نکات کلیدی در طراحی وب سایت

[آبجی]

بسیاری از كارشناسان اينترنت، طراحى وب سايت را يك هنر و يك فن مى دانند. زيرا درآمد ميليونى شركت هاى چند مليتى كه امروزه به غول هاى ديجيتالى شهره هستند مثل گوگل و ياهو و آمريكن آن لاين، جز با اتكا به درك مولفه هاى اين فن حاصل نشده است. بنابراين، نامطلوب نيست كه از فن طراحى وب، به مهندسى طراحى وب نام ببريم كه مجموعه اى از فرآيندهاى اثربخش الكترونيكى براى توسعه كسب و كار در دنياى مجازى به شمار مى رود.

جاكوب نيلسن با صفاتى چون سلطان بهره ورى نرم افزارى، پيشرو در بهره ورى وب و رهبر طراحى كاربر پسند شناخته شده است. دكتر نيلسن يكى از موسسان گروه نيلسن نورمن است و قبل از آن نيز يكى از مهندسان شركت Sun Microsystem بوده است. وى ابداع گر جنبش مهندسى بهره ورى هزينه (Engineering Discount Useability) است كه هدف آن پيشرفت هاى سريع و ارزان در طراحى رابط كاربر برنامه ها (User Interface) است. معروف ترين كتاب وى «طراحى كاربردى وب» نام دارد كه در سال ۲۰۰۰ با تيراژ دويست و پنجاه هزار نسخه و به پانزده زبان زنده منتشر شده است. نيلسن در ۱۵ اكتبر ۲۰۰۳ در گفت وگويى با شبكه بى بى سى در مورد اينترنت گفته بود: با خلق اينترنت و اى ميل در دهه ،۹۰ شبكه جهانى رايانه ها (World Wide Web) به شيوه اى موثر و سريع براى ايجاد ارتباط بدل شد.
اما حتى در آن زمان نيز بحث هاى نگران كننده اى درباره احتمال بروز ترافيك سنگين در شبكه اطلاعاتى آغاز شده بود.

آلودگى اطلاعاتى در واقع همان تردد حجم سنگين اطلاعات در اوج آن است. اين وضع گاه شما را از انجام كارهايتان باز مى دارد. ايشان همچنين معتقد است: «ايدئولوژى فناورى اطلاعاتى طى ۵۰ سال گذشته فقط و فقط اين بوده است كه هرچه اطلاعات بيشتر باشد و هرچه توليد اطلاعات انبوه تر باشد بهتر است.» اما به گفته دكتر نيلسن اينترنت اكنون به دستگاهى بدل شده است كه اطلاعات را بدون قائل شدن اولويت با سرعت منتشر مى كند.
بسیاری از افراد به مسئله اولويت دهى به فرآيند توليد و انتشار اطلاعات اعتقاد دارند. بدون توجه به ماهيت اين اصل، كسب و كار الكترونيكى و اقتصاد اطلاعات با كندى روبه رو خواهد شد.

حال براى اولويت دهى به فرآيندهاى كارى در سرزمين ديجيتالى، چه بايد كرد؟ چه مسائلى اولويت اطلاع رسانى پايگاه ما را در اينترنت با ۵۰ ميليون سايت افزايش مى دهد؟ در ادامه تئوریهای افكار دكتر نيلسن براى وب مسترهاى ايرانى معرفى مى شوند.

[آبجی]

براى موفق شدن ديجيتالى، بايد به فضاى ديجيتالى آشنا بود و ديجيتالى فكر كرد. نكاتى كه در ادامه مى خوانيد خيلى از مسائل طراحى، تجارت الكترونيك و مسائل فنى را در برگرفته است. البته هنوز كتابى به طور خاص به فارسى در مورد نکات تئورى در طراحى سايت هاى وب عرضه نشده است. به هر حال، به كار گيرى اين اصول به ظاهر ساده مى تواند راهگشاى موفقيت هاى بزرگ باشد.

۱- انتخاب DOMAIN: انتخاب دامنه و نوع پسوند براى نامگذارى سايت بسيار مهم است. اين مسئله بر اساس موضوعيت پايگاه، نقش مهمى در به خاطرسپارى نام سايت در نزد كاربران دارد.

