Admin
7th February 2010, 06:34 PM
راه حل های بومی برای مشکلات جهانی
http://www.img98.com/images/ytdbbkm4qbss12usbeh.jpg
نگاهی به سهم گاوها در گرمایش جهانی و شیوه های مقابله با آن . . .
پیش از این در گزارش های سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) بیان شده بود که بخش دامپروری در جهان یکی از معضلات حاد زیست محیطی است و استدلال کرده بود که باد معده نشخوارکنندگان باعث انتشار متان می شود و به علاوه این حیوانات باعث تخریب زمین، آلودگی آب و نابودی تنوع زیستی می شود. تفکر عامه مردم این است که مگر یک حیوان مانند گاو چه مقدار آسیب وارد خواهد کرد؟ ولی اگر در نظر داشته باشیم که تعداد دام ها در جهان در حال فزونی یافتن از جمعیت جهان است، آنگاه شاید به ابعاد مشکل پی ببریم.
(علاقه مندان می توانند به مقاله «گاوها و آدم ها» در روزنامه اعتماد مورخ ۲/۳/۸۶ نیز مراجعه کنند.) در این بین آنچه نباید فراموش شود، آن است که تقریباً تمامی کشورها و به خصوص کشورهای در حال توسعه به دنبال یافتن راه هایی برای اطمینان از «امنیت غذایی» خود هستند و برای این کار سعی دارند تا حد امکان در موارد مختلف به خودکفایی برسند که خودکفایی در مواد لبنی و پروتئینی یکی از این موارد است. البته در کنار این موضوع باید توجه داشت که مصرف سرانه شیر، گوشت و دیگر اقلام مشابه نیز در سطح جهان در حال افزایش است و کشورها برای پاسخگویی به این نیازها خود را در مسیر افزایش تولید دام و طیور قرار می دهند که این راهکار با اهداف زیست محیطی در تضاد قرار می گیرد.
یکی از موارد جالب در این بحث، کشور هند است که علاوه بر محدودیت های سایر کشورها، محدودیت های مذهبی نیز به موضوع اضافه شده است چون در این کشور مخالفت هایی در زمینه کشتن گاوها وجود دارد و گروهی از مردم گاوها را پس از پیر شدن به یکسری پناهگاه های خاص می فرستند که تا زمان مرگ طبیعی در آنجا بمانند که این به ابعاد مساله می افزاید. در این مقاله به موضوع دامپروری در کشور هند پرداخته شده است ولی سوال اصلی آن است که در کشور ما وضعیت دامپروری و تاثیرات آن بر بحث گرمایش جهانی به چه صورتی است، چون به نظر می رسد این صنعت در سال های آتی دچار محدودیت هایی خواهد شد و از هم اکنون باید با شناخت وضعیت کنونی، راهکارهای مناسبی را برای این موضوع آماده کرد تا به یکباره این صنعت غافلگیر نشود چون این صنعت مستقیماً با تغذیه مردم در ارتباط است و هرگونه شوک وارده به آن، تبعات اجتماعی نامناسبی را در پی خواهد داشت.
در اطراف تاج محل وجود گاوهای تنبل و خماری که در حال نشخوار کردن هستند، در کنار صدای بوق خودروهایی که به چپ و راست می روند و مردان مقدسی که لباس هایی به رنگ زعفرانی بر تن دارند، به عنوان یک تصویر ثابت از هند به شمار می رود. این در حالی است که از این بین می توان گاوها را در همه جای هند مشاهده کرد چون تعداد آنها حدود ۲۸۳ میلیون راس برآورد شده است که این تعداد از همه جای جهان بیشتر است. بر این اساس پیش بینی می شود این گاوها دارای نقش مخاطره آمیزی در بحث گرمایش جهانی باشند.
