قسمتهای سخت افزار کامپیوتر

[آبجی]

با آن كه واژه حافظه را می توان برای هر نوع وسیله ذخیره سازی به كار برد، اما بیشتر برای مشخص نمودن حافظه های سریع با قابلیت ذخیره سازی موقت استفاده می شود.

●منبع تغذیه Power Supply :
منبع تغذیه، یك دستگاه الكتریكی است كه مسئول تأمین و تنظیم جریان الكتریكی در رایانه می باشد. این قطعه به صورت جعبه ای بزرگ و مستقل در جعبه رایانه قرار دارد و بیشتر خرابی ها را در رایانه به وجود می آورد.
كار منبع تغذیه این است كه ولتاژ متناوب (ای سی، Alternate Current) را تبدیل به ولتاژ مستقیم (دی سی، Direct Current) می كند.
●انواع منبع تغذیه
منبع تغذیه دارای ابعاد و شكل های مختلفی می باشند، كه باید با جعبه و مادربرد نصب شده در داخل جعبه رایانه همخوانی و سازگاری داشته باشد. بنابراین، این سه قطعه باید از یك نوع باشند. انواع این اجزاء عبارتند از:
۱- XT
۲- AT desk خوابیده یا رومیزی
۳-AT tower برجی یا ایستاده
۴- Baby AT
۵- Rectifierباریك، نقلی
۶- ATX
زمانی كه رایانه XT توسط شركت آی بی ام به بازار عرضه شد منبع تغذیه آن شبیه منبع تغذیه های قبلی بود، درصورتی كه توان خروجی آنها دو برابر قبلی ها بود. پس از آن زمانی كه آی بی ام رایانه AT را ساخت از یك منبع تغذیه بزرگتر برای آن استفاده نمود كه دارای اشكال مختلفی بود. از این نوع منبع تغذیه استقبال زیادی شد تا جایی كه هنوز نیز در سیستم های امروزی از آن استفاده می شود.
نوع برجی یا ایستاده سیستم های AT مشابه سیستم های خوابیدهAT است. مشخصات منبع تغذیه و مادربرد در سیستم های رومیزی با مشخصات منبع تغذیه و مادربرد در سیستم های برجی فرقی ندارد. تنها فرق آنها كلید های برق در مكانهای متفاوت می باشد. نوع دیگری از AT وجود دارد كه كوچكتر از نوع ایستاده می باشد و منبع تغذیه آن نیز كوچك می باشد، كه بچه ای تی نام دارد. منبع تغذیه جعبه های نقلی نیز از نظر مشخصات ظاهری با سایر منبع تغذیه ها تفاوت دارند. در این نوع جعبه ها مادربردها دارای استاندارد مشخصی نیستند، اما منبع تغذیه آنها دارای استانداردهای مشخصی است و قابل تعویض نیز می باشد.
منبع تغذیه ATX مانند منبع تغذیه نقلی می باشد، بنابراین، این دو قابل جابجایی می باشند. نوع منبع تغذیه ATX دارای مشخصات و مزایای زیر می باشد:
۱- سیگنال های (a) روشن بودن - Power on و سیگنال های (b) توقفStandby (Soft Power) ۵ V در این نوع منبع تغذیه وجود دارد.
۲- امكان حذف گرماگیر (Heat Sink) از روی پردازنده در این نوع وجود دارد.
۳- مادربردها در این نوع حاوی قطعاتی به نام تنظیم گر (Regulator) جهت تولید ولتاژ ۳/۳ ولتی نمی باشند به این علت كه رابط منبع تغذیه به مادربرد ،خود دارای ولتاژ ۳/۳ ولت است.
۴- تهویه به سمت داخل منبع تغذیه صورت می گیرد تا مادربرد خنك شود. این كار خود باعث خنك شدن قطعات داخلی و تمیز شدن سطح قطعات داخلی می گردد.
۵- فیش اتصال منبع تغذیه مادربرد۲۰ پایه ای است و امكان اتصال برعكس آن وجود ندارد.
منبع تغذیه دارای ولتاژهای گوناگون با توان های مختلف می باشند مانند:
۱- ولتاژ ۵+ ولت: این نوع ولتاژ توسط تمام مادربردها، مدارها و وسایل جانبی رایانه مورد استفاده قرار می گیرد و رنگ سیم های آنها قرمز می باشد.
۲- ولتاژ ۱۲+ ولت: موتور هارددیسك و وسایل مشابه با آن از این ولتاژ استفاده می كنند كه در مادربردهای جدیدتر دیگر آن را به كار نمی برند. مدارهای درگاه های سریال نیز از این ولتاژ استفاده می كنند. سیم آن نیز معمولاً زرد رنگ است و گاهی اوقات به رنگ قرمز نیز دیده می شود.
۳- ولتاژ های ۵- و ۱۲- ولت: این دو ولتاژ در رایانه های قدیمی وجود داشت، اما اكنون در منبع تغذیه ها نصب می شوند. این دو دارای جریانی كمتر از یك آمپر هستند.
۴- ولتاژ ۳/۳+ ولت: پردازنده های جدید از ولتاژ ۳/۳ ولت و یا كمتر استفاده می كنند، در صورتی كه پردازنده های قدیمی از ولتاژ ۵+ استفاده می كردند. در پردازنده های جدید ولتاژ مورد نیاز پردازنده مستقیماً تولید می شود و بنابراین در هزینه مصرف انرژی صرفه جویی می شود و از حرارت نیز كاسته می شود.
۵- سیگنال های صحت ولتاژ (قدرت مطلوب): پس از روشن شدن سیستم، منبع تغذیه به مقداری زمان احتیاج دارد تا به سطح ولتاژ مفید و مطلوب برسد و اگر سیستم شروع به كار كند و منبع تغذیه بعد از آن به كار افتد اتفاقات بدی رخ خواهد داد.
برای اینكه رایانه قبل از آمادگی منبع تغذیه روشن نگردد سیگنالی به نام (Power good) درستی ولتاژ و یا قدرت مطلوب به مادربرد ارسال می شود.
تا قبل از رسیدن آن مادربرد كاری انجام نمی دهد و در صورتی كه مشكلی در برق به وجود آید و جرقه ای تولید شود منبع تغذیه این سیگنال را قطع می كند و مادربرد كار نخواهد كرد.
۶- سیگنال روشن بودن: در منبع تغذیه های جدید تابعی تعریف شده است كه به وسیله نرم افزارها می توان منبع تغذیه را كنترل نمود. این سیگنال با عنوان روشن بودن و یا تأمین قدرت (Power On) مادربرد را كنترل می كند و باعث روشن شدن منبع تغذیه می شود.
۷- سیگنال ۵+ ولتی توقف Standby ۵ V : این ولتاژ در حالت خاموش بودن رایانه وجود دارد، این سیگنال به صورت نرم افزاری در حالت خاموش بودن رایانه آن را روشن می كند.
●اجزاء سازنده منبع تغذیه
۱- مبدل: كه ولتاژ را تغییر می دهد.
۲- یك سو كننده : جریان متناوب را به جریان مستقیم تبدیل می كند.
۳- صافی یا پالایشگر : امواج را می گیرد.
