ØÑтRдŁ§
23rd October 2009, 02:19 AM
سد ذخیره ای کریت در حوالی شهرستان طبس توسط شرکت ساختمانی اویول احداث شده و در سال 1384 به بهره برداری رسید. هدف از اجرای این طرح تامین آب شرب و کشاورزی، مهار سیلاب و حفظ سد تاریخی کریت است. در متن حاضر، ویژگیهای سد و نکات اجرایی برخی از بخشهای آن تشریح می گردد .
موقعیت جغرافیایی و تاریخی
سد ذخیره ای کریت، با هدف تامین آب شرب شهرستان طبس و تامین آب کشاورزی و مهار سیلابها، در 56 کیلومتری جنوب شرق شهرستان طبس و در نزدیکی روستای چیروک احداث شده است. موقعیت این سد بر روی رودخانه کریت در نزدیکی محل سد قدیمی کریت انتخاب گردیده است. رودخانه کریت در جنوب شرقی شهرستان طبس جاری بوده و از ارتفاعات شتری سرچشمه گرفته و یکی از سرشاخه های رودخانه نمک که به کویر (دق) روح مرغوم می ریزد، می باشد. مختصات جغرافیایی محل سد عبارتست از ’14 و ْ57 طول شرقی و ’26 و ْ33 عرض شمالی.
سد قدیمی کریت با مصالح بنایی (سنگ و ملات ساروج) مرتفع ترین سد قوسی باستانی در جهان است. بنابر اطلاعات و مدارک موجود، این سد بالغ بر 700 سال قدمت دارد. ارتفاع کل آن 50 متر میباشد که نیمی از آن، حدود 25 متر، در رسوبات مدفون مانده است. طول تاج در حدود 55 متر و پهنای سد در تراز تاج 120 سانتیمتر است. لازم به توضیح است که به منظور جلوگیری از فرسایش و سهولت بازدید، پوشش بتنی و جانپناه بر باریکه ی تاج این سد، توسط سازنده سد بتنی، اجرا گردیده است. علیرغم انباشتگی رسوبات در پشت سد قدیمی، این سد تا قبل از احداث سد جدید، هرچند به میزان محدود، مورد بهره برداری قرار می گرفته است
1- مشخصات سد
سد جدید کریت از نوع بتنی بوده و بشکل ترکیبی قوسی – وزنی طراحی شده است. از الزامات انتخاب این شکل برای سد، حفظ سد باستانی بصورت دست نخورده است. جناح راست سد بصورت وزنی و جناح چپ بصورت قوسی است. قسمت قوسی، از یک طرف به دیواره کوه تکیه دارد و از طرف دیگر به قسمت وزنی سد. بدیهی است پهنای قسمت تحتانی در قسمت قوسی، کمتر از قسمت وزنی است. در ناحیه اتصال، این دو قسمت بصورت تدریجی به یکدیگر تبدیل می شوند. ارتفاع تاج سد از پایین ترین نقطه فونداسیون 53 متر و طول تاج 345 متر است، حجم سنگبرداری و حفاری پی سد 40000 متر مکعب و حجم بتن بدنه سد و سازه های جانبی مجموعاً 120000 مترمکعب است. سازه‌های جنبی سد، مشتمل بر سیستم انحراف آب، آبگیری و تخلیه تحتانی و سرریز می باشد .
2- روش اجرای بخشهای مختلف سد
2-1- پی کنی و سنگ برداری
برای رسیدن به ترازهای تعیین شده جهت اجرای پی سد، لازم است با استفاده از روشهای انفجاری نسبت به برداشت سنگ در محدوده مورد نظر اقدام گردد. با توجه به نزدیکی محدوده اجرای سد به سد قدیمی کریت و به منظور کاهش و یا حذف اثرات منفی ناشی از انفجار که عمدتا به صورت شکستگیهای ناخواسته و پدید آمدن ترک و شکاف در پی و بستر بروز می کند، از روشهای انفجار کنترل شده، استفاده گردیده است.
استفاده از روشهای انفجار کنترل شده (smooth blasting)
نوع و مقدار مواد منفجره، آرایش هندسی چالها و فواصل زمانی انفجارها بگونه ای انتخاب گردید که بیشترین سهم انرژی حاصل از انفجار، صرف جدا نمودن سنگ شود و حتی الامکان کمترین میزان به انرژی لرزه ای تبدیل گردد.
