*AM@NDA*
9th April 2010, 09:31 AM
در خسوف(ماه گرفتگي) زمين در حرکت مداري خود به دور خورشيد سايه اش را، کهدر فضا در سمتي مخالف خورشيد ممتد است، به دنبال مي کشد. سايه زمين به شکليک مخروط است که قاعده آن مقطع زمين و طول متوسط آن 1،380،000 کيلومتراست. طول اين سايه، بر اثر تغيير فاصله زمين از خورشيد تا حدود 40000کيلومتر نسبت به مقدا متوسط تغيير مي کند. خسوف زماني اتفاق مي افتد کهماه وارد مخروط سايه زمين شود.
شرايط وقوع خسوف
وقتي از بالابه دايره البروج بنگريم به اشتباه گمان مي کنيم که خسوف بايد ماهي يک باراتفاق افتد. خطاي اين ديد وقتي آشکار مي شود که از پهلو نگاه کنيم. آنگاهروشن مي شود که اين سه جرم در حقيقت بر يک خط واقع نيستند. ماه در نتيجهميله مدارش با دايره البروج، مي تواند از بالا يا پايين مخروط سايه، بهفاصله اي که حداکثر 32،000 کيلومتر مي شود بگذرد.
براي اينکه خسوف برقرار باشد واقع شود بايد دو شرط مهم زير همزمان با يکديگر برقرار باشند:
1)خورشيد، زمين و ماه، بايد بر خطي مستقيم واقع باشند يعني ماه به حالت بدر از زمين ديده شود. اين واقعه ماهي يک بار روي مي دهد.
2)ماه در حرکت مداريش بايد در حال عبور از دايره البروج، يعني در يکي از عقده ها باشد.
بيشترديده شد که کره ماه نيمي از ماه را در زير صفحه دايره البروج به سر ميآورد و نيم ديگر را بالاي آن. دو نقطه اي که در آنها ماه صفحه دايرهالبروج را قطع مي کند عقدتين ناميده مي شود: يکي از اين دو عقده راس(گرهشمالي) است و ديگري عقده ذنب(گره جنوبي). خط واصل اين دو نقطه را خط عقدهها يا خط گره ها نامند.
مدت خسوف
مدت دوام خسوف نسبتا زياداست، زيرا قطر مخروط سايه زمين در نقطه اي که ماه از آن مي گذرد در حدود9،200 کيلومتر است. اگر ماه مخروط را به طور مرکزي قطع کند، نزديک به دوساعت در خسوف کامل خواهد بود، زيرا قطر ماه در حدود 3،500 کيلومتر و سرعتمتوسط آن 3،200 کيلومتر در ساعت است. سايه زمين ماه را کاملا تاريک نميکند. حتي وقتي که خسوف کامل باشد ماه کاملا مرئي است ولي رنگ سرخ بي فروغيجاي درخشش عادي آن را مي گيرد. اين فروغ مختصر معمول نور آفتابي است که ازجو زمين به داخل مخروط سايه شکسته شده است. اجزاي آبي و بنفش نور آفتاب براثر پراکند در جو زمين، حذف شده اند و مولفه هاي سرخ نورند که قرص ماه رااندکي روشن مي کنند.
خسوف جزئي
در خسوف جزئي فقط قسمتي ازماه از ميان مخروط سايه مي گذرد. به اين ترتيب بريدگي تاريکي در ماه تمام،در بخش شمالي آن و يا در بخش جنوبي، پديدار مي شود. البته خسوفهاي جزئي همبعد و هم پيش از خسوف کلي نيز واقع مي شوند. در حدود نيم ساعت طول مي کشدتا ماه کاملا وارد سايه شود و مدت مشابهي نيز لازم است تا کاملا از سايهبدرآيد.
دنباله خسوفها
خسوفها به ترتيب و در دنباله هايي چندروي مي دهند. يک دنباله کامل که شامل 48 يا 49 خسوف مي شود، حدود 865 سالطول مي کشد. فاصله زماني بين دو خسوف متوالي در يک دنباله ..33/6،585 روزاست. خسوف هاي متوالي شباهت زيادي با هم دارند که دال بر عضويتشان در يکدنباله است.
روش بدست آوردن عدد..33/6،585 روز بدين قرار است:
براي آنکه خسوفي تکرار گردد:
1)ماه بايد در حالت بدر باشد. اين وضعيت هر 53059/29 روز يکبار تکرار مي شود.
2)خورشيد بايد نسبت به عقده ها در همان مکان قبلي باشد، و اين هر 6201/346 روز تکرار مي گردد.