منبع تغذیه قبل از روشن شدن رایانه چند آزمایش انجام می دهد، سپس در صورت صحیح بودن سیستم سیگنال را به مادربرد می رساند. این حالت حفظ می شود و در صورتی كه به هر علتی از بین برود دستگاه ریست می شود.
منبع تغذیه به دو صورت خطی و كلیدی طراحی می شود كه نوع خطی ترانس های بزرگتر دارند و نوع كلیدی از نظر اندازه و وزن و انرژی بهتر از خطی می باشند. منبع تغذیه های خوب یك مقاومت دارند كه از خراب شدن آن جلوگیری می كند.
●حافظه
با آن كه واژه حافظه را می توان برای هر نوع وسیله ذخیره سازی به كار برد، اما بیشتر برای مشخص نمودن حافظه های سریع با قابلیت ذخیره سازی موقت استفاده می شود. زمانی كه پردازنده مجبور باشد برای بازیابی اطلاعات به طور دائم از هارد استفاده نماید طبیعتاً سرعت عملیات آن كند خواهد شد.
به طوركل از حافظه های متعددی به منظور نگهداری موقت اطلاعات استفاده می شود. زمانی كه در حافظه های دائمی مانند هارد اطلاعاتی موجود باشد كه پردازنده بخواهد از آنها استفاده نماید باید اطلاعات فوق از طریق حافظه RAM در اختیار پردازنده قرار گیرد و سپس اطلاعات مورد نیاز خود را در حافظه Cache و دستور العمل های خاص عملیاتی را در ریجیسترها ذخیره كند. همان طور كه می دانید تمام عناصر سخت افزاری و نرم افزاری با یكدیگر كار می كنند و از زمانی كه سیستم روشن می شود و تا زمانی كه خاموش می شود، پردازنده به صورت دائم و پیوسته از حافظه استفاده می كند.
حافظه رایانه بر اساس نوع آن از تعدادی خازن و ترانزیستور كه در چند آی سی(IC) قرار گرفته، تشكیل شده است. برای ذخیره اطلاعات در حافظه، بعضی از ترانزیستورها در حالت قطع و برخی در حالت وصل قرار می گیرند. خازن ها نیز در حالت شارژ و دشارژ قرار می گیرند. در رایانه از چندین نوع حافظه استفاده می شود:
▪Random Access Memory- RAM این نوع حافظه برای ذخیره سازی موقت اطلاعات رایانه در حالت كار با سیستم به كار می رود.
▪ROM- Read Only Memory این نوع حافظه، حافظه دائم است و از آن برای ذخیره سازی اطلاعات مهم استفاده می شود.
▪ Caching نوعی حافظه است كه برای ذخیره اطلاعاتی كه دارای فركانس بازیابی بالا می باشند استفاده می شود.
▪ Basc Input/ Output System- BIOS این حافظه یك نوع حافظه ROM می باشد كه از اطلاعات آن جهت هر بار راه اندازی سیستم استفاده می شود.
▪ Virtual Mem این حافظه در زمان نیاز عملیات جایگزینی را در حافظه RAM انجام می دهد. در واقع فضایی بر روی هاردیسك می باشد كه از آن برای ذخیره سازی موقت اطلاعات استفاده می شود.
●حافظه RAM (خواندنی و نوشتنی)
همان طور كه می دانید اطلاعات موقت رایانه با خاموش شدن سیستم كاملاً پاك می شود. به این صورت كه اگر برنامه یا داده ای به رایانه داده باشید و به هر علتی برق رایانه قطع شود، پس از روشن شدن دوباره رایانه باید برنامه و یا اطلاعات را دوباره وارد كنید. پردازنده اطلاعات مورد نیاز خود را از حافظه رم دریافت می كند و عملیات لازم را انجام داده و سپس نتایج را در رم ذخیره می كند
بنابر این این نوع حافظه خواندنی و نوشتنی است. هنگامی كه رایانه را روشن می كنید حافظه اصلی كنترل و تست می شود. مقدار حجم تست شده روی صفحه نمایش مشاهده می شود.
حافظه رم به دو نوع تقسیم می شود: DRAM (رم پویا یا دینامیك) و SRAM (رم استاتیك)
حافظه دی رم جهت ذخیره اطلاعات خود از خازن استفاده می كند. خازن در حالت شارژ معادل یك است و در حالت دشارژ معادل صفر است. این حافظه باید به طور مداوم تغذیه الكتریكی شود تا بارهای مثبت و منفی را از دست ندهد. در این حالت در فاصله زمانی متناوب عملیات بازنویسی و تجدید اطلاعات صورت می پذیرد.
دو نوع مدار بازنویسی وجود دارد : ۱۰بیتی كه به آن بازنویسی ۱k می گویند و ۱۱ بیتی كه به آن بازنویسی ۲k گویند.
●حافظه ROM
این نوع حافظه در زمان خاموش شدن رایانه داده هایش را از دست نمی دهد. تعدادی از حافظه مانند ROM و حافظه فلش كارتهای هوشمند در این گروه قرار می گیرد.
●سرعت حافظه
سرعت تراشه های رم با مدت زمان لازم برای دسترسی به یك بیت از اطلاعات سنجیده می شود. این واحد با سرعت نانو ثانیه اندازه گیری می شود. توجه داشته باشید كه سرعت حافظه های دی رم را با سرعت ساعت اندازه گیری می كنند. سرعت تراشه های حافظه به طور عادی در محدوده ۵۰ تا ۱۲۰ نانوثانیه است. هر چه عدد بیان شده برای سرعت كم تر باشد حافظه سریع تر است. این نوع حافظه ها از نظر سخت افزاری به گروه های زیر تقسیم می شوند:
●انواع حافظه
حافظه SRAM حافظه ای با دستیابی تصادفی ایستا می باشد كه در آغاز برای Cache استفاده می شد. این حافظه از چندین ترانزیستور برای هر یك از سلول های حافظه خود استفاده می نماید. این نوع حافظه قادر نیست مانند DRAM اطلاعات را به طور پیوسته بازخوانی نماید. هر یك از سلول های حافظه مادامی كه منبع تأمین انرژی آنها فعال باشد داده های خود را ذخیره خواهد نمود. سرعت این نوع حافظه ها بسیار بالا می باشد.
●چه میزان حافظه مورد نیاز است؟
میزان حافظه مورد نیاز بر اساس كاربردهای متفاوت گوناگون می باشد. برای استفاده از برنامه های خاص، نرم افزارهای طراحی و انیمیشن سه بعدی برنامه های سرگرم كننده و دستیابی به اینترنت هر یك نیاز به حافظه خاصی دارد.
در واقع افزایش حافظه به نوع استفاده از رایانه مربوط می گردد. به طور مثال سیستم عامل ویندوز ۹۵ و یا ۹۸ حداقل به ۳۲ مگابایت حافظه نیاز دارد. سیستم عامل ویندوز ۲۰۰۰ حداقل به ۶۴ مگابایت، سیستم عامل لینوكس حداقل به ۴ مگابایت، سیستم عامل اپل به ۱۶ مگابایت و ویندوز XP به ۶۴ مگابایت حافظه نیاز دارد.
