kamanabroo
24th November 2009, 05:14 PM
امام باقر (عليه السلام) و علم هيات
http://img.tebyan.net/big/1388/09/210168693061817813822054218167691864780.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/09/187101102174201614015513124419111681361999.jpg)
يکي از رشتههاي دانش که امام باقر(ع) پيرامون آن بهمناسبتهاي مختلف به ايراد حديث پرداخته، دانش فضا و علم هيات و نجوم است. خدايعالميان در سراسر قرآن ?? بار از نجوم و احکام و آثار آن آياتي نازل فرموده وامامان معصوم: آيات را تفسير، تاويل و بيان مصداق کردهاند. از جمله امامباقر(ع) ذيل (و علامات و بالنجم هم يهتدون). «آنان به وسيله ستاره راهمييابند»،(نحل: ??) فرمود: نجم عبارت است از ستاره «جدي» زيرا جدي ستارهاياست که از ميان نميرود [غروب نميکند] و بر پايه آن «قبله» بنا شده و به وسيلهآن اهل خشکي و دريا راهنمائي ميشوند[?].
شايان ذکر است که امام باقر(ع) در مدينه ميزيستهاند و بنا به قواعد هيات،قبله مدينه تقريبا به جانب جنوب است. و به سخن دقيقتر طبق جدول دانشمند بزرگ«عبدالرزاق بغائري» طول مدينه سي و نه درجه و پنجاه و نه دقيقه (??، ??)
فلکي، و طول مکه سي و نه درجه و پنجاه دقيقه (?? ، ??) فلکي است که اختلاف طولآنها تنها ? دقيقه فلکي برابر با ?? سي و شش ثانيه زماني و ساعتي است. و طبقجدول «سردار کابلي» نيز اختلاف طول و نصفالنهار مکه و مدينه ?? دقيقه فلکيبرابر با چهل(??) ثانيه زماني و ساعتي است (?). از اينرو ميبينيم با اين که درآن زمان وسائل سنجش دقيق وجود نداشته و مردم کوچه و بازار عرب نيز از آن علمبهره چنداني نداشتهاند، امام باقر(ع) در يک فرمول تقريبا فراگير قبله را برپايه «جدي» و دانستن اين ستاره دانسته و در توضيح آن افزوده استبه وسيله آناهل خشکي و دريا راهنممائي ميشوند، و اين نيست مگر اين که ستاره جدي (به ضم جيمو فتح دال) نزديک قطب شمال قرار دارد و تقريبا ثابت است، از اينرو ميتوان در شباز آن به عنوان شاخص استفاده کرد و در خشکي و دريا راه و مسير حرکت را جهتبخشيد.
نجم عبارت است از ستاره «جدي» زيرا جدي ستارهاياست که از ميان نميرود [غروب نميکند] و بر پايه آن «قبله» بنا شده و به وسيلهآن اهل خشکي و دريا راهنمائي ميشوند.
گفتني است: اين ستاره از ديرباز بر عرب شناخته شده بوده است لذا امام باقر(ع) توضيح نداد در چه نقطهاي از آسمان قرار دارد، راوي هم سوال نکرد، اما راهيابيبه وسيلهستارگان در قرآن مجيد نيز مورد اشاره قرار گرفته است. (هو الذي جعل لکمالنجوم لتشهدوا بها في ظلمات البر والبحر)(انعام: ??). که در اين ميان ستارهجدي از جايگاه ويژهاي برخوردار است جدي ستاره کوچکي است از مجموعه «دب اصغر» خرس کوچک، ملاقه کوچک، بناتالنعش صغري، جنب قطب حقيقي و تقريبا يک درجه(?)باقطب فاصله دارد، اين ستاره در هر شبانه روز يک دايره بسيار کوچک به قطر دودرجه(?) رسم ميکند بنابراين هر شبانهروز يک مرتبه با خط دايره نيمروز(نصفالنهار) و يک مرتبه با دايره و خط نيمشب (نصف الليل) هر شهر و ديار منطبق، وسپس از آن ميگذرد، جدي با اين که از جمله ثوابتبه شمار ميرود، از حرکت کنديبرخوردار و به قطب عالم درحال نزديک شدن است، چنان که در سال ???? ميلاديفاصلهاش از قطب عالم نزديک به نيم درجه(?/?) خواهد رسيد، و اين کمترين فاصله بينجدي و قطب عالم خواهد بود.
