دحوالارض

[آبجی]

" من كودك بودم كه شب بيست و پنجم ذي القعده با پدرم در خدمت امام رضا عليه السلام شام خورديم. آن گاه آن حضرت فرمود: امشب حضرت ابراهيم و حضرت عيسي عليهما السلام متولد شده اند و زمين از زير كعبه پهن شده است...(1)"



دحوالارض كلمه اي است عربي، به معناي گسترش يافتن زمين. براي آشنايي بيشتر با معني و مفهوم دحوالارض، روزي كه با اين نام خوانده مي شود، فضيلت و اعمال آن، خواندن مطلب زير را پيشنهاد مي كنيم.

بيست و پنجم ذي القعده، روزي است كه زمين گسترده شد. در آغاز، زمين پوشيده از آب بود و هيچ جايي براي زندگي كردن وجود نداشت، اما در سال هاي بسيار دور در چنين روزي خشكي ها سر از زير آب بيرون آوردند. طبق احاديث و روايات منقول در روز بيست و پنجم ذي القعده خشكي ها از زير كعبه سربرآوردند و كم كم در سراسر كره ي زمين گسترش پيدا كردند و محيط زمين را براي زندگي كردن آدم و فرزندانش آماده نمودند.

از ديگر وقايع مهم اين روز مبارك، قدم گذاردن حضرت ابراهيم و عيسي عليهما السلام بر زمين است.
حسن بن علي وشا مي گويد:

" من كودك بودم كه شب بيست و پنجم ذي القعده با پدرم در خدمت امام رضا عليه السلام شام خورديم. آن گاه آن حضرت فرمود: امشب حضرت ابراهيم و حضرت عيسي عليهما السلام متولد شده اند و زمين از زير كعبه پهن شده است...(1)"

دحوالارض در قرآن
آيه 30 سوره نازعات: " والارضَ بعد ذلكَ دحيها: و زمين را بعد از آن با غلتانيدن گسترش داد" براي درك منظور اين آيه به نوشته ي مفسرين رجوع مي كنيم: ""منظور از آن نيز اين است كه در آغاز تمام سطح زمين را آب هاي حاصل از باران هاي سيلابي نخستين فراگرفته بود. اين آب ها به تدريج در گودال هاي زمين جاي گرفتند و خشكي ها از زير آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند تا به وضع فعلي درآمدند(2).
آيه3 سوره رعد: " و هو الذي مدَّ الارض: و اوست كسي كه زمين را گسترش داد". اين آيه چنين تفسير شده است: " خداوند زمين را به گونه اي گسترد كه براي زندگي انسان و پرورش گياهان و جاناران آماده باشد. گودال ها و سراشيبي هاي تند و خخطرناك را به وسيله ي فرسايش كوه ها و تبديل سنگ ها به خاك پر كرد و آنها را مسط و قابل زندگي ساخت. در حاليكه چين خوردگي هاي نخستين آن به گونه اي بودند كه اجازه ي زندگي را به انسان نمي دادند.(3)"‍

اعمال
اين روز هم مانند ساير روزهاي مهم سال، داراي اعمالي مخصوص به خود است كه در اينجا به آن ها اشاره مي كنيم:

ـ روزه گرفتن كه بسيار بدان سفارش شده است؛
ـ احيا و شب زنده داري؛
ـ ذكر و ياد كردن زياد خداوند؛
ـ انجام غسل تا قبل از ظهر و خواندن نماز در زمان نزديك به ظهر(براي آگاهي بيشتر به مفاتيح الجنان مراجعه كنيد)
در روايتي حضرت امير عليه السلام در مورد اين روز چنين مي فرمايند:

"نخستين رحمتي كه از آسمان بر زمين نازل شد، در روز بيست و پنجم ماه ذي القعده، روز دحوالارض بوده است. و هركس اين روز را روزه بدارد و شب آنرا به عبادت بپردازد، به پاداش عبادت صد ساله رسيده است.؛ به عبادت صد ساله اي كه روزهاي آن را به روزه و شب هاي آن را به عبادت گذرانيده است. و هر جماعتي كه در اين روز گرد هم آيند و به ذكر پروردگار بپردازند، پراكنده نخواهند شد مگر آنكه خواسته هاي آنان برآورده خواهد شد و در اين روز هزاران رحت از سوي پروردگار نازل مي شود كه نود و نه درصد آن از آنِ كساني است كه روزش را به روزه و ذكر مشغول باشند و شبش را به احيا و عبادت(4). "