●كارت گرافیكی
برای اینكه بتوان در صفحه نمایش رایانه ، تصویرهای مربوط به داده ها و اطلاعات را مشاهده نمود باید ارتباطی بین مادربرد و نمایشگر برقرار شود ، به همین دلیل كارت گرافیكی در یكی از شكاف های توسعه مادربرد قرار می گیرد و یا یك كابل به مادربرد وصل می شود و نمایش اطلاعات بر روی صفحه را كنترل می كند.
كارت گرافیكی در رایانه دارای جایگاه خاصی است. در بیشتر رایانه ها ، كارت گرافیكی اطلاعات دیجیتال را برای نمایش توسط نمایشگر به اطلاعات آنالوگ تبدیل می نمایند. در واقع نقاط تشكیل دهنده تصویر بر روی نمایشگر پیكسل نام دارند. هر پیكسل یك رنگ را نمایش می دهد. در نمایشگرهای مكینتاش هر پیكسل دارای دو رنگ است (سفید و سیاه). در بعضی نمایشگر های امروزی هر پیكسل دارای ۲۵۶ رنگ است. در بیشتر صفحات نمایشگر ، پیكسل ها به صورت تمام رنگ (True Color) هستند و دارای ۱۶/۸ میلیون حالت مختلفند.
كارت گرافیكی یك برد مدار چاپی به همراه حافظه و یك پردازنده اختصاصی است. پردازنده محاسبات مورد نیاز گرافیكی را انجام می دهد.
كارت های گرافیكی با نامهای زیر شناخته می شوند: كارت ویدیویی،كنترل گر گرافیكی یا ویدیویی، آداپتور گرافیكی یا ویدیویی، شتاب دهنده گرافیكی یا ویدیویی.
●كارت گرافیكی از سه بخش اساسی تشكیل می شود:
▪حافظه : یكی از مهمترین اجزای كارت گرافیكی است.حافظه رنگ مربوط به هر پیكسل را نگهداری می كند.
در ساده ترین حالت (دو پیكسل سیاه و سفید) به یك بیت برای ذخیره سازی رنگ هر پیكسل نیاز می باشد. با توجه به اینكه هر بایت شامل هشت بیت است ، نیاز به هشتاد بایت برای ذخیره سازی رنگ مربوط به پیكسل های موجود در یك سطر در روی صفحه نمایشگر و ۳۸۴۰۰ بایت حافظه به منظور نگهداری تمام پیكسل های قابل مشاهده بر روی نمایشگر خواهد بود.
▪اینترفیس رایانه : اینتر فیس با اتصال كارت گرافیكی به گذرگاه مربوطه بر روی برد اصلی ، محتویات حافظه را تغییر می دهد. در این حالت رایانه سیگنال ها را از طریق گذرگاه برای تغییر محتویات حافظه ارسال می كند.
▪اینترفیس ویدیو: این قسمت سیگنال مورد نیاز برای مانیتور را می سازد. كارت گرافیكی سیگنال های رنگی را تولید می كند و باعث حركت اشعه در CRT می شود. در واقع كارت گرافیكی تمام حافظه ای مربوطه را بیت به بیت اسكن می كند. سیگنال های مورد نظر جهت هر پیكسل موجود برای هر خط ارسال و در نهایت یك پالس افقی Sync ارسال می گردد ، عملیات فوق برای ۴۸۰ خط تكرار و در پایان یك پالس عمودی Sync ارسال خواهد شد.
كارت های گرافیكی ساده frame Buffer نامیده می شود. این نوع كارت یك Frame از اطلاعات را نگاهداری می كند. ریزپردازنده رایانه مسئول بهنگام سازی هر بایت در حافظه كارت گرافیك است. در صورتی كه عملیات گرافیكی پیچیده ای وجود داشته باشد ، ریزپردازنده مدت زیادی را صرف بهنگام سازی حافظه كارت می نماید. بنابراین برای سایر عملیات زمانی باقی نخواهد ماند. مثلاً اگر یك تصویر سه بعدی دارای ۰۰۰/۱۵ ضلع باشد ، ریزپردازنده باید هر ضلع را رسم و عملیات مربوط را در كارت انجام دهد ، بدین صورت این عملیات زمان زیادی لازم دارد.
در صورتی كه كارت های گرافیكی جدید حجم عملیات مربوط به پردازنده را به شدت كاهش می دهد.
این نوع كارت های جدید دارای یك پردازنده قوی هستند كه مختص این عملیات می باشند. با توجه به نوع كارت گرافیك پردازنده می تواند یك كمك پردازنده گرافیكی و یا یك شتاب دهنده گرافیكی باشد.
پردازنده كمكی و پردازنده اصلی همزمان فعالیت نموده و زمانی كه از شتاب دهنده گرافیك استفاده می شود دستورات لازم از طریق پردازنده اصلی برای شتاب دهنده ارسال و شتاب دهنده سایر كارها را انجام می دهد. در سیستم های كمك پردازنده درایو كارت گرافیك عملیات مربوط به كارهای گرافیكی را به طور مستقیم برای پردازنده كمكی گرافیكی ارسال می كند. در سیستم های شتاب دهنده گرافیكی درایو كارت گرافیك در ابتدا همه چیز را برای پردازنده اصلی ارسال می كند. سپس پردازنده اصلی شتاب دهنده گرافیك را هدایت می نماید.
●عناصر كارت گرافیكی
▪ حافظه: در كارت گرافیكی از حافظه های مختلف استفاده می شود. یكی از بهترین نوع آنها از پیكربندی dual-ported استفاده می نماید. در این نوع كارت ها امكان نوشتن در یك بخش و خواندن از بخش دیگر به صورت همزمان امكان پذیر است. بدین صورت مدت زمان كاهش خواهد یافت.
(Digital-to-Analog Converter DAC ) : یك نوع تبدیل كننده می باشد كه داده ها را به دیجیتال تبدیل می كند. سرعت این نوع تبدیل كننده تأثیر بسیار زیادی بر مشاهده تصویر بر روی صفحه نمایش خواهد داشت.
▪Display Connector: اغلب كارت های گرافیكی از كانكتور ۱۵ پین استفاده می كنند. این نوع كانكتورها در زمان عرضه VGA مطرح شدند.
▪Graphic BIOS :كارت های گرافیكی دارای یك تراشه كوچك می باشند. این تراشه به قسمت های دیگر كارت نحوه انجام عملیات را اعمال خواهد كرد. این قسمت مسئولیت تست كارت گرافیك یعنی عملیات ورودی و خروجی را نیز بر عهده دارد .
Computer ( (bus Connector: این نوع پورت امكان اتصال كارت بر حافظه را فراهم می آورد و دارای سرعت بیشتری می باشد. بیشتر این گذرگاه ها از نوع AGP می باشد.
▪پردازنده گرافیكی: همانطور كه از نام آن پیداست مغز كارت گرافیك می باشد و می تواند در سه حالت پیكربندی كارت گرافیكی را انجام دهد.