در شکل های زیر دو روش انفجار کنترل شده گوه‌ای و موازی نشان داده شده است. درصورتیکه توده سنگ مورد نظر برای حفاری لبه آزادی نداشت، از روش گوه‌ای بعنوان اولین جبهه کاری استفاده می‌شد. پس از ایجاد لبه های آزاد با استفاده از روش موازی، کار ادامه می یافت. ارقام درج شده در کنار هر چال ترتیب انفجار را نشان می‌دهند .
ایجاد مانع در مقابل انتشار امواج از روش پیش شکافت (pre-split blasting) و ناحیه ضربه خور (buffer blasting)
این دو روش به منظور جلوگیری از انتشار امواج ناشی از انفجار بکار رفته و مانع از ایجاد تخریب‌های ناخواسته گردیده است.
در روش پیش شکافت، قبل از آتشکاری اصلی و در پیرامون محدوده مورد نظر شکافهایی ایجاد گردید که موجب انعکاس امواج شده و از خروج آنها از محدوده مورد نظر جلوگیری می نمود. این شکافها با حفر چالهای نزدیک به هم و انفجار همزمان آنها با مواد منفجره اندک ایجاد می شدند
در روش ضربه خور ناحیه ای ایجاد می شد که با جذب ضربات ناشی از انفجار موجب استهلاک انرژی ارتعاشی امواج می گردید. برای ایجاد این ناحیه یک سری چال با فاصله کم حفر شده؛ سپس مواد منفجره با چگالی و مقدار کم درون این چالها قرار گرفته و بطور متوالی بین چالهای اصلی و مرزی منفجر شده است.
انتخاب روش انفجار با توجه به فاصله از سد قدیمی
با توجه به کاهش اثرات تخریبی نسبت افزایش فاصله از محل انفجار، محدوده عملیاتی بر حسب فاصله از سد قدیمی به سه ناحیه تقسیم شد.
ناحیه با فاصله زیاد؛ انفجارهای انجام شده در این ناحیه ارتعاش هایی در سازه ایجاد کرد که در حد مجاز ایمنی قرار می گرفت. در این ناحیه بدون نیاز به کنترل های خاص انفجار، عملیات حفاری انجام می یافت.
ناحیه با فاصله متوسط؛ در این ناحیه لازم بود تا عملیات انفجار به روشهای کنترل شده
(smooth blasting) انجام گرفته و مقدار و نوع مواد منفجره بگونه ای انتخاب شود که ارتعاشهای ایجاد شده در سازه از حد مجاز فراتر نرود. در صورت لزوم در این ناحیه موانع انتشار امواج (به روشهای ذکر شده) ایجاد می گردد.
ناحیه با فاصله کم؛ در این ناحیه تعداد چالها زیاد و مواد منفجره مصرفی بسیار اندک بود. به منظور کاهش انرژی لرزه ای دهانه چالها بسته نمی شد. در این حالت انفجار فقط موجب ترک خوردن سنگها شده و جدا کردن آنها از توده سنگ باید بصورت دستی انجام می گردید. با توجه به بازدهی کم عملیات در این ناحیه این امکان بود که چالهایی با فواصل کم حفر کرده و از مواد منبسط شونده (مانند کتراک) برای ایجاد شکاف در توده سنگ استفاده نمود.
2-2- پرده آب بند
جهت کاهش گرادیان هیدرولیکی زیر پی سد و کاهش ضریب نفوذ پذیری در پی و جناحین، پرده آب بند در سرتاسر محور سد ایجاد گردد. تزریق پرده آب بند موجب بهبود کیفیت سنگ از نظر تحکیمی نیز گردید. عمق پرده آب بند معمولا تا قسمتی از توده سنگی در نظر گرفته شد که آزمایش نفوذ پذیری در قطعات لوژن 1 را نتیجه بدهد.
ایجاد پرده آب بند از طریق عملیات حفاری و گمانه زنی و تزریق دوغاب سیمان با فشار مناسب جهت آب بندی و پرکردن درزه ها، شکافها و فواصل خالی در عمق پی انجام شده است.
