آبجی
24th March 2010, 10:41 PM
بيماري قند يا ديابت شيرين از بيماريهاي مزمن شايع بدون واگيري است كه بر اساس اعلام بنياد امور بيماري هاي خاص بيش از 3 ميليون نفر در حال حاضر در ايران مبتلا به اين بيماري هستند و براساس برآورد سازمان جهاني بهداشت تا 25 سال ديگر اين تعداد بيش از 3 برابر خواهد شد .
ديابت بيماري پرخرجي است و عوارض حاد و مزمن بسياري دارد كه موجب ناتواني بسيار مي گردد . از عوارض مزمن آن مي توان به موارد زير اشاره كرد :
آسيب به شبكيه چشم كه موجب كاهش بينايي و حتي كوري مي شود ، اختلالات عصبي ، افزايش فشار خون و بيماري هاي قلبي - عروقي و اختلال در چربي هاي خون كه منجر به سكته و انسداد عروق به خصوص در پاها مي شود ، درگيري كليوي كه منجر به دياليز و گاهي لزوم پيوند كليه مي شود
بيماري قند انواع مختلف دارد . ديابت نوع 1 معمولاً در بيماران جوان تر و لاغر ديده ميشود و مشخصه آنها ناتواني شديد لوزالمعده در توليد و ترشح ماده انسولين است
انسولين در سوخت و ساز مواد قندي و نشاسته اي نقش اصلي را در بدن دارد و با كمبود آن قند جذب شده از غذاها در خون مصرف نشده و ميزان قند خون بالا مي رود و به ناچار از راه ادرار دفع مي گردد كه منجر به پرنوشي و پرادراري مي شود . در ضمن اختلال در تركيب چربي هاي خون نيز ايجاد مي شود كه موجب آسيب به عروق خوني در تمام اندام هاي بدن مي گردد . بيماران مبتلا به ديابت نوع 1 وابسته به انسولين تزريقي هستند ، چون بدن آنها هيچ انسوليني توليد نمي كند ، اين افراد در هنگام بيماري و جراحي به مراقبت خاص نياز دارند . به نظر مي رسد مبتلايان به اين نوع ديابت داراي استعداد ژنتيكي براي ابتلا به آن هستند و به عوامل آغازگر ( ويروس ها ، سموم و ساير عوامل محيطي )كه باعث تحريك تخريب ياخته هاي انسولين ساز لوزالمعده مي شوند ، بسيار حساس هستند
بيماران مبتلا به ديابت نوع 2 معمولاً‌مسن ترند ( بيش از 40 ساله ) سابقه خانوادگي مثبت از ديابت دارند و معمولاً چاق هستند . ديابت نوع 2 با كاهش ترشح انسولين و مقاومت محيطي نسبت به عمل آن مشخص مي شود . اين بيماران برخلاف مبتلايان به ديابت نوع 1 وابسته به انسولين تزريقي نيستند هر چند ممكن است به آن نياز داشته باشند . علاوه بر اين اگر بيماران به نوع 2 ديابت وزن كم كنند احتمالاً نيازي به مصرف دارو نخواهند داشت . هيچ آزمايش قطعي براي افتراق بين نوع 1 و نوع 2 ديابت وجود ندارد و فقط شرح حال بيمار در اين مورد كمك كننده است . بسياري از بيماران مبتلا به ديابت نوع 2 در ابتدا بدون علامت هستند و معمولاً ديابت آنها در جريان بررسي يك بيماري ديگر يا هنگام پژوهشهاي بيماريابي كشف مي شود
ديابت حاملگي نوع ديگري از بيماري قند است كه در 5-2 درصد حاملگي ها رخ مي دهد . با افزايش سن مادر در هنگام بارداري احتمال وقوع آن افزايش مي يابد و در صورت عدم درمان موجب بزرگي جثه ، كم بودن قند خون ، كم بودن كلسيم خون و يرقان جنيني مي شود . يك سوم مادراني كه در دوران بارداري به ديابت حاملگي دچار مي شوند بعدها به بيماري ديابت نوع 2 مبتلا خواهند شد . انواع ديگري از ديابت ممكن است بدنبال ساير بيماريها يا مصرف داروها بوجود آيند كه قبلاً تحت عنوان ديابت ثانويه خوانده مي شدند
علائم بيماري ديابت نوع 2 كنترل نشده شامل پرنوشي ، پرادراري ، شب ادراري و كاهش وزن است . هر چند نيمي از آنها بدون علامت هستند و فقط شواهد آزمايشگاهي دارند
بيماران نوع 1 معمولاً با پر ادراري ،پرنوشي ، سردرد . تهوع ، استفراغ ، دل درد و تنگي نفس به پزشك مراجعه مي كنند و ممكن است علائم اختلالات عمومي عصبي و كاهش هشياري داشته باشند . آزمايشات باليني اجباري در طي بارداري در تشخيص ديابت حاملگي بكار مي رود