●استانداردهای كارت گرافیك
اولین كارت گرافیك در سال ۱۹۸۱ توسط شركت IBM به بازار عرضه گردید. این نوع كارت به صورت تك رنگ و با نام اختصاری MDAS ارائه گردید. رنگ نوشته در این حالت سفید یا سبز و زمینه سیاه بود. صفحات نمایشگری كه از این كارت ها استفاده می كردند ، متنی بودند. سپس كارت های چهار رنگ HGC در بازار عرضه گردیدند.
بعد از آن كارت های هشت رنگ CGA و كارت های شانزده رنگ EGA تولید شدند. شركت IBM در سال ۱۹۷۸ كارت VGA را تولید كرد. این نوع كارت ها ۲۵۶ رنگ را نشان می دادند و وضوح آنها ۴۰۰* ۷۲۰ بود. سپس كارت های SVGA عرضه شدند. این نوع كارت ۱۶/۸ میلیون رنگ با وضوح ۱۰۲۴* ۱۲۸۰ بود. هر چه تعداد رنگ و وضوح تصویر افزایش یابد كارت گرافیك بهتر خواهد بود. كارت های گرافیكی به راحتی به سیستم متصل می شوند. كارت های جدید از طریق پورت AGP و كارت های قدیمی از طریق اسلات های ISA و یا PCI بر سیستم متصل می شدند.
●هارد دیسك
با این كه دیسك های نرم توانایی ذخیره اطلاعات را دارند، اما دارای معایبی نیز می باشند. از جمله این عیب ها گنجایش و سرعت كم دسترسی به اطلاعات را می توان نام برد. در صورتی كه دیسك سخت این گونه نمی باشد.
هر رایانه معمولاً یك هارددیسك دارد اما بعضی سیستم ها ممكن است دارای دو یا چند هارددیسك باشند. در واقع هارددیسك یك محیط ذخیره سازی دائم برای داده ها می باشد. اطلاعات در رایانه به گونه ای تبدیل می گردند كه بتوان آنها را به طور دائم بر روی هارد ذخیره كرد. هارددیسك در سال ۱۹۵۰ اختراع گردید. در آن زمان هارددیسك ها با قطر ۲۰ اینچ یعنی ۵۰/۸ سانتی متر و توانایی ذخیره سازی چندین مگابایت را داشتند. به این دیسك ها دیسك ثابت می گفتند. اما برای تمایز آنها با فلاپی دیسك هارددیسك نام گرفتند.این هارددیسك ها دارای یك صفحه برای نگهداری محیط مغناطیسی می باشند. در واقع هارددیسك مشابه یك نوار كاست می باشد و از روش نوار كاست برای ضبط مغناطیسی استفاده می نمایند. در این حالت به سادگی می توان اطلاعات را حذف و بازنویسی كرد. این اطلاعات مدت ها باقی خواهند ماند.
●تمایز هارددیسك با نوار كاست
- در هارددیسك لایه مغناطیسی بر روی دیسك شیشه ای و یا یك آلومینیوم اشباع شده قرار خواهد گرفت كه به خوبی سطح آنها صیقل داده می شود.
- در هارددیسك می توان به سرعت در هر نقطه دلخواه اطلاعات را ذخیره و بازیابی نمود، به این صورت كه احتیاجی به ترتیب ذخیره اطلاعات نمی باشد.
- در هارددیسك هد خواندن و نوشتن دیسك را لمس نخواهد كرد.
- گرداننده هارددیسك هد مربوط به هارد را در هر ثانیه ۳۰۰۰ اینچ به چرخش در می آورد.
- هارددیسك می تواند حجم بسیار بالایی از اطلاعات را در فضایی كم و با سرعت بالا ذخیره سازد. این اطلاعات در قالب فایل ذخیره می شوند. در واقع فایل مجموعه ای از بایت هاست. زمانی كه برنامه ای اجرا می شود هارددیسك اطلاعات مربوط به برنامه را برای استفاده به پردازنده ارسال خواهد كرد.
●اجزای هارددیسك
به مجموعه دیسكهای دایره ای شكلی كه روی هم قرار می گیرندو اطلاعات بر روی آنها ذخیره می گردد هارددیسك می گویند . این مجموعه برای حفاظت در مقابل گرد و خاك و سایر عوامل مخرب در داخل یك پوشش دربسته قرار می گیرد. در واقع هارددیسك جعبه ای فلزی است كه از چند صفحه دیسك و چند هد تشكیل می شود. هر دیسك دارای دو سطح است كه می توان داده ها را بر روی آن ذخیره كرد. پس در زمان خواندن و نوشتن بر روی هر یك از دیسك ها دو هد قرار می گیرد. در زمان خرید هارددیسك نسبت نوك یا هد به دیسك بسیار مهم است یعنی اگر نسبت به صورت ۸ به ۴ بیان شود در واقع هارددیسك ۸ نوك یا هد و ۴ دیسك یا صفحه دو طرفه دارد. دو برابر بودن تعداد هدها بر صفحه ها نشان می دهد یك هد برای هر طرف دیسك وجود دارد.
در واقع هارددیسك از دو قسمت زیر برای ذخیره و بازیابی اطلاعات استفاده می كند:
۱- هد یا نوك های خواندن و نوشتن كه از مركز دیسك به طرف لبه قرار دارد.
۲- دیسك های دایره ای با توانایی چرخش یا دوران
●از نظر نوع نصب و كاربرد هارددیسك به دو دسته تقسیم می شود:
۱- دیسك های سخت قابل حمل
۲- دیسك های سخت ثابت
نكته:دیسك های قابل حمل را بدون این كه اطلاعات آنها صدمه ببیند می توان حمل كرد، در صورتی كه دیسك های ثابت در داخل جعبه رایانه نصب می شود.
توجه داشته باشید كه در زمان روشن بودن رایانه آن را حركت ندهید زیرا دیسك سخت صدمه می بیند.
هارددیسك معمولی در حدود ۱۵ سانتی متر طول، ۱۰ سانتی متر عرض و در حدود ۳ سانتی متر ارتفاع دارند. وزن آنها نیز كمتر از ۱ كیلوگرم است.
این گونه دیسك ها در حدود ۸۰ گیگا بایت داده را می توانند در خود جای دهند.
دیسك های سخت از نظر اندازه به چند دسته تقسیم می شوند:
۱- دیسك های سخت ۵/۲ اینچی
۲- دیسك های سخت ۸/۱ اینچی
۳- دیسك های سخت ۲۵/۵ و ۵/۳ اینچی به نام دیسك های سخت تمام قد
۴-دیسك های سخت ۲۵/۵ و ۵/۳ اینچی مشهور به دیسك های سخت نیم قد
دیسك های تمام قد در حال حاضر تولید نمی شوند. دیسك های شخصی معمولاً از نوع ۵/۳ اینچی نیم قد بوده و دارای ارتفاع ۵/۳ سانتی متری هستند. پس دیسك هایی كه امروزه ساخته می شوند اغلب ۵/۳ و ۵/۲ اینچی هستند. دیسك های سخت ۸/۱ اینچی حداكثر ۵ گیگابایت فضا دارند. این گونه دیسك ها اطلاعات را بر روی یك سطح از دیسك های موجود ذخیره می كنند.
به این دیسك ها دیسك یك لبه هم می گویند اما در حال حاضر می توان برای هر دو سطح دیسك اطلاعات را ذخیره كرد.
