m_salehy
24th January 2010, 06:03 AM
مباحثي در باره دين : 6- همگاني بودن فهم دين
منابع ديني - كتاب و سنت - بنا بر آنچه در خود آنها آمده، براي همگان قابل فهم است و در انحصار طبقه و قشر خاصي نيست ; هر كسي ميتواند از اين منابع استفاده كند. (و ما كان المؤمنون لينفروا كافة فلولا نفر من كل فرقة منهم طائفة ليتفقهوا في الدين ...)(1) "همه مؤمنان را نشايد كه كوچ كنند، پس چرا از هر فرقه از آنان گروهي رهسپار نمي شوند تا در دين تفقه كنند." (لقد أنزلنا اليكم كتابا فيه ذكركم أفلا تعقلون )(2) "ما تحقيقا براي شما كتابي فرستاديم [كه ] در آن [وسيله ] تذكر شماست، پس آيا نمي انديشيد؟"
توصيه هاي مكرر و مؤكد براي انديشيدن در آيات الهي و همين طور آموختن علم و اين كه روي گردانان از فراگيري دين، اعرابي و بدوي هستند;(3) و كساني كه در آموختن دين تلاش نمي كنند، خداوند در قيامت به آنان نظر نخواهد داشت ;(4) به روشني نشان از امكان فهم دين از سوي مردم دارد.
اما فهم دين به رغم همگاني بودن و منحصر در گروه خاصي نبودن، بي قاعده و بي ضابطه هم نيست . چنين نيست كه بدون توجه به اصول فهم بتوان حقيقت دين را به دست آورد.
دين مجموعه اي از دستورها و سفارشهاست كه در طي دوره و زماني ابلاغ شده است . شرايط و مقتضيات زمان در تشريع آن لحاظ گرديده است . برخي از آن دستورات به صورت كلي است و برخي ديگر جزئي و موردي است . برخي نسخ شده اند و برخي ديگر پيش زمينه هايي دارند كه به دست آوردن آنها براي رسيدن به حقيقت لازم است .
طول زمان براي نسل هاي بعدي و آميختگي ذهن هاي مردم هر منطقه اي با آداب و فرهنگ خود، چه بسا تأثير خود را در فهم متفاوت از دين بر جا بگذارد. در طي زمان ممكن است تحريف ها و جعلياتي نيز رخ داده باشد. از اين رو لازم است كساني كه در زمينه دين به تحقيق ميپردازند، شرايط لازم را به دست آورند و آنگاه در دين اجتهاد كنند و نظر بدهند; همان گونه كه در ساير علوم نيز چنين است .
متأسفانه اين هم از عوارض ناپسندي است كه در زمينه دين، با همه گستردگي و ابعاد آن، هر كسي بدون داشتن صلاحيت لازم نظر بدهد; در حالي كه در زمينه هاي ديگر معتقد به رأي صاحب نظر و صاحبان تخصص هستند. البته دين از اين جهت كه همگاني است و همگان به آن علاقه مند هستند و احساس تعلق دارند، با ساير امور تفاوت دارد; اما انتظار اين است كه در اظهارنظر درباره دين، اصول مسلم و ضوابط اجتهاد و فهم دين رعايت شود و به مقدمات فهم توجه گردد. و هيچ كس نبايد بدون داشتن زمينه ها و مقدمات و طي كردن مراحل هر علمي از جمله علم دين، توقع فهميدن و استنباط صحيحي از دين داشته باشد.
زبر نويسها :
[1] سوره توبه (9)، آيه 122) .
[2] سوره انبياء (21)، آيه 10) .
[3] كليني، كافي، ج 1، ص 31، حديث 6 .
[4] همان، حديث 7 .
منبع : كتاب اسلام دين فطرت – آيه الله منتظري – ص 54 تا 55
محمد صالحي – 22/10/88
http://mahsan.parsiblog.com/ (http://mahsan.parsiblog.com/)
منابع ديني - كتاب و سنت - بنا بر آنچه در خود آنها آمده، براي همگان قابل فهم است و در انحصار طبقه و قشر خاصي نيست ; هر كسي ميتواند از اين منابع استفاده كند. (و ما كان المؤمنون لينفروا كافة فلولا نفر من كل فرقة منهم طائفة ليتفقهوا في الدين ...)(1) "همه مؤمنان را نشايد كه كوچ كنند، پس چرا از هر فرقه از آنان گروهي رهسپار نمي شوند تا در دين تفقه كنند." (لقد أنزلنا اليكم كتابا فيه ذكركم أفلا تعقلون )(2) "ما تحقيقا براي شما كتابي فرستاديم [كه ] در آن [وسيله ] تذكر شماست، پس آيا نمي انديشيد؟"
توصيه هاي مكرر و مؤكد براي انديشيدن در آيات الهي و همين طور آموختن علم و اين كه روي گردانان از فراگيري دين، اعرابي و بدوي هستند;(3) و كساني كه در آموختن دين تلاش نمي كنند، خداوند در قيامت به آنان نظر نخواهد داشت ;(4) به روشني نشان از امكان فهم دين از سوي مردم دارد.
اما فهم دين به رغم همگاني بودن و منحصر در گروه خاصي نبودن، بي قاعده و بي ضابطه هم نيست . چنين نيست كه بدون توجه به اصول فهم بتوان حقيقت دين را به دست آورد.
دين مجموعه اي از دستورها و سفارشهاست كه در طي دوره و زماني ابلاغ شده است . شرايط و مقتضيات زمان در تشريع آن لحاظ گرديده است . برخي از آن دستورات به صورت كلي است و برخي ديگر جزئي و موردي است . برخي نسخ شده اند و برخي ديگر پيش زمينه هايي دارند كه به دست آوردن آنها براي رسيدن به حقيقت لازم است .
طول زمان براي نسل هاي بعدي و آميختگي ذهن هاي مردم هر منطقه اي با آداب و فرهنگ خود، چه بسا تأثير خود را در فهم متفاوت از دين بر جا بگذارد. در طي زمان ممكن است تحريف ها و جعلياتي نيز رخ داده باشد. از اين رو لازم است كساني كه در زمينه دين به تحقيق ميپردازند، شرايط لازم را به دست آورند و آنگاه در دين اجتهاد كنند و نظر بدهند; همان گونه كه در ساير علوم نيز چنين است .
متأسفانه اين هم از عوارض ناپسندي است كه در زمينه دين، با همه گستردگي و ابعاد آن، هر كسي بدون داشتن صلاحيت لازم نظر بدهد; در حالي كه در زمينه هاي ديگر معتقد به رأي صاحب نظر و صاحبان تخصص هستند. البته دين از اين جهت كه همگاني است و همگان به آن علاقه مند هستند و احساس تعلق دارند، با ساير امور تفاوت دارد; اما انتظار اين است كه در اظهارنظر درباره دين، اصول مسلم و ضوابط اجتهاد و فهم دين رعايت شود و به مقدمات فهم توجه گردد. و هيچ كس نبايد بدون داشتن زمينه ها و مقدمات و طي كردن مراحل هر علمي از جمله علم دين، توقع فهميدن و استنباط صحيحي از دين داشته باشد.
زبر نويسها :
[1] سوره توبه (9)، آيه 122) .
[2] سوره انبياء (21)، آيه 10) .
[3] كليني، كافي، ج 1، ص 31، حديث 6 .
[4] همان، حديث 7 .
منبع : كتاب اسلام دين فطرت – آيه الله منتظري – ص 54 تا 55
محمد صالحي – 22/10/88
http://mahsan.parsiblog.com/ (http://mahsan.parsiblog.com/)