بيماران ديابتي در تمام طول عمر در كشمكش هستند تا سطح قند خونشان را نزديك به طبيعي نگه دارند . با كنترل مناسب قند ، فشار و چربي هاي خون خطر ايجاد عوارض دراز مدت ديابت بطور چشمگيري كاهش خواهد يافت با اين حال بايد اين مزايا را در مقابل خطر عوارض درمان و مخارج زياد آن سنجيد . در دراز مدت بهبود كنترل ديابت باعث كاهش هزينه هاي مربوط به عوارض مزمن آن خواهد شد هر چند در كوتاه مدت اين اقدامات پر هزينه اند . جلوگيري از چاقي ، رعايت رژيم غذايي مناسب يعني كمتر مصرف كردن مواد شيرين و پرهيز از پرخوري انجام فعاليت جسمي در پيشگيري از ابتلا به ديابت نقش اساسي دارند
معضل جهاني بيماري قند (ديابت )
بيماري قند يا ديابت شيرين يك بيماري مزمن است كه به علت كمبود ارثي يا اكتسابي ترشح يك ماده تنظيم كننده داخلي بدن به نام انسولين از لوزالمعده يا به علت بي اثر بودن انسولين ترشح شده بوجود مي آيد و موجب عوارض بسياري از جمله كاهش بينايي ، نارسايي كليوي ، بيماريهاي قلبي - عروقي ، اختلالات عصبي ، زخم هاي مقاوم در پا و قطع اندامها مي شود
اين بيماري به عنوان يك بيماري عمده غيرواگير باعث هزينه شدن حدود 8 درصد از بودجه بهداشتي در كشورهاي توسعه يافته است
بين سالهاي 1374 تا 1404 تعداد افراد بالغ مبتلا به ديابت ( بيماري قند ) در كشورهاي در حال توسعه با افزايشي 170 درصدي از 84 ميليون به 228 ميليون نفر خواهد رسيد
در سال 1404 اين كشورها موطن 76% مبتلايان به ديابت خواهند بود در حالي كه سال 1374 فقط موطن 62% مبتلايان بوده اند . در طي مدت مشابه كشورهاي مشابه توسعه يافته با افزايش 41% تعداد بيماران ديابتي از 51 به 72 ميليون نفر مواجه خواهند شد
در مجموع افزايشي 122 درصدي در تعداد مبتلايان به ديابت در سراسر جهان از 135 ميليون به 300 ميليون نفر در طي اين دوره 30 ساله پيش بيني مي شود . اين افزايش چشمگير به علل مختلفي از جمله رشد جمعيت ، افزايش تعداد سالمندان و نيز چاقي ، تغذيه ناسالم و زندگي بي تحرك روي مي دهد كه اين موارد آخر ارتباط نزديكي با شهرنشيني و صنعتي شدن جوامع دارد
اين پيش بيني ها بر اساس مطالعات دقيق سازمان جهاني بهداشت انتشار يافته است . اين مطالعه همچنين حاوي تخمين هايي در مورد نسبت جنسي ، نسبت شهري / روستايي و ساختار سني مبتلايان به ديابت است . بر اين اساس در سال 1374 تعداد زنان مبتلا در كل جهان بيشتر از تعداد مردان بوده است ( 73 ميلون در مقابل 62 ميليون ) و اين فزوني بيشتر در كشورهاي توسعه يافته قابل توجه است ، در حالي كه در كشورهاي در حال توسعه تعداد مردان و زنان مبتلا تقريباً مساوي است
سازمان جهاني بهداشت پيش بيني مي كند كه در سال 1404 نسبت زن به مرد در كل جهان در مقايسه با نسبت كنوني كاهش خواهد يافت ( 159 ميليون زن در مقابل 141 ميليون مرد) در ضمن تعداد افراد شهرنشين مبتلا در كشورهاي در حال توسعه افزايش قابل توجهي خواهد داشت
در صورت ادامه معيارهاي فعلي ، اكثر جمعيت مبتلا به ديابت در سال 1404 در كشورهاي توسعه يافته افراد مسن بالاي 65 ساله هستند ، در حالي كه در كشورهاي در حال توسعه اكثر مبتلايان ، ميانسال يعني 45 تا 64 ساله خواهند بود و اين بدان معني است كه حدود 170 ميليون نفر از افرادي كه در كمتر از 30 سال آينده در كشورهاي در حال توسعه بسر مي برند ، در مفيدترين سالهاي زندگي خود از بيماري ديابت رنج خواهند برد