●جنس هارددیسك
همانطور كه گفته شد دیسك های سخت دارای چند صفحه هستند كه به طور عمودی روی هم قرار دارند. جنس این صفحه ها عموماً از شیشه، آلیاژ آلومینیوم، تركیب سرامیك و شیشه، سرامیك و سایر مواد ساخته می شود. به این علت كه دیسك ها باید سبك و مقاوم باشند و در اثر سرما و گرما تغییر حالت ندهند. به طور كلی جنس دیسك ها از آلومینیوم همراه با پوششی از اكسید آهن یا آلیاژ كبالت است كه بسیار با ظرافت بر روی آن قرار می گیرد. این پوشش مغناطیسی به سطح حامل اطلاعات امكان مغناطیسی شدن می دهد. علاوه بر این بسیار نازك می باشد و در برابر برخورد با هد قابل خواندن و نوشتن است.
▪جهت اندازه گیری كارآیی یك هارددیسك از دو روش استفاده می گردد:
۱- اندازه گیری زمان جست وجو: مدت زمان بین درخواست یك فایل توسط پردازنده تا ارسال اولین بایت فایل مورد نظر.
۲- اندازه گیری میزان داده: تعداد بایت های ارسالی در هر ثانیه برای پردازنده كه این اندازه معمولاً بین ۵ تا ۴۰ مگا بایت در هر ثانیه است.
هادردیسك دارای موتوری می باشد كه این موتور باعث چرخش صفحات هارددیسك می شود. در كنار برد كنترل كننده، كانكتورهای مربوط به موتور قرار دارد.
مكانیزمی كه باعث حركت بازوها بر روی هارددیسك می گردد سرعت و دقت هارد را تعیین می كند. در این حالت از یك موتور خطی با سرعت بالا استفاده می شود.
●نحوه قرار گیری اطلاعات در هارد
اطلاعات بر روی سطح هر یك از صفحات دیسك سخت در مجموعه ای به نام سكتور و شیار ذخیره می گردد. شیارها دوایر متحدالمركزی هستند(نواحی زرد) كه برای هر یك از آنها تعداد محدودی سكتور(نواحی آبی) با ظرفیتی بین ۲۵۶ و ۵۱۲ بایت ایجاد می گردد. این سكتورها همزمان با آغاز فعالیت سیستم عامل در كلاستر سازماندهی می گردد. زمانی كه درایو رایانه تحت عملیات Low level format قرار می گیرد سكتورها وشیارها ایجاد می شود و زمانی كه درایو High level format می گردد با توجه به نوع سیستم عامل بستر مناسبی برای استقرار فایل های اطلاعاتی فراهم می آید.
●شركت و كشور سازنده
یكی از مسائلی كه پس از گنجایش و عمر مفید هارد دیسك حائز اهمیت است، كارایی آن می باشد. اما در حال حاضر هارددیسك ها از نظر كارایی اختلاف چندانی با هم ندارند. خرید هارددیسك نسبت به گذشته بسیار آسان می باشد. زیرا تولید كنندگان ضعیف از صحنه خارج شده اند. از لحاظ مارك و یا كارخانه سازنده دیسك سخت شركت های زیر عمده تولید هارددیسك را بر عهده دارند:
كانر- مكستور- سی گیت- وسترن دیجیتال- كوانتوم- اچ پی- فوجیتسو- توشیبا - آی بی ام و...
این دیسك ها دارای تفاوتهای گوناگون در گنجایش، گونه، تعداد دیسك، سرعت چرخش، زمان متوسط جست وجو، حافظه واسطه و مدت زمان ضمانت می باشند.
●عمر مفید دیسك های سخت
در سال های گذشته عمر دیسك های سخت بسیار كوتاه بود.اما در حال حاضر عمر مفید دیسك ها افزایش یافته است. عمر مفید با واژه (MTFB) نشان داده می شود. این واژه سرواژه كلمات زیر به معنای میانگین پایداری عملی و یا زمان میانگین میان خرابی هاست.
●Mean Time between Failure
این علامت نشان دهنده متوسط فاصله زمانی استفاده از دیسك سخت، تا پیش آمدن یك اشكال برای آن است. عمر مفید بر حسب ساعت نشان داده می شود. سازندگان دیسك سخت عمر مفید آن را ۴۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰۰ در نظر می گیرند.
در صورتی كه رایانه به طور مستمر روشن نباشد و كار نكند، این مقدار افزایش خواهد یافت. زمانی كه عمر مفید تمام می شود دیسك سخت یكباره خراب نمی شود بلكه ممكن است به مرور دچار فرسودگی شود در این زمان در هنگام روشن كردن رایانه پیام Invalid System disk ظاهر می شود.
●گنجایش یا ظرفیت دیسك سخت
در زمان انتخاب ظرفیت هاردیسك به این فكر نكنید كه چه گنجایشی نیاز شما را برطرف می كند بلكه به این فكر كنید كه در آینده به ظرفیت بیشتری احتیاج دارید. البته نوع برنامه هایی كه استفاده می كنید راهنمای خوبی برای تعیین ظرفیت هارددیسك می باشد. دیسك های سخت از ظرفیت ۶۴۰ و ۸۵۰ مگابایت و كم تر كه در سال های گذشته وجود داشته است شروع می شود و تا ۱، ۲/۱، ۶/۱، ۱/۲، ۵/۲، ۴، ...و ۸۰ ، ۱۲۰، ۱۶۰، ۲۰۰، ۲۵۰ گیگابایت و بیشتر در بازار موجود می باشد.
در حال حاضر دیسك های سخت با ظرفیت ۲۰ تا ۴۰ گیگا بایتی كم ترین گنجایش موجود هستند. تقریباً هیچ سازنده دیسك سختی دیگر گونه ۱ تا ۸ گیگابایتی را تولید نمی كنند. به طور كلی برای محاسبه گنجایش دیسك سخت عامل های زیر را باید در نظر گرفت:
- گنجایش هر قطاع یا سكتور
- تعداد هدها یا نوك های خواندن و نوشتن
- تعداد استوانه ها یا سیلندرها
- تعداد قطاع ها یا سكتورها
- تعداد نوك یا هد
شركت های مختلفی كه دیسك های سخت تولید می كنند گنجایش های مختلفی را می سازند كه ساختار آنها تقریباً یكسان است. اما تعداد صفحه های تشكیل دهنده دیسك و تعداد هدها یا نوك های خواندن و نوشتن متفاوت است. بدین صورت اگر دیسكی را با گنجایش و سرعت زیاد می خواهید تعداد نوك های خواندن و نوشتن آن برای هر صفحه باید ۵ یا بیشتر باشد تا سرعت انتقال داده ها افزایش پیدا كند.
در واقع بالا بودن گنجایش دیسك به معنای زیاد بودن سرعت آن نیست بنابر این بهتر است بدانیم چه تعداد صفحه در داخل دیسك سخت وجود دارد و نوك های آن چند عدد می باشد.
