*مینا*
15th December 2009, 09:25 PM
http://aftab.ir/articles/art_culture/literature_verse/images/4cdc2f916253fe7476752a5e5f3ccfaa.jpg
هانری تروایا نامی آشنا برای جامعه کتابخوان فارسی زبان است که مستغنی از هرگونه معرفی است. تعدادی از آثار ارزشمند او توسط مترجمانی خبره و مشکل پسند به فارسی برگردانده شده است که شهرت مترجمان کتاب های او باعث جذابیت بیشتر آثار تروایا شده است. نخستین بار با خواندن کتاب کاترین کبیر با نوشته و قلم و حتی اندیشه او - به زعم خودم - آشنا شدم و به خاطر استحکام اندیشه و روانی قلم عزم جزم کردم که بقیه آثارش را بخوانم. بیشتر نوشته های تروایا که به فارسی برگردانده شده است در شرح زندگی و احوال شخصیت های بزرگ ادبی قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ روسیه و معرفی حال و هوا و اخلاقیات و روانشناسی مردم روس است. تروایا در این کتاب ها بدون رعایت هیچ گونه ملاحظه و تعارف به نقاط ضعف اخلاقی و اجتماعی مردم روس اشاره کرده است.
دانستن شرح حال و اخلاقیات قوم روس فارغ از آنکه نوعی کسب آگاهی سودمند است برای مردم فارسی زبان ایران، به لحاظ قرابت جغرافیایی و هم مرز بودن و نیز روابط سیاسی اجتماعی و تاثیری که کشور روس در قرن های ۱۸ و ۱۹ بر سرنوشت دولت و ملت ایران داشته است، می تواند اهمیت و فایده بیشتری داشته باشد. علاوه بر این، مطالعه آثار او می تواند درک بهتری از شرایط سیاسی و اجتماعی قرن های ۱۸ و ۱۹ اروپا به دست دهد. دیگر آنکه بررسی زندگی و آثار نویسندگان روس با میزان تاثیری که این دسته بر کتابخوانان ایرانی و حتی اروپایی داشته اند ضرورت مطالعه در این مورد را موجه تر می سازد. به راستی چه کسی می تواند منکر تاثیر کتاب ها و آثاری همچون «برادران کارامازوف» یا «جنایت و مکافات» یا «پدران و پسران» یا نصایح اخلاقی و پیامبرگونه تولستوی در آثارش و در این اواخر آثار ماکسیم گورکی که مورد بررسی و موضوع کتاب های هانری تروایا است، بر فضای اندیشه و داستان و رمان نویسان ایرانی و اروپایی باشد. فضایی که این نویسندگان را خلق کرده و به وجود آورده در آثار هانری تروایا به نحو استادانه یی روشن شده است. از این رو مطالعه آثار او برای کتابخوانان حتی غیرحرفه یی ایرانی نیز مفید و ضروری به نظر می رسد. حسینعلی هروی مترجم کتاب زندگی و آثار داستایوفسکی در اهمیت نوشته های هانری تروایا می گوید؛ من تصور نمی کنم در جهان امروز در معرفی فرهنگ روس کسی از لحاظ صلاحیت همتای او باشد، زیرا صرف نظر از اینکه خود از نویسندگان درجه اول فرانسه است آثار نویسندگان روسی را به زبان اصلی می خواند، سفرهایی به کشور شوروی کرده و درباره نویسنده بزرگ روس با سالخوردگان قوم سخن گفته و از آنها روایت شفاهی شنیده است. گذشته از اینها، روش او در زندگینامه نویسی یک روش علمی و انتقادی کامل است، به این معنی که او تنها به شرح حال و بیان حوادث زندگی اکتفا نمی کند بلکه معمولاً خلاصه یی از آثار نویسنده را بیان می کند.
