واحد مراکس نفتا

[sarmad1364]

بنزين سبك براي گوگردزدايي توسط پمپ 113 به واحد 300 فرستاده مي‌شود. در اين واحد عمليات تصفيه بنزين به دو روش انجام مي‌شود : روش اول، روش ترش ( Extraction ) نام دارد كه در داخل برج 301 يا Extractor انجام مي‌گيرد. روش دوم، روش شيرين نام دارد و در داخل برج 310 يا Mixer انجام مي‌پذيرد كه در مورد اين دو روش توضيح خواهيم داد. بنزين سبك ابتدا وارد برج 301 مي‌شود. اين ظرف محل واكنش كاستيك NaOH با مركاپتان ( R-SH ) موجود در بنزين مي‌باشد. نحوه عمل بدين صورت است كه در اين ظرف مقداري كاستيك وجود دارد، هنگاميكه بنزين مركاپتان‌دار وارد اين ظرف مي‌شود، با كاستيك تركيب شده و طي يكسري واكنشها، مركاپتان به داي‌سولفايد ( R-S-S-R ) تبديل مي‌شود. نحوه واكنش به شكل زير است :
واكنش اول در برج 301 و واكنش دوم در برج 313 انجام مي‌گيرد. از قسمت بالاي برج 301 ، بنزين خارج مي‌گردد و اين بنزين به سمت برج 310 ارسال مي‌شود. قبل از ورود بنزين به اين ظرف، مقدار لازم كاستيك و همچنين هوا به آن تزريق مي‌شود و سپس به برج 310 وارد مي‌گردد. از برج 310 كه كار مخلوط كردن را انجام مي‌دهد، بنزين سبك به همراه كاستيك و هوا خارج شده و به برج 311 وارد مي‌شود. در قسمت پايين ظرف 311 ، كاستيك كه داراي وزن مخصوص بيشتري است، جمع شده و اين كاستيك توسط پمپ 303 دوباره به ورودي برج 310 تزريق مي‌شود. از بالاي ظرف 311 نيز، بنزين سبك خارج شده و اين بنزين براي صاف شدن وارد ظرف 312 مي‌شود كه مملو از شن بوده و بصورت يك ***** شني عمل مي‌كند. بنزين خروجي از اين ظرف، تصفيه شده و آماده براي ذخيره است، از اينرو اين بنزين توسط پمپ 304 به مخازن ارسال مي‌گردد. شكل شماره 10 نماي كلي مسير بنزين سبك در واحد 300 را نشان مي‌دهد.
از قسمت پايين برج 301 ، كاستيك به همراه مقداري داي‌سولفايد خارج شده و به سمت مبدل 301 فرستاده مي‌شود. قبل از رسيدن كاستيك به اين مبدل، از برج 508 نيز يك خط لوله حاوي كاستيك به آن اضافه شده و سپس به مبدل 301 وارد مي‌گردد كه در اين مبدل بوسيله بخار آب، كاستيك تا دماي 140 درجه فارنهايت گرم مي‌شود. به كاستيك گرم شده پس از خروج از اين مبدل توسط يك لوله فرعي، هوا تزريق مي‌شود تا اكسيژن لازم جهت احياء مجدد كاستيك فراهم شود و پس از آن كاستيك به همراه هوا وارد برج 313 مي‌شود.
اين ظرف از تكه‌هاي حلقوي از جنسي شبيه كربن كه به Rashing Ring موسوم هستند، پر شده است كه اين قطعات جهت زياد كردن سطح تماس مواد، براي انجام واكنشهاي گروه دوم ـ كه قبلاً به آن اشاره شد ـ بكار مي‌روند. پس از انجام واكنشها، تمامي مواد حاصل شده، از بالاي ظرف خارج شده و به ظرف 314 وارد مي‌شود. در داخل اين ظرف، براساس وزن مخصوص، به ترتيب در پايين ظرف كاستيك، در قسمت مياني داي‌سولفايد و در قسمت بالاي اين ظرف كه بوسيله Rashing Ring هاي آهني ( جهت جداسازي بهتر گازها از مايعات ) پر شده است، مقداري گاز كه شامل سولفيدهيدروژن، هوا و مقداري گازهاي سبك نفتي است، قرار مي‌‌گيرد. اين مواد گازي شكل، پس از خروج از ظرف 314 و عبور از يك PC كه جهت كنترل فشار قرار داده شده است، به دو شاخه تقسيم مي‌شود : شاخه اول به كوره هدايت مي‌شود تا در آنجا سوخته شده و از آلوده شدن هوا جلوگيري گردد و شاخه دوم به ظرف 309 كه Vent Tank نام دارد، هدايت مي‌شود. اين ظرف نيز مملو از Rashing Ring هاي آهني بوده و در مواقع اضطراري كارايي دارد، مثلاً در زمانيكه مسير كوره به هر دليل مسدود گردد، از اگزوز بالاي اين ظرف، گازها مستقيماً به هواي آزاد فرستاده مي‌شوند. داي‌سولفايد موجود در ظرف 314 ، در هر نوبتكاري به نفت‌كوره تزريق مي‌گردد تا فضاي داخل 314 را اشغال نكند و از پايين ظرف 314 نيز، كاستيك احياء شده جهت استفاده مجدد به پمپهاي 301 و 302 ارسال شده، كه از طريق اين پمپها به برجهاي 301 و 508 هدايت مي‌گردد.