در حالت طبیعی بهتر این بود که حفاری و تزریق قسمت پی اول انجام شود تا به تبع آن اجرای بتن بدنه از پایین ترین قسمت شروع گردد؛ ولی به لحاظ اینکه کار حفاری و تزریق در جناح راست تقریباً آماده انجام بوده و در قسمت پی با توجه به تداخل با رسوب برداری کف و سنگ برداری طرفین سد قدیمی، هنوز اجرای عملیات حفاری و تزریق میسر نبود، انجام عملیات از جناح راست شروع و متعاقبا در جناح چپ پی ادامه یافت. در این طرح با توجه به جنس زمین که سنگی است تزریقات از پایین به بالا انجام گردید. در توده سنگ پی سد کریت لایه ها و قطعات کوارتز و سیلیس به چشم می‌خورد که کار حفاری را تحت تاثیر قرار می داد و تجهیز لازم متناسب با حفاری در این سنگها صورت پذیرفت.
جهت کنترل و تعیین شرایط کیفی تزریق در سنگ از گمانه های کنترل استفاده شد. این گمانه‌ها در منطقه مورد نظر بصورت مایل و حداقل 5 تا 10 متر عمیق تر از عمق پرده آب بند و محدوده تحکیم یافته حفر می‌گردید. با توجه به آثار سیمان در مغزه ها می توان کیفیت تزریق را مورد مطالعه و سنجش قرار داد.
2-3- دال بتنی زیر پی
در توده سنگ بستر زیر پی سد و در عمیق ترین ناحیه آن شکافی V شکل وجود دارد که حاصل فرسایش در طی دوران گذشته است و در دوره بهره برداری از سد تاریخی، بتدریج با رسوبات آبرفتی انباشته شده است. حفاریهای مطالعاتی و آزمایشها نشان دادند که تراکم رسوبات در این ناحیه به حدی است که می توان با تزریق مناسب، آنرا کاملا تحکیم و آب بند نمود. از اینرو طرح سد به گونه ای در نظر گرفته شد که رسوبات شکاف مذکور به روش فوق اصلاح شده و یک دال بتنی ضخیم بعنوان پی سد در این قسمت، روی آن اجرا گردد.
2-4- اجرای بدنه سد
یک مشکل اصلی در اجرای سازه های بتنــی حجیم، کنترل یا حذف ترک خوردگی حرارتی و در مورد سازه های آبی، نشتی درزهای ساخت است. به دلیل وجود حجمهای بزرگ بتن، گرمای ناشی از هیدراته شدن سیمان نسبت به دیگر موارد بتن سازه ای مشکلات بیشتری ایجاد می کند و اتخاذ برخی تدابیر برای محدود ساختن افزایش دما برروی قالب بندی تاثیر حیاتی دارد. دمای بتــن به ویژه در آب و هوای گرمتر باید در زمان بتن ریزی و هیدراتاسیون به روشهای زیر در کمترین حد حفظ شود: استفاده از سیمان کم حرارت، استفاده از نرمـه خاکستر آتشفشانی یا پوزولان دیگری به جای بخشی از سیمان، سرد سازی، تکنیکهای عمل آوری ویژه و استفاده از قالبهای فولادی گرما - پراکنشی. مراحل، پلان و ترتیب بتن ریزی بلوکها به گونه ای انتخاب شده است که گرمای حاصل به طور مناسبی کنترل شود. علاوه بر آن، این نکته نیز مورد توجه قرار گرفته است که بین بلوکها اختلاف ارتفاع زیاد ایجاد نشود تا بارگذاری روی پی بتدریج و بصورت یکنواخت انجام گیرد. بطور کلی اختلاف ارتفاع بلوکها هنگام بتن ریزی به گونه‌ای انتخاب می‌گردد، که هم شرایط بتن ریزی تسهیل گردد و هم قالب بندی سطوح درز به حداقل ممکن کاهش یابد. باز کردن قالبها نیز طوری برنامه ریزی شده است که از ایجاد شوکهــای حرارتی که به ترک خوردگی سطح بتن منجر می گردد، جلوگیری شود.
2-4-1- قالب بندی مراحل بتن ریزی
متداول ترین روش برای تعدیل جمع شدگی و گرمای ناشی از هیدراتاسیون در سازه بتنی حجیم، محدود کردن ارتفاع مراحل بتن ریزی است. در این سد ارتفاع بلوکها 2.5 متر در نظر گرفته شده است.
