PDA

توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : ارزيابى اکتشافى و اقتصادى انديسهاى مس معدن چاه موسى



ابراهیم ناظمی
28th December 2015, 07:10 PM
چکيده
کانسار چاه موسى واقع در 5 کيلومترى شمال غرب طرود و 115 کيلومترى جنوب شاهرود داراى حداقل 18 زون کانى ساز و انديس مى ميباشد که با توجه به ساختمان زمين شناسى و انتشار آن درسطح و نيز حضور کانيهاى کالکوسيت، مالاکيت، کالکوپيريت با عيار بين 5/0 تا 5/5 درصد مس قابل بهره بردارى مستقيم و استحصال به روش ليچينگ هستند. برخى از اين انديسها مانند انديسهاى شماره 6و12و13و14و15 بدليل پيشرفت سطح فرسايش کانسار در رابطه با ذخائر پنهان از نوع کانيهاى سولفيدى هستند که همراه با روند افزايش عيار مس مى باشند و از جهت ادامه اکتشاف در اولويت اول قرار دارند.
محاسبات اوليه نشان دهنده عيار متوسط 6/2 درصد وذخيره 25329 تن مس است که از نکته نظر استحصال به روش ليچينگ يکى از ذخائر بالقوه منطقه ميباشد و در صورت توسعه تاسيسات ليچينگ موجود در منطقه چاه موسى از نظر ايجاد بازار کار يکى از قطبهاى صنعتى – معدنى خواهد شد.
http://bayanbox.ir/id/5152725764049751918?view

پيشگفتار
بسيارى از ذخائر معدنى بصورت رگه هاوانديسهايى در حاشيه معادن وکانسارهاى شناخته شده تظاهر داشته و از نکته نظر ارزيابيهاى اکتشافى و توسعه ذخائر اقتصادى هميشه مورد توجه قرار دارند. حضورعيارهاى قابل توجه، کنده کاريهاى متعدد، حضور کانيهاى اقتصادى و نيز فعاليت هاى اکتشافى که در گذشته صورت گرفته تماما ارائه دهنده پتانسيل بالقوه است که ميبايستى از دو جنبه اکتشافى و اقتصادى مورد توجه قرار گيرند. جنبه اکتشافى اين ذخائر بدليل توسعه و دست يابى ذخاير اقتصادى آشکار و پنهان مورد توجه است و جنبه اقتصادى آنها بيشتر اهداف بهره بردارى اقتصادى از موقعيت فعلى آنها بدون اقدام به فعاليت هاى هزينه بر اکتشافى مورد توجه است. منطقه معدنى چاه موسى يکى از زون هاى پتانسيل دار مس است که داراى تعداد قابل توجهى انديس، سينه کارهاى قديمى و تونلهاى اکتشافى و استخراجى است که در گذشته به دفعات مورد بهره بردارى قرار گرفته اند.
تجزيه هاى مختلف اى که روى نمونه هاى معدنى منطقه چاه موسى صورت گرفته است، مقادير مختلفى از مس، سرب، روى ، نقره و طلا را نشان ميدهند که حداکثر عيار مس 7/28 درصد (ن. عباديان) و 6/19 درصد (ب.برنا) ميباشند. مقادير طلا تا 3 گرم در تن در برخى از نمونه ها نيز گزارش شده است (ب. برنا و همکاران 1376).
انديسهاى هيجده گانه اى که در محدوده چاه موسى قرار دارند هر يک ميتوانند در رابطه با ذخائر پنهان بصورت مس سولفيدى و با عيار بالا باشند که در حال حاضر بدليل گسترش ماده معدنى بصورت مس اکسيدى و کربناته، ذخائر عمقى آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است واز طرفى ديگر تصميم گيرى وبرنامه ريزى روى انديس هاى مذکور با توجه به عدم گسترش قابل توجه مس سولفيدى در سطح بامشکلاتى همراه است و ارزيابيهاى اکتشافى اوليه اى را طلب مينمايد تا هرگونه برنامه ريزى اکتشافى با ضريب اطمينان بالاترى صورت پذيرد، لذا با توجه به شرايط موجود در کانسار مس چاه موسى، اقدام به ارزيابيهاى اکتشافى و اقتصادى اوليه جهت اولويت بندى انديسها گرديده است که نتايج بدست آمده برخى از انديسها را در اولويت اول اکتشافى قرار داده و مجموعه انديسهاى مذکور را بعنوان يک ذخيره قابل توجه با حدود 25329 تن مس جهت بهره بردارى واحد استحصال ليچينگ معرفى مينمايد.