دیسك های سخت تقلبی خرید رایانه، قطعات و دستگاه های جانبی آن با این كه ساده به نظر می آید اما بسیار پیچیده و فنی می باشد زیرا تقلب در اكثر ابزارها و دستگاه های رایانه به چشم می خورد، مانند:
- تغییر برچسب: در این حالت مشخصات روی ابزارها و دستگاه های رایانه را تغییر می دهند و آنها را پاك كرده و مشخصات جدیدی روی آنها می نویسند.
- بسته بندی مجدد: در این صورت هارددیسك دسته دوم و تقلبی را در بسته بندی و كاغذهایی درست مانند بسته بندی اصل آن قرار می دهند.
- هارددیسك های ارزان قیمت: بعضی وقت ها هارددیسك های ارزان قیمت را به جای نوع بهتر و گرانتر آن به كار می برند. مخصوصاً اگر رایانه را به صورت پلمب شده خریداری كنید.
- شیوه تولید: همان طور كه می دانید ابزارها به دو صورت خرده فروشی و عمده فروشی (تولید فله ای) به بازار عرضه می شوند. در حالت اول كالاها معمولاً اصل بوده و ویژگی های اعلام شده دقیقاً برابر جنس عرضه شده می باشد. این ابزارها معمولاً گران تر بوده، مدت ضمانت نامه ای بیشتری دارند و دارای دفترچه راهنما، جعبه بسته بندی، نرم افزار جانبی و موارد دیگر می باشند.
بنابراین تنها كاری كه می توان انجام داد این است كه به نكات زیر قبل از خرید توجه بفرمایید:
- بسته بندی را چك كنید.
- ضمانت نامه ها را به دقت بررسی كنید، زیرا داشتن ضمانت نامه دلیل بر اصل بودن كالا نیست.
- افزار سنجی كنید: در صنعت رایانه به این كار محك زنی می گویند. افزار سنج های رایانه ای به كاربرها كمك می كنند تا از كارآیی سیستم، ابزارها و دستگاه آگاه شوند.
افزارسنج ها برنامه هایی هستند كه با استفاده از داده های خود سخت افزارهای نصب شده بر روی رایانه را چك می كنند و اگر این سخت افزارها و ابزارها دارای امتیاز كم تری باشند. می توان گفت آن ابزار تقلبی، دست دوم و كاركرده می باشد.
▪نكته: همیشه از آخرین نگارش افزارسنج ها استفاده كنید و در نظر داشته باشید كه همه افزارسنج ها توانایی مورد نیاز را ندارند.
از جمله این افزارسنج ها نورتون و مك آفی را می توان نام برد.
- عیب یابی كنید: برای اطمینان از نو بودن ابزارها می توان از نرم افزارهای عیب یابی و اشكال زدایی رایانه استفاده كرد. یكی از این نرم افزارها «چك ایت» می باشد.
- رایانه را آزمایش كنید: برای این كار نرم افزارهای به خصوصی وجود دارد كه رایانه را مجبور به انجام محاسبات پیچیده می كند. مانند: Prime۹۵ یا Burn In Test.
●زمان دستیابی
با توجه به این كه صنعت ساخت دیسك سخت پیشرفت زیادی كرده است، با این حال زمان دستیابی به اطلاعات و مقایسه میلی ثانیه ها و بحث درباره سرعت همچنان اهمیت دارد.
▪ویژگی هایی كه دارای اهمیت می باشند موارد ذیل می باشند:
زمان جست وجو- زمانی كه هدها و نوك های خواندن و نوشتن به شیار یا ترك درخواست شده انتقال پیدا می كند.
زمان آرامش یا سكون- زمانی است كه مكان درخواست شده به زیر نوك خواندن و نوشتن می رسد.
زمان دستیابی- زمانی است كه دیسك سخت مكان درخواست شده برای داده ها را می یابد.( زمان دستیابی اهمیت زیادی دارد)
سرعت انتقال داده ها- سرعتی است كه داده ها روی دیسك نوشته و یا خوانده می شوند. این سرعت تا اندازه زیادی به رابط های دیسك سخت و رایانه مربوط می شود.
گذرگاه - برای بهره گیری از توانایی های دیسك سخت باید از گذرگاه های داده ای سریع و پهن استفاده نمود.
●سرعت چرخش یا دوران
می دانیم كه هر چه دیسك سخت سریع تر بگردد داده ها با سرعت بیشتری از روی سطح دیسك خوانده می شود، این عمل باعث سرعت انتقال می شود. سرعت گردش دیسك با واحد یا یكای دور در دقیقه اندازه گیری می شود. این یكا به صورت «RPM» جمع سرواژه های «Rotation Per Minute»می باشد. به طور مثال دیسك های سخت دارای سرعت چرخش ۵۴۰۰، ۷۲۰۰، ۱۰۰۰۰، ۱۲۰۰۰ دور در دقیقه و بالاتر هستند.
▪نكته: دیسك های اسكازی دارای سرعت دوران دهها هزار دور در دقیقه هستند.
●دیسك های AV
دیسك های ای وی جمع سر واژه كلمه های Audio/Visual) می باشد. این نوع دیسك های سخت دارای ویژگی های زیر می باشد:
۱- سرعت چرخش آنها بر حسب دور در دقیقه بسیار بالا می باشد و معمولاً كمتر از ۷۲۰۰ دور در دقیقه نمی باشد.
۲- داده های ذخیره شده بر روی این نوع دیسك ها به صورت یكپارچه ذخیره می شوند و تكه تكه و پراكنده نمی باشند. بنابر این برای ویرایش صوت و تصویر مناسب می باشند و زمان كار با این نوع دیسك ها بسیار كاهش خواهد یافت.
●قالب بندی زیربنایی
(فرمت سطح پایین یا فیزیكی)
قبل از استفاده از دیسك سخت ابتدا باید آن را قالب بندی یا فرمت نمود. تمام دیسك های سختی كه در بازار وجود دارند توسط كارخانه سازنده قالب بندی سطح پایین می شوند. در این نوع قالب بندی قطاع ها، استوانه ها و شیارها و سایر موارد تعریف می شوند.
قالب بندی سطح پایین یا فیزیكی باعث می شود قطاع ها با استفاده از جریان مغناطیسی روی شیارها مشخص شوند. در این وضع علامت هایی روی هر شیار نوشته می شود كه به آن Sector ID و یا شناسه قطاع گویند. شناسه های قطاع شماره هایی هستند كه قطاع ها را از هم جدا می كنند. در واقع در زمان انجام عمل قالب بندی سطح پایین، سطح دیسك آزمایش می شود و داده های مربوط به شناسه قطاع ها، به صورت كامل روی دیسك نوشته می شوند. این داده ها توسط سیستم عامل برای مشخص كردن محل قرار گرفتن داده ها روی دیسك، مورد استفاده قرار می گیرند.
گاهی اوقات ممكن است شناسه قطاع ها ضعیف شوند، در این حالت ممكن است پیام زیر ظاهر شود.
Sector not found
در این صورت لازم است دیسك سخت را قالب بندی سطح پایین نمود. قالب بندی دیسك، سبب نوسازی و ایجاد قطاع های فیزیكی تازه روی آن می شود.
با اینكه دیسك سخت در كارخانه فرمت بندی می شود.اما گاهی اوقات انجام مجدد آن بسیاری از اشكال ها را از بین می برد.