به جز در مرحله اول بتن ریزی پی، قالب های مــورد استفاده از نوع طره ای پشت بند دار است. مراحل بتن ریزی مستلزم قابلیت استفاده مجدد از قالبها بطور متعدد است؛ از اینرو قالبها از فولاد ساخته می شوند تا در برابر بارهای وارده و در طول زمان استفاده مکرر خود، پایداری نشان دهنــد. در این قالبها از جک بعنوان پشت بند استفاده شده است. این جک ها علاوه بر تنظیم نمودن قالب به هنگام نصب، از حرکات آن به بیرون نیز به هنگام بتن ریزی جلو گیری می نمایند. در پشت قالب پیاده روهای پیش‌بینی گردیده است که نصب قالب و همچنین رفت و آمد عوامل اجرایی را امکان پذیر نماید. قالب ها با مهارهایی که از قبل در بتن نصب می گردد به بلوک پایینمحکم می شوند.
سریعترین چرخه بتن ریزی مجاز در کارهای بتنی حجیم مستلزم باز کردن و برپایی مجدد قالبها در عرض 24 تا 48 ساعت پس از تکمیل یک مرحله بتن ریزی و تکمیل مرحله بتن ریزی بعدی در عرض 72 ساعت است. تحت چنین شرایطی لوازم مهار قالب باید در بتنی عمل کنند که مقاومت فشاری یا پیوستگی آن 15 در صد مقاومت 28 روزه است. حتی زمانی که بین مراحل بتن ریزی متوالی 5 روز فاصله وجود دارد، بتن کم سیمان که مستلزم استفاده از لوازم نگهداری ویژه ای در قالبها است تا برای حمایت قالبها مرحله بتن ریزی بعدی مقاومت کافی ایجاد کنند.
2-4-2- بتن ریزی
در هر مرحله بعد از آماده شدن قالب، واتر استاپ ، نصب لوله های پس سرمایش (post-cooling)، نصب لوله های تزریق و نصب ابزار دقیق و کنترل نقشه بردار و اخذ مجوز بتن ریزی، یک لایه ملات ماسه و سیمان اجرا گردید. ملاتی که بدین ترتیب ریخته می شود به منظور یکپارچه کردن بتن قدیم و جدید و همچنین آب بندی بین بلوک های بتن است.
بعد از پخش یک لایه ملات ماسه و سیمان، بتن اصلی با مشخصات طرح اختلاط مصوب ساخته و در محل آماده شده برای اینکار ریخته می شود. روش بتن ریزی بدین طریق است که اولا" بتن ریزی پیوسته اجرا شده و از قطع بتن به هر دلیل بایستی جلوگیری شود تا درز سرد بوجود نیاید. برای بالابردن کیفیت، با ویبره های قوی متناسب با حجم بتن و دانه بندی، ویبره زده می شود. بدیهی است، به همان میزان که کم ویبره زدن باعث پایین آمدن مقاومت می‌گردد، ویبره بیش از حد نیز باعث جدا شدن دانه ها می‌شود. از ریختن بتن در یکجا خودداری شده و بتن در لایه های 50 سانتیمتری ریخته شده است.
بعد از اتمام بتن ریزی و صاف کردن سطح بتن و پس از اتمام زمان گیرش، سطح بتن با واتر جت شسته شده و یک سطح مضرس جهت بتن ریزی مرحله بعد آماده می شود.
بعد از هر مرحله، عمل آوری (curing) بتن برای مدت حداقل سه روز متوالی انجام شده است. برای این منظور از فواره هایی که روی سطح بتن قرار می گرفتند استفاده می شد.
2-4-3- تزریق درزهای انقباض
به منظور یکپارچه کردن بدنه سد، در بین بلوک های مختلف سد لوله هایی بمنظور تزریق دوغاب سیمان نصب شده است که روی آنها در فواصلی که مشخصات فنی تعیین کرده کلاپه هایی نصب تعبیه شده است. بعد از اتمام بتن ریزی سد، از روی سد و از داخل گالری ها نسبت به تزریق دوغاب طبق مشخصات فنی اقدام می گردد. زمان و شرایط تزریق از اهمیت خاصی برخوردار است و به گونه ای انتخاب شده است که، فرآیند هیدراتاسیون تمام شده و حداکثر انقباض در بلوک های بتن بوجود آمده باشد. این کار به صورت همزمان در درزها انجام شده بطوریکه از حرکات افقی بلوک ها جلوگیری شود.