اين پيش بيني ها مسلماً بايد باعث برنامه ريزي هاي بهداشتي در تمام كشورها به خصوص در كشورهاي در حال توسعه شود . طبق آمارها در سال 1377 تعداد افراد مبتلا به بيماري قند ( ديابت ) در ايران 3 ميليون نفر بوده است و بر اساس پيش بيني ها اين تعداد در طي 30 سال بيش از 3 برابر خواهد شد
ديابت بيماري پرخرجي است و عوارض حاد و مزمن بسياري دارد كه موجب ناتواني بسيار مي گردد . از عوارض مزمن آن مي توان به موارد زير اشاره كرد :
آسيب به شبكيه چشم كه موجب كاهش بينايي و حتي كوري مي شود ، اختلالات عصبي ، افزايش فشار خون و بيماري هاي قلبي - عروقي و اختلال در چربي هاي خون كه منجر به سكته و انسداد عروق به خصوص در پاها مي شود ، درگيري كليوي كه منجر به دياليز و گاهي لزوم پيوند كليه مي شود
بيماري قند انواع مختلف دارد . ديابت نوع 1 معمولاً در بيماران جوان تر و لاغر ديده ميشود و مشخصه آنها ناتواني شديد لوزالمعده در توليد و ترشح ماده انسولين است
انسولين در سوخت و ساز مواد قندي و نشاسته اي نقش اصلي را در بدن دارد و با كمبود آن قند جذب شده از غذاها در خون مصرف نشده و ميزان قند خون بالا مي رود و به ناچار از راه ادرار دفع مي گردد كه منجر به پرنوشي و پرادراري مي شود . در ضمن اختلال در تركيب چربي هاي خون نيز ايجاد مي شود كه موجب آسيب به عروق خوني در تمام اندام هاي بدن مي گردد . بيماران مبتلا به ديابت نوع 1 وابسته به انسولين تزريقي هستند ، چون بدن آنها هيچ انسوليني توليد نمي كند ، اين افراد در هنگام بيماري و جراحي به مراقبت خاص نياز دارند . به نظر مي رسد مبتلايان به اين نوع ديابت داراي استعداد ژنتيكي براي ابتلا به آن هستند و به عوامل آغازگر ( ويروس ها ، سموم و ساير عوامل محيطي )كه باعث تحريك تخريب ياخته هاي انسولين ساز لوزالمعده مي شوند ، بسيار حساس هستند
بيماران مبتلا به ديابت نوع 2 معمولاً‌مسن ترند ( بيش از 40 ساله ) سابقه خانوادگي مثبت از ديابت دارند و معمولاً چاق هستند . ديابت نوع 2 با كاهش ترشح انسولين و مقاومت محيطي نسبت به عمل آن مشخص مي شود . اين بيماران برخلاف مبتلايان به ديابت نوع 1 وابسته به انسولين تزريقي نيستند هر چند ممكن است به آن نياز داشته باشند . علاوه بر اين اگر بيماران به نوع 2 ديابت وزن كم كنند احتمالاً نيازي به مصرف دارو نخواهند داشت . هيچ آزمايش قطعي براي افتراق بين نوع 1 و نوع 2 ديابت وجود ندارد و فقط شرح حال بيمار در اين مورد كمك كننده است . بسياري از بيماران مبتلا به ديابت نوع 2 در ابتدا بدون علامت هستند و معمولاً ديابت آنها در جريان بررسي يك بيماري ديگر يا هنگام پژوهشهاي بيماريابي كشف مي شود
ديابت حاملگي نوع ديگري از بيماري قند است كه در 5-2 درصد حاملگي ها رخ مي دهد . با افزايش سن مادر در هنگام بارداري احتمال وقوع آن افزايش مي يابد و در صورت عدم درمان موجب بزرگي جثه ، كم بودن قند خون ، كم بودن كلسيم خون و يرقان جنيني مي شود . يك سوم مادراني كه در دوران بارداري به ديابت حاملگي دچار مي شوند بعدها به بيماري ديابت نوع 2 مبتلا خواهند شد . انواع ديگري از ديابت ممكن است بدنبال ساير بيماريها يا مصرف داروها بوجود آيند كه قبلاً تحت عنوان ديابت ثانويه خوانده مي شدند
علائم بيماري ديابت نوع 2 كنترل نشده شامل پرنوشي ، پرادراري ، شب ادراري و كاهش وزن است . هر چند نيمي از آنها بدون علامت هستند و فقط شواهد آزمايشگاهي دارند
بيماران نوع 1 معمولاً با پر ادراري ،پرنوشي ، سردرد . تهوع ، استفراغ ، دل درد و تنگي نفس به پزشك مراجعه مي كنند و ممكن است علائم اختلالات عمومي عصبي و كاهش هشياري داشته باشند . آزمايشات باليني اجباري در طي بارداري در تشخيص ديابت حاملگي بكار مي رود
