nafise sadeghi
29th September 2008, 07:25 AM
دكتر فرين ميزانيان
معمولا سرطان‌هاي دهان در ابتدا به صورت زخم ظاهر مي‌شوند. در شهري به بزرگي بدن ما، دهان يكي از خيابانهاي بسيار پررفت و آمد محسوب مي‌شود. در بدن ما خيابانهاي ديگري مثل رگ‌ها، رودهها و.. وجود دارند كه آنها هم بسيار پرتردد و ترافيك هستند. اما فرق دهان با اين‌گونه خيابانهاي بدن اين است كه معمولا آنچه در رگ‌ها، رودهها و... تردد مي‌كنند، پديده‌هاي ثابتي مثل خون و يا غذا با قوام و دوام مشخص و ثابتي هستند، اما دهان كانالي است كه روزانه پذيراي انواع و اقسام خوراكي‌ها با دماها و مزه‌هاي متفاوت و نيز مواد غير خوراكي مثل مسواك، نخ دندان و نيز وسايلي مثل آلات موسيقي، قاشق و چنگال و ني وخداي ناكرده چاقو و نيز چيزهاي عجيب و غريبي مثل ميخ و سيخ و... است.
(http://www.mydocument.ir/main/index.php?article=842&type=print-article)
طبيعي است كه مانند تمام خيابانهاي پررفت‌وآمد كه اگر به آنها رسيدگي نشود، آسفالت درست و حسابي براي آنها باقي نمي‌ماند، دهان هم كه انواع و اقسام محرك‌هاي فيزيكي و شيميايي به آن وارد مي‌شود، اگر خوب رسيدگي نشود، دائما زخم‌هاي گوناگوني پيدا مي‌كند كه بايد با توجه و دقت خاص به آنها، از وقوع زخم‌ها در دهان پيشگيري شود. اگر زخمي در دهان اتفاق افتاد، بايد به سرعت براي درمان، ترميم و بررسي علت آن اقدام شود. زخم به از بين رفتن يا خراشيده شدن قسمتي از مخاط دهان گفته مي‌شود. اين پرسش و پاسخ‌ها راهنمايي براي تشخيص و بررسي علت و درمان زخم‌هاي دهاني است:
علت‌هاي شايع ايجاد زخم‌ها در دهان چيست؟
شايع‌ترين علت زخم‌هاي دهاني، صدمه‌هاي فيزيكي است. خيلي به سادگي، گاز گرفتن گونه يا زبان و لب در هنگام غذا خوردن، تيزي يك دندان، ضربه ناشي از مسواك زدن محكم و يا دندان‌هاي مصنوعي كه در دهان لق مي‌خورند، مي‌توانند بافت دهان را زخم كنند. اين "زخم‌ها به زخم‌هاي ناشي از ضربه" معروف‌اند. عوامل ديگري نيز ممكن است در دهان زخم ايجاد كنند مثلا سوختگي ناشي از غذاي داغ، زخم‌هاي ناشي از برفك‌هاي دهاني، تبخال‌هاي دهاني (داخل دهان)، عكس‌العمل به بعضي داروها مثل داروهاي شيمي درماني، سيفيليس، ايدز، ديابت و يا سرطان. اما اگر در دهان خود زخم‌هاي زيادي داريد كه مرتبا خوب مي‌شوند و دوباره عود مي‌كنند، به "آفت" فكر كنيد.
علامت آفت چيست؟
آفت بيماري شايعي است كه به صورت عود كننده در دهان ايجاد مي‌شوند. در واقع آفت بسيار شايع تراز آن چيزي است كه حدس را هم بتوانيد بزنيد. يك پنجم افراد بالغ به آفت دچار مي‌شوند. زبان، كف دهان و لثه‌ها ممكن است دچار آفت شود. زخم‌هاي آفتي معمولا دايره‌اي شكل هستند كه كف آنها سفيد رنگ و لبه زخم نامنظم است. ممكن است چند آفت در كنار هم قرار بگيرند و به صورت خوشه‌اي ديده شوند. آفت‌هاي كوچك معمولا در سه تا شش روز برطرف مي‌شوند اما آفت‌هاي بزرگ ممكن است حتي تا 10 هفته در دهان باقي بمانند. اگر آفتي در كنار لوزه‌ها و حلق قرار بگيرد، خوردن و بلعيدن را بسيار مشكل و دردناك مي‌كند. دليل خاصي براي ايجاد آفت يافته نشده است اما تغييرات هورموني و استرس ممكن است زمينه را براي ايجاد آفت فراهم كنند.