باید توجه داشت حیوانات نشخوارکننده مقادیر زیادی گاز متان از خود دفع می کنند و تاثیر این گاز در گرمایش جهانی حدود ۲۰ برابر تاثیر CO۲ است. تعداد دام ها در هند (شامل گوسفندها و بزها) حدود ۴۸۵ میلیون راس برآورد شده است بنابراین تاثیر آنها در گرمایش جهانی بیش از خودروهای هند است. به علاوه تحقیقات جدید بیانگر آن است که برآورد انتشار متان از دام های هند بیش از برآوردهای قبلی است و به این دلیل است که دانشمندان هندی با تعصب زیادی به دنبال طراحی رژیم غذایی مناسبی برای گاوها و دیگر نشخوارکنندگان این کشور هستند تا ضمن تغذیه بهتر، گازهای مخرب کمتری نیز تولید کنند.
اخیراً دانشمندان مرکز امور فضایی احمدآباد در غرب هند فهرست میزان انتشار متان از بخش دام هند را منتشر کردند که نشان دهنده انتشار سالانه ۷۵/۱۱ میلیون تن (متریک) از این گاز بود و این در حالی است که تخمین های انجام شده در سال ۱۹۹۴ بیانگر عدد ۹ میلیون تن در سال بود. البته احتمالاً با افزایش درآمد افراد و افزایش مصرف لبنیات، صنعت لبنیات این کشور تحت فشار بیشتری خواهد بود تا شیر بیشتری تولید کند.
هند به عنوان بزرگ ترین تولیدکننده شیر جهان مطرح است و با این وجود باید بتواند تولید خود را از رقم کنونی ۱۰۰ میلیون تن (متریک) به ۱۸۰ میلیون تن تا سال های ۲۰۲۲ - ۲۰۲۱ برساند تا پاسخگوی رشد جمعیت و نیز درآمد آنها باشد.
وجود چهارپایانی مثل گاو، بوفالو، بز، گوسفند، اسب و قاطر برای اقتصاد روستایی هند بسیار حیاتی است چون آنها قادرند زمین ها را شخم زده و شیر تولید کرده و ارابه ها را به حرکت درآورند تا محصولات کشاورزی و مردم را جابه جا کنند. طبق آمار وزارت کشاورزی هند، حیوانات دارای سهم ۳/۵ درصدی از کل تولید ناخالص داخلی هند هستند، این در حالی است که این عدد در سال های ۱۹۸۱- ۱۹۸۰ حدود ۸/۴ درصد بوده است که نشان دهنده افزایش نقش چهارپایان در اقتصاد این کشور است. سینگهال مسوول بخش تغذیه دام های شیری در موسسه ملی تحقیقات لبنیات در شهر کارنال در شمال هند است. او می گوید؛ «هر چند دام ها دارای نقش حیاتی در اقتصاد هند هستند ولی گرمایش جهانی نیز نگرانی های زیادی را ایجاد کرده است. ما به دنبال یافتن راه حل های بومی و خاص خود هستیم چون واقعیت های موجود جامعه ما با واقعیت های کشورهای غربی متفاوت است.»
در ابتدا باید توجه داشت اکثر دام های هند یا دچار سوءتغذیه هستند یا مواد مغذی کافی دریافت نمی کنند که این موضوع برعکس وضعیت کشورهای پولدار تر است. این از آن جهت است که غالب کشاورزان هندی نمی توانند مکمل های رژیمی گران قیمت را برای دوره رشد دام های خود تهیه کنند و گاوها و دام های پیر به حال خود رها می شوند تا خودشان در مزارع چرا کنند. این در حالی است که پایین بودن کیفیت غذای دام باعث کم شدن سلامتی دام می شود و افزایش تولید متان در دام ها را به همراه دارد. البته با اینکه شرکت های غربی توانایی راه اندازی این فرآیندها در هند را داشته و حتی می توانند محصولات غذایی غربی را در هند عرضه کنند، ولی تقریباً برای اکثریت مردم هند، امکان استفاده از آنها وجود ندارد. به عنوان مثال داروی Monensin یک آنتی بیوتیک است که باعث کاهش تولید متان در بدن گاوها می شود ولی برای هندی ها، دارویی بسیار گران به شمار می رود.