۲- ادبيات توليد محتوا: در سايت هاى مختلف ادبيات توليد محتوا متفاوت است. يك سايت علمى با يك سايت شخصى، اگر ادبيات مختلفى را در نگارش مطالب اينترنتى خود رعايت نكنند، اثربخشى رسانه اى آنها در دنياى وب كاهش مى يابد.

۳- پيمايش عرضى صفحات: كاربران علاقه اى به پيمايش افقى صفحات ندارند. از اسكرول خوردن افقى صفحات وب خوددارى كنيد.

۴- اندازه ثابت فونت ها و متون: به خصوص افراد بالاى ۴۰ سال با حروف نازك يا كوچك مشكل دارند و بايد ترتيبى اتخاذ شود تا از طريق مرورگر امكان تغيير سايز فراهم شود.

۵- انبوهى متون: معمولا سايت هاى حاوى متون حجيم خسته كننده هستند.

۶- پنجره هاى بازشونده خودكار: كاربران ترجيح مى دهند كه خودشان مقصد را تعيين كنند.

۷- جمع آورى آدرس پست الكترونيك بدون هيچ روند امنيتى: كاربر بايد براى وارد كردن آدرس اى ميل خود كاملا مطمئن و متقاعد شود.

۸- آدرس هاى طولانى يا پيچيده صفحات: انتخاب يا هرگونه كار بر روى آدرس هايى كه بيش از ۷۵ كاراكتر دارند مشكل است.

۹- لينك هاى اى ميل در مكان نامناسب: اى ميل بايد كاملا برجسته و مشخص و در مكان هاى مناسب بوده و از لينك هاى معمول صفحه تفكيك شود.

۱۰- بازگشت كند يا ناموفق به صفحات قبل: كليد Back دومين دكمه مورد استفاده كاربران است.

[آبجی]

۱۱- رابط گرافيكى (GUI) غيراستاندارد: برداشت كاربر از عناصر و اشياى موجود در برنامه ها تثبيت شده است.

۱۲- نبود بيوگرافى در سايت ها: عدم وجود بيوگرافى باعث ايجاد جو عدم اطمينان در خوانندگان مى شود. يك about us كامل، روشن كننده خيلى از حقايق است. اين مسئله در سايت هاى صنعتى و تجارى براى مخاطبان از ارزش بسزايى برخوردار است.

۱۳- ضعف آرشيو: در اغلب مواقع اطلاعات قديمى هم مورد استفاده كاربران قرار مى گيرد. همه سايت هاى توليدكننده محتوا بايد آرشيو تاريخى و موضوعى در اختيار داشته باشند تا مرور بر اطلاعات آنها توسط كاربران آسان باشد.

۱۴- لينك هاى متعدد براى رسيدن به صفحات خاص: كاربران مايل به استفاده مكرر از لينك ها براى رسيدن به هدف نيستند.

۱۵- استفاده پيش از موعد از امكانات پيشرفته: استفاده از امكاناتى مانند CHAT، ايجاد انجمن هاى گفت وگو، اى ميل رايگان، نقشه سه بعدى سايت و غيره بار مالى زيادى را بر مديران سايت تحميل مى كنند.

۱۶- بارگذارى كند صفحات: وجود گرافيك هاى سنگين آزاردهنده خواهد بود.

۱۷- ساختارهاى تبليغاتى: كاربران معمولا از مشاهده ساختارهاى تبليغاتى خوددارى مى كنند.

۱۸- رسالت و هدف نامشخص سايت: بايد نوع سايت از جنبه هاى تجارى يا اطلاع رسانى مشخص باشد.

۱۹- طراحى اختصاصى براى افراد خاص: سايت بايد كاملا براى تمام كاربران اينترنت (نه فقط متخصصين) قابل استفاده و گشت زنى باشد. حتى سايت هاى سياسى هم امروزه نسخه كودكانه دارند.

۲۰- لينك به سايت هاى ديگر: به دليل فلسفه و ساختار متفاوت طراحى در سايت هاى مختلف، نبايد تعداد لينك هاى خارج از سايت زياد باشند. رعایت اين مسئله رتبه سايت شما را در سيستم رتبه بندى موتورهاى جست وجو افزايش مى دهد!

