سید لفته فردزاده
4th August 2015, 10:37 AM
روش های رنگ آمیزی متعددی برای کروموزوم ها ابداع شده است. یک روش رنگ آمیزی ساده است که کل کروموزوم ، یک رنگ به دست می آید که به این روش رنگ آمیزی ساده (Solid or Conventional staining ) می گویند.این روش برای مطالعه تعداد کروموزوم ها و همچنین بررسی شکست (Breakage) و حذف های بزرگ در کروموزوم ها مورد استفاده قرار می گیرد.امروزه با پدید آمدن روش های نواربندی (Banding ) کروموزومی ،روش رنگ آمیزی ساده کمتر مورد توجه قرار می گیرد.موقعیت و اندازه نوارها برای هر کروموزوم اختصاصی است.هر یک از روش های مختلف نواربندی ،به طور اختصاصی برای مشاهده نواحی خاص از کروموزوم کاربرد بیشتری دارد.مثلا نواربندی C(C-Banding) برای بررسی الگوهای هتروکروماتینی کاربرد دارد . از جمله این رنگ آمیزی ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:Q-banding ، R-banding ، C-banding ، G-banding.
نواربندی Constitutive heterochromatin banding) c)
این روش نواربندی برای شناسایی مناطقی از ژنوم که هتروکروماتینی دائمی هستند مورد استفاده قرار می گیرد.الگو و گسترش نوارها می تواند به طور قابل ملاحظه ای از گونه ای به گونه دیگر متفاوت باشد. مراحل کار شامل تیمار با اسید و باز و نمک گرم و سپس رنگ آمیزی با گیمسا (Gimsa) می باشد.نواربندیC برای مطالعه چند شکلی های حاصل از نوترکیبی DNA مناطق سانترمری کاربرد دارد. در گیاهان نیز به خاطر عدم کارایی نواربندی G ،برای شناسایی کروموزوم ها از نواربندی C استفاده می شود. استفاده از روش نواربندی C در انسان باعث می شود مناطق سانترومری تمام کروموزوم ها ، مناطق هتروکروماتینی کروموزوم های 1 ،3 ، 9 ، 16 و مناطق تل.مری در بازوی بلند کروموزوم رنگ بگیرند.
نواربندی Giemsa banding) G)
این روش نواربندی به طور وسیعی در شناسایی کروموزوم های پستانداران استفاده می شود.همچنین به عنوان روش انتخابی برای تحقیقات فیلوژنی و خصوصا بررسی های سیتوژنتیکی بالینی کاربرد دارد.البته کروموزوم های همه گونه ها را نمی توان با این روش رنگ آمیزی کرد. برای مثال رنگ آمیزی G برای رنگ آمیزی کروموزوم های گیاهان مناسب نیست. الگوی نواربندی G منعکس کننده ترکیبات ساختمانی و عملکردی کروموزوم ها می باشد. نوارهای تاریک نشان دهنده نواحی از DNA می باشد که غنی از T و A بوده و معمولا در فاز سنتز با تأخیر همانندسازی می کند.
نواربندی Guinacrine banding) Q)
اولین روش رنگ آمیزی کروموزوم ها که باعث شناسایی کروموزوم ها شد، نواربندی Q بود.فاصله نوارهای ایجاد شده به وسیله این روش شبیه نواربندی G است.در نواربندی Q از خاصیت فلورسانسی کوایناکرین(Quinacrine) استفاده می شود که در میان توالی های A وt قرار می گیرد.اتصال مواد فلورسانس با DNA به صورت الکتروستاتیکی بوده ،بنابراین واکنش پذیر بوده و می توان پس از نواربندی Q ، کروموزوم ها را شستشو داد و با روش دیگری آن ها را رنگ آمیزی کرد. پرهزینه بودن ،بی رنگ شدن سریع نوارهای تولیدشده و نیز سمی بودن مواد فلورسانس ،کاربرد این روش را محدود کرده است.