●عیب یابی دیسك سخت
با اینكه بیشتر اشكال های دیسك سخت در هنگام نصب آن بوجود می آید، اما پس از آن نیز به دلایل مختلف ممكن است اشكال هایی در آن بوجود بیاید:
- ممكن است دیسك كار نكند به این علت كه كابل تغذیه (برق) شل باشد و یا در جهت عكس و نادرست نصب شده باشد.
- اگر چراغ دیسك سخت پس از روشن شدن رایانه به حالت چشمك زن درآید این احتمال وجود دارد كه كابل روبانی داده ها نادرست نصب شده باشد.
- در صورتی كه بایوس دیسك سخت را می شناسد اما F disk قادر به شناسایی آن نیست، وارد Setup شوید و گزینه ای كه مربوط به شناسایی نوع ورودی و خروجی است را از حالت خودكار درآورید و آن را به صورت دستی تنظیم كنید.
- همان طور كه می دانید بیشتر سخت افزارها و نرم افزارها بدون ایراد نمی باشند و باعث آسیب رساندن به هارد می شوند.
- بعضی از ویروس ها باعث صدمه دیدن هارد می شوند.
- گاهی ممكن است نوك های خواندن و نوشتن به صفحه های دیسك سخت برخورد كنند و روی آنها خش بیاندازند.
- اگر هنگام كار با دیسك سخت، نمایشگر شروع به نوسان كند، ممكن است دسترسی به دیسك سخت سبب شود جریان بیشتری از منبع تغذیه كشیده شود، در نتیجه بر جریان ارسالی به كارت گرافیكی اثر بگذارد. برای همین لازم است منبع تغذیه آزمایش و بررسی شود.
●كارت صدا Sound Card
كارت صدا یكی از عناصر سخت افزاری رایانه است كه باعث پخش و ضبط صدا می گردد. قبل از گسترش كارت های صدا، صدا در رایانه توسط بلند گوهای داخلی ایجاد می شد. این بلند گوها توان خود را از برد اصلی می گرفتند.
استفاده از كارت صدا از اواخر سال ۱۹۸۰ شروع شد. در حال حاضر شركت های متعددی تولیدات خود را در این زمینه به بازار عرضه می كنند. كارت صوتی همانند كارت گرافیكی بر روی برد اصلی نصب می شود و در پشت آن چند فیش برای میكروفن و بلند گو قرار دارد. وظیفه كارت صدا آماده سازی سیگنال ها جهت پخش و دریافت سیگنال های ورودی از میكروفن و آماده كردن آنها برای ذخیره در رایانه است.
كارت صدا، كارت صوتی نیز نامیده می شود و در بسیاری موارد می تواند اصواتی با كیفیت بسیار عالی تولید كند.
صوت، یك سیگنال آنالوگ است كه به صورت موج پیوسته انتشار می یابد. رایانه همواره در حال پردازش سیگنال های آنالوگ است، زیرا این سیگنال ها دائماً در حال تغییرند. در واقع لازم است كه سیگنال های آنالوگ به بیت های رقمی (دیجیتال) تبدیل شوند. این عمل توسط وسیله ای به نام Analog to Digital Convertor ADC)) صورت می گیرد.
سیگنال های دیجیتالی تولید شده مجدداً باید به سیگنال های آنالوگ تبدیل شوند تا بتوانند به وسیله بلند گو پخش شوند. این عمل توسط سخت افزار دیگری به نام DACصورت می گیرد.
صداهای دیجیتال به فضای زیادی بر روی دیسك نیاز دارد. بنابراین به جای ذخیره صدا آن را ایجاد می كند. این عملیات شبیه سازی صوتی نام دارد و به روش های زیر صورت می گیرد:
FM -۱(مدولاسیون بسامد): این روش به صورت كاملاً مصنوعی صدا را ایجاد می كند و برای ساخت آن از دو موج سینوسی استفاده می كند.
۲- جدول موجی (صدای موجی): این روش كم هزینه و واقعی تر است. در این حالت از تمامی وسایل موسیقی نمونه گیری شده است و صدای دیجیتالی تولید شده در یك جدول موج ذخیره شده است. در صورتی كه یك برنامه به صدایی احتیاج داشته باشد این جدول موج چه در كارت صدا و چه در دیسك، صدای واقعی را به برنامه می دهد. فایل های صوتی با پسوند Wav در ویندوز صداهای واقعی هستند كه از جدول موج استفاده می كنند.
بنابراین آهنگسازان حرفه ای ترجیح می دهند این گونه كارت های صدا را استفاده نمایند. این صداها در تراشه های رام كارت صوتی ذخیره می شوند و در نتیجه بسیاری از تولید كنندگان بزرگ بودن حافظه جدول صوتی را دلیل مرغوب بودن كارت صدا می دادند.
۳- ) MIDIرابط دیجیتالی ادوات موسیقی): این روش برخلاف روش قبلی صدای تولید شده را ضبط نمی كند، بلكه اطلاعات صدا مانند كوك، دوام، بلندی و سایر موارد را ضبط می كند. این اطلاعات در یك قالب استاندارد در فایل ذخیره می شود و یا به یك وسیله موسیقی جهت اجرا ارسال می شود. بنابراین یك فایل MIDI مجموعه ای از دستور العمل ها در مورد چگونگی اجرای نت هاست.
نكته: فایل های MIDI جهت برقراری ویدئو كنفرانس ها و پخش فیلم در اینترنت به كار می روند.
۴- نمونه سازی فیزیكی:این روش نسبتاً جدید است و بسته به نوع ساز شبیه سازی شده است. با اینكه دارای صدای خوبی است اما بار زیادی بر پردازنده اصلی وارد می سازد.
●اجزای تشكیل دهنده كارت صدا
- پردازنده سیگنال های دیجیتال كه عملیات مورد نظر را انجام می دهند.
- مبدل آنالوگ به دیجیتال (ACD) برای صوت ورودی به رایانه
- مبدل دیجیتال به آنالوگ (DAC)
- حافظه ROM یا فلش جهت ذخیره سازی اطلاعات
- اینترفیش دستگاه های موزیكال دیجیتالی (MIDI) جهت اتصال دستگاه های موزیك خارجی
- كانكتورهای لازم جهت اتصال به میكروفن یا بلند گو
- پورت مخصوص بازی برای اتصال Joystick
كارت های صوتی قدیمی عمدتاً از نوع ISA بوده اند، اما كارت صداهای امروزی از نوع PCI هستند كه بر روی برد اصلی نصب می گردند.
بیشتر مادربردها در حال حاضر كارت صدا را به صورت یك تراشه بر روی برد اصلی دارند.
●انواع اتصال كارت صدا به رایانه
- بلند گو (Speaker)
- یك منبع ورودی آنالوگ (میكروفن ضبط صوت و CD-Player)
- یك منبع ورودی دیجیتال نظیر CD-ROM
- یك منبع آنالوگ خروجی نظیر ضبط صوت
- یك منبع دیجیتال خروجی
●شنیدن صوت
مراحل شنیدن صوت بر خلاف روش تولید صدا می باشد كه در زیر شرح داده شده است:
۱- داده های دیجیتال از هارددیسك خوانده می شود و سپس در اختیار پردازنده اصلی قرار می گیرد.