پي نوشت:
1.مفاتيح الجنان، ص451؛
2.تفسير نمونه، گروهي از نويسندگان،ج26، صص100و101؛
3.همان، ج10، ص113؛
4.مراقبات،ص186و187.

منابع: مفاتيح الجنان،
اشارات،آذر 1387
گلبرگ، دي1384

[zoh_reh]

یکی از اعمالی که در این روز امده است


خواندن دعايى كه شيخ در كتاب«مصباح»فرموده:خواندن آن مستحبّ است:

اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ كَاشِفَ كُلِّ كُرْبَةٍ أَسْأَلُكَ فِي هَذَا الْيَوْمِ مِنْ أَيَّامِكَ الَّتِي أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِينَ وَدِيعَةً وَ إِلَيْكَ ذَرِيعَةً وَ بِرَحْمَتِكَ الْوَسِيعَةِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ الْمُنْتَجَبِ فِي الْمِيثَاقِ الْقَرِيبِ يَوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ كُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى كُلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ أَعْطِنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِكَ الْمَخْزُونِ غَيْرَ مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ‏] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ ،

خدايا اى گستراننده كعبه،و شكافننده دانه،و برگيرنده سختى،و برطرف كننده هر گرفتارى،از تو مى‏خواهم‏ در اين روز از روزهايت،كه حقّش را بزرگ گرداندى،و سبقتش را پيش انداختى،و آن را نزد اهل ايمان امانت و و به سوى خود وسيله قرار دادى،و به رحمت گسترده‏ات كه بر محمّد درود فرستى آن بنده برگزيده‏ات‏ در پيمان نزديك،روز ديدار،شكافنده هر امر بسته،و دعوت كننده به حق،و بر اهل بيت پاكش‏ آن راهنمايان،و روشن‏كنندگان راه حق،ستونهاى جبّار،و متولّيان بهشت و دوزخ،و عطا كن به ما از عطاى در خزانه‏ات كه نه بريده شود،و نه منع گردد،تا به وسيله آن توبه،و بازگشت خوبى براى ما فراهم نمايى

يَا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَكْرَمَ مَرْجُوٍّ يَا كَفِيُّ يَا وَفِيُّ يَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِيٌّ الْطُفْ لِي بِلُطْفِكَ وَ أَسْعِدْنِي بِعَفْوِكَ وَ أَيِّدْنِي بِنَصْرِكَ وَ لا تُنْسِنِي كَرِيمَ ذِكْرِكَ بِوُلاةِ أَمْرِكَ وَ حَفَظَةِ سِرِّكَ وَ احْفَظْنِي مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى يَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِي أَوْلِيَاءَكَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِي وَ حُلُولِ رَمْسِي وَ انْقِطَاعِ عَمَلِي وَ انْقِضَاءِ أَجَلِي اللَّهُمَّ وَ اذْكُرْنِي عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَيْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِيَنِيَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِي دَارَ الْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِي مَنْزِلَ الْكَرَامَةِ ،

اى بهترين خوانده شده و كريم‏ترين اميد شده،اى كفايت كننده،اى وفادار،اى آن‏كه لطفش پنهانى است،به لطفت به من لطف كن،و به‏ عفوت خوشبختم نما،و به يارى‏ات تأييدم فرما،و از ذكر كريمانه‏ات فراموشم مكن به حق متوليان امرت و نگهبانان‏ رازت و از گرفتاريهاى روزگار تا روز قيامت و برانگيخته‏شدن خفظم كن‏ هنگام بيرون آمدن جانم،و فرو رفتن در قبرم،و تمام شدن كارم،و سپرى شدن عمرم،اوليايت را به بالينم حاضر كن،خدايا يادم كن،بر طول پوسيدگى،زمانى‏كه در ميان توده‏هاى خاك فرود آيم،و فراموش‏كنندگان از مردم فراموشم كنند،و در خانه اقامت فرودم آر،و در منزل كرامت جايم ده،

