل هاي مرجع در پياده سازي ميباشند.[3]
2- فرآيند آموزشي
در يك فرايند آموزشي مجموعه اي از فعاليت ها توسط معلم ، دانش آموز و مديريت انجام ميشود. اين فعاليت ها بر اساس قوانين و روالهاي آموزش و پرورش انجام ميگيرد. هر استاندارد داراي يك سري از مشخصه ها است كه هر مشخصه بخشي از اين فرآيند را پوشش ميدهد.[ 4] بنابراين براي
ايجاد يك سيستم آموزشي استاندارد، لازم است تا از مشخصاتي از چند استاندارد بر حسب نياز استفاده شود.
در اين فرايند ابتدا آموزش دهنده با اساس موضوعات تعيين شده درسي از مخازن حاوي محتواي آموزشي منابعي را براي آموزش انتخاب كند.و سپس فعاليت هايي را براي آموزش آن انجام داده ويك مجموعه از آزمون ها را براي ارزيابي فراگيران ارائه كند.فراگير با دريافت محتواي آموزشي بر اساس نياز و اختيارات خود، به يادگيري بپردازد. فراگير ميتواند با استفاده از امكانات موجود ارتباط همزمان يا ناهمزمان با آموزش دهنده داشته باشد.مديريت با اطلاعاتي كه از فراگير،آموزش دهنده وگزارشاتي كه از مخازن داده دريافت مي كند مي تواند برنامه ريزي مناسبي را انجام دهد.
3- سيستم مديريت آموزشي(LMS)
يكي از عناصر اصلي در هر سيستم آموزشي ، سيستم مديريت آموزشي است كه طراحي و پياده سازي آن بايد مبتني بر استانداردهاي آموزشي باشدو عبارتست از يك مجموعه از امكانات و توابع كه براي تحويل ، رديابي ، گزارش گيري و مديريت محتواي آموزشي، پيشرفت فراگير و فعل وانفعال با فراگير طراحي شده است. در بسياري از استانداردهاي آموزشي از اصطلاح LMS بجاي CMI [2] (http://www.web.amoozeshvaparvaresh.com/cp/Article/editor/editor.asp#_ftn2) استفاده ميكنند. ولي LMS عموما داراي امكانات و قابليت هايي است كه بلحاظ تاريخي در CMI وجود نداشته است از جمله اتصالات Back-end به ديگر سيستم هاي اطلاعاتي،رديابي و گزارش گيريهاي پيچيده، ثبت نام متمركز، همكاري آنلاين و تحويل محتوا بصورت متناسب با قابليت هاي فراگير.
يكي از استانداردهاي آموزشي مهم ، استاندارد SCORM ميباشد در اين استاندارد، LMS به يك محيط Server-based گفته ميشود كه عملكردهاي هوشمندانه اي براي تحويل محتواي آموزشي به فراگير و ردگيري آنرا را دارا ميباشد. [5]
شكل 2- سيستم مديريت آموزشي
يك سيستم مديريت آموزشي عموما داراي قابليت هاي زير مي باشد.
§ user administration
§ User performance tracking
§ Educational collaboration system
§ Content Management
§ Educational content Authoring
§ Storage and Database system
كه ابزارهاي همكاري در آن مي تواند به يك يا چند روش زير امكان داشته باشد:
§ Synchonized Presentation
§ Forum/ messaging
§ E-mail
§ Filesharing
§ e-exam
§ Voice communication [6]
منابع و ماخذ:
1- Specifications and Standards in eLearning Systems: Current Overview of Seven Models - by e-com inc. (Demo.flexsite.net/templates/theorix_13_02_2002/download/T4Standardsoverview.pdf)
2- Introduction to Learning Technology Standards and CETIS ( 8.3-Campbell.pdf)
3- Metadata for e-Learning Objects –by Ya-ningArthur Chen, Shu-jiun SophyChen
4- Computing Centre, AcademiaSinica (Pnclick.Org/annual/annual2002/pdf/0921/11/e211105.pdf)
5- Introduction to Learning Technology Standards and CETIS by Lorna M. campbell -Centre for Educational Technology Interoperability Standards
6- Sharable Content Object Reference Model (SCORMTM) Version 1.2 The SCORM Overview October 1, 2001
7- The implementation of SCORM e-learning standards in a pilot distance learning system in T.E.I. of Crete J. Kaliakatsos, A.G. Malamos, A. Damianakis Technological Educational Institute of Crete
1- مقدمه
سيستم هاي آموزش الكترونيكي چنانچه بخواهند با هم همكاري داشته باشند، لازم است تا ساختارهاي داده اشتراكي را بفهمند. بدون داشتن استانداردهاي مشخص ، هر متولي و توليدكننده آموزشي ، ابزارها و ساختار داده خودش را خواهد داشت و امكان همكاري بين آنها نخواهد بود.