منبع: (http://khakzad.com/) انجمن بتن ایران - ici.ir
موقعیت جغرافیایی و تاریخی
سد ذخیره ای کریت، با هدف تامین آب شرب شهرستان طبس و تامین آب کشاورزی و مهار سیلابها، در 56 کیلومتری جنوب شرق شهرستان طبس و در نزدیکی روستای چیروک احداث شده است. موقعیت این سد بر روی رودخانه کریت در نزدیکی محل سد قدیمی کریت انتخاب گردیده است. رودخانه کریت در جنوب شرقی شهرستان طبس جاری بوده و از ارتفاعات شتری سرچشمه گرفته و یکی از سرشاخه های رودخانه نمک که به کویر (دق) روح مرغوم می ریزد، می باشد. مختصات جغرافیایی محل سد عبارتست از ’14 و ْ57 طول شرقی و ’26 و ْ33 عرض شمالی.
سد قدیمی کریت با مصالح بنایی (سنگ و ملات ساروج) مرتفع ترین سد قوسی باستانی در جهان است. بنابر اطلاعات و مدارک موجود، این سد بالغ بر 700 سال قدمت دارد. ارتفاع کل آن 50 متر میباشد که نیمی از آن، حدود 25 متر، در رسوبات مدفون مانده است. طول تاج در حدود 55 متر و پهنای سد در تراز تاج 120 سانتیمتر است. لازم به توضیح است که به منظور جلوگیری از فرسایش و سهولت بازدید، پوشش بتنی و جانپناه بر باریکه ی تاج این سد، توسط سازنده سد بتنی، اجرا گردیده است. علیرغم انباشتگی رسوبات در پشت سد قدیمی، این سد تا قبل از احداث سد جدید، هرچند به میزان محدود، مورد بهره برداری قرار می گرفته است
1- مشخصات سد
سد جدید کریت از نوع بتنی بوده و بشکل ترکیبی قوسی – وزنی طراحی شده است. از الزامات انتخاب این شکل برای سد، حفظ سد باستانی بصورت دست نخورده است. جناح راست سد بصورت وزنی و جناح چپ بصورت قوسی است. قسمت قوسی، از یک طرف به دیواره کوه تکیه دارد و از طرف دیگر به قسمت وزنی سد. بدیهی است پهنای قسمت تحتانی در قسمت قوسی، کمتر از قسمت وزنی است. در ناحیه اتصال، این دو قسمت بصورت تدریجی به یکدیگر تبدیل می شوند. ارتفاع تاج سد از پایین ترین نقطه فونداسیون 53 متر و طول تاج 345 متر است، حجم سنگبرداری و حفاری پی سد 40000 متر مکعب و حجم بتن بدنه سد و سازه های جانبی مجموعاً 120000 مترمکعب است. سازه‌های جنبی سد، مشتمل بر سیستم انحراف آب، آبگیری و تخلیه تحتانی و سرریز می باشد .
2- روش اجرای بخشهای مختلف سد
2-1- پی کنی و سنگ برداری
برای رسیدن به ترازهای تعیین شده جهت اجرای پی سد، لازم است با استفاده از روشهای انفجاری نسبت به برداشت سنگ در محدوده مورد نظر اقدام گردد. با توجه به نزدیکی محدوده اجرای سد به سد قدیمی کریت و به منظور کاهش و یا حذف اثرات منفی ناشی از انفجار که عمدتا به صورت شکستگیهای ناخواسته و پدید آمدن ترک و شکاف در پی و بستر بروز می کند، از روشهای انفجار کنترل شده، استفاده گردیده است.
استفاده از روشهای انفجار کنترل شده (smooth blasting)
نوع و مقدار مواد منفجره، آرایش هندسی چالها و فواصل زمانی انفجارها بگونه ای انتخاب گردید که بیشترین سهم انرژی حاصل از انفجار، صرف جدا نمودن سنگ شود و حتی الامکان کمترین میزان به انرژی لرزه ای تبدیل گردد.