آثار را به کمک نقد می سنجد و ارزش و تاثیر عوامل محیط زندگی نویسنده را در آثارش نشان می دهد، حتی غالباً به ما نشان می دهد اشخاص داستان نویسنده در زندگی عادی او چه کسانی بوده اند. چنین است که با خواندن هر کدام از آثار هانری تروایا در زمینه بیوگرافی، گویی تمام آثار نویسنده مورد نظر آن را خوانده ایم آن هم به صورت تحلیلی، چنانچه مرسوم این نویسنده است. بنابراین بیوگرافی هایی که آقای هانری تروایا درباره نویسندگان بزرگ روس نوشته، علاوه بر تماس مستقیم نویسنده با آثار و محیط روسی که از اسناد دست اول محسوب می شوند از جنبه دقت و وسعت اطلاع کم نظیر است. اما در مورد خود هانری تروایا با تمام اهمیتی که شرح حال نویسنده می تواند در درک آثار او داشته باشد، نوشته جامعی که بتواند تروایا را به جامعه فارسی زبان معرفی کند، ندیده ام یا شاید اصلاً وجود نداشته باشد. در مقدمه تمامی ترجمه های فارسی آثار هانری تروایا جهت معرفی شخصیت او یک گزارش کوتاه و تقریباً یکنواخت آورده اند؛ مثلاً؛
«لوتا راسف معروف به هانری تروایا در ۱۹۱۱ در مسکو متولد شد و در ۱۹۲۰ در ۹ سالگی به همراه خانواده اش رهسپار فرانسه شد و در شهرنویسی دوره تحصیلات کلاسیک خود را بسیار خوب به پایان رساند. طی خدمت سربازی به تابعیت کشور فرانسه درآمد. در سال ۱۹۳۸ موفق به دریافت جایزه گنکور شد و با کتاب عنکبوت برای نخستین بار طعم موفقیت را چشید. این رمان دارای نثری روان و سرشار از تحلیل های روانشناختی است. تروایا در فضای وسیع جغرافیایی از مسکو تا سیبری وقایع تاریخی و نتایج اجتماعی را در زندگی روزمره و در فردیت اشخاص درهم می آمیزد. وی نوعی نسبتاً تازه را که همان نوشتن زندگینامه شخصیت های بزرگ ادبی و تاریخی است، در ادبیات فرانسه متداول می کند، که البته پیش از او آندره موروا ارائه کرده بود. تردیدی نیست که در این زمینه آثار تروایا سهم وسیعی در رشد و گسترش پسند مردم این روزگار در زندگینامه نویسی داشته است. در بیشتر زندگینامه ها عموماً از شخصیت های روسی الهام می گیرد از جمله داستایوفسکی، لرمانتوف، پوشکین، تولستوی، چخوف، گورکی و شخصیت های تاریخی مانند پتر کبیر کاترین (مقدمه ترجمه تورگنیف).»
تنها حسینعلی هروی سابق الذکر کمی بیشتر زندگی او را شرح داده است. و ای کاش کسی هم پیدا می شد تا آستین همت بالا می زد و به شرح زندگی تروایا به سبک و سیاق خود او می پرداخت. سایت اینترنتی گاردین هم شرح حال مختصری از وی آورده است که به رغم اختصار آن مفیدتر از برخی شرح هایی است که در مقدمه کتاب های او خوانده ام. ترجمه متن از این قرار است؛ «تروایا در کارنامه حرفه یی خود بیش از یکصد اثر داستانی تاریخی و بیوگرافی و نمایشنامه بر جای گذاشته که تازه ترین آنها سال گذشته (۲۰۰۶) به چاپ رسید. او در روز نخست نوامبر سال ۱۹۱۱ در خانواده یی ارمنی در مسکو به دنیا آمد. نام روسی او اسلانویچ تاراسف بود. پدر تاجرش به سرمایه گذاری در راه آهن و امور بانکی در روسیه پرداخت اما برای فرار از انقلاب روسیه در پاریس مقیم شد. هانری تروایا و والدینش مانند همه مهاجران و تبعیدی ها با مشکلات غربت به شدت دست به گریبان شدند اما هانری به زودی با محیط تازه خو گرفت. او در دانشگاه سوربن در رشته حقوق تحصیل کرد و لیسانسیه حقوق شد. در ۱۹۳۳ موفق به اخذ شهروندی فرانسه شد و در ۱۹۴۲ موفق به اخذ پستی رسمی در فرانسه شد.