زخم‌هاي دهاني چگونه درمان مي‌شوند؟
براي درمان يك زخم دهاني بايد علت آن را بدانيم. بعضي وقت‌ها درمان بسيار ساده و در حد رفع تيزي يك دندان يا پركردگي و يا ترميم دندان مصنوعي است اما اگر علت زخم‌ها شناخته شده نباشد، درمان آن نيز مشكل‌تر خواهد شد. مثلا آفت درمان‌پذير نيست اما براي كم كردن سوزش آن مي‌توان از دهانشويه‌ها و پمادهاي بي‌حس كننده استفاده كرد.
مدتي است كه در دهانم زخم وجود دارد. چه بايد بكنم؟
اگر زخمي بيش از دو هفته در دهان بماند و بهبود پيدا نكند حتما بايد درباره آن با دندانپزشك يا پزشك خود مشورت كنيد. دندانپزشك ممكن است راه‌هايي را براي درمان آن پيشنهاد كند و در صورتي كه زخم خوب نشد به اقدامات احتياطي بيشتري مثل انجام بيوپسي، قسمت‌هاي خوني و ارجاع به متخصص نياز است. زخم‌هايي را كه بيش از دو تا سه هفته در دهان شما وجود دارند و خوب نشد‌ه‌اند، سرسري نگيريد. ممكن است عوامل مختلفي در ايجاد آن موثر باشد كه يكي از آنها سرطان‌هاي دهان است. بنابراين حتما جريان را پيگيري كنيد. بسياري از زخم‌هاي عود كننده دهان نيز ممكن است نشانگر مشكلات عمومي بدن مثل بيماري‌هاي خاص و يا كمبود ويتامين‌ها باشند. كم‌خوني‌ها و مشكلات گوارشي هم ممكن است علت ايجاد زخم‌هاي دهاني باشند.
آيا سرطان مي‌تواند در دهان زخم ايجاد كند؟
معمولا سرطان‌هاي دهان در ابتدا به صورت زخم ظاهر مي‌شوند. البته ضايعه‌هاي ديگري مثل لكه‌هاي پايدار قرمز، سفيد و يا مخلوطي از اينها و يا برجستگي‌ها و .... هم ممكن است به عنوان ضايعه‌هاي پيش سرطاني مطرح شوند. اما زخم‌هاي دهاني از شايع‌ترين علايم اوليه سرطان دهان هستند. البته نگران نشويد و هر زخمي را در دهانتان به عنوان عامل ابتلا به سرطان ندانيد. اما دقت كنيد اگر زخمي بدون وجود علتي آشكار (مثل يك دندان يا پركردگي تيز يا....) مدت طولاني در دهان باقي بماند ممكن است شروعي براي سرطان دهان باشد. اين زخم‌ها هر چه زودتر درمان شوند احتمال تبديل آنها به سرطان كمتر مي‌شود. پس لطفا در مورد آنها با دندانپزشك خودتان مشورت كنيد. زخم‌هاي پيش سرطاني معمولا روي سطوح مختلف زبان مثل سطح پشتي، كناري يا زيرين اتفاق مي‌افتند اما به ندرت ممكن است كه زخم‌هاي پيش سرطاني در مناطق ديگر دهان هم يافت شوند. سيگار كشيدن و مصرف الكل زمينه را براي ابتلاي سرطان دهان فراهم مي‌كند. كساني كه هم سيگار و هم الكل را به مقدار زياد مصرف مي‌كنند، استعداد بسيار زيادي براي ابتلا به سرطان دهان دارند.