[sarmad1364]

( L.P.G Recovery & Merox Unit )

واحد 500 به دو بخش تقسيم مي‌گردد كه يكي كار جداسازي پروپان و بوتان از متان و اتان را انجام مي‌دهد و ديگري كار مركاپتان‌زدايي از اين محصولات رادر قسمت مربوط به اورهد برج تقطير گفتيم كه گاز مايع توسط پمپ 111 به واحد 500 فرستاده مي‌شود، از سوي ديگر از واحد 200 نيز توسط پمپ 208 ، گازهاي ميعان‌پذير به واحد 500 ارسال مي‌گردد. خروجي از اين دو پمپ، به ظرف 501 وارد مي‌شود. در قسمت پايين اين ظرف، مقدار كمي آب جمع مي‌شود كه در هر نوبتكاري بطور دستي تخليه مي‌گردد.
از پايين اين ظرف، گاز مايع توسط خط لوله‌اي خارج شده و به پمپهاي 501 با فشار خروجي حدود 450 پوند رفته و از طريق آن به شل مبدل 501 ارسال مي‌گردد و با ته‌مانده برج 502 كه از تيوپهاي آن مي‌گذرد، تبادل حرارت مي‌كند. خروجي از شل مبدل 501 ، به برج 502 يا دي‌اتانايزر وارد مي‌گردد. در اين برج، مولكولهاي بوتان و پروپان از اتان و متان تفكيك شده، بطوريكه بوتان و پروپان بدليل دارا بودن مولكولهاي سنگين‌تر به پايين برج رفته و متان و اتان در اثر گرم شدن به سيني‌هاي بالاي برج رانده مي‌شوند.
ته‌مانده برج 502 كه همان بوتان و پروپان مي‌باشد، توسط يك لوله خارج مي‌شود و اين لوله خود به دو شاخه ديگر تقسيم مي‌گردد : شاخه اول همانطور كه اشاره شد به تيوپهاي مبدل 501 رفته و پس از عبور از آن به سمت مبدل 510 فرستاده مي‌شود كه در مبحث بعدي در مورد آن توضيح خواهيم داد. اما شاخه دوم، ابتدا وارد قسمت شل مبدل 502 شده و با بخار آبي كه از تيوپهاي اين مبدل مي‌گذرد، تبادل حرارت مي‌كند و پس از گرم شدن، دوباره به برج 502 برگردانده شده و بدين ترتيب موجب گرم شدن برج 502 مي‌شود.
از بالاي برج 502 ، اتان و متان بهمراه يك خط لوله خارج شده و به خط لوله‌اي كه از بالاي ظرف 501 خارج شده، مي‌پيوندد. اين لوله، اتان و متان را ( كه هنوز داراي آلودگي‌هاي گوگردي است )، به ظرف 2001 كه محتوي Fuelgasاست، منتقل مي‌كند تا براي سوخت كوره‌ها مورد استفاده قرار گيرد. از لوله‌اي كه اتان و متان را از بالاي برج 502 خارج مي‌كند، يك انشعاب گرفته شده كه ابتدا از كولر آبي 503 عبور مي‌كند و پس از سرد شدن به ظرف 503 وارد مي‌گردد. در اين Reciver، مواد سبك در بالا جمع شده و از طريق يك خط لوله، به همان مسيري كه به ظرف 2001 مي‌رفت، متصل مي‌گردد. مواد سنگين نيز كه در پايين ظرف 503 جمع مي‌شوند، از پايين اين ظرف خارج شده و توسط پمپ 502 بعنوان برگشتي به برج 502 برگردانده مي‌شوند. شكل شماره 12 نماي مسير شرح داده شده در واحد 500 را نشان مي‌دهد.
گفتيم كه بوتان و پروپان ( ته‌مانده برج 502 )، پس از عبور از مبدل 501 ، به سمت مبدل 510 مي‌رود و وارد شل اين مبدل مي‌شود. از قسمت تيوپ مبدل 510 ، بوتان و پروپاني عبور داده مي‌شود كه عاري از مركاپتان بوده و از قسمت بالاي ظرف 509 گرفته شده است. پس از خروج ته‌مانده 502 از شل مبدل 510 ، اين مواد وارد كولر آبي 511 مي‌شود و پس از آن به برج 507 وارد مي‌گردد.
برج 507 تا سطح مشخصي از كاستيك پر شده است و پروپان و بوتان، از زير وارد اين برج مي‌شوند و از داخل كاستيك عبور كرده و شتتشوي اوليه داده مي‌شوند، به همين دليل به اين برج Prewashگفته مي‌شود. پس از آن گاز از بالاي برج 507 خارج شده و از زير به برج 508 وارد مي‌شود كه محل انجام واكنش بوده و بهمين دليل Extractorناميده مي‌شود. از بالاي برج 508 توسط تلميه‌هاي 302 كاستيك وارد شده و اين كاستيك از سمت بالا به پايين حركت مي‌كند و در مقابل گاز نيز از پايين به سمت بالا رفته و در مجاورت هم اين واكنش را انجام مي‌دهند :
