Victor007
17th November 2009, 12:59 PM
بيش از 20 سال پيش بود که "علي حاتمي" نيز با ساخت فيلم "دلشدگان" ، اين سفر تاريخي را به صور خيال کشاند، تا "صدا" در "قاب تصوير" نيز جاودانه شود.
ضبط صداي هنرمندان ايراني در دو سفر مختلف انجام شد که نخستين آنها در سال 1288 شمسي سفر به لندن و دومين در سال 1291 به تفليس بود.
در سفر نخست که شش ماه طول کشيد، درويش خان ، حبيب شهردار، سيد حسين طاهرزاده، رضا قلي‌خان، حسين هنگ‌آفرين، باقرخان رامشگر و اکبرخان فلوتي، از راه روسيه به لندن رفتند و همراه با نوازندگاني که از ديگر کشورها آمده بودند در جشن کارخانه هنر مستر زويس صفحاتي از جمله تار سولوي درويش را که بيداد همايون بود ،ضبط کردند.
تکميل و تکثير اين صفحات هشت ماه طول کشيد و هشت ماه پس از اتمام اين سفر، اولين صفحه ها به ايران رسيد.
در سفر دوم طاهرزاده، باقرخان ، درويش خان ، اقبال السلطنه و عبدالله دوامي به تفليس رفتند و صفحاتي پر کردند که به دليل مصادف شدن با جنگ جهاني اول تعدادي از صفحات به تهران نرسيد.
در هر دو سفر سيد حسين طاهر زاده خواند و در سفر نخست ، رضا قلي خان نوروزي تصنيف ها را ساخت و ضرب گرفت ؛ باقر خان رامشگر کمانچه نواخت، درويش خان با تار گروه را همراهي کرد و ميرهمايون شهردار "پيانو" را با رديف آواز ايراني آشتي داد.
در کتاب تاريخ تحول ضبط موسيقي در ايران درباره ضبط صدا آمده است که نخستين بار اين ناصرالدين شاه بود که در سفر به لندن دستگاه فنوگراف را ديد و از آن خوشش آمد ، اما از اوايل دوره مظفرالدين شاه بود که تعداد محدودي فونوگراف وارد ايران شد و برخي از درباريان به آن علاقه نشان داده و مشغول ضبط صدا و موسيقي به سليقه خودشان شدند که کاملا جنبه سرگرمي داشت.
فونوگراف دستگاه کاملي نبود، چرا که استوانه ضبط صدا قابل تکثير نبود و کيفيت صداي مناسبي هم نداشت. 10 سال بعد در سال 1887 " گرامافون" اختراع شد که در آن صفحه جايگزين استوانه شد که قابليت نه تنها ضبط ، که تکثير صدا را مي داد، و اين مشوق بزرگ براي ضبط جدي صداي بزرگان هنر ايران بود.
البته تکثير صفحات و ضبط فني و حرفه اي آنها نياز به دستگاه هاي ويژه و استوديو داشت که در ايران وجود نداشت و همين شد که براي جاودانگي صدا، هنرمندان موسيقي ايران ، رنج سفر و مشکلات بيشمار آن را به جان بخرند.
اين ميل همزمان شد با طرح شرکت " هيز ماسترزويس" براي آنکه به بهانه جشن کارخانه هاي خود، به تجاري شدن حرفه موسيقي کمک کند. اين شرکت به بازرگاني ايراني پيشنهاد داد که در تهران با موسيقيدانان مشهور براي پر کردن صفحه مذاکره کند و گروهي را با خود به لندن بياورد تا صفحه‌هايي از موسيقي ايران تهيه شود.
به اين ترتيب بود که سفر اول براي جاودانه ساختن موسيقي ايراني به لندن انجام شد، سه سال بعد، چهره هاي اصلي موسيقي ايران براي اقدامي دوباره براي ضبط و تکثير موسيقي ايراني به تفليس سفر کردند.
سفر دوم از بابت ديگري نيز داراي اهميت است چرا که طي اقامت در تفليس ، گروه طي دو شب در سالن تئاتر اين شهر کنسرت داد.
صفحاتي که در اين سفر پر شد بر اثر وقوع جنگ جهاني اول به ايران نيامد، فقط دو نمونه از اين صفحات هم اکنون موجود است ، که يکي از آن دو آواز دشتي است که طاهرزاده همراه با تار درويش خوانده است و ديگري تصنيف "کار و عمل" در مايه ماهور است که ميرزا سيد احمدخان خوانده است.
هر چند هم اکنون دسترسي به انواع موسيقي بسيار ساده است ، اما از پس اين دو سفر تاريخي که حرکتي را آغاز کرد و به ضبط و تکثير صفحات اوليه موسيقي در دهه هاي اول ، دوم و سوم قرن حاضر شمسي ضبط شده، طراوتي دارد، که هنوز تازه و ماندگار است.
