ریپورتر
27th August 2009, 04:35 PM
يك گالن روغن، يك درياچه آلودگي
گر بخواهيم مشكلاتي را كه در صنعت روغن موتور وجود دارد، بررسي كنيم بهتر است ابتدا انتظارات مصرف كنندگان را مورد ارزيابي قرار دهيم؛ بسياري از مردم خواصي از روغن را به عنوان معياري از آن در نظر مي گيرند كه مورد قبول كارشناسان صنعت روغن نيست. به عنوان مثال مردم روغن موتوري را كه داراي گرانروي (ويسكوزيته) بيشتري باشد، بهتر مي دانند در صورتي كه در موتورهاي امروزي به علت سرعت زياد و فاصله كم قطعات بهتر است گرانروي روغن كمتر باشد تا روغن بتواند به فواصل بسيار ظريف قطعات به ويژه در سرما برسد. البته گرانروي بيش از حد كم نيز اشكال دارد. ولي نكته مهم اينجاست كه اين باور كه هر چه گرانروي بيشتر باشد بهتر است براي موتورهاي امروزي كاربرد ندارد.
از ديگر باورهاي نادرستي كه مصرف كنندگان نسبت به روغن موتور دارند رنگ آن است. اغلب مردم روغن موتور رنگ روشن را بيشتر مي پسندند اما رابطه اي بين رنگ روغن مصرف نشده و مرغوبيت آن وجود ندارد. البته در روغن، پايه رنگ روشن نشانه پالايش بهتر روغن است ولي امروزه به علت اختلاط با مواد افزودني، روغن ها عموماً رنگ تيره تري دارند. از ديگر فاكتورهايي كه بايد به آن اشاره كرد تغيير رنگ روغن موتور است. روغن مرغوب روغني است كه بعد از كاركرد، سياه شود چرا كه سياه شدن روغن نشان دهنده وجود مواد افزودني پاك كننده در آن است كه اين مواد پاك كننده دوده و ساير مواد ناشي از احتراق ناقص سوخت و يا تجزيه روغن را به صورت معلق در خود نگاه مي دارد و از به هم چسبيدن، درشت شدن و ته نشين شدن در شيار رينگ ها و لابه لاي قطعات جلوگيري مي كند، بنابراين اگر روغن موتور بعد از كاركرد قابل ملاحظه در موتور سياه نشود نامرغوب است و اين در حالي است كه اكثر مردم روغن موتوري را مي پسندند كه بعد از كاركرد، كمتر تغيير رنگ بدهد.
كارشناسان مي گويند: روغن موتور بايد بر حسب نوع سوخت و مدل خودرو و موتور، انتخاب شود در حالي كه اكثر مصرف كنندگان تفاوت بين روغن ها را تنها در كيفيت آن مي دانند. بنابراين باورهاي مصرف كنندگان و كارشناسان اين صنعت تفاوت هاي زيادي با هم دارد. اما ريشه اين تضادها را مي توان در يكسان نبودن سرعت رشد تكنولوژي خودرو و رشد فرهنگ مصرف روغن موتور جست وجو كرد.
محمدرضايي در اين باره مي گويد: «سال ها پيش كه اولين خودروها وارد ايران شدند به علت اينكه دما و فشار كار آنها زياد بالانبود، همچنين سرعت قطعات كم و فاصله بين آنها زياد بود مي شد از روغن پايه به تنهايي و بدون هيچگونه ماده افزودني استفاده كرد. اما با سخت تر شدن شرايط كار موتورها و پيشرفت تكنولوژي آنها معلوم شد روغن پايه به تنهايي قادر به انجام وظايف روغن موتور نيست و به تدريج روغن موتورهايي ساخته شد كه در آن علاوه بر روغن پايه از مواد شيميايي خاصي كه مواد افزودني ناميده مي شوند نيز مورد استفاده قرار گرفت طوري كه امروزه نمي توان روغن موتور بدون مواد افزودني را مصرف كرد در غير اين صورت عمر موتور بشدت كاهش مي يابد. با پيشرفت طراحي و مدل موتورها نياز به مواد خاصي وجود دارد كه در روغن هاي مخصوص همان موتور موجود است.»
