کو‌کی‌ و مسائل امنیتی مرتبط با آن

[آبجی]

کوکی چیست؟

«کوکی» بخش کوچکی از اطلاعات فرستاده شده توسط وب‌سرور برای ذخیره در مرورگر است تا بتواند بعدا از طریق آن مرورگر، دوباره خوانده شود. این دیتای ذخیره شده برای اینکه وب‌سرور یک سایت، اطلاعات مشخصی را درباره بازدیدکننده آن وب‌سایت خاص بداند، مفید است. مثلا فرض کنید شما الان با نام کاربری خودتان وارد تالار گفتگوی سایت میکرورایانه شده اید و مطلبی را در یکی از بخش های ان ارسال کرده اید و به هردلیلی صفحه مرورگر خود را می بندید حال اگر دوباره به سایت مراجعت کنید چون کوکی تالار گفتگوی سایت میکرورایانه در کامپیوتر شما ذخیره شده نام کاربری شما تشخیص داده شده و نیازی به وارد کردن مجدد نام کاربری و پسورد خود ندارید (معمولا سایتها یک محدوده زمانی برای بازگشت شما در نظر می گیرند و بعد از آن نیاز به وارد کردن اطلاعات کاربری خود دارید) حالا حتی اگر در همان حال به سایت دیگری هم مراجعه کنید و در آنجا هم با نام کاربری خود وارد شوید کوکی ان با نام آن سایت در کامپیوتر شما ذخیره می شود. این یکی از کاربردهای کوکی است.
در هر حال محتویات کوکی فرمت فایل متنی را دارد که در دایرکتوری مربوط به مرورگر ذخیره می‌شود و در هنگامی که مرورگر در حال اجراست در حافظه RAM قرار می‌گیرد. این اطلاعات می‌تواند هنگامی که کاربر از وب‌سایت خاصی خارج شد، در هارد درایو ذخیره شود.
کوکی‌ها ابزار بسیار مهمی برای نگهداشتن state روی وب هستند. state به توانایی یک برنامه برای کار با کاربر بصورت محاوره‌ای اشاره دارد. برای مثال، شما برای استفاده از قطار یا اتوبوس بلیت رزرو می‌کنید. در روز سفر، هنگامی که بلیت را نشان می‌دهید، اجازه خواهید یافت که وارد قطار یا اتوبوس شوید، در غیراینصورت مسوول وسیله نقلیه نمی‌داند که آیا شما این اجازه را دارید یا خیر. در حقیقت در اینجا بلیت برای نگهداشتن state‌ بین شما و مسوول قطار مهم است. HTTP یک پروتکل بدون قابلیت state‌ است. به این معنی که در هر بار مشاهده یک سایت توسط سرور بعنوان اولین مشاهده کاربر تلقی می‌شود. به این معنی که سرور همه چیز را بعد از هر درخواست فراموش می‌کند، مگر اینکه یک بازدید‌کننده برای یادآوری آینده به سرور به طریقی مشخص گردد. کوکی‌ها این کار را انجام می‌دهند.

کوکی‌ها فقط می‌توانند به وب‌سرور بگویند که آیا شما قبلا هم از سایت دیدن کرده‌اید و اطلاعات کمی (مثلا یک شماره کاربر) در مرتبه بعد که از سایت دیدن می‌کنید از خود وب‌سرور به آن برگردانند. بیشتر کوکی‌ها هنگامی که از مرورگر خارج می‌شوید از بین می‌روند. نوع دیگری از کوکی‌ها بعنوان کوکی ماندگار وجود دارند که تاریخ انقضاء دارند و تا آن تاریخ روی هارددرایو شما باقی می‌مانند. کوکی ماندگار می‌تواند برای ردگیری عادات وبگردی یک کاربر با مشخص‌کردن وی هنگام مراجعه مجدد به یک سایت مورد استفاده قرار گیرد. اطلاعات در مورد اینکه اهل کجا هستید و به چه صفحات وبی سر می‌زنید در فایلهای لاگ یک وب‌سرور وجود دارد و می‌تواند برای ردگیری رفتار وبگردی کاربران مورد استفاده قرار گیرند، اما کوکی‌ها آن را آسانتر می‌کنند.