در شکل های زیر دو روش انفجار کنترل شده گوه‌ای و موازی نشان داده شده است. درصورتیکه توده سنگ مورد نظر برای حفاری لبه آزادی نداشت، از روش گوه‌ای بعنوان اولین جبهه کاری استفاده می‌شد. پس از ایجاد لبه های آزاد با استفاده از روش موازی، کار ادامه می یافت. ارقام درج شده در کنار هر چال ترتیب انفجار را نشان می‌دهند .
ایجاد مانع در مقابل انتشار امواج از روش پیش شکافت (pre-split blasting) و ناحیه ضربه خور (buffer blasting)
این دو روش به منظور جلوگیری از انتشار امواج ناشی از انفجار بکار رفته و مانع از ایجاد تخریب‌های ناخواسته گردیده است.
در روش پیش شکافت، قبل از آتشکاری اصلی و در پیرامون محدوده مورد نظر شکافهایی ایجاد گردید که موجب انعکاس امواج شده و از خروج آنها از محدوده مورد نظر جلوگیری می نمود. این شکافها با حفر چالهای نزدیک به هم و انفجار همزمان آنها با مواد منفجره اندک ایجاد می شدند
در روش ضربه خور ناحیه ای ایجاد می شد که با جذب ضربات ناشی از انفجار موجب استهلاک انرژی ارتعاشی امواج می گردید. برای ایجاد این ناحیه یک سری چال با فاصله کم حفر شده؛ سپس مواد منفجره با چگالی و مقدار کم درون این چالها قرار گرفته و بطور متوالی بین چالهای اصلی و مرزی منفجر شده است.
انتخاب روش انفجار با توجه به فاصله از سد قدیمی
با توجه به کاهش اثرات تخریبی نسبت افزایش فاصله از محل انفجار، محدوده عملیاتی بر حسب فاصله از سد قدیمی به سه ناحیه تقسیم شد.
ناحیه با فاصله زیاد؛ انفجارهای انجام شده در این ناحیه ارتعاش هایی در سازه ایجاد کرد که در حد مجاز ایمنی قرار می گرفت. در این ناحیه بدون نیاز به کنترل های خاص انفجار، عملیات حفاری انجام می یافت.
ناحیه با فاصله متوسط؛ در این ناحیه لازم بود تا عملیات انفجار به روشهای کنترل شده
(smooth blasting) انجام گرفته و مقدار و نوع مواد منفجره بگونه ای انتخاب شود که ارتعاشهای ایجاد شده در سازه از حد مجاز فراتر نرود. در صورت لزوم در این ناحیه موانع انتشار امواج (به روشهای ذکر شده) ایجاد می گردد.
ناحیه با فاصله کم؛ در این ناحیه تعداد چالها زیاد و مواد منفجره مصرفی بسیار اندک بود. به منظور کاهش انرژی لرزه ای دهانه چالها بسته نمی شد. در این حالت انفجار فقط موجب ترک خوردن سنگها شده و جدا کردن آنها از توده سنگ باید بصورت دستی انجام می گردید. با توجه به بازدهی کم عملیات در این ناحیه این امکان بود که چالهایی با فواصل کم حفر کرده و از مواد منبسط شونده (مانند کتراک) برای ایجاد شکاف در توده سنگ استفاده نمود.
2-2- پرده آب بند
جهت کاهش گرادیان هیدرولیکی زیر پی سد و کاهش ضریب نفوذ پذیری در پی و جناحین، پرده آب بند در سرتاسر محور سد ایجاد گردد. تزریق پرده آب بند موجب بهبود کیفیت سنگ از نظر تحکیمی نیز گردید. عمق پرده آب بند معمولا تا قسمتی از توده سنگی در نظر گرفته شد که آزمایش نفوذ پذیری در قطعات لوژن 1 را نتیجه بدهد.
ایجاد پرده آب بند از طریق عملیات حفاری و گمانه زنی و تزریق دوغاب سیمان با فشار مناسب جهت آب بندی و پرکردن درزه ها، شکافها و فواصل خالی در عمق پی انجام شده است.