[آبجی]

۲۱- فراموش كردن هزينه پشتيبانى سايت: بودجه پشتيبانى و نگهدارى بايد حداقل به اندازه ۵۰ درصد از هزينه راه اندازى سايت در نظر گرفته شود.

۲۲- تلقى از سايت به عنوان يك رسانه دست دوم: سايت با تلويزيون، روزنامه يا بروشور فرق هاى اساسى دارد. بنابراين نبايد از آنها كپى بردارى كند. از طرفى ارتباط ما را به عنوان يك رسانه تمام وقت با افراد متعددى برقرار مى كند و نبايد آن را دست كم گرفت.

۲۳- لينك هاى تكرارى از لحاظ محتوا: مثلا لينك يك تبليغ بعد از ورود به آن نبايد حاوى همان لينك تبليغ در صفحه باز شده باشد.

۲۴- تلقى يكسان از اينترنت و اينترانت: در اينترنت داخلى اهداف و كاربردهاى مرتبط با امور شركت مد نظر است ولى اينترنت يك مكان عمومى است.

۲۵- عدم قبول مهندسى بهره ورى و تحقيقات بازار: رد خواسته هاى بازار به منزله رد نيازهاى كاربران است.

۲۶- استفاده از قاب ها و صفحات چندفريمى: اين موضوع براى چاپ و آدرس دهى صفحات مشكلاتى را دربر دارد.

۲۷- انيميشن ها و متون متحرك: بر هم زدن تمركز بازديدكنندگان از سايت.

۲۸- صفحات غيرقابل بازگشت: عدم لينك بازگشت به صفحه اصلى و صفحات ديگر مشكلى بزرگ در تحليل سايت است.

۲۹- نوار پيمايش طولانى: اسكرول شدن صفحات به طور كلى جالب نيست.

۳۰- ضعف در راهنمايى كاربران سايت: كاربر نبايد هنگام گشت زنى تنها بماند. يك help آن لاين در سايت، مثل يك لنگه كفش در بيابان است.

[آبجی]

۳۱- استفاده از رنگ هاى غيراستاندارد براى لينك: هر رنگ معنايى دارد.

۳۲- اطلاعات قديمى در سايت: كه باعث كاهش اعتبار و ارزش سايت مى شوند.

۳۳- عدم وجود جست وجو: بخش Search بايد براى سايت هايى با بيش از صد صفحه قرار داده شود.

۳۴- يك قانون طلايى: از سايت هاى پربازديد بايد الگو گرفت.

۳۵- قانون طلايى بك گراند: سفيد رنگ محبوب سايت هاى بزرگ وب است. روانشناسى رنگ ها در طراحى وب، در طراحى لوگو، چيدمان مطالب در صفحه و رنگ بندى لينك هاى ديده شده از اهميت خاصى برخوردار است.

[آبجی]

سرعت بارگذاری (load) صفحات :

از مهمترین نكات در طراحی وب توجه به سرعت بارگذاری (load) صفحات سایت است كه علی رغم این اهمیت، كمتر به آن توجه می شود. با استفاده از تكنیكهای برنامه نویسی و طراحی وب، سرعت بارگذاری صفحات را تا حد امكان افزایش دهید. دقت داشته باشید كه اكثر كاربران، تحمل زیادی ندارند.


▪ پر رنگ كردن كلمات كلیدی :

در مقالات و متون طولانی قرار گرفته در سایت، كلمات و عبارات كلیدی را پر رنگ كنید. با این كار به كاربران اجازه می دهید بدون مطالعه ی كل مطلب، یك طرح كلی در مورد آن در ذهن خود ترسیم كند.


▪ استفاده از متدهای جدید :

همیشه سعی كنید از جدیدترین متدهای طراحی سایت استفاده كنید. بسیاری از روشهای قدیمی ساخت سایت دیگر مناسب نیست. برای مثال استفاده از فریم ها (Frames) ، اكتیوایس ها (ActiveX) ، اپلتهای جاوا (JAVA Applets) و ... اگرچه در بسیاری از مواقع جوابگوی نیازهای برنامه نویسان (طراحان) سایتها است ولی استفاده از آنها دیگر توصیه نمی شود.


