سر خوشي دويدن

[nafise sadeghi]

بسیاری از دوندگان فرصت تجربه کردن یک حالتی از سرخوشی را در هنگام دویدن داشته اند.اگر چه احساس واقعی را که آنها حس می‌کنند از فردی به فرد دیگر متفاوت است، حس مشترکی بین همه افراد وجود دارد که با اصطلاح سرخوشی یا نئشگی دویدن در ارتباط است. هنگامی که از افراد در مورد سرخوشی دویدن پرسیده می‌شود، آنها معمولا چنین جواب می دهند که آن یک حالت خوشایندی است که دونده ممکن است بعد از طی مسافتی معین احساس کند. هر چند این موضوع در حقیقت ممکن است فقط برای دونده ها صدق نکند. اسکی بازان ، موج سواران ، بازیکنان فوتبال و کشتی گیران اغلب این حس سرخوشی را تجربه می‌کنند، یا لحظاتی که آنها احساس می‌کنند با حداکثر پتانسیل خودشان فعالیت میکنند و خود را در اوج دنیا می بینند. دوندگان تنها گروه ورزشکاران نیستند که احساسات عاطفی شدید را تجربه کرده اند. آنچه در این احساس وجود دارد ، جای سئوال بسیاری را دارد. تعریف کلمه سرخوشی یا نئشگی حتی اگر چنین حالتی وجود داشته باشد، آسان نیست.


بعضی از افراد سرخوشی دویدن را به احساسی " شخصی تر" ارتباط می دهند. در این هنگام جسم و ذهن هر دو به شدت تحریک شده و بنظر می‌رسد که احساس فرد را بر می انگیزد. بعضی از افراد به این سئوال که "سرخوشی دویدن چیست؟" چنین پاسخ می دهند که هنگامی که محرک محیطی اطراف شما کاملاً مناسب است و شما احساس خوبی دارید در حقیقت نوعی سرخوشی به شما دست می‌دهد. ما نباید حقیقتی را که شامل بخش جسمانی و فیزیولوژیکی در علل احساس سرخوشی دویدن می‌باشد ، چشم پوشی کنیم. در طول زمان سرخوشی دویدن بسیار مورد بحث قرار گرفته است و هنوز تعریف جامعی از اینکه آن چیست و یا حتی وجود دارد ، ارائه نشده است. با نگاهی به تجربیات شخصی و دلایل جسمانی ، انسان می‌تواند چنین نتیجه گیری کند که سرخوشی دویدن حالتی از سرحالی است که به وسیله محرک محیطی اطراف دونده و جنبه‌های زیستی فشار حاصل از دویدن بوجود می‌آید. بدیهی ترین جنبه ها در رابطه با سرخوشی دویدن ، جنبه‌های زیستی و روانشناسی می‌باشد که می‌توان به آن ارتباط داد. هنگامی که بدن تحت فشار می‌باشد، ذهن نیز بر طبق آن تحت تاثیر قرار می‌گیرد. به این علت است که معمولا اندروفین با سرخوشی دویدن ارتباط پیدا می‌کند. اندروفین گروهی از پروتئین های آرامش بخش با خاصیت ضد درد می‌باشد که بطور طبیعی در مغز یافت می‌شود. کلمه "اندروفین" از کلمه درون زاد می‌آید، به معنی" تولید شده در بدن" و مورفین ماده شیمیایی است که مشتق شده از افیون که برای ذهن نشاط آور بوده و درد را کاهش می‌دهد . اندروفین به نوبه خود انتقال دهنده عصبی است که از نقطه نظر شیمیایی شبیه مورفین می‌باشد . اینچنین تفهیم می‌شود که مغز به مورفین واکنش نشان می‌دهد و گیرنده‌های مورفین در مغز وجود دارد. دانستن این موضوع که سلولهای بدن گیرنده‌هایی برای این دارو دارند ، معلوم می‌شود که بدن مورفین خود را همانند دیگر مواد تولید می‌کند.