بيماران ديابتي در تمام طول عمر در كشمكش هستند تا سطح قند خونشان را نزديك به طبيعي نگه دارند . با كنترل مناسب قند ، فشار و چربي هاي خون خطر ايجاد عوارض دراز مدت ديابت بطور چشمگيري كاهش خواهد يافت با اين حال بايد اين مزايا را در مقابل خطر عوارض درمان و مخارج زياد آن سنجيد . در دراز مدت بهبود كنترل ديابت باعث كاهش هزينه هاي مربوط به عوارض مزمن آن خواهد شد هر چند در كوتاه مدت اين اقدامات پر هزينه اند . جلوگيري از چاقي ، رعايت رژيم غذايي مناسب يعني كمتر مصرف كردن مواد شيرين و پرهيز از پرخوري انجام فعاليت جسمي در پيشگيري از ابتلا به ديابت نقش اساسي دارند
معضل جهاني بيماري قند (ديابت )
بيماري قند يا ديابت شيرين يك بيماري مزمن است كه به علت كمبود ارثي يا اكتسابي ترشح يك ماده تنظيم كننده داخلي بدن به نام انسولين از لوزالمعده يا به علت بي اثر بودن انسولين ترشح شده بوجود مي آيد و موجب عوارض بسياري از جمله كاهش بينايي ، نارسايي كليوي ، بيماريهاي قلبي - عروقي ، اختلالات عصبي ، زخم هاي مقاوم در پا و قطع اندامها مي شود
اين بيماري به عنوان يك بيماري عمده غيرواگير باعث هزينه شدن حدود 8 درصد از بودجه بهداشتي در كشورهاي توسعه يافته است
بين سالهاي 1374 تا 1404 تعداد افراد بالغ مبتلا به ديابت ( بيماري قند ) در كشورهاي در حال توسعه با افزايشي 170 درصدي از 84 ميليون به 228 ميليون نفر خواهد رسيد
در سال 1404 اين كشورها موطن 76% مبتلايان به ديابت خواهند بود در حالي كه سال 1374 فقط موطن 62% مبتلايان بوده اند . در طي مدت مشابه كشورهاي مشابه توسعه يافته با افزايش 41% تعداد بيماران ديابتي از 51 به 72 ميليون نفر مواجه خواهند شد
در مجموع افزايشي 122 درصدي در تعداد مبتلايان به ديابت در سراسر جهان از 135 ميليون به 300 ميليون نفر در طي اين دوره 30 ساله پيش بيني مي شود . اين افزايش چشمگير به علل مختلفي از جمله رشد جمعيت ، افزايش تعداد سالمندان و نيز چاقي ، تغذيه ناسالم و زندگي بي تحرك روي مي دهد كه اين موارد آخر ارتباط نزديكي با شهرنشيني و صنعتي شدن جوامع دارد
اين پيش بيني ها بر اساس مطالعات دقيق سازمان جهاني بهداشت انتشار يافته است . اين مطالعه همچنين حاوي تخمين هايي در مورد نسبت جنسي ، نسبت شهري / روستايي و ساختار سني مبتلايان به ديابت است . بر اين اساس در سال 1374 تعداد زنان مبتلا در كل جهان بيشتر از تعداد مردان بوده است ( 73 ميلون در مقابل 62 ميليون ) و اين فزوني بيشتر در كشورهاي توسعه يافته قابل توجه است ، در حالي كه در كشورهاي در حال توسعه تعداد مردان و زنان مبتلا تقريباً مساوي است
سازمان جهاني بهداشت پيش بيني مي كند كه در سال 1404 نسبت زن به مرد در كل جهان در مقايسه با نسبت كنوني كاهش خواهد يافت ( 159 ميليون زن در مقابل 141 ميليون مرد) در ضمن تعداد افراد شهرنشين مبتلا در كشورهاي در حال توسعه افزايش قابل توجهي خواهد داشت
در صورت ادامه معيارهاي فعلي ، اكثر جمعيت مبتلا به ديابت در سال 1404 در كشورهاي توسعه يافته افراد مسن بالاي 65 ساله هستند ، در حالي كه در كشورهاي در حال توسعه اكثر مبتلايان ، ميانسال يعني 45 تا 64 ساله خواهند بود و اين بدان معني است كه حدود 170 ميليون نفر از افرادي كه در كمتر از 30 سال آينده در كشورهاي در حال توسعه بسر مي برند ، در مفيدترين سالهاي زندگي خود از بيماري ديابت رنج خواهند برد
اين پيش بيني ها مسلماً بايد باعث برنامه ريزي هاي بهداشتي در تمام كشورها به خصوص در كشورهاي در حال توسعه شود . طبق آمارها در سال 1377 تعداد افراد مبتلا به بيماري قند ( ديابت ) در ايران 3 ميليون نفر بوده است و بر اساس پيش بيني ها اين تعداد در طي 30 سال بيش از 3 برابر خواهد شد