قطب عالم هم به نوبه خود ثابت نخواهد بود و با يک حرکت گردنايي پس از ????سال به ستاره «دارمين» خواهد رسيد (ستاره دارمين، ستاره اصلي صورت کيکاوس ودر. ميان کهکشان است، فاصلهاش از زمين ?? سال نوري و نور آن هفده برابر خورشيداست). اما فاصله ستاره قطبي (جدي) تا زمين ??? سال نوري و روشنائي آن ????برابر خورشيد و قطر آن يکصد برابر آفتاب است. درباره جدي اين گونه هم نوشتهاندکه فاصله آن ??? سال نوري (??× ??/??? کيلومتر)، جرم آن هشتبرابر خورشيد وروشنائي آن ???? برابر آفتاب است[?].
http://img.tebyan.net/big/1386/09/19719411322123082208235832511318421720111235.jpg
حرکت گردنايي(قهقرايي)
ستاره جدي از زمان امام باقر(ع) تا عصر حاضر و تا مدتطولاني آينده، همچنان به عنوان ستاره قطبي به شمار ميرود، ليکن در درازمدت ثابتنخواهد ماند، زيرا محور فرضي زمين (قطب) که اکنون نزديکي ستاره جدي را نشانميدهد، داراي حرکتي است که اين حرکت مانند حرکت دوم گردنا (فرفره کوچک چوبي کهکودکان به آن نخ بسته و با شدت حرکت داده و براي چرخش آزاد ميکنند) است و بهحرکت قهقرائي نيز شهرت دارد، قطب عالم مداري را طي ميکند که از ستاره جدي تاستاره «لورا» (چنگ) ميباشد، و طي اين دوره قوسي از ستاره جدي تا ستاره لورادر حدود ?? هزار سال، و قوسي از لورا تا جدي حدود ?? هزار سال طول ميکشد که برروي هم حدود ?? هزار سال (?????) سال ميشود، اگر يک دوره اين سال بزرگ را بر??? درجه تقسيم کنيم سهم هر درجه ????/?? سال خواهد بود، و اين همان حرکتي استکه در زمان قديم به اختلاف بين ?? تا هفتاد (??) سال بر يک درجه حساب ميکردند،اين دوره را ????? و يا ????? و يا ????? هزار سال هم به نگارش آوردهاند.اين حرکت نخست توسط «هيپارک» (ابرخس)، (زاده، ???، ق،م) کشف شد و در زماناو نقطه اعتدال بهاري در برج حمل برابر اول فروردين بوده است و از زمان اوتاکنون نقطه اعتدال بهاري با يک سير قهقرائي يک ساعت و ?? دقيقه تغيير مکانداده است (يعني تقريبا ?? درجه)[?].
تاويل
امام باقر(ع) بنا به تفسير ظاهر قرآن فرمود: مراد از نجم در آيه ?? سوره نحل ستاره جدي ميباشد، و از آنجا که قرآن مجيد، باطن، بلکه بطوني دارد،پيامبر و پيشوايان معصوم عليهم السلام فرمودهاند: مراد از نجم، رسول خدا(ص) و مقصود از «علامات»(نحل:??) پيشوايانطاهريناند.
امام باقر(ع) در حديثي ميفرمايد: نجم عبارت است از ما اهل بيت، چنان که امامصادق(ع) در تاويل آيه (فنظر نظره فيالنجوم فقال اني سقيم) ابراهيم به ستارهنظر افکند و فرمود: من بيمارم(صافات: ??) ميفرمايد: وقتي حضرت ابراهيم(ع) درنجوم نظر افکند در محاسبه خويش به اين نتيجه رسيد که چه مصائبي بر امام حسين(ع)وارد ميشود از اينرو فرمود: من بيمارم يعني از آنچه به حسين(ع) خواهد رسيد[?].
منبع: رساله امام باقر عليه السلام
تنظيم براي تبيان: سيد پيمان صابري
?] تفسر نورالثقلين، ذيل آيه ?? سوره نحل.
[?] معرفهالوقت و القبله، حضرت استاد حسن زاده مد ظله ص ??? و بعد، نشر جامعهمدرسين قم.
[?] شهمردان رازي، روضهالمنجمين، ص بيست و هفت و سي چهار، به کوشش جليل اخوانزنجاني، طهران، ????ه ق ، ????ش.