مطالعه روی ورزشکاران چنین نتیجه داده است که میزان اندروفین با تمرین افزایش می‌یابد. احتمال اینکه سطوح بالای اندروفین ممکن است تغییرات روحی را که در طول دویدن به ویژه در سرخوشی ناشی از نئشگی دویدن و مقاومت افزایش یافته نسبت به درد در طول تمرین را توجیه می‌کند جالب توجه است. درد را می توان بعنوان تجربه پیچیده ای که شامل واکنش بدنی نسبت به یک محرک مضر همراه با یک پاسخ عاطفی به یک رویداد تعریف کرد. از جهتی دیگر، درد یک مکانیزم هشدار دهندهای است که کمک می‌کند تا بدن در مقابل محرکهای خطرناک از خودش دفاع کند. هنگامی که فرد می‌دود بدنش تحت فشار قرار می‌گیرد. در همین زمان استرس و درد شروع می‌شود که باعث افزایش میزان اندروفین در مغز می‌شود. آستانه شروع درد انسان مستقیما پس از تمرینهایی از قبیل دویدن در مسافتهای طولانی افزایش می‌یابد. با افزایش سطوح اندروفین تغییر روحیه حاصل می‌شود. هر چند تغییرات روحیه همیشه مثبت نمی‌باشد و گاهی بعضی از دونده ها با افزایش اندروفین تغییرات منفی در روحیه خودشان تجربه کرده‌اند. اغلب افزایش اندروفین تولید شده مغز زمانی اتفاق می‌افتد که بدن تحت فشار است ، مانند هنگام دویدن در مسافتی طولانی و همچنین اندروفین تغییرات روحی مثبت و منفی به همراه دارد.
بنظر می‌رسد که اندروفین‌ در سرخوشی دویدن، حالتی از سرحالی که بعضی از دوندگان پس از تمرین به مدت طولانی گزارش می‌کنند ، دخالت داشته باشد، اما حالتی که این دوندگان حس می‌کنند در واقع چه می تواند باشد؟ رابطه نزدیکی بین ذهن و بدن هنگام دویدن وجود دارد. در حقیقت این بدان معنی است که ذهن بدن را تحت کنترل دارد، برای اینکه آن دیگر نمی‌تواند بعد از مدت زمان معین به درستی عمل کند. هنگامی که چنین اتفاق می‌افتد و سطوح اندروفین افزایش می‌یابد یک تجربه منحصر به فردی احساس می‌شود. متاسفانه، روش صحیحی برای ضبط آن چیزی که شخص در این زمان احساس می‌کند، وجود ندارد. تجربیات شخصی تنها منابع موجود برای توصیف احساس بدن در این مواقع می‌باشد. با بررسی تجربیات شخصی ما میتوانیم چنین نتیجه گیری کنیم که یک احساس عاطفی خاصی وجود دارد ، اما این احساس یک احساس مشخصی نیست. در حقیقت بسیاری از مردم هنوز تردید دارند که آیا آنها اصلاً چیزی هنگام بالا رفتن سطوح اندروفین خود احساس می‌کنند یا نه.