به این دلیل است که دانشمندان هندی روی راه حل های ملی و بومی تاکید دارند. در این باره سینگهال می گوید؛ «ما می دانیم که نمی توانیم از خوراک و علوفه با کیفیت بالا استفاده کنیم چون برای هیچ یک از دامداران دست یافتنی نیست، در عوض ما به دنبال روش ها و محصولات ارزان برای حل مشکل هستیم.» او می گوید؛ یکی از این موارد مخلوط اوره، ملاس و مواد معدنی است که علاوه بر ارزان بودن، باعث کاهش ۲۰ درصدی در انتشار متان شده و مواد مغذی بیشتری را نیز در اختیار دام ها قرار می دهد و بنابراین راحت تر می توان آن را به کشاورزان بی سوادی فروخت که از گرمایش جهانی هیچ چیز نمی دانند فقط به دنبال تولید شیر بیشتر هستند.
در اکثر رژیم های غذایی (برای کاستن گازهای گلخانه یی)، هدف کنترل میکروب های متانوژن است. این میکروب ها در محیط های بدون اکسیژن مثل دل و روده گاوها رشد می کنند و وظیفه آنها تبدیل هیدروژن و کربن (محصولات جانبی هضم) به متان است که یک گاز بی رنگ و بدون بو است. سینگهال می گوید؛ «ما از کشاورزان موفق تر می خواهیم از کنجاله دانه های روغنی استفاده کنند چون در آنها اسیدهای چرب اشباع نشده وجود دارد و به این وسیله می توان از شر هیدروژن خلاصی یافت.» البته یکی دیگر از روش ها، استفاده از افزودنی های گیاهی است.
بعضی از علف های بومی مثل Shikakai و reetha را که در تولید صابون کاربرد دارند، می توان به کار گرفت. به این لیست می توان انواع دانه های روغنی را که دارای ترکیبات ساپونین و تانین باشد، افزود. هر چند این مواد باعث ایجاد کف و تلخ مزگی در غذا می شود ولی دسترسی میکروب های متانوژن به هیدروژن را محدود می سازد. سینگهال دراین باره معتقد است از این مواد در مقادیر کم استفاده می شود و گاوها مزه آن را احساس نمی کنند. او می گوید؛ به جای این موضوع روی مقبولیت این مواد در بازارهای جهانی متمرکز شوید.
البته موسسات دیگری از قبیل انستیتو ملی تغذیه و فیزیولوژی حیوانات (NIANP) در بنگلور نیز در حال بررسی گیاهان مختلف است. دکتر سمپات رئیس این انستیتو است. او گفته است ما در حال بررسی تاثیرات ترکیبات تانین (از انواع مواد سریع الحصول) مثل برگ چای هستیم. ما انواع مکمل های غذایی را بررسی می کنیم. موسسات دیگری مثل انستیتو تحقیقات انرژی (TERI) در دهلی نو نیز روی روش های جذب متان فعالیت می کنند. یکی از این پروژه های قدیمی و طولانی، پروژه تولید بیوگاز است تا از مدفوع گاوها برای تولید بیوگاز استفاده شود که این گاز را می توان در آشپزخانه به کار گرفت یا حتی با فشرده سازی، آن را به مصرف خودروها رساند. علاقه مندان می توانند به مقاله «طولانی ترین مسیرها با اولین گام ها طی می شود» روزنامه اعتماد مورخ ۲۹/۱/۸۸ نیز رجوع کنند.) خانم راجشواری یکی از محققان این موسسه است. او می گوید؛ «کشاورزان می توانند این گاز را در آشپزخانه استفاده کرده، چراغ های خود را روشن یا در خودروهای خود آن را مصرف کنند.»
او می افزاید این پروژه ها در پناهگاه های مخصوص گاوها (به نام gaushalas) که توسط دولت یا افراد مذهبی هندو تهیه می شود، بسیار مفید و جذاب است. در این مراکز از گاوهای بدون صاحب، پیر یا گاوهایی که شیر آنها خشک شده است، نگهداری می شود. جالب آنکه حدود چهار هزار مرکز از این نوع، در سراسر هند وجود دارد چون در بیشتر ایالت های هند (به جز دو ایالت بنگال و کرالا) کشتن گاوها عملی غیرقانونی است. این خانم می گوید؛ «به این وسیله حداقل می توان از گاوها یک استفاده یی کرد و با جایگزینی به جای منابع مرسوم انرژی، از آنها برای کاهش گرمایش جهانی بهره جست.»
www.time.com (http://www.time.com/)
ترجمه؛ عبدالله مصطفایی
http://www.img98.com/images/ytdbbkm4qbss12usbeh.jpg
نگاهی به سهم گاوها در گرمایش جهانی و شیوه های مقابله با آن . . .