پس از اين واكنش، كاستيك مصرف شده جهت احياء مجدد، از زير برج 508 خارج شده و بعد از عبور از يك شير كنترل كننده سطح كه LC-501نام دارد، به سمت مبدل 301 هدايت مي‌شود. گاز خروجي از بالاي برج 508 نيز به ظرف 509 وارد مي‌گردد و اگر كاستيك همراه آن باشد، در داخل ظرف 509 ته‌نشين مي‌شود، اين كاستيك جمع شده از پايين ظرف خارج شده و توسط پمپ 302 دوباره به سيستم وارد مي‌گردد تا از آن استفاده شود.گاز شيرين شده از بالاي ظرف 509 خارج مي‌شود و وارد شل مبدل 510 مي‌شود، كه در مورد آن قبلاً صحبت نموديم. پس از عبور گاز شيرين از مبدل 510 ، اين مسير به سمت برج 504 ارسال مي‌شود و بر روي سيني شماره 14 آن مي‌ريزد. نماي كلي مسير شرح داده شده، در شكل شماره 13 نشان داده شده است.
برج 504 كه DeButanizerنام دارد، محل جدا شدن بوتان از پروپان است. در اين برج بدليل تفاوت جرم مولكولي بوتان با پروپان، بوتان به پايين برج مي‌رود و پروپان در اثر گرما به سيني‌هاي بالايي برج رانده مي‌شود. از پايين برج 504 ، توسط يك خط لوله، بوتان خارج مي‌شود و لوله حاوي بوتان پس از خروج از برج به دو شاخه تقسيم مي‌شود، يكي از اين شاخه‌ها از شل مبدل 505 عبور مي‌كند و در اثر مجاورت با بخار آب موجود در تيوپهاي اين مبدل، گرم شده و دوباره به برج 504 برگردانده مي‌شود كه عامل گرم شدن برج همين جريان مي‌باشد. شاخه ديگر بوتان خروجي، ابتدا وارد مبدل آبي 506 شده و پس از خنك شدن براي ذخيره به مخزن فرستاده مي‌شود.
از بالاي برج 504 نيز پروپان، كه مقدار بسيار كمي آب به همراه دارد، خارج شده و ابتدا وارد مبدل آبي 504 شده و پس از آن وارد ظرف دريافت كننده 505 مي‌شود. در اين ظرف، آب موجود در پروپان، در زير جمع شده و در طول نوبتكاري بصورت دستي تخليه مي‌گردد. يك مسير نيز از بالاي ظرف 505 به مشعل پالايشگاه كشيده شده كه گاهي گازهاي سبك موجود در پروپان را از طريق آن به Flareارسال مي‌كنند.
از پايين ظرف 505 ، پروپان خارج مي‌شود و به پمپ 503 وارد مي‌گردد. لوله خروجي از اين پمپ به دو شاخه تقسيم مي‌شود : شاخه اول بعنوان برگشتي به برج 504 برگردانده مي‌شود و شاخه دوم خوراك برج 506 شده و به سيني شماره يك اين برج وارد مي‌گردد.
در برج 506 كه Dryerنام دارد، رطوبت موجود در پروپان بطور كامل گرفته مي‌شود. اين مولكولهاي آب كه در پروپان وجود دارند، در اثر انرژي جنبشي مولكولهاي پروپان، به سمت بالاي برج حركت مي‌كنند و از بالاي برج 506 خارج شده و به ظرف 505 وارد مي‌گردند كه در مورد آن صحبت نموديم و آب جمع شده در اين ظرف نيز از پايين تخليه مي‌گردد.
پروپان موجود در برج 506 از پايين اين برج خارج شده و اين لوله خروجي خود به دو شاخه تقسيم مي‌شود : شاخه اول وارد قسمت شل مبدل 508 مي‌شود و با بخار آب عبور كننده از تيوپهاي اين مبدل تبادل حرارت كرده و پس از گرم شدن دوباره به برج 506 برگردانده مي‌شود و بر روي سيني شماره 24 آن مي‌ريزد. شاخه اصلي پروپان نيز ابتدا از كولر آبي 507 عبور مي‌كند و پس از خنك شدن به مخزن پروپان هدايت مي‌گردد.