کوچکترينمضرب مشترک اين اعداد 6،585 است يعني هر 6،585 روز ماه، زمين و خورشيدوضعيت خسوف قبلي را تکرار مي کنند. فاصله زماني..33/6585 روز به يک ساروسموسوم است که در زبان بابلي قديم به معني تکرار است.
شرايط وقوع خسوف
وقتي از بالابه دايره البروج بنگريم به اشتباه گمان مي کنيم که خسوف بايد ماهي يک باراتفاق افتد. خطاي اين ديد وقتي آشکار مي شود که از پهلو نگاه کنيم. آنگاهروشن مي شود که اين سه جرم در حقيقت بر يک خط واقع نيستند. ماه در نتيجهميله مدارش با دايره البروج، مي تواند از بالا يا پايين مخروط سايه، بهفاصله اي که حداکثر 32،000 کيلومتر مي شود بگذرد.
براي اينکه خسوف برقرار باشد واقع شود بايد دو شرط مهم زير همزمان با يکديگر برقرار باشند:
1)خورشيد، زمين و ماه، بايد بر خطي مستقيم واقع باشند يعني ماه به حالت بدر از زمين ديده شود. اين واقعه ماهي يک بار روي مي دهد.
2)ماه در حرکت مداريش بايد در حال عبور از دايره البروج، يعني در يکي از عقده ها باشد.
بيشترديده شد که کره ماه نيمي از ماه را در زير صفحه دايره البروج به سر ميآورد و نيم ديگر را بالاي آن. دو نقطه اي که در آنها ماه صفحه دايرهالبروج را قطع مي کند عقدتين ناميده مي شود: يکي از اين دو عقده راس(گرهشمالي) است و ديگري عقده ذنب(گره جنوبي). خط واصل اين دو نقطه را خط عقدهها يا خط گره ها نامند.
مدت خسوف
مدت دوام خسوف نسبتا زياداست، زيرا قطر مخروط سايه زمين در نقطه اي که ماه از آن مي گذرد در حدود9،200 کيلومتر است. اگر ماه مخروط را به طور مرکزي قطع کند، نزديک به دوساعت در خسوف کامل خواهد بود، زيرا قطر ماه در حدود 3،500 کيلومتر و سرعتمتوسط آن 3،200 کيلومتر در ساعت است. سايه زمين ماه را کاملا تاريک نميکند. حتي وقتي که خسوف کامل باشد ماه کاملا مرئي است ولي رنگ سرخ بي فروغيجاي درخشش عادي آن را مي گيرد. اين فروغ مختصر معمول نور آفتابي است که ازجو زمين به داخل مخروط سايه شکسته شده است. اجزاي آبي و بنفش نور آفتاب براثر پراکند در جو زمين، حذف شده اند و مولفه هاي سرخ نورند که قرص ماه رااندکي روشن مي کنند.
خسوف جزئي
در خسوف جزئي فقط قسمتي ازماه از ميان مخروط سايه مي گذرد. به اين ترتيب بريدگي تاريکي در ماه تمام،در بخش شمالي آن و يا در بخش جنوبي، پديدار مي شود. البته خسوفهاي جزئي همبعد و هم پيش از خسوف کلي نيز واقع مي شوند. در حدود نيم ساعت طول مي کشدتا ماه کاملا وارد سايه شود و مدت مشابهي نيز لازم است تا کاملا از سايهبدرآيد.
دنباله خسوفها
خسوفها به ترتيب و در دنباله هايي چندروي مي دهند. يک دنباله کامل که شامل 48 يا 49 خسوف مي شود، حدود 865 سالطول مي کشد. فاصله زماني بين دو خسوف متوالي در يک دنباله ..33/6،585 روزاست. خسوف هاي متوالي شباهت زيادي با هم دارند که دال بر عضويتشان در يکدنباله است.
روش بدست آوردن عدد..33/6،585 روز بدين قرار است:
براي آنکه خسوفي تکرار گردد:
1)ماه بايد در حالت بدر باشد. اين وضعيت هر 53059/29 روز يکبار تکرار مي شود.
2)خورشيد بايد نسبت به عقده ها در همان مکان قبلي باشد، و اين هر 6201/346 روز تکرار مي گردد.
کوچکترينمضرب مشترک اين اعداد 6،585 است يعني هر 6،585 روز ماه، زمين و خورشيدوضعيت خسوف قبلي را تکرار مي کنند. فاصله زماني..33/6585 روز به يک ساروسموسوم است که در زبان بابلي قديم به معني تکرار است.