[آبجی]

چگونه می‌توان از وجود کوکی‌های ماندگار روی سیستم مطلع شد؟

کوکی‌های ماندگار در مکانهای مختلفی روی سیستم شما بسته به مرورگر وب و نسخه‌ای از آن که استفاده می‌کنید، ذخیره می‌شوند. نت‌اسکیپ تمام کوکی‌های ماندگارش را در فایلی به نام cookies.txt روی کامپیوتر شما در دایرکتوری نت‌اسکیپ ذخیره می‌کند. می‌توانید این فایل را با یک ویرایشگر متن باز و ویرایش کنید و یا هر کوکی را که نمی‌خواهید نگهدارید، پاک کنید و چنانچه می‌خواهید از دست تمام کوکی‌ها خلاص شوید، فایل را پاک کنید. اینترنت‌اکسپلورر کوکی‌های ماندگار را در فایلهای جداگانه ذخیره می‌کند و توسط نام کاربر و نام دامنه سایتی که کوکی را فرستاده است، نامگذاری می‌کند. برای مثال administrator@microrayaneh[1].txt این کوکی‌ها در دایرکتوری /Windows/cookies یا /Windows/profiles/cookies یا مشابه آن مثلا در فولدر کوکی ذخیره می‌شوند. می‌توانید هرکدام از این کوکی‌ها را که نمی‌خواهید، پاک کنید. می‌توانید این فایلها را بازکنید تا ببینید از کجا آمده‌اند و چه اطلاعاتی دارند. برای مثال آنچه می‌بینید محتویات یک کوکی IE‌ هستند.



کوکی‌ها برای چه استفاده می‌شوند؟

یک استفاده از کوکی‌ها برای ذخیره کلمات عبور و شناسه‌های برای وب‌سایتهای خاص است. همچنین برای ذخیره اولویتهای کاربران در صفحات آغازین نیز استفاده می‌شوند. در این حالت مقداری از هارد کامپیوتر شما برای ذخیره این اطلاعات از مرورگرتان تقاضا می‌شود. بدین طریق، هر زمان که به آن وب‌سایت وارد می‌شوید مرورگر شما بررسی می‌کند که ببیند آیا اولویتهای از پیش تعیین‌شده‌ (کوکی) برای آن سرور مشخص دارید یا خیر. اگر اینطور باشد، مرورگر کوکی را همراه با تقاضای شما برای صفحه وب، به وب‌سرور ارسال خواهد کرد. مایکروسافت و نت‌اسکیپ از کوکی‌هایی برای ایجاد صفحات آغازین شخصی روی وب‌سایتهایشان استفاده می‌کنند. استفاده‌های معمول که شرکتها بخاطر آنها از کوکی استفاده می‌کنند شامل سیستمهای سفارش آنلاین، شخصی‌سازی سایتها و ردگیری وب‌سایتها می‌شود.

کوکی‌ها منافعی دارند. شخصی‌سازی سایت یکی از مفیدترین استفاده‌های کوکی‌ها است. برای مثال، فردی وارد سایت CNN (یا حتی MyYahoo) می‌شود اما نمی‌خواهد اخبار تجاری را ببیند. این سایت به فرد اجازه این انتخاب را می‌دهد. از این به بعد (یا تا زمانیکه کوکی منقضی می‌شود) این شخص اخبار تجاری را وقتی به سایت CNN‌ متصل می‌شود، نمی‌بیند. حتما تا حالا دیده‌اید که در بعضی وب‌سایتها هنگامی که با استفاده از شناسه و گذرواژه وارد می‌شوید، انتخابی تحت عنوان «مرا دفعه بعد بخاطر داشته باش» وجود دارد. این امر با ذخیره شدن شناسه و کلمه‌عبور شما در یک کوکی روی کامپیوترتان، میسر می‌شود.

