آبجی
13th January 2010, 10:08 PM
پیش ستاره ها؛ ابر نو اخترها
تولد و مرگ ستاره ها
ستارگان در «اَبر»های غبار و گاز متولد می شوند. این فرایند زمانی آغاز می شود که چگالی منطقه ای از ابر افزایش یابد. این تغییر چگالی ممکن است بر اثر عبور موج «اَبَرنواَختر» از میان این ابر اتفاق بیفتد. این ابرها، بر اثر جاذبه مناطق، متراکمتر و داغتر می شوند و سرانجام - در حال انجام شدن واکنشهای هسته ای - یک یا چند «پیش ستاره» را تشکیل می دهند. دمای غبار و گاز ابتدایی چند درجه از صفر مطلق (۲۷۳- درجه سانتیگراد) بیشتر است که بعد از فشرده شدن در مرکز ستاره حداقل ده میلیون درجه سانتیگراد می شود. قبل از اینکه پیش ستاره ها به «ستاره های بالغ» و درخشان مبدل شوند، نور و حرارت کمی دارند. بخش عمده این پرتوها توسط «غبار سحابی» پیرامون پیش ستاره جذب می شود. این غبار پرتوها را بیشتر در منطقه فرو سرخ (مادون قرمز) طیف دفع می کند.
شاید ستاره شناسان نتوانند درخشش پیش ستاره ها را مستقیما ببینند، اما می توان وجود آنها را در سحابی با تلسکوپهای فرو سرخ درک کرد. هرگاه واکنشهای هسته ای پیش ستاره در هسته اش آغاز شود و این واکنشها باعث شود که برای میلیونها و یا میلیاردها سال بدرخشد، به «ستاره» تبدیل می شود. در این واکنشها، هیدروژن گداخته می شود تا هلیوم (که عنصری سنگینتر است) تولید شود. با تمام شدن هیدروژن و واکنشهای مختلف، ستاره به «دوره پیری» می رسد. در هر مرحله از این دوره عناصر سنگینتری تشکیل می شود. این فرایند که «سنتز هسته ای» نام گرفته است پرتوهای انرژی الکترو مغناطیسی را برای جلوگیری از فروپاشی لایه های بیرونی ستاره از هسته ستاره به بیرون فرا می افکند و به این ترتیب آن ستاره را زنده نگه می دارد. با تداوم این فرایند، خواص ستاره تغییر می کند.
هرگاه واکنشهای هسته ای در هسته ستاره متوقف شود، ستاره به «مرحله مرگ» نزدیک می شود و ساختارش ناپایدار می شود .ستاره ای با جرم نسبتا کم، ظرف میلیارد ها سال، آهسته آهسته سوخت هسته ایش را می سوزاند و سپس به ستاره کم نور و سرخ رنگی به نام «غول سرخ» تبدیل می شود. سرانجام، غول سرخ هم متلاشی می شود تا سحابی سیاره ای (پوسته منبسط شونده گازی) بسیار درخشانی به نام «کوتوله سفید» پیرامون ستاره تشکیل دهد؛ ستاره ای با جرم زیاد که سوختش را بسیار سریعتر و فقط ظرف چند میلیون سال می سوزاند. این ستاره با افزایش بسیار زیاد اندازه اش به «اَبَر غول» تبدیل می شود و سپس در انفجاری بزرگ به نام «ابر نو اختر» فوران می کند.
هسته باقیمانده - بر حسب اندازه ستاره نخستین - به «ستاره نوترونی» یا به «حفره سیاه» یا «سیاهچاله» تبدیل می شود.
به عبارت دیگر، زندگی هر ستاره ابر غول که 10 برابر سنگینتر از خورشید باشد، در انفجاری عظیم به نام «اَبَر نو اَختر» پایان می‌یابد. این انفجار آنچنان پر انرژی است که شاید از کهکشان کاملی با میلیاردها ستاره درخشنده تر شود. این ابر نو اختر شاید تا مدتی، از دید ناظر زمینی، به صورت ستاره ای تازه و خیلی درخشان به نظر برسد. اگر هسته‌ای با 4/1 تا 3 جرم خورشیدی از این انفجار به جای بماند، هسته کوچک می‌شود و «ستاره نوترونی» تشکیل می‌دهد. اگر جرم هسته از 3 جرم خورشیدی بیشتر باشد، گرانش آن را وا می‌دارد که بیشتر منقبض شود تا «سیاهچاله» تشکیل بدهد. انرژیی که از انفجار هر ابرنو اختر آزاد می‌شود می‌تواند دهها هزار سیاره نظیر زمین را ویران کند. همگی ابر نو اخترها ویرانگر نیستند، ولی این انفجارها عناصر به وجود آمده در درون ستارگان را در فضای میان ستاره‌ای منتشر می‌کنند تا در آنجا به ستارگان و سیارات تازه تبدیل شوند.
اتمهای کربن بخشی از ملکولهای تشکیل دهنده اکثر غذاها و نیز بدن انسان است و برای نخستین بار در داخل ستارگان ایجاد شده است. هسته ستاره ابرغول در حال مرگ در کمتر از یک ثانیه فرو می‌پاشد. این فروپاشی ناگهانی سبب می‌شود که موجی ضربه‌ای ایجاد شود که لایه‌های بیرونی ستاره را به بیرون می‌اندازد.