[?] تفسير نورالثقلين، ذيل صافات ? ???، و ذيل نحل ??
http://img.tebyan.net/big/1388/09/210168693061817813822054218167691864780.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img.tebyan.net/big/1388/09/187101102174201614015513124419111681361999.jpg)
يکي از رشتههاي دانش که امام باقر(ع) پيرامون آن بهمناسبتهاي مختلف به ايراد حديث پرداخته، دانش فضا و علم هيات و نجوم است. خدايعالميان در سراسر قرآن ?? بار از نجوم و احکام و آثار آن آياتي نازل فرموده وامامان معصوم: آيات را تفسير، تاويل و بيان مصداق کردهاند. از جمله امامباقر(ع) ذيل (و علامات و بالنجم هم يهتدون). «آنان به وسيله ستاره راهمييابند»،(نحل: ??) فرمود: نجم عبارت است از ستاره «جدي» زيرا جدي ستارهاياست که از ميان نميرود [غروب نميکند] و بر پايه آن «قبله» بنا شده و به وسيلهآن اهل خشکي و دريا راهنمائي ميشوند[?].
شايان ذکر است که امام باقر(ع) در مدينه ميزيستهاند و بنا به قواعد هيات،قبله مدينه تقريبا به جانب جنوب است. و به سخن دقيقتر طبق جدول دانشمند بزرگ«عبدالرزاق بغائري» طول مدينه سي و نه درجه و پنجاه و نه دقيقه (??، ??)
فلکي، و طول مکه سي و نه درجه و پنجاه دقيقه (?? ، ??) فلکي است که اختلاف طولآنها تنها ? دقيقه فلکي برابر با ?? سي و شش ثانيه زماني و ساعتي است. و طبقجدول «سردار کابلي» نيز اختلاف طول و نصفالنهار مکه و مدينه ?? دقيقه فلکيبرابر با چهل(??) ثانيه زماني و ساعتي است (?). از اينرو ميبينيم با اين که درآن زمان وسائل سنجش دقيق وجود نداشته و مردم کوچه و بازار عرب نيز از آن علمبهره چنداني نداشتهاند، امام باقر(ع) در يک فرمول تقريبا فراگير قبله را برپايه «جدي» و دانستن اين ستاره دانسته و در توضيح آن افزوده استبه وسيله آناهل خشکي و دريا راهنممائي ميشوند، و اين نيست مگر اين که ستاره جدي (به ضم جيمو فتح دال) نزديک قطب شمال قرار دارد و تقريبا ثابت است، از اينرو ميتوان در شباز آن به عنوان شاخص استفاده کرد و در خشکي و دريا راه و مسير حرکت را جهتبخشيد.
نجم عبارت است از ستاره «جدي» زيرا جدي ستارهاياست که از ميان نميرود [غروب نميکند] و بر پايه آن «قبله» بنا شده و به وسيلهآن اهل خشکي و دريا راهنمائي ميشوند.
گفتني است: اين ستاره از ديرباز بر عرب شناخته شده بوده است لذا امام باقر(ع) توضيح نداد در چه نقطهاي از آسمان قرار دارد، راوي هم سوال نکرد، اما راهيابيبه وسيلهستارگان در قرآن مجيد نيز مورد اشاره قرار گرفته است. (هو الذي جعل لکمالنجوم لتشهدوا بها في ظلمات البر والبحر)(انعام: ??). که در اين ميان ستارهجدي از جايگاه ويژهاي برخوردار است جدي ستاره کوچکي است از مجموعه «دب اصغر» خرس کوچک، ملاقه کوچک، بناتالنعش صغري، جنب قطب حقيقي و تقريبا يک درجه(?)باقطب فاصله دارد، اين ستاره در هر شبانه روز يک دايره بسيار کوچک به قطر دودرجه(?) رسم ميکند بنابراين هر شبانهروز يک مرتبه با خط دايره نيمروز(نصفالنهار) و يک مرتبه با دايره و خط نيمشب (نصف الليل) هر شهر و ديار منطبق، وسپس از آن ميگذرد، جدي با اين که از جمله ثوابتبه شمار ميرود، از حرکت کنديبرخوردار و به قطب عالم درحال نزديک شدن است، چنان که در سال ???? ميلاديفاصلهاش از قطب عالم نزديک به نيم درجه(?/?) خواهد رسيد، و اين کمترين فاصله بينجدي و قطب عالم خواهد بود.