بعضی بازدیدکنندگان آن را بعنوان تعرض به حریم خصوصی می‌پندارند برای وب‌سایتهایی که روند فعالیتشان روی یک سایت را ردگیری می‌کنند. این کمک می‌کند که اطلاعات و سرویس‌های مورد جستجو را بسرعت بیابید و بدون تاخیر به سر کار اصلی خودتان برگردید. آمار برای طراحی مجدد سایت بسیار مهم هستند. گاهی مدیر سایت نیاز دارد بداند آیا ۱۰۰ نفر مختلف از سایتش بازدید کرده‌اند یا فقط یک فرد (یا روبات)‌ بطور پیوسته ۱۰۰ مرتبه دکمه reload (یا refresh) را انتخاب کرده است. کوکی‌ها کاربردهای دیگری نیز دارند و یکی از آنها امکان ردگیری فعالیت کاربران است. اجازه دهید که یک مثال را ببینیم.

DoubleClickNetwork سیستمی است که توسط DoubleClickCorporation ایجاد شده است تا پروفایل افرادی را که از وب استفاده می‌کنند ایجاد کند و آگهی‌های تجاری متناسب با علاقه‌شان را به آنها ارائه کند. مشتری‌های DoubleClick وب‌سایتهایی هستند که قصد تبلیغ خدماتشان را دارند. هر عضو این شبکه میزبانی برای تبلیغ سایر اعضاء می‌شود. هر وب‌سایت که عضو می‌شود تبلیغ خود را ایجاد و در اختیار سرور DoubleClick قرار می‌دهد. هنگامی که یک کاربر به یکی از این سایتها می‌رود، یک آگهی از سایر سایتها نیز در HTML‌ ارائه شده به کاربر وجود دارد. با هربار بارگذاری مجدد صفحه، آگهی متفاوتی به کاربر ارائه می‌شود. از نظر کاربران این تبلیغات با سایر تبلیغات تفاوتی ندارند، در حالیکه اینطور نیست. هنگامی که کاربری برای اولین بار به سرور DoubleClick‌ متصل می‌شود، سرور یک کوکی برای آن مرورگر ایجاد می‌کند که یک شماره مشخصه یکتا در بردارد. از آن به بعد هر زمان که کاربر به یکی از وب‌سایتهای عضو DoubleClick‌ متصل می‌شود، شماره مذکور به سرور ارسال می‌شود و کاربر تشخیص داده می‌شود. با گذشت زمان و داشتن اطلاع از سایتهایی که کاربر بازدید کرده است، پروفایلی از علائق کاربر در اختیار سرور قرار می‌گیرد. با داشتن این پروفایل، سرور DoubleClick می‌تواند تبلیغاتی را که بیشتر مورد نظر کاربر است انتخاب کند. بعلاوه می‌تواند از این اطلاعات برای دادن بازخورد مناسب به اعضا مانند پروفایل کاربران و میزان تاثیر تبلیغاتشان استفاده کند. برای اینکه بفهمید آیا توسط DoubleClick ردگیری شده‌اید یا نه، کوکی‌های مرورگر خود را امتحان کنید و ببینید آیا چیزی شبیه به این:

ad.doubleclick.net FALSE / FALSE 942195440 IAA d2bbd5 در کوکی‌ها وجود دارد یا خیر.