بطور كلي استفاده از استاندارد ها و توسعه سيستم ها بر مبناي آنها داراي مزيت هاي زير است:
1- ماندگاري (Durability) – در صورتي كه نرم افزارها و مواد آموزشي بر اساس استانداردهاي منظم و مدون ايجاد شوند .همگام با تغيير محتوا و شيوه ها براحتي قابل تغيير بوده و مدت زمان بيشتري مي توانند مورد استفاده قرار گيرند. بعبارتي ديگر با تغييردر مطالب و شيوه هاي آموزشي ، مجبور به جايگزين كردي سيستم نخواهيم بود.
2- همكاري(Interoperability) – در صورتي كه سيستم هاي آموزشي منطبق بر استانداردها ايجاد شوند ،اين استاندارد مي تواند بعنوان يك زبان مشترك ، امكان همكاري بين انواع مختلف سخت افزار،سيستم عامل ها،مرورگرها و سيستم هاي مديريت آموزشي را فراهم كند.
3- دسترس پذيري(Accessibility)- چنانچه محتواي آموزشي بر اساس استاندارد مشخصي ايجاد شده و توصيف شود ،يعني فيلدهاي توصيف كننده محتوا استاندارد و شناخته شده باشد ،براحتي مي توان آنرا شاخص بندي،جستجوكرده وتوسط هر سيستم مبتني بر استاندارد، ردگيري كرد و سريعتر به منابع مورد نياز دسترسي خواهيم داشت.
4- استفاده پذيري مجدد(Reusability) – براحتي ميتوان از منابع آماده شده استاندارد، در سيستم هاي آموزشي مختلف،يا در يك سيستم آموزشي براي اهداف و در دوره هاي مختلف، چندين بار استفاده كرد. [1]
5- مبادله پذيري(Interchangeability)- امكان مبادله محتوا ومنابع آموزشي مختلف ، بين سيستم هاي آموزشي كه با استانداردها آشنا باشند،براحتي امكان پذير خواهدبود.همچنين ميتوان در هر سيستم، امكاناتي براي ورود و صدور بسته هاي محتوايي قرار داد،تا براحتي امكان بسته بندي محتوا بر اساس استاندارد و صدور آن و ورود بسته محتوايي و تفسير و استفاده از آن فراهم شود.
6- مديريت پذيري(Manageability) - با داشتن اطلاعات مبتني بر استاندارد در مورد دوره ها،معلم و فراگير و نيز محتواي آموزشي ،امكان مديريت،سازماندهي و بكارگيري منابع راحت تر مي شود. (E-Learning Standards –by Peter Donkers)
استانداردهاي مختلفي جهت ايجاد هماهنگي و امكان همكاري بين سيستم هاي آموزش الكترونيكي ايجاد شده است .استانداردها براي تسهيل توصيف،بسته بندي، مرتب سازي و تحويل محتواي آموزشي ، فعاليتهاي آموزشي و اطلاعات فراگير طراحي شدهاند. هدف از استانداردها فراهم كردن شرايطي است تا :
1- محتواي آموزشي منحصر به يك سيستم آموزشي خاص نباشند
2- محتواي آموزشي قابل استفاده مجدد باشند
3- امكان به اشتراك گذاشتن محتوا و اطلاعات فراگير وجود داشته باشد
4- همكاري بين سيستم ها تسهيل شود
هر استاندارد از چند مشخصه تشكيل شده است كه هر مشخصه توصيه هايي در يك زمينه مشخص از فرآيند آموزش ارائه ميدهد.[1]
استانداردهاي همكاري تكنولوژي آموزشي:
1- كاربر را قادر ميسازند تا محتواي آموزشي مناسب را پيدا كرده و بازيابي كند(مشخصه هاي DCMI،IMS وIEEE MetaData و IMS Digital Repositories )
2- طرح سناريوهاي آموزشي و فرموله كردن طراحي آموزشي (مشخصه هاي IMS Learning Design , OUNL [1] (http://www.web.amoozeshvaparvaresh.com/cp/Article/editor/editor.asp#_ftn1)EML)
3- تحويل محتواي آموزشي مطابق با نيازمنديهاي فراگير (مشخصه هاي OUNL EML,IMS Learning Design,IMS Single Sequencing,ADL SCORM)
4- اشتراك محتواي آموزشي بين سيستمها (مشخصه هاي IMS Content Packaging ,ADL SCORM)
5- ايجاد و برگزاري آزمون ها به كمك كامپيوتر (مشخصه هاي IMS Question & Test Interoperability)
6- نگهداري و به اشتراك گذاشتن اطلاعات فراگير (مشخصه هاي IMS Learner Information Packages (LIP) ,Competencies,Enterprise)
7- اطمينان از اينكه محتواي آموزشي براي همه افراد قابل دسترس است (مشخصه هاي IMS Accessibility,W3C WAI)[2]
در اين ميان استانداردهاي زير از اهميت زيادي برخوردار بوده و بيشتر مورد استقبال قرارگرفته اند.