چگونه مي‌توانيم يك زخم ناشي از ضربه را بشناسيم؟
زخم‌هاي ناشي از ضربه معمولا در كنار يا نزديكي عامل ايجاد كننده ضربه ديده مي‌شوند و تا وقتي كه عامل ايجاد كننده زخم از بين نرود، زخم در سر جاي خود باقي مي‌ماند.
< جلوگیری دهانمان در زخم ایجاد از توانیم می>
* لااقل روزي دو بار دندان‌هايتان را مسواك بزنيد.
* مرتب نخ دندان بكشيد.
* مرتب به دندانپزشكي برويد.
* به آرامي مسواك بزنيد و مراقب باشيد مسواك دهان شما را زخم نكند.
* رژيم غذايي خود را در حالت تعادل نگه داريد. از غذاهاي پر از ويتامين و ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه و نان‌هاي سبوس‌دار و گوشت و شير به مقدار كافي استفاده كنيد.
* از خوردن غذاهاي بسيار تند، ادويه‌دار و بسيار ترش پرهيز كنيد.
* وضعيت سلامت عمومي بدن خود را بررسي كنيد و مطمئن شويد كه به بيماري‌هايي مثل ديابت و يا التهاب رودهها دچار نيستيد چون اين بيماري‌ها زمينه را براي ايجاد زخم‌هاي دهاني فراهم مي‌كند.
* اگر پركردگي نامناسب و يا دندان مصنوعي مشكل‌داري در دهان داريد كه مرتب دهان شما را زخم مي‌كند براي ترميم هر چه سريع‌تر آن اقدام كنيد. مزمن شدن زخم‌هاي دهاني خطرناك است.
* مرتب دهان خود را معاينه كنيد و تمام بافت دهان خصوصا سطح‌هاي مختلف زبان اعم از پشت و كنار زبان و كف دهان را به خوبي معاينه كنيد. بعضي از اوقات ممكن است زخم‌هاي طولاني مدتي در دهان شما وجود داشته باشند بدون آنكه علامتي ايجاد كنند
معمولا سرطان‌هاي دهان در ابتدا به صورت زخم ظاهر مي‌شوند. در شهري به بزرگي بدن ما، دهان يكي از خيابانهاي بسيار پررفت و آمد محسوب مي‌شود. در بدن ما خيابانهاي ديگري مثل رگ‌ها، رودهها و.. وجود دارند كه آنها هم بسيار پرتردد و ترافيك هستند. اما فرق دهان با اين‌گونه خيابانهاي بدن اين است كه معمولا آنچه در رگ‌ها، رودهها و... تردد مي‌كنند، پديده‌هاي ثابتي مثل خون و يا غذا با قوام و دوام مشخص و ثابتي هستند، اما دهان كانالي است كه روزانه پذيراي انواع و اقسام خوراكي‌ها با دماها و مزه‌هاي متفاوت و نيز مواد غير خوراكي مثل مسواك، نخ دندان و نيز وسايلي مثل آلات موسيقي، قاشق و چنگال و ني وخداي ناكرده چاقو و نيز چيزهاي عجيب و غريبي مثل ميخ و سيخ و... است.