یانیز کورس که جز افراد سرشناس دنیا در دو استقامت می‌باشد ، در مورد احساس خود هنگام دویدن چنین توضیح داد. او در مقاله‌ای که در مارس1990 منتشر شده بود اظهار کرد:"بعضی ها ممکن است بپرسند که چرا من چنین مسافتهای طولانی را می دوم . دلایلی وجود دارد. در طی دوندگی من به مرحله‌ای می‌رسم که بدن من تقریبا مرده است. ذهن من مجبور است رهبری را بدست گیرد. وضعیت زمانی جدی‌تر می‌شود که جنگ بین بدن و ذهن پیش می‌آید. اگر بدن من برنده شود من مجبور خواهم بود تسلیم شوم، اگر ذهنم برنده شود ادامه خواهم داد. در آن زمان احساس می‌کنم بیرون از جسم خود سیر می کنم. ظاهراً مثل آن است که بدنم را در روبروی خود می بینم، ذهنم فرمان می‌دهد ، بدنم پیروی می‌کند. این احساس خاصی است که من خیلی دوست دارم. آن احساس بسیار زیبایی است و تنها زمانی است که جدا شدن وجودم را از بدنم ، بعنوان دو چیز مجزا ، تجربه می‌کنم. :" چیزی که او می گوید زمانی اتفاق می‌افتدکه او مدت طولانی را می دود و بدن و ذهنش از هم جدا می‌شوند. دوندگان دیگری همین نوع احساس را تجربه کرده اند. یک معلم انگلیسی در مورد آخرین 5/1 مایلی که در "Ice Age Trail" در سال 1994(یک مسابقه با مسافت فوق العاده زیاد) دویده هست، اظهار داشت: "من حس کردم که سریعتر از روزهای پیش می دوم. من حتی تماس پاهایم رابا زمین احساس نمی‌کردم گویا در جلوی خط پایان به نوک تپه ای رسیدم. من نمی دویدم ، مثل آن بود که چیزی خیلی بزرگتر از من مرا می دواند". بطور کلی بیشتر مردم ادعا داشتند که سرخوشی دویدن زمانی است که ذهن جانشین بدن می‌شود و بی اختیاری ذهن را رهبری می‌کند. تا بحال جنبه‌های بسیار زیادی وجود داشته که مردم به سرخوشی دویدن نسبت می دهند .
بیشتر مردم اظهار دارند که سرخوشی دویدن یک احساس شکست ناپذیر و عملکرد عالی است که می‌تواند از محیط اطراف بدست می‌آید. محرکهای محیطی بطور مثبت و منفی روی هر کسی تاثیر خواهد داشت. غواصان به راحتی در آب گرم شنا می‌کنند ، بنظر میرسد آب گرم احساس خوشایندی را در آنان ایجاد می‌کند ، در حالی که بسختی در آب سرد شنا می‌کنند ؛ بنظر می‌رسد در آب سرد با هراس ، ترس، اضطراب و دلتنگی مواجه می‌شوند. این احساسات می تواند همچنین با دویدن در ارتباط باشد. هنگامی که فرد هنگام دویدن در یک روز آفتابی زیبا در محلی که منظره آن دونده را خوشنود می‌کند،خوشی را تجربه کند یا حتی احساس مستی را ، بر عکس آن هم هنگامی است که در یک روز سرد بارانی، در امتداد تاریکی با منظره‌ای نا مشخص بدود. زمانی که دونده قادر به درک منظره اطراف خود شده و با آن اجین می‌شود، سرعت دویدن افزایش می‌یابد.
دونده ای بنام جمی هارلی نوشته " من احساس عجیبی دارم و هیچ تمایلی نیز به پنهان کردن آن ندارم. من به اطرافم نگاه می‌کنم و می‌توانم در طبیعت اطراف خود نفس بکشم، درختان، خاک، پرندگان، مخلوقات، خورشید، زمین و باد". با نگاهی به حالتهای مختلف سرخوشی دویدن متوجه می‌شویم که محیط اطراف نقش مهمی را ایفا می‌کند.در حالی که احساسات متفاوت زیادی بطور فرضی به این سرخوشی ارتباط داده می‌شود، هنوز مباحثه زیادی وجود دارد که آیا محیط چنین تاثیری دارد یا نه؟ متخصصین به جنبه‌های پزشکی سرخوشی دویدن اشاره داشته‌اند که چنین نشان می‌دهد که فشار دویدن قطعا تغییری در حالت فیزیکی انسان به وجود می آورد. که این عملکرد اندروفین است که تا حد امکان، از فشار بدن ا می‌کاهد. بعد از توجه به جنبه‌های زیستی سرخوشی دویدن، به محرکهای محیطی که بالاترین احساس خوشایندی را به همراه داشته، اشاره کردیم . این احساس ممکن است درست زمانی باشد که شما دقیقاً در نقطه‌ای تحت شرایط مطلوبی باشید که باعث می‌شود شخص بخواهد بیشتر بدود. با وجود این، هنوز احتمال دارد که چنین چیزی بعنوان سرخوشی دویدن وجود نداشته باشد.
