*مرتضی
10th February 2010, 05:53 PM
انسان معاصر با مسائل زیادى مواجه است كه یكى از آنها موضوع امنیت غذایى است. فقر، قحطى و گرسنگى، پدیده هایى هستند كه گرچه ما قاره سیاه را نماد آن مى دانیم اما در گوشه و كنار این جهان پهناور مى توان از آن سراغ گرفت. علت عمده قحطى ها، تباه شدن محصولات كشاورزى است كه در اثر عوامل گوناگونى اتفاق مى افتد. خشكسالى، سرماى ناگهانى هوا و شرایط نامناسب انباردارى مى توانند به از بین رفتن این محصولات منجر شوند. اما شاید بتوان گفت نقش آفات و بیمارى هاى گیاهى در این میان برجسته تر است. به عنوان مثال علت قحطى زمان حضرت یوسف كه در كتب مقدسى چون قرآن و تورات به آن اشاره شده، به بیمارى زنگ سیاه گندم نسبت داده مى شود.
پدیده شوم آفات و بیمارى هاى گیاهى، از سالیان دور مطرح بوده است. در دوران باستان مردم و حتى برخى فلاسفه، طبق عقاید خرافى وقوع بسیارى از پدیده ها را ناشى از خشم خدایان مى پنداشتند. در آن زمان بلاى آفات و بیمارى هاى گیاهى نیز از این عقیده مستثنى نبوده و آن را مجازات كشاورزان گنهكار از سوى خدایان خشمگین مى دانسته اند. به طورى كه رومیان براى زنگ گندم، رب النوعى به نام روبیگو (Robigo) قائل بودند و هر ساله براى رضایت آن و جلوگیرى از وقوع این بلاى آسمانى، مراسم مذهبى گوناگونى شامل قربانى كردن سگ و... انجام مى شده است!
به هر روى هنوز هم كشاورزان در همه جاى دنیا البته به نسبت هاى متفاوت دست به گریبان این پدیده شوم هستند كه هر ساله مقادیر زیادى از انرژى زارعین را مى گیرد و در عوض خسارت هنگفتى نصیبشان مى كند. با این همه كشورهاى توسعه یافته با بهره گرفتن از خرد، دانش و تكنولوژى نوین توانسته اند تا حد زیادى از آسیب آفات و بیمارى هاى یاهى در امان باشند تا جایى كه بسیارى از این كشورها اكنون با مسئله مازاد تولید مواجه اند. این در حالى است كه كشورهاى در حال توسعه متاسفانه همچنان تاوان سنگین ناتوانى خود در بهره گیرى از تكنولوژى مدرن را مى پردازند. ناآگاهى و عدم دسترسى به روش هاى جدید كنترل آفات و بیمارى هاى گیاهى و تكیه بر روش هاى سنتى و پرخطرى چون استفاده مكرر و بى رویه و بدون منطق از سموم آفت كش، باعث شده این كشورها نه تنها موفقیتى در این زمینه نداشته باشند كه انسان و محیط زیست را نیز قربانى فعالیت هاى نادرست خود نمایند.
البته در سال هاى اخیر و با توجه بیشتر بشر به محیط زیست، نگاه جستجوگر انسان خردمند توانسته راهى را براى كنترل آفات و بیمارى هاى گیاهى بیابد كه مفید و در عین حال بیشتر از دیگر راه كارها به طبیعت نزدیك باشد. یكى از روش هاى مناسب كنترل بیولوژیك نام دارد كه در برنامه مدیریت تلفیقى آفات لحاظ شده است. این نوشتار تلاش دارد نگاهى گذرا داشته باشد به چرایى و چگونگى كنترل بیولوژیك آفات گیاهى.
پدیده شوم آفات و بیمارى هاى گیاهى، از سالیان دور مطرح بوده است. در دوران باستان مردم و حتى برخى فلاسفه، طبق عقاید خرافى وقوع بسیارى از پدیده ها را ناشى از خشم خدایان مى پنداشتند. در آن زمان بلاى آفات و بیمارى هاى گیاهى نیز از این عقیده مستثنى نبوده و آن را مجازات كشاورزان گنهكار از سوى خدایان خشمگین مى دانسته اند. به طورى كه رومیان براى زنگ گندم، رب النوعى به نام روبیگو (Robigo) قائل بودند و هر ساله براى رضایت آن و جلوگیرى از وقوع این بلاى آسمانى، مراسم مذهبى گوناگونى شامل قربانى كردن سگ و... انجام مى شده است!
به هر روى هنوز هم كشاورزان در همه جاى دنیا البته به نسبت هاى متفاوت دست به گریبان این پدیده شوم هستند كه هر ساله مقادیر زیادى از انرژى زارعین را مى گیرد و در عوض خسارت هنگفتى نصیبشان مى كند. با این همه كشورهاى توسعه یافته با بهره گرفتن از خرد، دانش و تكنولوژى نوین توانسته اند تا حد زیادى از آسیب آفات و بیمارى هاى یاهى در امان باشند تا جایى كه بسیارى از این كشورها اكنون با مسئله مازاد تولید مواجه اند. این در حالى است كه كشورهاى در حال توسعه متاسفانه همچنان تاوان سنگین ناتوانى خود در بهره گیرى از تكنولوژى مدرن را مى پردازند. ناآگاهى و عدم دسترسى به روش هاى جدید كنترل آفات و بیمارى هاى گیاهى و تكیه بر روش هاى سنتى و پرخطرى چون استفاده مكرر و بى رویه و بدون منطق از سموم آفت كش، باعث شده این كشورها نه تنها موفقیتى در این زمینه نداشته باشند كه انسان و محیط زیست را نیز قربانى فعالیت هاى نادرست خود نمایند.
البته در سال هاى اخیر و با توجه بیشتر بشر به محیط زیست، نگاه جستجوگر انسان خردمند توانسته راهى را براى كنترل آفات و بیمارى هاى گیاهى بیابد كه مفید و در عین حال بیشتر از دیگر راه كارها به طبیعت نزدیك باشد. یكى از روش هاى مناسب كنترل بیولوژیك نام دارد كه در برنامه مدیریت تلفیقى آفات لحاظ شده است. این نوشتار تلاش دارد نگاهى گذرا داشته باشد به چرایى و چگونگى كنترل بیولوژیك آفات گیاهى.