(http://www.mydocument.ir/main/index.php?article=842&type=print-article)
طبيعي است كه مانند تمام خيابانهاي پررفت‌وآمد كه اگر به آنها رسيدگي نشود، آسفالت درست و حسابي براي آنها باقي نمي‌ماند، دهان هم كه انواع و اقسام محرك‌هاي فيزيكي و شيميايي به آن وارد مي‌شود، اگر خوب رسيدگي نشود، دائما زخم‌هاي گوناگوني پيدا مي‌كند كه بايد با توجه و دقت خاص به آنها، از وقوع زخم‌ها در دهان پيشگيري شود. اگر زخمي در دهان اتفاق افتاد، بايد به سرعت براي درمان، ترميم و بررسي علت آن اقدام شود. زخم به از بين رفتن يا خراشيده شدن قسمتي از مخاط دهان گفته مي‌شود. اين پرسش و پاسخ‌ها راهنمايي براي تشخيص و بررسي علت و درمان زخم‌هاي دهاني است:
علت‌هاي شايع ايجاد زخم‌ها در دهان چيست؟
شايع‌ترين علت زخم‌هاي دهاني، صدمه‌هاي فيزيكي است. خيلي به سادگي، گاز گرفتن گونه يا زبان و لب در هنگام غذا خوردن، تيزي يك دندان، ضربه ناشي از مسواك زدن محكم و يا دندان‌هاي مصنوعي كه در دهان لق مي‌خورند، مي‌توانند بافت دهان را زخم كنند. اين "زخم‌ها به زخم‌هاي ناشي از ضربه" معروف‌اند. عوامل ديگري نيز ممكن است در دهان زخم ايجاد كنند مثلا سوختگي ناشي از غذاي داغ، زخم‌هاي ناشي از برفك‌هاي دهاني، تبخال‌هاي دهاني (داخل دهان)، عكس‌العمل به بعضي داروها مثل داروهاي شيمي درماني، سيفيليس، ايدز، ديابت و يا سرطان. اما اگر در دهان خود زخم‌هاي زيادي داريد كه مرتبا خوب مي‌شوند و دوباره عود مي‌كنند، به "آفت" فكر كنيد.
علامت آفت چيست؟
آفت بيماري شايعي است كه به صورت عود كننده در دهان ايجاد مي‌شوند. در واقع آفت بسيار شايع تراز آن چيزي است كه حدس را هم بتوانيد بزنيد. يك پنجم افراد بالغ به آفت دچار مي‌شوند. زبان، كف دهان و لثه‌ها ممكن است دچار آفت شود. زخم‌هاي آفتي معمولا دايره‌اي شكل هستند كه كف آنها سفيد رنگ و لبه زخم نامنظم است. ممكن است چند آفت در كنار هم قرار بگيرند و به صورت خوشه‌اي ديده شوند. آفت‌هاي كوچك معمولا در سه تا شش روز برطرف مي‌شوند اما آفت‌هاي بزرگ ممكن است حتي تا 10 هفته در دهان باقي بمانند. اگر آفتي در كنار لوزه‌ها و حلق قرار بگيرد، خوردن و بلعيدن را بسيار مشكل و دردناك مي‌كند. دليل خاصي براي ايجاد آفت يافته نشده است اما تغييرات هورموني و استرس ممكن است زمينه را براي ايجاد آفت فراهم كنند.
زخم‌هاي دهاني چگونه درمان مي‌شوند؟
براي درمان يك زخم دهاني بايد علت آن را بدانيم. بعضي وقت‌ها درمان بسيار ساده و در حد رفع تيزي يك دندان يا پركردگي و يا ترميم دندان مصنوعي است اما اگر علت زخم‌ها شناخته شده نباشد، درمان آن نيز مشكل‌تر خواهد شد. مثلا آفت درمان‌پذير نيست اما براي كم كردن سوزش آن مي‌توان از دهانشويه‌ها و پمادهاي بي‌حس كننده استفاده كرد.
مدتي است كه در دهانم زخم وجود دارد. چه بايد بكنم؟
اگر زخمي بيش از دو هفته در دهان بماند و بهبود پيدا نكند حتما بايد درباره آن با دندانپزشك يا پزشك خود مشورت كنيد. دندانپزشك ممكن است راه‌هايي را براي درمان آن پيشنهاد كند و در صورتي كه زخم خوب نشد به اقدامات احتياطي بيشتري مثل انجام بيوپسي، قسمت‌هاي خوني و ارجاع به متخصص نياز است. زخم‌هايي را كه بيش از دو تا سه هفته در دهان شما وجود دارند و خوب نشد‌ه‌اند، سرسري نگيريد. ممكن است عوامل مختلفي در ايجاد آن موثر باشد كه يكي از آنها سرطان‌هاي دهان است. بنابراين حتما جريان را پيگيري كنيد. بسياري از زخم‌هاي عود كننده دهان نيز ممكن است نشانگر مشكلات عمومي بدن مثل بيماري‌هاي خاص و يا كمبود ويتامين‌ها باشند. كم‌خوني‌ها و مشكلات گوارشي هم ممكن است علت ايجاد زخم‌هاي دهاني باشند.