پیش از این در گزارش های سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) بیان شده بود که بخش دامپروری در جهان یکی از معضلات حاد زیست محیطی است و استدلال کرده بود که باد معده نشخوارکنندگان باعث انتشار متان می شود و به علاوه این حیوانات باعث تخریب زمین، آلودگی آب و نابودی تنوع زیستی می شود. تفکر عامه مردم این است که مگر یک حیوان مانند گاو چه مقدار آسیب وارد خواهد کرد؟ ولی اگر در نظر داشته باشیم که تعداد دام ها در جهان در حال فزونی یافتن از جمعیت جهان است، آنگاه شاید به ابعاد مشکل پی ببریم.
(علاقه مندان می توانند به مقاله «گاوها و آدم ها» در روزنامه اعتماد مورخ ۲/۳/۸۶ نیز مراجعه کنند.) در این بین آنچه نباید فراموش شود، آن است که تقریباً تمامی کشورها و به خصوص کشورهای در حال توسعه به دنبال یافتن راه هایی برای اطمینان از «امنیت غذایی» خود هستند و برای این کار سعی دارند تا حد امکان در موارد مختلف به خودکفایی برسند که خودکفایی در مواد لبنی و پروتئینی یکی از این موارد است. البته در کنار این موضوع باید توجه داشت که مصرف سرانه شیر، گوشت و دیگر اقلام مشابه نیز در سطح جهان در حال افزایش است و کشورها برای پاسخگویی به این نیازها خود را در مسیر افزایش تولید دام و طیور قرار می دهند که این راهکار با اهداف زیست محیطی در تضاد قرار می گیرد.
یکی از موارد جالب در این بحث، کشور هند است که علاوه بر محدودیت های سایر کشورها، محدودیت های مذهبی نیز به موضوع اضافه شده است چون در این کشور مخالفت هایی در زمینه کشتن گاوها وجود دارد و گروهی از مردم گاوها را پس از پیر شدن به یکسری پناهگاه های خاص می فرستند که تا زمان مرگ طبیعی در آنجا بمانند که این به ابعاد مساله می افزاید. در این مقاله به موضوع دامپروری در کشور هند پرداخته شده است ولی سوال اصلی آن است که در کشور ما وضعیت دامپروری و تاثیرات آن بر بحث گرمایش جهانی به چه صورتی است، چون به نظر می رسد این صنعت در سال های آتی دچار محدودیت هایی خواهد شد و از هم اکنون باید با شناخت وضعیت کنونی، راهکارهای مناسبی را برای این موضوع آماده کرد تا به یکباره این صنعت غافلگیر نشود چون این صنعت مستقیماً با تغذیه مردم در ارتباط است و هرگونه شوک وارده به آن، تبعات اجتماعی نامناسبی را در پی خواهد داشت.
در اطراف تاج محل وجود گاوهای تنبل و خماری که در حال نشخوار کردن هستند، در کنار صدای بوق خودروهایی که به چپ و راست می روند و مردان مقدسی که لباس هایی به رنگ زعفرانی بر تن دارند، به عنوان یک تصویر ثابت از هند به شمار می رود. این در حالی است که از این بین می توان گاوها را در همه جای هند مشاهده کرد چون تعداد آنها حدود ۲۸۳ میلیون راس برآورد شده است که این تعداد از همه جای جهان بیشتر است. بر این اساس پیش بینی می شود این گاوها دارای نقش مخاطره آمیزی در بحث گرمایش جهانی باشند.
باید توجه داشت حیوانات نشخوارکننده مقادیر زیادی گاز متان از خود دفع می کنند و تاثیر این گاز در گرمایش جهانی حدود ۲۰ برابر تاثیر CO۲ است. تعداد دام ها در هند (شامل گوسفندها و بزها) حدود ۴۸۵ میلیون راس برآورد شده است بنابراین تاثیر آنها در گرمایش جهانی بیش از خودروهای هند است. به علاوه تحقیقات جدید بیانگر آن است که برآورد انتشار متان از دام های هند بیش از برآوردهای قبلی است و به این دلیل است که دانشمندان هندی با تعصب زیادی به دنبال طراحی رژیم غذایی مناسبی برای گاوها و دیگر نشخوارکنندگان این کشور هستند تا ضمن تغذیه بهتر، گازهای مخرب کمتری نیز تولید کنند.