نواربندی Reverse banding) R)
الگوی نواربندی R،برخلاف نواربندی G است.یعنی قسمت های روشن نواربندی G در این روش ،تیره و قسمت های تیره نواربندی G در نواربندی R روشن است.از روش نواربندی R کمتر از نواربندی G استفاده می شود.زیرا دقت نواربندی R کمتر است.کاربرد نواربندی R در شناسایی حذف مناطق تلومری در انسان حائز اهمیت است. در نواربندی R،همه ژن های با بیان دائمی (Housekeeping Genes) و حدود نیمی از ژن های اختصاصی بافت ها که غنی از GC هستند، رنگ می گیرند.
نواربندی Constitutive heterochromatin banding) c)
این روش نواربندی برای شناسایی مناطقی از ژنوم که هتروکروماتینی دائمی هستند مورد استفاده قرار می گیرد.الگو و گسترش نوارها می تواند به طور قابل ملاحظه ای از گونه ای به گونه دیگر متفاوت باشد. مراحل کار شامل تیمار با اسید و باز و نمک گرم و سپس رنگ آمیزی با گیمسا (Gimsa) می باشد.نواربندیC برای مطالعه چند شکلی های حاصل از نوترکیبی DNA مناطق سانترمری کاربرد دارد. در گیاهان نیز به خاطر عدم کارایی نواربندی G ،برای شناسایی کروموزوم ها از نواربندی C استفاده می شود. استفاده از روش نواربندی C در انسان باعث می شود مناطق سانترومری تمام کروموزوم ها ، مناطق هتروکروماتینی کروموزوم های 1 ،3 ، 9 ، 16 و مناطق تل.مری در بازوی بلند کروموزوم رنگ بگیرند.
نواربندی Giemsa banding) G)
این روش نواربندی به طور وسیعی در شناسایی کروموزوم های پستانداران استفاده می شود.همچنین به عنوان روش انتخابی برای تحقیقات فیلوژنی و خصوصا بررسی های سیتوژنتیکی بالینی کاربرد دارد.البته کروموزوم های همه گونه ها را نمی توان با این روش رنگ آمیزی کرد. برای مثال رنگ آمیزی G برای رنگ آمیزی کروموزوم های گیاهان مناسب نیست. الگوی نواربندی G منعکس کننده ترکیبات ساختمانی و عملکردی کروموزوم ها می باشد. نوارهای تاریک نشان دهنده نواحی از DNA می باشد که غنی از T و A بوده و معمولا در فاز سنتز با تأخیر همانندسازی می کند.
نواربندی Guinacrine banding) Q)
اولین روش رنگ آمیزی کروموزوم ها که باعث شناسایی کروموزوم ها شد، نواربندی Q بود.فاصله نوارهای ایجاد شده به وسیله این روش شبیه نواربندی G است.در نواربندی Q از خاصیت فلورسانسی کوایناکرین(Quinacrine) استفاده می شود که در میان توالی های A وt قرار می گیرد.اتصال مواد فلورسانس با DNA به صورت الکتروستاتیکی بوده ،بنابراین واکنش پذیر بوده و می توان پس از نواربندی Q ، کروموزوم ها را شستشو داد و با روش دیگری آن ها را رنگ آمیزی کرد. پرهزینه بودن ،بی رنگ شدن سریع نوارهای تولیدشده و نیز سمی بودن مواد فلورسانس ،کاربرد این روش را محدود کرده است.
نواربندی Reverse banding) R)
الگوی نواربندی R،برخلاف نواربندی G است.یعنی قسمت های روشن نواربندی G در این روش ،تیره و قسمت های تیره نواربندی G در نواربندی R روشن است.از روش نواربندی R کمتر از نواربندی G استفاده می شود.زیرا دقت نواربندی R کمتر است.کاربرد نواربندی R در شناسایی حذف مناطق تلومری در انسان حائز اهمیت است. در نواربندی R،همه ژن های با بیان دائمی (Housekeeping Genes) و حدود نیمی از ژن های اختصاصی بافت ها که غنی از GC هستند، رنگ می گیرند.