آيا سرطان مي‌تواند در دهان زخم ايجاد كند؟
معمولا سرطان‌هاي دهان در ابتدا به صورت زخم ظاهر مي‌شوند. البته ضايعه‌هاي ديگري مثل لكه‌هاي پايدار قرمز، سفيد و يا مخلوطي از اينها و يا برجستگي‌ها و .... هم ممكن است به عنوان ضايعه‌هاي پيش سرطاني مطرح شوند. اما زخم‌هاي دهاني از شايع‌ترين علايم اوليه سرطان دهان هستند. البته نگران نشويد و هر زخمي را در دهانتان به عنوان عامل ابتلا به سرطان ندانيد. اما دقت كنيد اگر زخمي بدون وجود علتي آشكار (مثل يك دندان يا پركردگي تيز يا....) مدت طولاني در دهان باقي بماند ممكن است شروعي براي سرطان دهان باشد. اين زخم‌ها هر چه زودتر درمان شوند احتمال تبديل آنها به سرطان كمتر مي‌شود. پس لطفا در مورد آنها با دندانپزشك خودتان مشورت كنيد. زخم‌هاي پيش سرطاني معمولا روي سطوح مختلف زبان مثل سطح پشتي، كناري يا زيرين اتفاق مي‌افتند اما به ندرت ممكن است كه زخم‌هاي پيش سرطاني در مناطق ديگر دهان هم يافت شوند. سيگار كشيدن و مصرف الكل زمينه را براي ابتلاي سرطان دهان فراهم مي‌كند. كساني كه هم سيگار و هم الكل را به مقدار زياد مصرف مي‌كنند، استعداد بسيار زيادي براي ابتلا به سرطان دهان دارند.
چگونه مي‌توانيم يك زخم ناشي از ضربه را بشناسيم؟
زخم‌هاي ناشي از ضربه معمولا در كنار يا نزديكي عامل ايجاد كننده ضربه ديده مي‌شوند و تا وقتي كه عامل ايجاد كننده زخم از بين نرود، زخم در سر جاي خود باقي مي‌ماند.
< جلوگیری دهانمان در زخم ایجاد از توانیم می>
* لااقل روزي دو بار دندان‌هايتان را مسواك بزنيد.
* مرتب نخ دندان بكشيد.
* مرتب به دندانپزشكي برويد.
* به آرامي مسواك بزنيد و مراقب باشيد مسواك دهان شما را زخم نكند.
* رژيم غذايي خود را در حالت تعادل نگه داريد. از غذاهاي پر از ويتامين و ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه و نان‌هاي سبوس‌دار و گوشت و شير به مقدار كافي استفاده كنيد.
* از خوردن غذاهاي بسيار تند، ادويه‌دار و بسيار ترش پرهيز كنيد.
* وضعيت سلامت عمومي بدن خود را بررسي كنيد و مطمئن شويد كه به بيماري‌هايي مثل ديابت و يا التهاب رودهها دچار نيستيد چون اين بيماري‌ها زمينه را براي ايجاد زخم‌هاي دهاني فراهم مي‌كند.
* اگر پركردگي نامناسب و يا دندان مصنوعي مشكل‌داري در دهان داريد كه مرتب دهان شما را زخم مي‌كند براي ترميم هر چه سريع‌تر آن اقدام كنيد. مزمن شدن زخم‌هاي دهاني خطرناك است.
* مرتب دهان خود را معاينه كنيد و تمام بافت دهان خصوصا سطح‌هاي مختلف زبان اعم از پشت و كنار زبان و كف دهان را به خوبي معاينه كنيد. بعضي از اوقات ممكن است زخم‌هاي طولاني مدتي در دهان شما وجود داشته باشند بدون آنكه علامتي ايجاد كنند