▪ كد نویسی بدون اشتباه‌ :

در نوشتن كدهای html از نرم افزارهای ساخته شده برای این منظور استفاده كنید. استفاده از نرم افزارهایی چون Macromedia Dreamweaver باعث كاهش تعداد خطاهای احتمالی در كدهای یاد شده می گردند.


▪ اعتبار سنجی سایت :

پس از كد نویسی و طراحی سایت، معتبر بودن كدهای نوشته شده را با استفاده از نرم افزارهای مربوط به آن بررسی كنید. برای مثال برای اعتبار سنجی كدهای HTML و CSS به ترتیب از نرم افزارهای آنلاین HTML-Validator و CSS-Validator استفاده نمایید.


▪ استفاده كمتر از فایلهای فلش :

انیمیشن های فلش بسیار جذاب و زیبا هستند ولی زیبایی آنها همیشه نمایان نمی شود. بعضی از كاربران سایت شما ممكن است به علت نصب نبودن flash player امكان مشاهده ی تمامی بخش های سایت را نداشته باشند و در این صورت در اغلب مواقع با یك كلیك از سایتتان خارج می شوند. علاوه بر این استفاده بیش از حد از این انیمیشنها عملیات شناسایی سایت توسط موتورهای جستجو را با مشكلاتی روبرو می كند.


▪ استفاده كمتر از تصاویر حاوی عبارات كلیدی :

در سایت خود هیچ وقت از نوشته هایی كه به فرمت تصویری (عكس) ذخیره شده اند استفاده نكنید. موتورهای جستجو قابلیت استخراج این متون را ندارند.


▪ اطلاعات منحصر به فرد :

از میان معیارهای موفقیت یك وب سایت، داشتن مطالب و اطلاعات مفید از مهمترین این معیارها به شمار می رود. داشتن سایتی با اطلاعات منحصر به فرد بهترین برگ برنده است. لذا سعی كنید در وب سایت خود مطالب سودمند و غیر تكراری قرار دهید. منبع مطلب بودن بهتر از انبار مطالب سایتهای دیگر بودن است.


▪ عدم استفاده از موسیقی :

استفاده از موسیقی تنها در وب سایتهای مرتبط با علم موسیقی و شاخه های مرتبط با آن توصیه می شود.


▪ عدم استفاده از پنجره های popup :

استفاده از پنجره های popup نه تنها مفید نیست بلكه باعث كم شدن تعداد بازدید كنندگان سایتتان می شود. لذا از استفاده بی رویه از چنین پنجره هایی، جدا پرهیز كنید.


▪ عدم استفاده مستقیم از فایلهای pdf :

درصورت ارائه مقالات و موارد مشابه آن، بطور مستقیم از فایلهای pdf برای نمایش اطلاعات استفاده نكنید. به علت پایین بودن سرعت اینترنت در ایران، توصیه می شود مطالب مورد نظر خود را به صورت متون عادی (مشابه همین مقاله) سایت قرار دهید. در صورت تمایل می توانید فایل pdf مربوط به مقاله ی مورد نظر خود را به صورت جداگانه برای دریافت (download) توسط كاربران، قرار دهید.


▪ قالب و طرح واحد :

استفاده از قالبها و طرح های متفاوت برای قسمتهای مختلف سایت ایده جالبی نیست. در طراحی صفحات مختلف، بخشهای مشترك بین همه صفحات (مانند منوی اصلی و ...) را در محل ثابتی قرار دهید.

[آبجی]

سازگاری با همه مرورگرها :

اطمینان حاصل كنید كه سایت شما در همه مرورگرهای معروف همچون Internet Explorer ، FireFox و ... به درستی به نمایش در می آید. همه كاربران از نرم افزار یكسانی استفاده نمی كنند. یکی از کاربران مطلب جالبی در مورد لزوم تست سایتهای ایرانی با اینترنت اکسپلورر 6 در همین تالار سایت میکرورایانه نوشته که خواندن این مقاله را توصیه می کنم.