اخیراً دانشمندان مرکز امور فضایی احمدآباد در غرب هند فهرست میزان انتشار متان از بخش دام هند را منتشر کردند که نشان دهنده انتشار سالانه ۷۵/۱۱ میلیون تن (متریک) از این گاز بود و این در حالی است که تخمین های انجام شده در سال ۱۹۹۴ بیانگر عدد ۹ میلیون تن در سال بود. البته احتمالاً با افزایش درآمد افراد و افزایش مصرف لبنیات، صنعت لبنیات این کشور تحت فشار بیشتری خواهد بود تا شیر بیشتری تولید کند.
هند به عنوان بزرگ ترین تولیدکننده شیر جهان مطرح است و با این وجود باید بتواند تولید خود را از رقم کنونی ۱۰۰ میلیون تن (متریک) به ۱۸۰ میلیون تن تا سال های ۲۰۲۲ - ۲۰۲۱ برساند تا پاسخگوی رشد جمعیت و نیز درآمد آنها باشد.
وجود چهارپایانی مثل گاو، بوفالو، بز، گوسفند، اسب و قاطر برای اقتصاد روستایی هند بسیار حیاتی است چون آنها قادرند زمین ها را شخم زده و شیر تولید کرده و ارابه ها را به حرکت درآورند تا محصولات کشاورزی و مردم را جابه جا کنند. طبق آمار وزارت کشاورزی هند، حیوانات دارای سهم ۳/۵ درصدی از کل تولید ناخالص داخلی هند هستند، این در حالی است که این عدد در سال های ۱۹۸۱- ۱۹۸۰ حدود ۸/۴ درصد بوده است که نشان دهنده افزایش نقش چهارپایان در اقتصاد این کشور است. سینگهال مسوول بخش تغذیه دام های شیری در موسسه ملی تحقیقات لبنیات در شهر کارنال در شمال هند است. او می گوید؛ «هر چند دام ها دارای نقش حیاتی در اقتصاد هند هستند ولی گرمایش جهانی نیز نگرانی های زیادی را ایجاد کرده است. ما به دنبال یافتن راه حل های بومی و خاص خود هستیم چون واقعیت های موجود جامعه ما با واقعیت های کشورهای غربی متفاوت است.»
در ابتدا باید توجه داشت اکثر دام های هند یا دچار سوءتغذیه هستند یا مواد مغذی کافی دریافت نمی کنند که این موضوع برعکس وضعیت کشورهای پولدار تر است. این از آن جهت است که غالب کشاورزان هندی نمی توانند مکمل های رژیمی گران قیمت را برای دوره رشد دام های خود تهیه کنند و گاوها و دام های پیر به حال خود رها می شوند تا خودشان در مزارع چرا کنند. این در حالی است که پایین بودن کیفیت غذای دام باعث کم شدن سلامتی دام می شود و افزایش تولید متان در دام ها را به همراه دارد. البته با اینکه شرکت های غربی توانایی راه اندازی این فرآیندها در هند را داشته و حتی می توانند محصولات غذایی غربی را در هند عرضه کنند، ولی تقریباً برای اکثریت مردم هند، امکان استفاده از آنها وجود ندارد. به عنوان مثال داروی Monensin یک آنتی بیوتیک است که باعث کاهش تولید متان در بدن گاوها می شود ولی برای هندی ها، دارویی بسیار گران به شمار می رود.