هانری تروایا اگرچه آثار خود را به زبان فرانسه می نوشت اما موضوع نوشته هایش درباره روسیه و تاریخ آن کشور بود. او از معروف ترین نویسندگان قرن بیستم به حساب می آمد. تروایا در ۲۴ سالگی نخستین جایزه ادبی خود را دریافت کرد و سه سال بعد به دریافت جایزه گنکور که یکی از باارزش ترین جوایز ادبی فرانسه است نائل آمد و در ۲۷ سالگی به عنوان نویسنده یی سرشناس در فرانسه مطرح شد. کار او تلفیق رمان و زندگینامه بود. در ۱۹۵۹ در ۴۷ سالگی به عضویت آکادمی فرانسه درآمد. دو بار ازدواج کرد. همسر دوم او پیش از او مرد و او با تنها پسرش که حاصل ازدواج نخستین اش بود زندگی می کرد. هانری تروایا در طول ۷۰ سال نویسندگی درباره فرهنگ های روسیه و فرانسه فراوان مطلب نوشت و در چهارم مارس ۲۰۰۷ (۱۴/۱۲/۱۳۸۵) در ۹۶ سالگی در پاریس درگذشت.»
معرفی و شرح آثار هانری تروایا و بررسی نکاتی که مورد علاقه و توجه خاص او در کتاب هایش است شاید نیازمند کتابی مفصل باشد و نویسنده این سطور به هیچ وجه ادعایی در این مورد ندارد که بتواند از عهده برآید اما چون ممکن است احیاناً عده یی از اهل کتاب با آثار او آشنایی نداشته باشند قصد این نوشته آن است که فقط اطلاعی اجمالی از نوشته های او- البته آن هم در حد فهم و توان گردآورنده- برای خواننده فراهم آورد تا چنانچه موضوعات کتاب های او را مطابق سلیقه خود برای انتخاب کتاب یافتند اقدام کنند.
آثار هانری تروایا که به فارسی ترجمه شده است ؛
۱) در زمینه بیوگرافی؛ تورگنیف، تولستوی، پوشکین، چخوف، کاترین کبیر، داستایوفسکی، راسپوتین، شب های سفید و روزهای خاکستری، ایوان مخوف
۲) در زمینه رمان؛ عنکبوت (که به خاطر آن جایزه گنکور را برد)، سرقت ادبی، سر به روی شانه ها، شقایق و برف
http://aftab.ir/images/article/break.gif غلامرضا طغیانی روزنامه اعتماد ( www.etemaad.ir (http://www.etemaad.ir) )
هانری تروایا نامی آشنا برای جامعه کتابخوان فارسی زبان است که مستغنی از هرگونه معرفی است. تعدادی از آثار ارزشمند او توسط مترجمانی خبره و مشکل پسند به فارسی برگردانده شده است که شهرت مترجمان کتاب های او باعث جذابیت بیشتر آثار تروایا شده است. نخستین بار با خواندن کتاب کاترین کبیر با نوشته و قلم و حتی اندیشه او - به زعم خودم - آشنا شدم و به خاطر استحکام اندیشه و روانی قلم عزم جزم کردم که بقیه آثارش را بخوانم. بیشتر نوشته های تروایا که به فارسی برگردانده شده است در شرح زندگی و احوال شخصیت های بزرگ ادبی قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ روسیه و معرفی حال و هوا و اخلاقیات و روانشناسی مردم روس است. تروایا در این کتاب ها بدون رعایت هیچ گونه ملاحظه و تعارف به نقاط ضعف اخلاقی و اجتماعی مردم روس اشاره کرده است.