http://www.ngdir.ir/Data_Pub/News/Pics/27985_2.jpg

موقعيت زمين شناسى و معدنى معدن چاه موسى
محدوده معدنى چاه موسى بخشى از نوار ولکانو- پلوتونيکى شمال طرد – چاه شيرين است که بطول بيش از 60 کيلومتر در بخش شمالى جاده طرود معلمان و غرب جاده طرود شاهرود قرار گرفته است. پهنه طرود معلمان داراى رخساره هاى متعدد سنگهاى ولکانيکى با ترکيبى از ريوداسيت تا پيروکسن اندزيت بصورت گدازه هاى ولکانيکى آگلومرا، برشهاى ولکانيکى ، توفهاى ماسه اى همراه با رخساره هائى از زئوليت، کائولينيت در منطقه گندى و شمال چاه موسى تظاهر دارند.
توده هاى نفوذى بصورت استوکهاى منفرد و پيوسته اى از نوع سنگهاى گرانيت تا ديوريت چون قله چاه موسى، سوخته ، قله کفتران و غيره در داخل کمربند ولکانيکى در اواخر ائوسن و اوائل اليگوسن (م.سهيلى 1379) شکل گرفته اند که فرآيند تزريق اين توده هاى نفوذى مقدمه اى بر پديدار شدن پتانسيل هاى معدنى منطقه گرديده اند.
بسيارى از انديسها و معادن شکل گرفته در اين محدوده حاصل فعاليت هاى پايانى نزريق توده هاى مذکور است که در سرتاسر منطقه بصورت کانسار ومعادن مس، سرب و روى توام با عناصرى چون طلا و نقره مثل معادن سرب و روى گندى، چشمه سفيد، چشمه حافظ ، چاه موسى ، کاليه و غيره پراکنده اند.
http://www.anobanini.ir/pic/itinerary/torod-rezaabad-8-90/torod-map-01.jpg