این سئوال در مورد اینکه آیا سرخوشی یا نئشگی دویدن وجود دارد یا نه ، اساساً بعلت اینکه تعریف معینی از سرخوشی دویدن وجود ندارد، مطرح می‌شود. بسیاری از مردم هرگز چنین چیزی را تجربه نکرده‌اند و می‌گویند هرگز احساس " سرخوشی" نداشته اند با وجود این نمی‌دانند بقیه چه احساسی دارند. بعضی از افراد "سرخوشی" حاصل از دویدن را با نئشگی حاصل از مصرف مواد مخدر مقایسه می‌کنند. ولی این سئوال باید مطرح شود که احساس نئشگی حاصل از مواد مخدر شبیه چیست؟ از لحاظ آماری نسبت افرادی که از طریق مصرف مواد مخدر به سرخوشی دست می یابند به تعداد افرادی که 20 یا 30 مایل ( میانگینی که فرد به سرخوشی دست می‌یابد) می دوند، بیشتر است.
دانستن اینکه احساس سرخوشی چگونه است می‌تواند برای هر فردی متفاوت باشد، درست مانند احساس درد که از شخصی به شخص دیگر می‌تواند فرق داشته باشد. احساس درد ممکن است تحت عوامل غیر فیزیکی مانند اضطراب بدتر شود، و بعضی از دردها هیچ علت غیر فیزیکی ندارند. این مطلب می تواند همچنین در مورد سرخوشی حاصل از دویدن صدق کند.
از نقطه نظر روانشناسی، بعضی از محققان خاطر نشان کردند که عاملی که باعث می‌شود ورزشکاران و تمرین کنندگان احساس خوبی داشته باشند مواد شیمیایی مغز نیستند، بلکه یک حس فزاینده اعتماد به نفس و تصویر واضح از خود شخص می باشد.
بعضی از مردم گزارش کرده‌اند که با فعالیت فیزیکی آنها قوی‌تر، لاغر‌تر، استوارتر و مسلط‌تر می شوند. بر عکس تصور فردی از فعالیت فیزیکی می‌تواند به تغییرات چشمگیری در عادات تمرینی افراد منجر شود.
محقققان دیگر بیان می‌کنند که تمرین به افراد احساس خوبی می‌دهد زیرا آن بعنوان یک سرگرمی برای افراد می‌باشد؛ یا آنها را از فشار و شلوغی زندگی روزمره دور می‌کند. مطالعاتی از قبیل آنچه که در بالا ذکر شد مسلماً به این موضوع اشاره دارد که عوامل روانشناختی بلاخره یک منشا احساسات خوشایندی است که مردم در طول و بعد از تمرین تجربه می‌کنند . با وجود این بنظر نمی‌رسد که آنها قادر به رد احتمال دخالت عوامل دیگر باشند.
بر اساس اظهارات افراد و تجربیات شخصی خودم ، می‌خواهم بگویم که سرخوشی دویدن بعنوان یک تجربه منحصر به فرد وجود دارد. مطمئناً، تعریف واضحی برای آن وجود ندارد ولی همانند بسیاری از پدیده‌های طبیعی این دنیا هر گاه شما آن را احساس کنید، درک خواهید کرد.
بنظر من ترکیب عوامل متعددی باعث ایجاد سرخوشی دویدن می‌شود. این تعجب آور نیست ، چون که نه فقط همه فعالیتهای ورزشی نیاز به درگیری فیزیکی ، ذهنی و احساسی دارند بلکه خود احساس بشری روانشناختی و فیزیولوژیکی است. مطالعات علل سرخوشی تمرین می تواند به ما کمک کند تا ارتباط پیچیده میان عوامل مختلف را درک کنیم .