دانستن شرح حال و اخلاقیات قوم روس فارغ از آنکه نوعی کسب آگاهی سودمند است برای مردم فارسی زبان ایران، به لحاظ قرابت جغرافیایی و هم مرز بودن و نیز روابط سیاسی اجتماعی و تاثیری که کشور روس در قرن های ۱۸ و ۱۹ بر سرنوشت دولت و ملت ایران داشته است، می تواند اهمیت و فایده بیشتری داشته باشد. علاوه بر این، مطالعه آثار او می تواند درک بهتری از شرایط سیاسی و اجتماعی قرن های ۱۸ و ۱۹ اروپا به دست دهد. دیگر آنکه بررسی زندگی و آثار نویسندگان روس با میزان تاثیری که این دسته بر کتابخوانان ایرانی و حتی اروپایی داشته اند ضرورت مطالعه در این مورد را موجه تر می سازد. به راستی چه کسی می تواند منکر تاثیر کتاب ها و آثاری همچون «برادران کارامازوف» یا «جنایت و مکافات» یا «پدران و پسران» یا نصایح اخلاقی و پیامبرگونه تولستوی در آثارش و در این اواخر آثار ماکسیم گورکی که مورد بررسی و موضوع کتاب های هانری تروایا است، بر فضای اندیشه و داستان و رمان نویسان ایرانی و اروپایی باشد. فضایی که این نویسندگان را خلق کرده و به وجود آورده در آثار هانری تروایا به نحو استادانه یی روشن شده است. از این رو مطالعه آثار او برای کتابخوانان حتی غیرحرفه یی ایرانی نیز مفید و ضروری به نظر می رسد. حسینعلی هروی مترجم کتاب زندگی و آثار داستایوفسکی در اهمیت نوشته های هانری تروایا می گوید؛ من تصور نمی کنم در جهان امروز در معرفی فرهنگ روس کسی از لحاظ صلاحیت همتای او باشد، زیرا صرف نظر از اینکه خود از نویسندگان درجه اول فرانسه است آثار نویسندگان روسی را به زبان اصلی می خواند، سفرهایی به کشور شوروی کرده و درباره نویسنده بزرگ روس با سالخوردگان قوم سخن گفته و از آنها روایت شفاهی شنیده است. گذشته از اینها، روش او در زندگینامه نویسی یک روش علمی و انتقادی کامل است، به این معنی که او تنها به شرح حال و بیان حوادث زندگی اکتفا نمی کند بلکه معمولاً خلاصه یی از آثار نویسنده را بیان می کند.
آثار را به کمک نقد می سنجد و ارزش و تاثیر عوامل محیط زندگی نویسنده را در آثارش نشان می دهد، حتی غالباً به ما نشان می دهد اشخاص داستان نویسنده در زندگی عادی او چه کسانی بوده اند. چنین است که با خواندن هر کدام از آثار هانری تروایا در زمینه بیوگرافی، گویی تمام آثار نویسنده مورد نظر آن را خوانده ایم آن هم به صورت تحلیلی، چنانچه مرسوم این نویسنده است. بنابراین بیوگرافی هایی که آقای هانری تروایا درباره نویسندگان بزرگ روس نوشته، علاوه بر تماس مستقیم نویسنده با آثار و محیط روسی که از اسناد دست اول محسوب می شوند از جنبه دقت و وسعت اطلاع کم نظیر است. اما در مورد خود هانری تروایا با تمام اهمیتی که شرح حال نویسنده می تواند در درک آثار او داشته باشد، نوشته جامعی که بتواند تروایا را به جامعه فارسی زبان معرفی کند، ندیده ام یا شاید اصلاً وجود نداشته باشد. در مقدمه تمامی ترجمه های فارسی آثار هانری تروایا جهت معرفی شخصیت او یک گزارش کوتاه و تقریباً یکنواخت آورده اند؛ مثلاً؛
«لوتا راسف معروف به هانری تروایا در ۱۹۱۱ در مسکو متولد شد و در ۱۹۲۰ در ۹ سالگی به همراه خانواده اش رهسپار فرانسه شد و در شهرنویسی دوره تحصیلات کلاسیک خود را بسیار خوب به پایان رساند. طی خدمت سربازی به تابعیت کشور فرانسه درآمد. در سال ۱۹۳۸ موفق به دریافت جایزه گنکور شد و با کتاب عنکبوت برای نخستین بار طعم موفقیت را چشید. این رمان دارای نثری روان و سرشار از تحلیل های روانشناختی است. تروایا در فضای وسیع جغرافیایی از مسکو تا سیبری وقایع تاریخی و نتایج اجتماعی را در زندگی روزمره و در فردیت اشخاص درهم می آمیزد. وی نوعی نسبتاً تازه را که همان نوشتن زندگینامه شخصیت های بزرگ ادبی و تاریخی است، در ادبیات فرانسه متداول می کند، که البته پیش از او آندره موروا ارائه کرده بود. تردیدی نیست که در این زمینه آثار تروایا سهم وسیعی در رشد و گسترش پسند مردم این روزگار در زندگینامه نویسی داشته است. در بیشتر زندگینامه ها عموماً از شخصیت های روسی الهام می گیرد از جمله داستایوفسکی، لرمانتوف، پوشکین، تولستوی، چخوف، گورکی و شخصیت های تاریخی مانند پتر کبیر کاترین (مقدمه ترجمه تورگنیف).»