تولد و مرگ ستاره ها
ستارگان در «اَبر»های غبار و گاز متولد می شوند. این فرایند زمانی آغاز می شود که چگالی منطقه ای از ابر افزایش یابد. این تغییر چگالی ممکن است بر اثر عبور موج «اَبَرنواَختر» از میان این ابر اتفاق بیفتد. این ابرها، بر اثر جاذبه مناطق، متراکمتر و داغتر می شوند و سرانجام - در حال انجام شدن واکنشهای هسته ای - یک یا چند «پیش ستاره» را تشکیل می دهند. دمای غبار و گاز ابتدایی چند درجه از صفر مطلق (۲۷۳- درجه سانتیگراد) بیشتر است که بعد از فشرده شدن در مرکز ستاره حداقل ده میلیون درجه سانتیگراد می شود. قبل از اینکه پیش ستاره ها به «ستاره های بالغ» و درخشان مبدل شوند، نور و حرارت کمی دارند. بخش عمده این پرتوها توسط «غبار سحابی» پیرامون پیش ستاره جذب می شود. این غبار پرتوها را بیشتر در منطقه فرو سرخ (مادون قرمز) طیف دفع می کند.
شاید ستاره شناسان نتوانند درخشش پیش ستاره ها را مستقیما ببینند، اما می توان وجود آنها را در سحابی با تلسکوپهای فرو سرخ درک کرد. هرگاه واکنشهای هسته ای پیش ستاره در هسته اش آغاز شود و این واکنشها باعث شود که برای میلیونها و یا میلیاردها سال بدرخشد، به «ستاره» تبدیل می شود. در این واکنشها، هیدروژن گداخته می شود تا هلیوم (که عنصری سنگینتر است) تولید شود. با تمام شدن هیدروژن و واکنشهای مختلف، ستاره به «دوره پیری» می رسد. در هر مرحله از این دوره عناصر سنگینتری تشکیل می شود. این فرایند که «سنتز هسته ای» نام گرفته است پرتوهای انرژی الکترو مغناطیسی را برای جلوگیری از فروپاشی لایه های بیرونی ستاره از هسته ستاره به بیرون فرا می افکند و به این ترتیب آن ستاره را زنده نگه می دارد. با تداوم این فرایند، خواص ستاره تغییر می کند.
هرگاه واکنشهای هسته ای در هسته ستاره متوقف شود، ستاره به «مرحله مرگ» نزدیک می شود و ساختارش ناپایدار می شود .ستاره ای با جرم نسبتا کم، ظرف میلیارد ها سال، آهسته آهسته سوخت هسته ایش را می سوزاند و سپس به ستاره کم نور و سرخ رنگی به نام «غول سرخ» تبدیل می شود. سرانجام، غول سرخ هم متلاشی می شود تا سحابی سیاره ای (پوسته منبسط شونده گازی) بسیار درخشانی به نام «کوتوله سفید» پیرامون ستاره تشکیل دهد؛ ستاره ای با جرم زیاد که سوختش را بسیار سریعتر و فقط ظرف چند میلیون سال می سوزاند. این ستاره با افزایش بسیار زیاد اندازه اش به «اَبَر غول» تبدیل می شود و سپس در انفجاری بزرگ به نام «ابر نو اختر» فوران می کند.
هسته باقیمانده - بر حسب اندازه ستاره نخستین - به «ستاره نوترونی» یا به «حفره سیاه» یا «سیاهچاله» تبدیل می شود.
به عبارت دیگر، زندگی هر ستاره ابر غول که 10 برابر سنگینتر از خورشید باشد، در انفجاری عظیم به نام «اَبَر نو اَختر» پایان می‌یابد. این انفجار آنچنان پر انرژی است که شاید از کهکشان کاملی با میلیاردها ستاره درخشنده تر شود. این ابر نو اختر شاید تا مدتی، از دید ناظر زمینی، به صورت ستاره ای تازه و خیلی درخشان به نظر برسد. اگر هسته‌ای با 4/1 تا 3 جرم خورشیدی از این انفجار به جای بماند، هسته کوچک می‌شود و «ستاره نوترونی» تشکیل می‌دهد. اگر جرم هسته از 3 جرم خورشیدی بیشتر باشد، گرانش آن را وا می‌دارد که بیشتر منقبض شود تا «سیاهچاله» تشکیل بدهد. انرژیی که از انفجار هر ابرنو اختر آزاد می‌شود می‌تواند دهها هزار سیاره نظیر زمین را ویران کند. همگی ابر نو اخترها ویرانگر نیستند، ولی این انفجارها عناصر به وجود آمده در درون ستارگان را در فضای میان ستاره‌ای منتشر می‌کنند تا در آنجا به ستارگان و سیارات تازه تبدیل شوند.
اتمهای کربن بخشی از ملکولهای تشکیل دهنده اکثر غذاها و نیز بدن انسان است و برای نخستین بار در داخل ستارگان ایجاد شده است. هسته ستاره ابرغول در حال مرگ در کمتر از یک ثانیه فرو می‌پاشد. این فروپاشی ناگهانی سبب می‌شود که موجی ضربه‌ای ایجاد شود که لایه‌های بیرونی ستاره را به بیرون می‌اندازد.