۲- پردازنده اصلی داده ها را برای DSP موجود بر روی كارت صدا ارسال می كند.
۳- DSP داده های دیجیتال را از حالت فشرده خارج می كند.
۴- داده های دیجیتال غیر فشرده شدن توسط DSP بلافاصله با مبدل دیجیتال به آنالوگ (DAC) پردازش و یك سیگنال آنالوگ ایجاد می كنند. این سیگنال های ایجاد شده از طریق هدفن یا بلند گو شنیده خواهد شد.
●عملیات كارت صدا
كارت صدا چهار عملیات خاص در ارتباط با صدا انجام می دهد:
- ضبط صدا با حالات متفاوت
- پخش موزیك های از قبل ضبط شده مانند: MP۳، Wav و یا DVD
- تركیب نمودن صداها
- پردازش صوت های موجود
●تولید كنندگان كارت صدا
شركت های مختلفی كارت صدا را می سازند. مهم ترین این سازنده ها عبارتنداز شركت های:
Creative-S۳- Trident Yamaha- Ensoniq- Cirrus Logic- ِِِDiamond- ESS- Opti ۹۳۱- Opti ۹۳۳- ۳DJ- ۳DX-Genius- Asound
در هنگام خرید كارت صدا به چه نكاتی باید توجه كرد؟
به دلیل این كه مادربردهای جدید دارای كارت صدا به صورت سرخود می باشند، بنابر این دیگر نیازی نیست كه كارت صدا را به صورت جداگانه خریداری نمود. جز در مواردی كه برای كارهای حرفه ای از كارت صدا استفاده می شود.
دو نوع استاندارد اختصاصی برای كارت های صدا وجود دارد. (استاندارد Adlih و Sound Blaster) اغلب كارتهای صوتی با Sound Blaster سازگاری دارند. با توجه به این كه كارت صوتی نباید با این استاندارد به راه انداز خاصی نیاز داشته باشد.
به غیر از استانداردهای ذكر شده، استانداردهای دیگری هم وجود دارند. اكثر برنامه های كاربردی صوتی برای محصولاتی نوشته می شوند كه عمومیت دارند. برای همین بیشتر سازندگان، كارت های صوتی خود را تحت این دو استاندارد می سازند.
نكته: بیشتر بازی های تحت داس ازكارت های صوتی با استانداردهای ساوند بلاستر، ساوند بلاستر ۱۶ و ساوند بلاستر پرو استفاده می كنند.
در حال حاضر بیشتر سی دی رام ها دارای فیش ورودی هدفون یا بلند گو هستند. بدین ترتیب می توان از صداهای آن ها استفاده كرد.
اما در صورتی كه صدای بهتری می خواهید می توانید ازكارت صدا استفاده نمایید.
●انواع رابط ها
جهت دریافت و ضبط از طریق كارت صدا لازم است رابط های زیر وجود داشته باشد:
- رابط ورودی: این رابط برای ورود داده های صوتی استفاده می شود كه دارای انواع مختلفی می باشند.
- رابط خروجی: این رابط جهت ارسال سیگنال ها از كارت به وسایل خارج از رایانه به كار می رود. یك سر كابل به كارت صوتی و سر دیگر آن به بلندگو و یا هدفون و سیم های استریو وصل می شود.
_ رابط صوتی ویژه سی دی: این نوع رابط ها جهت ارتباط بین دیسك گردان، سی دی و كارت صوتی می باشد و اگر این ارتباط برقرار نشود دیسك های سی دی صوتی پخش نمی شود و در این حالت صدا تنها از طریق خروجی گوشی(هدفون) شنیده می شود.
رابط میدی بازی: اكثر كارت های صوتی دارای این رابط می باشند. این رابط ۱۵ پایه دارد و D شكل است و می توان به وسیله آن از ارگ های الكترونیكی، موسیقی را دریافت و به صورت فایل بر روی سی دی ذخیره كرد.
●پردازنده كارت صوتی
در كارت صداهای جدید تراشه مخصوصی به نام DSP اضافه شده است. كه مخفف Digital Signal Processor می باشد. این تراشه رایانه را از انجام پردازش سیگنال های صدا، پارازیت گیری، فشرده سازی داده ها و موارد دیگر معاف می دارد.
●كارت صوتی دوطرفه همزمان
در این نوع كارت صدا داده ها می توانند در دو مسیر همزمان جریان داشته باشند. روی كارت صداهای دوطرفه عبارت Full doplisk نوشته می شود. بیشتر كارت صداهای جدید دارای این قابلیت می باشند. با این كارت ها برای مكالمه تلفنی بهتر از طریق رایانه استفاده می شود.
●حافظه كارت صدا
در بیشتر كارت صداهای نوع آیزا حداقل ۲ مگابایت حافظه رم با نام حافظه نمونه سازی وجود دارد. این نوع حافظه جهت حفظ صداهای جدول موج و صداهایی كه خود كارت می سازد استفاده می شود. اما در نوع كارت های پی سی آی احتیاجی به حافظه نمونه سازی نیست. زیرا پهنای باند در این نوع كارت ها بزرگ می باشد و صداها بر روی حافظه اصلی رایانه قرار می گیرد.
●استریو فونیك یا مونو فونیك
كارت های مونوفونیك صدا را از یك منبع پخش می كنند كه به آن مونو یا یك كاناله می گویند. در صورتی كه كارت های استریوفونیك به طور همزمان و از دو منبع مختلف پخش می شود.
بعضی از برنامه های كاربردی صدای استریو را پشتیبانی نمی كنند. كارت های استریو گران قیمت تر از مونو می باشد. بیشتر كارت های صوتی دارای یك ورودی استریو یا دو ورودی مونو هستند.
نكته: در بیشتر كارت های صوتی حداقل ۱۶ بیت لازم است، اما برخی دیگر از ۲۴بیت و بیشتر استفاده می كنند.
●صدای سه بعدی
برای استفاده از صدای سه بعدی لازم است از كارت صدا و یا بلندگوی مخصوص و نیز برنامه ای كه جلوه های صوتی صدای سه بعدی را مورد پشتیبانی قرار دهد، استفاده نمود.
●عیب یابی كارت صدا
- اگر پس از نصب یك كارت صدای جدید در بعضی برنامه ها دچار مشكل صدا شوید، باید تنظیم های برنامه ها را از نو تعیین كنید. لازم است بعضی برنامه ها را دوباره نصب نمود تا با كارت جدید كار كند.
- اگر در بعضی برنامه ها صدا وجود دارد ولی هماهنگ با اعمال روی صفحه نیست لازم است برنامه های دیگر را ببندید تا برنامه در حال اجرا بتواند بر همه منابع دسترسی پیدا كند.
- گاهی اوقات صدای خش خش و یا وزوز از بلندگو پخش می شود دلیل آن مزاحمت كارت های جانبی دیگر می باشد. در این صورت لازم است جای شكاف كارت صوتی را عوض كرد. اگر باز هم اشكال رفع نشد باید كابل های برق نزدیك به كارت صوتی را از آن دور كرد.
- اگر صدایی از بلندگوهای رایانه به گوش نمی رسد