تنها حسینعلی هروی سابق الذکر کمی بیشتر زندگی او را شرح داده است. و ای کاش کسی هم پیدا می شد تا آستین همت بالا می زد و به شرح زندگی تروایا به سبک و سیاق خود او می پرداخت. سایت اینترنتی گاردین هم شرح حال مختصری از وی آورده است که به رغم اختصار آن مفیدتر از برخی شرح هایی است که در مقدمه کتاب های او خوانده ام. ترجمه متن از این قرار است؛ «تروایا در کارنامه حرفه یی خود بیش از یکصد اثر داستانی تاریخی و بیوگرافی و نمایشنامه بر جای گذاشته که تازه ترین آنها سال گذشته (۲۰۰۶) به چاپ رسید. او در روز نخست نوامبر سال ۱۹۱۱ در خانواده یی ارمنی در مسکو به دنیا آمد. نام روسی او اسلانویچ تاراسف بود. پدر تاجرش به سرمایه گذاری در راه آهن و امور بانکی در روسیه پرداخت اما برای فرار از انقلاب روسیه در پاریس مقیم شد. هانری تروایا و والدینش مانند همه مهاجران و تبعیدی ها با مشکلات غربت به شدت دست به گریبان شدند اما هانری به زودی با محیط تازه خو گرفت. او در دانشگاه سوربن در رشته حقوق تحصیل کرد و لیسانسیه حقوق شد. در ۱۹۳۳ موفق به اخذ شهروندی فرانسه شد و در ۱۹۴۲ موفق به اخذ پستی رسمی در فرانسه شد.
هانری تروایا اگرچه آثار خود را به زبان فرانسه می نوشت اما موضوع نوشته هایش درباره روسیه و تاریخ آن کشور بود. او از معروف ترین نویسندگان قرن بیستم به حساب می آمد. تروایا در ۲۴ سالگی نخستین جایزه ادبی خود را دریافت کرد و سه سال بعد به دریافت جایزه گنکور که یکی از باارزش ترین جوایز ادبی فرانسه است نائل آمد و در ۲۷ سالگی به عنوان نویسنده یی سرشناس در فرانسه مطرح شد. کار او تلفیق رمان و زندگینامه بود. در ۱۹۵۹ در ۴۷ سالگی به عضویت آکادمی فرانسه درآمد. دو بار ازدواج کرد. همسر دوم او پیش از او مرد و او با تنها پسرش که حاصل ازدواج نخستین اش بود زندگی می کرد. هانری تروایا در طول ۷۰ سال نویسندگی درباره فرهنگ های روسیه و فرانسه فراوان مطلب نوشت و در چهارم مارس ۲۰۰۷ (۱۴/۱۲/۱۳۸۵) در ۹۶ سالگی در پاریس درگذشت.»
معرفی و شرح آثار هانری تروایا و بررسی نکاتی که مورد علاقه و توجه خاص او در کتاب هایش است شاید نیازمند کتابی مفصل باشد و نویسنده این سطور به هیچ وجه ادعایی در این مورد ندارد که بتواند از عهده برآید اما چون ممکن است احیاناً عده یی از اهل کتاب با آثار او آشنایی نداشته باشند قصد این نوشته آن است که فقط اطلاعی اجمالی از نوشته های او- البته آن هم در حد فهم و توان گردآورنده- برای خواننده فراهم آورد تا چنانچه موضوعات کتاب های او را مطابق سلیقه خود برای انتخاب کتاب یافتند اقدام کنند.
آثار هانری تروایا که به فارسی ترجمه شده است ؛
۱) در زمینه بیوگرافی؛ تورگنیف، تولستوی، پوشکین، چخوف، کاترین کبیر، داستایوفسکی، راسپوتین، شب های سفید و روزهای خاکستری، ایوان مخوف
۲) در زمینه رمان؛ عنکبوت (که به خاطر آن جایزه گنکور را برد)، سرقت ادبی، سر به روی شانه ها، شقایق و برف
http://aftab.ir/images/article/break.gif غلامرضا طغیانی روزنامه اعتماد ( www.etemaad.ir (http://www.etemaad.ir) )