قطب عالم هم به نوبه خود ثابت نخواهد بود و با يک حرکت گردنايي پس از ????سال به ستاره «دارمين» خواهد رسيد (ستاره دارمين، ستاره اصلي صورت کيکاوس ودر. ميان کهکشان است، فاصلهاش از زمين ?? سال نوري و نور آن هفده برابر خورشيداست). اما فاصله ستاره قطبي (جدي) تا زمين ??? سال نوري و روشنائي آن ????برابر خورشيد و قطر آن يکصد برابر آفتاب است. درباره جدي اين گونه هم نوشتهاندکه فاصله آن ??? سال نوري (??× ??/??? کيلومتر)، جرم آن هشتبرابر خورشيد وروشنائي آن ???? برابر آفتاب است[?].
http://img.tebyan.net/big/1386/09/19719411322123082208235832511318421720111235.jpg
حرکت گردنايي(قهقرايي)
ستاره جدي از زمان امام باقر(ع) تا عصر حاضر و تا مدتطولاني آينده، همچنان به عنوان ستاره قطبي به شمار ميرود، ليکن در درازمدت ثابتنخواهد ماند، زيرا محور فرضي زمين (قطب) که اکنون نزديکي ستاره جدي را نشانميدهد، داراي حرکتي است که اين حرکت مانند حرکت دوم گردنا (فرفره کوچک چوبي کهکودکان به آن نخ بسته و با شدت حرکت داده و براي چرخش آزاد ميکنند) است و بهحرکت قهقرائي نيز شهرت دارد، قطب عالم مداري را طي ميکند که از ستاره جدي تاستاره «لورا» (چنگ) ميباشد، و طي اين دوره قوسي از ستاره جدي تا ستاره لورادر حدود ?? هزار سال، و قوسي از لورا تا جدي حدود ?? هزار سال طول ميکشد که برروي هم حدود ?? هزار سال (?????) سال ميشود، اگر يک دوره اين سال بزرگ را بر??? درجه تقسيم کنيم سهم هر درجه ????/?? سال خواهد بود، و اين همان حرکتي استکه در زمان قديم به اختلاف بين ?? تا هفتاد (??) سال بر يک درجه حساب ميکردند،اين دوره را ????? و يا ????? و يا ????? هزار سال هم به نگارش آوردهاند.اين حرکت نخست توسط «هيپارک» (ابرخس)، (زاده، ???، ق،م) کشف شد و در زماناو نقطه اعتدال بهاري در برج حمل برابر اول فروردين بوده است و از زمان اوتاکنون نقطه اعتدال بهاري با يک سير قهقرائي يک ساعت و ?? دقيقه تغيير مکانداده است (يعني تقريبا ?? درجه)[?].
تاويل
امام باقر(ع) بنا به تفسير ظاهر قرآن فرمود: مراد از نجم در آيه ?? سوره نحل ستاره جدي ميباشد، و از آنجا که قرآن مجيد، باطن، بلکه بطوني دارد،پيامبر و پيشوايان معصوم عليهم السلام فرمودهاند: مراد از نجم، رسول خدا(ص) و مقصود از «علامات»(نحل:??) پيشوايانطاهريناند.
امام باقر(ع) در حديثي ميفرمايد: نجم عبارت است از ما اهل بيت، چنان که امامصادق(ع) در تاويل آيه (فنظر نظره فيالنجوم فقال اني سقيم) ابراهيم به ستارهنظر افکند و فرمود: من بيمارم(صافات: ??) ميفرمايد: وقتي حضرت ابراهيم(ع) درنجوم نظر افکند در محاسبه خويش به اين نتيجه رسيد که چه مصائبي بر امام حسين(ع)وارد ميشود از اينرو فرمود: من بيمارم يعني از آنچه به حسين(ع) خواهد رسيد[?].
منبع: رساله امام باقر عليه السلام
تنظيم براي تبيان: سيد پيمان صابري
?] تفسر نورالثقلين، ذيل آيه ?? سوره نحل.
[?] معرفهالوقت و القبله، حضرت استاد حسن زاده مد ظله ص ??? و بعد، نشر جامعهمدرسين قم.
[?] شهمردان رازي، روضهالمنجمين، ص بيست و هفت و سي چهار، به کوشش جليل اخوانزنجاني، طهران، ????ه ق ، ????ش.
[?] تفسير نورالثقلين، ذيل صافات ? ???، و ذيل نحل ??