ضبط صداي هنرمندان ايراني در دو سفر مختلف انجام شد که نخستين آنها در سال 1288 شمسي سفر به لندن و دومين در سال 1291 به تفليس بود.
در سفر نخست که شش ماه طول کشيد، درويش خان ، حبيب شهردار، سيد حسين طاهرزاده، رضا قلي‌خان، حسين هنگ‌آفرين، باقرخان رامشگر و اکبرخان فلوتي، از راه روسيه به لندن رفتند و همراه با نوازندگاني که از ديگر کشورها آمده بودند در جشن کارخانه هنر مستر زويس صفحاتي از جمله تار سولوي درويش را که بيداد همايون بود ،ضبط کردند.
تکميل و تکثير اين صفحات هشت ماه طول کشيد و هشت ماه پس از اتمام اين سفر، اولين صفحه ها به ايران رسيد.
در سفر دوم طاهرزاده، باقرخان ، درويش خان ، اقبال السلطنه و عبدالله دوامي به تفليس رفتند و صفحاتي پر کردند که به دليل مصادف شدن با جنگ جهاني اول تعدادي از صفحات به تهران نرسيد.
در هر دو سفر سيد حسين طاهر زاده خواند و در سفر نخست ، رضا قلي خان نوروزي تصنيف ها را ساخت و ضرب گرفت ؛ باقر خان رامشگر کمانچه نواخت، درويش خان با تار گروه را همراهي کرد و ميرهمايون شهردار "پيانو" را با رديف آواز ايراني آشتي داد.
در کتاب تاريخ تحول ضبط موسيقي در ايران درباره ضبط صدا آمده است که نخستين بار اين ناصرالدين شاه بود که در سفر به لندن دستگاه فنوگراف را ديد و از آن خوشش آمد ، اما از اوايل دوره مظفرالدين شاه بود که تعداد محدودي فونوگراف وارد ايران شد و برخي از درباريان به آن علاقه نشان داده و مشغول ضبط صدا و موسيقي به سليقه خودشان شدند که کاملا جنبه سرگرمي داشت.
فونوگراف دستگاه کاملي نبود، چرا که استوانه ضبط صدا قابل تکثير نبود و کيفيت صداي مناسبي هم نداشت. 10 سال بعد در سال 1887 " گرامافون" اختراع شد که در آن صفحه جايگزين استوانه شد که قابليت نه تنها ضبط ، که تکثير صدا را مي داد، و اين مشوق بزرگ براي ضبط جدي صداي بزرگان هنر ايران بود.
البته تکثير صفحات و ضبط فني و حرفه اي آنها نياز به دستگاه هاي ويژه و استوديو داشت که در ايران وجود نداشت و همين شد که براي جاودانگي صدا، هنرمندان موسيقي ايران ، رنج سفر و مشکلات بيشمار آن را به جان بخرند.
اين ميل همزمان شد با طرح شرکت " هيز ماسترزويس" براي آنکه به بهانه جشن کارخانه هاي خود، به تجاري شدن حرفه موسيقي کمک کند. اين شرکت به بازرگاني ايراني پيشنهاد داد که در تهران با موسيقيدانان مشهور براي پر کردن صفحه مذاکره کند و گروهي را با خود به لندن بياورد تا صفحه‌هايي از موسيقي ايران تهيه شود.
به اين ترتيب بود که سفر اول براي جاودانه ساختن موسيقي ايراني به لندن انجام شد، سه سال بعد، چهره هاي اصلي موسيقي ايران براي اقدامي دوباره براي ضبط و تکثير موسيقي ايراني به تفليس سفر کردند.
سفر دوم از بابت ديگري نيز داراي اهميت است چرا که طي اقامت در تفليس ، گروه طي دو شب در سالن تئاتر اين شهر کنسرت داد.
صفحاتي که در اين سفر پر شد بر اثر وقوع جنگ جهاني اول به ايران نيامد، فقط دو نمونه از اين صفحات هم اکنون موجود است ، که يکي از آن دو آواز دشتي است که طاهرزاده همراه با تار درويش خوانده است و ديگري تصنيف "کار و عمل" در مايه ماهور است که ميرزا سيد احمدخان خوانده است.
هر چند هم اکنون دسترسي به انواع موسيقي بسيار ساده است ، اما از پس اين دو سفر تاريخي که حرکتي را آغاز کرد و به ضبط و تکثير صفحات اوليه موسيقي در دهه هاي اول ، دوم و سوم قرن حاضر شمسي ضبط شده، طراوتي دارد، که هنوز تازه و ماندگار است.