انواع روغن موتور
در يك نگاه كلي ويژگي هاي مورد انتظار از روغن هاي مناسب براي روان كاري را مي توان به شرح زير نام برد:
– داراي گرانروي مناسب و ضريب اصطكاك بسيار كم باشد.
– در مقابل حرارت مقاوم باشد و اكسيد نشود.
– خاصيت پاك كنندگي مناسب داشته باشد و پس از كار مداوم تحت تاثير كار در دماهاي بالاو مستمر تشكيل مواد لجني و رسوبات در لابه لاي قطعات ندهد.
– داراي شاخص گرانروي بالاباشد.
با ايجاد لايه نازكي از روغن بر روي سطوح متحركي كه با يكديگر در تماس هستند از ساييدگي و فرسودگي آنها جلوگيري نمايد.
در حين عمليات ايجاد كف ننمايد.
با قطعات لاستيكي و پلاستيكي سازگاري كامل داشته باشد.
محمد رضايي كارشناس مكانيك در اين باره مي گويد: «وقتي روغن هاي موتور فقط از روغن پايه تشكيل مي شدند، روغن موتور فقط يك نوع كالامحسوب مي شد، چرا كه فقط يك نوع روغن پايه معدني وجود داشت و فرق روغن هاي مختلف موجود هم در ميزان پالايش و رنگ و گرانروي آنها بود. اما امروز متناسب با نوع سوخت و مدل و ساير فاكتورهاي مربوط به موتورها، روغن موتورهاي گوناگوني وجود دارد.
خواص مهم روغن موتور كه به مواد افزودني آن مربوط هستند در استاندارد و سطوح كيفيت روغن ها متجلي مي شوند به همين دليل سازندگان خودرو، روغن موتور مناسب را از دو لحاظ در كاتالوگ خودرو مشخص مي كنند:
از لحاظ گرانروي مناسب با توجه به دماي محيط و سطوح كيفيت مناسب، با توجه به نوع و مدل خودرو و موتور.»
آلودگي هاي زيست محيطي
طبق گزارش موسسه حفاظت از محيط زيست امريكا (EPA) بيش از 40 درصد آلودگي ناشي از روغن ناشي از دفع نامناسب روغن سوخت توسط كساني است كه شخصاً اقدام به تعويض روغن ماشين شان مي كنند.
روغني كه در موتور استفاده مي شود فرسوده يا مستهلك نمي شود و صرفاً در اثر گردش در قطعات داخلي موتور، كثيف مي شود چون به هنگام گردش در داخل موتور، مواد آلاينده و سمي را از موتور گرفته و با خود حمل مي كند. اگر بر روي برچسب هايي كه روي ظروف حاوي روغن موتور نصب شده نگاه كنيد هشدارهايي بر روي آن وجود دارد مبني بر اينكه از تماس طولاني مدت روغن سوخت با پوست دست و بدن خودداري شود.
در مطالعاتي كه در آزمايشگاه و بر روي حيوانات انجام گرفته نشان داده شده است كه روغن سوخته موتور مي تواند باعث سرطان پوست شود. بنابراين لازم است محل هايي كه در معرض اين روغن سوخته قرار گرفته اند با استفاده از آب و يك پاك كننده شسته شود. دفع نامناسب اين روغن سوخته باعث راه يافتن آن به درون درياچه ها، جويبارها و آبراهه ها شده و سبب آلودگي آب آشاميدني مي شود و نيز باعث صدمه زدن به حيات وحش و محيط زيست آبي مي گردد. تنها يك گالن روغن (يعني مقداري كه در هر بار عوض كردن روغن ماشين از آن تخليه مي شود) مي تواند باعث آلودگي يك ميليون گالن آب تميز شود. اين مقدار آب مي تواند نياز سالانه 50 نفر را به آب تامين كند و يا با آن زمين بايري به مساحت 4 هكتار را آبياري نمود يا آب مورد نياز يك گياه را براي مدت 100 سال تامين نمود بنابراين بايد روغن سوخته را در داخل يك ظرف تميز و در بسته تخليه كرده و در پوش آن را هم بايد بست هيچگاه اين روغن جمع آوري شده را با مايعات ديگر مانند روغن دنده اتوماتيك ماشين يا روغن ترمز مخلوط نبايد كرد.