به این دلیل است که دانشمندان هندی روی راه حل های ملی و بومی تاکید دارند. در این باره سینگهال می گوید؛ «ما می دانیم که نمی توانیم از خوراک و علوفه با کیفیت بالا استفاده کنیم چون برای هیچ یک از دامداران دست یافتنی نیست، در عوض ما به دنبال روش ها و محصولات ارزان برای حل مشکل هستیم.» او می گوید؛ یکی از این موارد مخلوط اوره، ملاس و مواد معدنی است که علاوه بر ارزان بودن، باعث کاهش ۲۰ درصدی در انتشار متان شده و مواد مغذی بیشتری را نیز در اختیار دام ها قرار می دهد و بنابراین راحت تر می توان آن را به کشاورزان بی سوادی فروخت که از گرمایش جهانی هیچ چیز نمی دانند فقط به دنبال تولید شیر بیشتر هستند.
در اکثر رژیم های غذایی (برای کاستن گازهای گلخانه یی)، هدف کنترل میکروب های متانوژن است. این میکروب ها در محیط های بدون اکسیژن مثل دل و روده گاوها رشد می کنند و وظیفه آنها تبدیل هیدروژن و کربن (محصولات جانبی هضم) به متان است که یک گاز بی رنگ و بدون بو است. سینگهال می گوید؛ «ما از کشاورزان موفق تر می خواهیم از کنجاله دانه های روغنی استفاده کنند چون در آنها اسیدهای چرب اشباع نشده وجود دارد و به این وسیله می توان از شر هیدروژن خلاصی یافت.» البته یکی دیگر از روش ها، استفاده از افزودنی های گیاهی است.
بعضی از علف های بومی مثل Shikakai و reetha را که در تولید صابون کاربرد دارند، می توان به کار گرفت. به این لیست می توان انواع دانه های روغنی را که دارای ترکیبات ساپونین و تانین باشد، افزود. هر چند این مواد باعث ایجاد کف و تلخ مزگی در غذا می شود ولی دسترسی میکروب های متانوژن به هیدروژن را محدود می سازد. سینگهال دراین باره معتقد است از این مواد در مقادیر کم استفاده می شود و گاوها مزه آن را احساس نمی کنند. او می گوید؛ به جای این موضوع روی مقبولیت این مواد در بازارهای جهانی متمرکز شوید.
البته موسسات دیگری از قبیل انستیتو ملی تغذیه و فیزیولوژی حیوانات (NIANP) در بنگلور نیز در حال بررسی گیاهان مختلف است. دکتر سمپات رئیس این انستیتو است. او گفته است ما در حال بررسی تاثیرات ترکیبات تانین (از انواع مواد سریع الحصول) مثل برگ چای هستیم. ما انواع مکمل های غذایی را بررسی می کنیم. موسسات دیگری مثل انستیتو تحقیقات انرژی (TERI) در دهلی نو نیز روی روش های جذب متان فعالیت می کنند. یکی از این پروژه های قدیمی و طولانی، پروژه تولید بیوگاز است تا از مدفوع گاوها برای تولید بیوگاز استفاده شود که این گاز را می توان در آشپزخانه به کار گرفت یا حتی با فشرده سازی، آن را به مصرف خودروها رساند. علاقه مندان می توانند به مقاله «طولانی ترین مسیرها با اولین گام ها طی می شود» روزنامه اعتماد مورخ ۲۹/۱/۸۸ نیز رجوع کنند.) خانم راجشواری یکی از محققان این موسسه است. او می گوید؛ «کشاورزان می توانند این گاز را در آشپزخانه استفاده کرده، چراغ های خود را روشن یا در خودروهای خود آن را مصرف کنند.»
او می افزاید این پروژه ها در پناهگاه های مخصوص گاوها (به نام gaushalas) که توسط دولت یا افراد مذهبی هندو تهیه می شود، بسیار مفید و جذاب است. در این مراکز از گاوهای بدون صاحب، پیر یا گاوهایی که شیر آنها خشک شده است، نگهداری می شود. جالب آنکه حدود چهار هزار مرکز از این نوع، در سراسر هند وجود دارد چون در بیشتر ایالت های هند (به جز دو ایالت بنگال و کرالا) کشتن گاوها عملی غیرقانونی است. این خانم می گوید؛ «به این وسیله حداقل می توان از گاوها یک استفاده یی کرد و با جایگزینی به جای منابع مرسوم انرژی، از آنها برای کاهش گرمایش جهانی بهره جست.»
www.time.com (http://www.time.com/)
ترجمه؛ عبدالله مصطفایی