[آبجی]

بررسی انواع کوکی‌

علاوه بر کوکی‌های موقت و ماندگار که در بالا در مورد آن صحبت شد، کوکی‌ها دسته‌بندی دیگری نیز دارند:

کوکی‌های شخص‌اول در مقابل کوکی‌های شخص‌ثالث:
یک کوکی شخص‌اول از وب‌سایتی نشات می‌گیرد یا به آن فرستاده می‌شود که در آن زمان در حال مشاهده آن هستید. این کوکی‌ها معمولا برای ذخیره اطلاعات مانند اولویتهای شما استفاده می‌شوند.
یک کوکی شخص ثالث از وب‌سایت متفاوت با آنچه در حال مشاهده آن هستید نشات می‌گیرد یا به آن فرستاده می‌شود. وب‌سایتهای شخص‌ثالث معمولا محتویاتی روی وب‌سایتی که در حال مشاهده هستید، ارائه می‌کنند. برای مثال، بسیاری سایتها از تبلیغات وب‌سایتهای شخص‌ثالث استفاده می‌کنند و آن وب‌سایتها ممکن است از کوکی استفاده کنند. یک استفاده معمول برای این نوع از کوکی ردیابی استفاده از صفحه‌وب شما برای تبلیغات یا سایر مقاصد بازاریابی است. این نوع کوکی‌ها می‌توانند موقت یا ماندگار باشند.

کوکی های ناخوشایند
نوعی از کوکی‌ها هم هستند که بعنوان کوکی‌های ناخوشایند نامیده می‌شوند. اینها کوکی‌هایی هستند که ممکن است اجازه دسترسی به اطلاعات شخصا قابل‌شناسایی شما را برای اهداف ثانویه بدون اجازه شما، فراهم کنند.

[آبجی]

مزایا و معایب کوکی‌ها از دید کاربران اینترنت

اگرچه خیلی‌ها از کوکی‌ها تصورات بدی دارند، اما اکنون می‌دانید که کابردهای خوبی نیز دارند. بسیاری از افراد کوکی‌ها را دوست ندارند زیرا آنها را ابزار “بردار بزرگ” (کسی که همواره ناظر بر اعمال و رفتار آنهاست) می‌دانند. بعبارتی بعلت ردیابی شدن توسط کوکی‌ها، به آنها سوءظن دارند. این افراد باید بدانند که این نوع ردگیری می‌تواند توسط تکنیک‌های دیگر نیز انجام گیرد، اما از کوکی‌ها بدلیل ثبات بیشتر آنها نسبت به سایر روش‌ها استفاده می‌شود. برای آنان که دوست ندارند دیگران بدانند در اینترنت چه می‌کنند یا به کدام سایتها سر می‌زنند، این امر مساله ساز است.

مردم همچنان کوکی‌ها دوست ندارند، زیرا آنها را موجوداتی ‌‌”آب‌زیرکاه” می‌دانند. مگر اینکه نسخه‌های جدید مرورگرها را داشته باشید تا بتوانید با تنظیماتی که انجام می‌دهید از ورود آنها مطلع شوید، در غیر اینصورت آنها بدون هیچ نشانی وارد هارد شما می‌شوند. سپس می‌توانند بدون اطلاع کاربر کارهای خاصی انجام دهند (شاید هدف قرار دادن شما برای اهداف تبلیغاتی).

بهرحال فکر کردن به این موضوع خوشایند نیست که در آینده نزدیک علائق خصوصی ما ممکن است برای کسانی که دوست نداریم، فاش شود. این نگرانی و عیب اصلی کوکی‌هاست. تقریبا قرار دادن ویروس از طریق کوکی فعلا ممکن نیست و جای نگرانی ندارد. همچنین کوکی‌ها نمی‌توانند به هارد شما صدمه وارد کنند، یا از آنچه روی هارد خود دارید، تصویری تهیه کنند یا هر کار دیگری شبیه اینها. کوکی‌ها فقط آنچه را شما به آنها می‌گویید، میدانند. بهرحال اگر شما اطلاعاتی را در وب‌سایتی وارد کنید، مطمئنا در جایی در یک کوکی قرار خواهد گرفت. جایگزینهای آینده بجای کوکی‌ها باید با آغوش باز پذیرفته شود و اگرچه ممکن است همه چیز را حل نکنند، اما بعضی از نگرانیها را از بین خواهند برد.