وَ اجْعَلْنِي مِنْ مُرَافِقِي أَوْلِيَائِكَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِكَ وَ اصْطِفَائِكَ وَ بَارِكْ لِي فِي لِقَائِكَ وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِيئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِي حَوْضَ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِي مِنْهُ مَشْرَبا رَوِيّا سَائِغا هَنِيئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِي خَيْرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِيعَادٍ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ‏] أَوْلِيَائِكَ الْمُسْتَأْثِرِينَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِكْ أَشْيَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِكَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِكَهُمْ وَ ضَيِّقْ عَلَيْهِمْ مَسَالِكَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِكَهُمْ.

و از دوستان اوليايت،و برگزيدگان و خاصان درگاهت قرارم‏ ده،و ديدارت را بر من مبارك گردان،و پيش از فرا رسيدن پايان عمرم حسن عمل روزى‏ام فرما، درحالى‏كه پاك از لغزشها و گفتار بى‏پايه و منطق تباه باشم.خدايا مرا به حوض پيامبرت محمّد(درود خدا بر او و خاندانش)وارد كن،و از آن به من بنوشان،نوشاندنى سيراب كننده،روان و گوارا،كه پس از آن هرگز تشنه نشوم،و از ورود به آن طرد نگردم،و از آن‏ منع نشوم،و آن را قرار ده برايم بهترين توشه،و كاملترين وعده‏گا،روزى كه گواهان بپا مى‏خيزند.خدايا لعنت كن گردنكشان‏ گذشته و آينده را،هم آنان‏كه حقوق اوليايت را به ناحق به خود اختصاص دادند.خدايا پايه‏هايشان را بشكن،و پيروان و عمّالشان را نابود ساز،زميه‏هاى هلاكتشان را به زودى فراهم فرما،و كشورهايشان را از دستشان بگير،و راههايشان را بر آنان تنگ كن، و بر آنان‏كه با آنان سهيم و شريكند لعنت فرست.

اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِيَائِكَ وَ ارْدُدْ عَلَيْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِينِكَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِكَ فِي أَعْدَائِكَ مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِكَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَيْتَ إِلَيْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَكَ حَتَّى تَرْضَى وَ يَعُودَ دِينُكَ بِهِ وَ عَلَى يَدَيْهِ جَدِيدا غَضّا وَ يَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ يَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى جَمِيعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِي كَرَّتِهِ حَتَّى نَكُونَ فِي زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِكْ بِنَا قِيَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَيَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ [عَلَى مُحَمَّدٍ] وَ ارْدُدْ إِلَيْنَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَيْهِ [عَلَيْهِمْ‏] وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ.

خدايا در فرج دوستانت شتاب كن و حقوق تاراج‏رفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق آشكار كن،و او را يارى‏رسان دينت بدار،و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده.خدايا فرشتگان پيروزى را گرداگرد او همواره بدار،و به آن دستورى كه در شب قدر به او القا كردى او را انتقام‏گيرنده خويش‏ قرار ده،تا جايى‏كه خشنود شوى،و دينت به وسيله او،و به دست او به گونه‏اى نو و تازه بازگردد،و حق به طور كامل ناب شود،و باطل به صورت‏ همه جانبه به دور افكنده شود.خدايا بر او و همه پدرانش درود فرست،و ما را از همنشينان و خاندانش قرار بده،و در زمان بازگشتش ما را برانگيز،تا در دوران او در شمار يارانش باشيم.خدايا درك قيامش را روزى ما كن،و در روزگارش ما را حاضر كن،و بر او درود فرست،و سلام او را به ما باز رسان،درود و رحمت خدا و بركاتش بر او باد.