1) ADL SCORM(Advanced Distributed Learning - Sharable Content Object Reference Model)
2) AICC (Aviation Industry CBT Committee)
3) IEEE LTSC (Inistitute of Electrical and Electronical Engineers)
4) IMS (Instructional Management System Global Learning Cosortium)
5) W3C (World Wide Web Consortium)
6) CanCore (Canadian Core Learning Resource Metadata Application Profile Initiative)
7) DCMI (Dublin Core Metadata Initiative)
اين استانداردها نيز با هم سازگاري كامل داشته و در خيلي از موارد به عنوان مرجع براي يكديگر قرار گرفته اند.
استانداردهاي فوق هم در طراحي مفهومي و هم پياده سازي توصيه هايي ارائه مي كنند. بعضي از آنها مثل AICC و IMS بيشتر به تعيين مشخصه هاي فني ميپردازند و برخي ديگر مثل SCORM و ALIC ،مدل هاي مرجع در پياده سازي ميباشند.[3]
2- فرآيند آموزشي
در يك فرايند آموزشي مجموعه اي از فعاليت ها توسط معلم ، دانش آموز و مديريت انجام ميشود. اين فعاليت ها بر اساس قوانين و روالهاي آموزش و پرورش انجام ميگيرد. هر استاندارد داراي يك سري از مشخصه ها است كه هر مشخصه بخشي از اين فرآيند را پوشش ميدهد.[ 4] بنابراين براي
ايجاد يك سيستم آموزشي استاندارد، لازم است تا از مشخصاتي از چند استاندارد بر حسب نياز استفاده شود.
در اين فرايند ابتدا آموزش دهنده با اساس موضوعات تعيين شده درسي از مخازن حاوي محتواي آموزشي منابعي را براي آموزش انتخاب كند.و سپس فعاليت هايي را براي آموزش آن انجام داده ويك مجموعه از آزمون ها را براي ارزيابي فراگيران ارائه كند.فراگير با دريافت محتواي آموزشي بر اساس نياز و اختيارات خود، به يادگيري بپردازد. فراگير ميتواند با استفاده از امكانات موجود ارتباط همزمان يا ناهمزمان با آموزش دهنده داشته باشد.مديريت با اطلاعاتي كه از فراگير،آموزش دهنده وگزارشاتي كه از مخازن داده دريافت مي كند مي تواند برنامه ريزي مناسبي را انجام دهد.
3- سيستم مديريت آموزشي(LMS)
يكي از عناصر اصلي در هر سيستم آموزشي ، سيستم مديريت آموزشي است كه طراحي و پياده سازي آن بايد مبتني بر استانداردهاي آموزشي باشدو عبارتست از يك مجموعه از امكانات و توابع كه براي تحويل ، رديابي ، گزارش گيري و مديريت محتواي آموزشي، پيشرفت فراگير و فعل وانفعال با فراگير طراحي شده است. در بسياري از استانداردهاي آموزشي از اصطلاح LMS بجاي CMI [2] (http://www.web.amoozeshvaparvaresh.com/cp/Article/editor/editor.asp#_ftn2) استفاده ميكنند. ولي LMS عموما داراي امكانات و قابليت هايي است كه بلحاظ تاريخي در CMI وجود نداشته است از جمله اتصالات Back-end به ديگر سيستم هاي اطلاعاتي،رديابي و گزارش گيريهاي پيچيده، ثبت نام متمركز، همكاري آنلاين و تحويل محتوا بصورت متناسب با قابليت هاي فراگير.
يكي از استانداردهاي آموزشي مهم ، استاندارد SCORM ميباشد در اين استاندارد، LMS به يك محيط Server-based گفته ميشود كه عملكردهاي هوشمندانه اي براي تحويل محتواي آموزشي به فراگير و ردگيري آنرا را دارا ميباشد. [5]
شكل 2- سيستم مديريت آموزشي
يك سيستم مديريت آموزشي عموما داراي قابليت هاي زير مي باشد.
§ user administration
§ User performance tracking
§ Educational collaboration system
§ Content Management
§ Educational content Authoring
§ Storage and Database system
كه ابزارهاي همكاري در آن مي تواند به يك يا چند روش زير امكان داشته باشد:
§ Synchonized Presentation
§ Forum/ messaging
§ Filesharing
§ e-exam
§ Voice communication [6]
منابع و ماخذ:
1- Specifications and Standards in eLearning Systems: Current Overview of Seven Models - by e-com inc. (Demo.flexsite.net/templates/theorix_13_02_2002/download/T4Standardsoverview.pdf)
2- Introduction to Learning Technology Standards and CETIS ( 8.3-Campbell.pdf)
3- Metadata for e-Learning Objects –by Ya-ningArthur Chen, Shu-jiun SophyChen
4- Computing Centre, AcademiaSinica (Pnclick.Org/annual/annual2002/pdf/0921/11/e211105.pdf)
5- Introduction to Learning Technology Standards and CETIS by Lorna M. campbell -Centre for Educational Technology Interoperability Standards
6- Sharable Content Object Reference Model (SCORMTM) Version 1.2 The SCORM Overview October 1, 2001
7- The implementation of SCORM e-learning standards in a pilot distance learning system in T.E.I. of Crete J. Kaliakatsos, A.G. Malamos, A. Damianakis Technological Educational Institute of Crete