ارزيابى اکتشافى و اولويت بندى انديسها
جهت انجام ارزيابى و اولويت بندى ابتدا تعداد 26 نمونه از مواد معدنى دپو شده در محدوده ديواره ترانشه هاى هر ترانشه و سينه کار انديسهاى معدنى و همچنين تعداد 10 نمونه از سنگ بستر و ديواره ترانشه ها برداشت گرديده و پس از آماده سازى براى عناصر Zn, As, Ag, Au, Cu, Pb مورد تجزيه قرار گرفته اند.(جدول شماره 1)
محاسبات آمارى نظير همبستگى خطى و خوشه اى (cluster analysis) و همچنين محاسبات چند فاکتورى (factor analysis ( صورت گرفته و جهت کنترل سطح فرسايش و تعيين تيپ کانى سازى هر يک از انديسها محاسبات ويژه (zonality) نيز انجام شده است. نتايج حاصل از محاسبات آمارى در جداول شماره 5،4،3،2 ارائه شده است.
محاسبات همبستگى خطى نشان ميدهد (جدول شماره 2) که بيشترين همبستگى زايشى بين مس، طلا (r=0.76) ، مس و نقره (r=0.72) ، طلا و نقره (r=0.63) و موليبدن و ارسنيک (r=0.51) است و همين ارتباط عنصرى بصورت همبستگى خوشه اى (نمودار شماره R.1) ارائه شده است بطوريکه طلا و مس و نقره نزديکترين ارتباط زايشى را دارند و با روى تشکيل يک گروه و سرب و ارسنيک و موليبدن نيز گروه دوم را بوجود آورده اند.
محاسبات چند فاکتورى که روابط زايشى بين عناصر را بصورت گروهى نشان ميدهد، نمايانگر حضور کانى هاى کانسار ساز مثل Au, Cu, Ag, As در گروه F1 بيشترين تاثير را در سيستم کانى سازى مزوترمال دادند. مطالعات کانى شناسى مقاطع صيقلى 5 نمونه از نمونه هاى معدنى نشان دهنده توالى کانى سازى از مراحل مختلف به ترتيب از قديم به جديد بصورت زير ميباشد :
Bornite → Chalcopyrite → Galena → Cavelite → Malachite → Fe-hydrodide → Cerosite
(ن. عابديان 379)
حضور چنين آرايشى نشان دهنده افزايش کانيهاى سولفيدى در عمق وبالعکس کانيهاى اکسيدى و کربنات در زون سوپرژن (سطحى) است و به احتمال زياد عيار مس سولفيدى در عمق افزايش خواهد يافت.
همبستگى عناصر در نمونه هاى برداشت شده از خاکهاى محتوى ماده معدنى نشان ميدهد که کانى سازى از نوع مزوترمال مس، نقره و طلا تشکيل دهنده عناصر تحت کانسارى است که دردرجه حرارت متوسط شکل گرفته اند و به تدريج که به سطح کانسار نزديک تر ميشود (محور عمودى حرکت محلولهاى هيدروترمال) بالعکس ميزان تراکم عناصر سرب ، ارسنيک افزايش ميابد. همين روند در مطالعات توالى کانى سازى در مقاطع صيقلى مورد تائيد قرار گرفته است.
جهت تعيين سطح فرسايش و اولويت بندى انديسها، ابتدا بر اساس نتايج همبستگى عناصر Mo, Pb, As که همبستگى غنى با يکديگر دارند بعنوان عناصر فوق کانسارى و عناصر Cu, Ag, Au که گروه عناصر درجه حرارت متوسط را تشکيل ميدهند بعنوان عناصر تحت کانسارى تقسيم بندى شده و در يکديگر ضرب وبرهم تقسيم ميشوند و در نتيجه ضرائب زوناليتى براى هر يک از انديسها بدست مى آيد .Mo, Pb, AS , Cu, Au, Ag
چنانچه ضرائب زوناليتى (coefficient of zonalyty) براى تمامى عناصر مس چاه موسى روى يک نمودار ارائه گردد (نمودار شماره D.1 ) ملاحظه ميگردد که روند حاصلضرب عناصر Au, Cu, Ag از انديس شماره 1 لغايت 15 بتدريج افزايش مى يابد و بالعکس روند حاصل ضرب عناصر فوق کانسارى Mo, Pb, As کاهش تدريجى دارند وبالاخره اينکه ضريب زوناليتي Mo. Pb. AS./ Cu. Au. Ag در انديسهاى 6،12،،13،14،15 بدليل پيشرفت سطح فرسايش و نزديک شدن سطح توپوگرافى فعلى به سطح کانى سازى از مقدار عيار عناصر سرب و ارسنيک کم و عيار عناصر Cu, Ag, Au افزايش يافته است و در نتيجه به سطح کانى سازى سولفيدى نزديک تر شده اند. بطور مثال ضريب زوناليتى در انديس شماره Q14 عبارتست از 000004/0=Mo, Pb, As/Cu, Au, Ag در صورتيکه در انديس Q2 که ستطح فعلى توپوگرافى با ستطح کانى سازى فاصله دارد اين ضريب 26 ميباشد. لذا انديسهاى فوق الذکر از نکته نظر احتمال حضور ذخاير سولفيدى در عمق در اولويت اول قرار ميگيرند و ميتوان عمليات حفارى را در پاره اى از اين انديس ها مثل انديس شماره 14 و 15 جهت دستيابى به ذخائر سولفيدى با ضريب اطمينان بيشترى به مرحله اجراء درآورد.
ناگفته نماند که سطح کانى سازى در انديس 15 بدليل بالاترين عيار متوسط مس (5/5 درصد) به سطح توپوگرافى فعلى نزديک تر است. اين انديس داراى گسترش سطحى قابل توجهى است و با روند شمال غرب – جنوب شرق داراى تعداد دو سينه کار بزرگ بطول بيش از 20 متر است.
http://www.ngdir.ir/Data_SD/GeoportalInfo/Subjects/Pics/46830_2.jpghttp://tsmsco.ir/wp-content/uploads/2015/04/94-06-20-23-1030x552.jpg
ارزيابى اقتصادى انديسهاى چاه موسى
انتشار کانيهاى ويژه زون سوپرژن مثل مالاکيت ، کالکوسيت و کووليت نسبت به کانيهاى سولفيدى مثل کالکوپيريت و انتشار سطحى کانيهاى سوپرژن در تمامى سطح منطقه که بالغ بر چند ده هکتار ميشود، منطقه را از نکته نظر ذخائر مس اکسيدى – کربناته با اهداف فرآورى مس به روش ليچينگ قابل توجه و تعمق ساخته است. لذا در همين راستا برآوردى اوليه جهت تعيين عيار و ذخيره بر روى 15 انديس مورد مطالعه صورت گرفته است که نتايج حاصل از اين ارزيابى در جدول شماره 6 ارائه شده است.
متوسط عيار مس در 15 انديس مورد مطالعه رقم 26/2% و ذخيره سطحى اين انديسها تا عمق 20 متر جمعا بالغ بر 25329 تن مس گرديده است. لذا با عنايت به اينکه کانيهاى کالکوسيت ، مالاکيت وکوليت با عيارهاى پائين به روش ليچينگ بسهولت قابل استحصال هستند، لذا ميتوان با توسعه تاسيسات ليچينگ موجود در منطقه با سرمايه گذارى محدود حدود 30 ميليون تومان اقدام به برپائى تاسيسات کارگاهى استحصال مس نمود که از نکته نظر حجم سرمايه گذارى اوليه و ايجاد بازار کار و توليد حداقل 250 تن مس در سال درآمدى بالغ بر200 ميليون تومان ميگردد و با احتساب اينکه کمتر از40 درصد اين رقم هزينه استخراج (روباز) و استحصال ميشود.سود خالص ساليانه آن حدود120 ميليون تومان ميشودکه درنوع خود رقم قابل توجهى را براى يک کارگاه استحصال خواهد بود.

http://tsmsco.ir/wp-content/uploads/2015/04/94-06-20-22-845x321.jpg


منبع : اطلاعات و دانشهای حاصل از بررسی های میدانی

استفاده از تمامی مطالب سایت تنها با ذکر منبع آن به نام سایت علمی نخبگان جوان و ذکر آدرس سایت مجاز است

استفاده از نام و برند نخبگان جوان به هر نحو توسط سایر سایت ها ممنوع بوده و پیگرد قانونی دارد