در حالت طبیعی بهتر این بود که حفاری و تزریق قسمت پی اول انجام شود تا به تبع آن اجرای بتن بدنه از پایین ترین قسمت شروع گردد؛ ولی به لحاظ اینکه کار حفاری و تزریق در جناح راست تقریباً آماده انجام بوده و در قسمت پی با توجه به تداخل با رسوب برداری کف و سنگ برداری طرفین سد قدیمی، هنوز اجرای عملیات حفاری و تزریق میسر نبود، انجام عملیات از جناح راست شروع و متعاقبا در جناح چپ پی ادامه یافت. در این طرح با توجه به جنس زمین که سنگی است تزریقات از پایین به بالا انجام گردید. در توده سنگ پی سد کریت لایه ها و قطعات کوارتز و سیلیس به چشم می‌خورد که کار حفاری را تحت تاثیر قرار می داد و تجهیز لازم متناسب با حفاری در این سنگها صورت پذیرفت.
جهت کنترل و تعیین شرایط کیفی تزریق در سنگ از گمانه های کنترل استفاده شد. این گمانه‌ها در منطقه مورد نظر بصورت مایل و حداقل 5 تا 10 متر عمیق تر از عمق پرده آب بند و محدوده تحکیم یافته حفر می‌گردید. با توجه به آثار سیمان در مغزه ها می توان کیفیت تزریق را مورد مطالعه و سنجش قرار داد.
2-3- دال بتنی زیر پی
در توده سنگ بستر زیر پی سد و در عمیق ترین ناحیه آن شکافی V شکل وجود دارد که حاصل فرسایش در طی دوران گذشته است و در دوره بهره برداری از سد تاریخی، بتدریج با رسوبات آبرفتی انباشته شده است. حفاریهای مطالعاتی و آزمایشها نشان دادند که تراکم رسوبات در این ناحیه به حدی است که می توان با تزریق مناسب، آنرا کاملا تحکیم و آب بند نمود. از اینرو طرح سد به گونه ای در نظر گرفته شد که رسوبات شکاف مذکور به روش فوق اصلاح شده و یک دال بتنی ضخیم بعنوان پی سد در این قسمت، روی آن اجرا گردد.
2-4- اجرای بدنه سد
یک مشکل اصلی در اجرای سازه های بتنــی حجیم، کنترل یا حذف ترک خوردگی حرارتی و در مورد سازه های آبی، نشتی درزهای ساخت است. به دلیل وجود حجمهای بزرگ بتن، گرمای ناشی از هیدراته شدن سیمان نسبت به دیگر موارد بتن سازه ای مشکلات بیشتری ایجاد می کند و اتخاذ برخی تدابیر برای محدود ساختن افزایش دما برروی قالب بندی تاثیر حیاتی دارد. دمای بتــن به ویژه در آب و هوای گرمتر باید در زمان بتن ریزی و هیدراتاسیون به روشهای زیر در کمترین حد حفظ شود: استفاده از سیمان کم حرارت، استفاده از نرمـه خاکستر آتشفشانی یا پوزولان دیگری به جای بخشی از سیمان، سرد سازی، تکنیکهای عمل آوری ویژه و استفاده از قالبهای فولادی گرما - پراکنشی. مراحل، پلان و ترتیب بتن ریزی بلوکها به گونه ای انتخاب شده است که گرمای حاصل به طور مناسبی کنترل شود. علاوه بر آن، این نکته نیز مورد توجه قرار گرفته است که بین بلوکها اختلاف ارتفاع زیاد ایجاد نشود تا بارگذاری روی پی بتدریج و بصورت یکنواخت انجام گیرد. بطور کلی اختلاف ارتفاع بلوکها هنگام بتن ریزی به گونه‌ای انتخاب می‌گردد، که هم شرایط بتن ریزی تسهیل گردد و هم قالب بندی سطوح درز به حداقل ممکن کاهش یابد. باز کردن قالبها نیز طوری برنامه ریزی شده است که از ایجاد شوکهــای حرارتی که به ترک خوردگی سطح بتن منجر می گردد، جلوگیری شود.
2-4-1- قالب بندی مراحل بتن ریزی
متداول ترین روش برای تعدیل جمع شدگی و گرمای ناشی از هیدراتاسیون در سازه بتنی حجیم، محدود کردن ارتفاع مراحل بتن ریزی است. در این سد ارتفاع بلوکها 2.5 متر در نظر گرفته شده است.