▪ سازگاری با هر رزولوشن :

طراحی صفحات سایت را طوری انجام دهید كه با هر رزولوشنی به درستی كار كند. برای رسیدن به این مقصود یا از مقدار دهی درصدی برای جداول استفاده كنید و یا از عرض ثابت ۷۸۰ پیكسل برای جدول اصلی صفحات سایت استفاده كنید. كاربران علاقه ای به استفاده از ابزارهای scroll افقی ندارند.


▪ تمایز بین لینكها و متون عادی :

با استفاده از تكنیكهای طراحی، بین لینكها و متون دیگر تمایز ایجاد كنید. بدین منظور می توانید از كدهای CSS استفاده كنید.


▪ لینكهای صحیح :

همیشه سعی كنید از سالم بودن لینكهای موجود در وب سایتتان اطمینان حاصل كنید. وجود لینكهای خراب از نقطه ضعفهای سایت به شمار می آید.


▪ استفاده مناسب از رنگها :

به هنگام طراحی سایت از تركیب رنگهای روشن استفاده كنید. رنگهای تیره خسته كننده هستند.


▪ توضیح برای تصاویر‌ :

برای همه تصاویر موجود در سایت خود توضیح قرار دهید (با استفاده از مشخصه alt). بعضی مواقع به علل مختلف تصاویر استفاده شده در سایت، بارگذاری (load) نمی شوند. در این حالت بازدیدكننده سایت می تواند با خواندن توضیحات، بدون مشاهده تصویر، از موضوع آن مطلع گردد.


▪ انتخاب عنوان مناسب :

عناوین مناسب برای صفحات وب از مهمترین فاكتورها برای بهینه سازی نتایج جستجو در موتورهای جستجو به شمار می آید. عنوان هر صفحه را با توجه به موضوع آن صفحه تعیین كنید.


▪ به روز رسانی (زنده بودن سایت) :

از دیگر عوامل موفقیت یك سایت به روز رسانی آن است. برای حفظ بازدید كنندگان سایت خود سعی كنید سایت خود را به محلی متروكه تبدیل نكنید. حتی اگر مطلب مهمی برای ارائه كردن در سایت ندارید، با اضافه كردن یك خط نوشته به كاربران اطلاع می دهید كه این سایت هنوز زنده است.


▪ عدم استفاده از علائم و عباراتی همچون "در دست ساخت" :

در صورتی كه بخشی از وب سایتتان آماده نیست دلیلی بر استفاده از علائم و نوشته هایی با مضمون "در دست ساخت" وجود ندارد. اكثر كاربران با مشاهده چنین پیغامها و علائمی، تصویر نامناسبی از سایت شما در ذهن خود می سازند كه از بازدید مجدد آنها از وب سایت شما جلوگیری می كند.


▪ ارتباط بین صفحات سایت :

اگر سایتی با بیش از یك صفحه دارید (۹۹ درصد مواقع همینطور هست) ، آنها را طوری طراحی كنید كه كاربران با حداقل تعداد كلیك بتوانند به دیگر صفحات مورد نظرشان منتقل شوند. به عبارت دیگر لینك صفحات اصلی و مرتبط را در همه صفحات سایت بگنجانید.


▪ ارتباط با سایتهای مرتبط :

با سایتهای مرتبط با زمینه ی فعالیت سایت خود ارتباط برقرار كنید. در چنین ارتباطاتی نتایج سودمندی پنهان است.


▪ امكان جستجو :

در صورت امكان قابلیت جستجو در مطالب سایت را در همه صفحات قرار دهید.


▪ خلاقیت داشته باشید :

كارها و ابتكارات نو در اغلب موارد نتیجه ی خوبی به دنبال دارند.


▪ استفاده از تجربیات دیگران :

از سایتهای مرتبط با موضوع سایت خود ایده بگیرید. اگرچه ابتكار و نوآوری بهتر است ولی استفاده از تجربیات دیگران كار اشتباهی نیست. ضمنا توجه داشته باشید كه نظر شما همیشه بهترین نظر نیست.


▪ انتخاب مناسب قلم :

برای متون فارسی بهترین قلم (فونت) Tahoma بوده و اندازه مناسب برای آن ۱۰pt می باشد. استفاده از متون با اندازه بزرگتر توصیه نمی شود.