به جز در مرحله اول بتن ریزی پی، قالب های مــورد استفاده از نوع طره ای پشت بند دار است. مراحل بتن ریزی مستلزم قابلیت استفاده مجدد از قالبها بطور متعدد است؛ از اینرو قالبها از فولاد ساخته می شوند تا در برابر بارهای وارده و در طول زمان استفاده مکرر خود، پایداری نشان دهنــد. در این قالبها از جک بعنوان پشت بند استفاده شده است. این جک ها علاوه بر تنظیم نمودن قالب به هنگام نصب، از حرکات آن به بیرون نیز به هنگام بتن ریزی جلو گیری می نمایند. در پشت قالب پیاده روهای پیش‌بینی گردیده است که نصب قالب و همچنین رفت و آمد عوامل اجرایی را امکان پذیر نماید. قالب ها با مهارهایی که از قبل در بتن نصب می گردد به بلوک پایینمحکم می شوند.
سریعترین چرخه بتن ریزی مجاز در کارهای بتنی حجیم مستلزم باز کردن و برپایی مجدد قالبها در عرض 24 تا 48 ساعت پس از تکمیل یک مرحله بتن ریزی و تکمیل مرحله بتن ریزی بعدی در عرض 72 ساعت است. تحت چنین شرایطی لوازم مهار قالب باید در بتنی عمل کنند که مقاومت فشاری یا پیوستگی آن 15 در صد مقاومت 28 روزه است. حتی زمانی که بین مراحل بتن ریزی متوالی 5 روز فاصله وجود دارد، بتن کم سیمان که مستلزم استفاده از لوازم نگهداری ویژه ای در قالبها است تا برای حمایت قالبها مرحله بتن ریزی بعدی مقاومت کافی ایجاد کنند.
2-4-2- بتن ریزی
در هر مرحله بعد از آماده شدن قالب، واتر استاپ ، نصب لوله های پس سرمایش (post-cooling)، نصب لوله های تزریق و نصب ابزار دقیق و کنترل نقشه بردار و اخذ مجوز بتن ریزی، یک لایه ملات ماسه و سیمان اجرا گردید. ملاتی که بدین ترتیب ریخته می شود به منظور یکپارچه کردن بتن قدیم و جدید و همچنین آب بندی بین بلوک های بتن است.
بعد از پخش یک لایه ملات ماسه و سیمان، بتن اصلی با مشخصات طرح اختلاط مصوب ساخته و در محل آماده شده برای اینکار ریخته می شود. روش بتن ریزی بدین طریق است که اولا" بتن ریزی پیوسته اجرا شده و از قطع بتن به هر دلیل بایستی جلوگیری شود تا درز سرد بوجود نیاید. برای بالابردن کیفیت، با ویبره های قوی متناسب با حجم بتن و دانه بندی، ویبره زده می شود. بدیهی است، به همان میزان که کم ویبره زدن باعث پایین آمدن مقاومت می‌گردد، ویبره بیش از حد نیز باعث جدا شدن دانه ها می‌شود. از ریختن بتن در یکجا خودداری شده و بتن در لایه های 50 سانتیمتری ریخته شده است.
بعد از اتمام بتن ریزی و صاف کردن سطح بتن و پس از اتمام زمان گیرش، سطح بتن با واتر جت شسته شده و یک سطح مضرس جهت بتن ریزی مرحله بعد آماده می شود.
بعد از هر مرحله، عمل آوری (curing) بتن برای مدت حداقل سه روز متوالی انجام شده است. برای این منظور از فواره هایی که روی سطح بتن قرار می گرفتند استفاده می شد.
2-4-3- تزریق درزهای انقباض
به منظور یکپارچه کردن بدنه سد، در بین بلوک های مختلف سد لوله هایی بمنظور تزریق دوغاب سیمان نصب شده است که روی آنها در فواصلی که مشخصات فنی تعیین کرده کلاپه هایی نصب تعبیه شده است. بعد از اتمام بتن ریزی سد، از روی سد و از داخل گالری ها نسبت به تزریق دوغاب طبق مشخصات فنی اقدام می گردد. زمان و شرایط تزریق از اهمیت خاصی برخوردار است و به گونه ای انتخاب شده است که، فرآیند هیدراتاسیون تمام شده و حداکثر انقباض در بلوک های بتن بوجود آمده باشد. این کار به صورت همزمان در درزها انجام شده بطوریکه از حرکات افقی بلوک ها جلوگیری شود.
منبع: (http://khakzad.com/) انجمن بتن ایران - ici.ir