امروزه 74 درصد از روغن هايي كه مورد استفاده مجدد قرار مي گيرد به عنوان سوخت در توربين ها، نيروگاه هاي برق، كوره هاي كارخانه سيمان و كارخانه هاي تهيه آسفالت و صنايع فولاد و نظير آن مورد استفاده قرار مي گيرد. روغن سوخته نامحلول است و تجزيه نمي شود و حاوي مواد شيميايي سمي و فلزات سنگين است.
برنامه مديريت روغن سوخته
روغن سوخته نامي است كه به روغن هايي داده مي شود كه شامل روغن هاي ساخته شده پايه مواد نفتي هستند يا روغن هاي سنتتيك كه قبلاً مورد استفاده قرار گرفته اند. در استفاده معمول از اين گونه روغن ها، ناخالصي هايي از قبيل ذرات گرد و غبار و خرده هاي فلزات، آب و مواد شيميايي وارد روغن شده و با آن مخلوط مي شوند به طوري كه با گذشت زمان، روغن خاصيت خود را از دست مي دهد و ديگر قابليت لازم را ندارد و نهايتاً روغن هاي كار كرده را بايد با روغن تميز و تازه تعويض كرد تا روغن وظيفه اي را كه دارد به نحو مطلوب انجام دهد. روغن موتور سوخته را مي توان با استفاده از روش مناسب تصفيه كرد.
اين كار باعث مي شود هزينه تصفيه روغن تازه از نفت خام كاهش يافته و در ضمن مشكلات زيست محيطي هم به وجود نيايد. اغلب كشورهاي جهان براي حفظ ذخاير نفتي و جلوگيري از آلودگي محيط زيست به جمع آوري روغن هاي كاركرده مي پردازند.
با توجه به اين كه در ايران جمع آوري روغن هاي كار كرده با اصول صحيحي انجام نمي گيرد. بنابراين بايد تدبيري مناسب براي جمع آوري صحيح روغن هاي كاركرده در سطح كشور انديشيده شود.
منبع:www.carx1.com
گر بخواهيم مشكلاتي را كه در صنعت روغن موتور وجود دارد، بررسي كنيم بهتر است ابتدا انتظارات مصرف كنندگان را مورد ارزيابي قرار دهيم؛ بسياري از مردم خواصي از روغن را به عنوان معياري از آن در نظر مي گيرند كه مورد قبول كارشناسان صنعت روغن نيست. به عنوان مثال مردم روغن موتوري را كه داراي گرانروي (ويسكوزيته) بيشتري باشد، بهتر مي دانند در صورتي كه در موتورهاي امروزي به علت سرعت زياد و فاصله كم قطعات بهتر است گرانروي روغن كمتر باشد تا روغن بتواند به فواصل بسيار ظريف قطعات به ويژه در سرما برسد. البته گرانروي بيش از حد كم نيز اشكال دارد. ولي نكته مهم اينجاست كه اين باور كه هر چه گرانروي بيشتر باشد بهتر است براي موتورهاي امروزي كاربرد ندارد.
از ديگر باورهاي نادرستي كه مصرف كنندگان نسبت به روغن موتور دارند رنگ آن است. اغلب مردم روغن موتور رنگ روشن را بيشتر مي پسندند اما رابطه اي بين رنگ روغن مصرف نشده و مرغوبيت آن وجود ندارد. البته در روغن، پايه رنگ روشن نشانه پالايش بهتر روغن است ولي امروزه به علت اختلاط با مواد افزودني، روغن ها عموماً رنگ تيره تري دارند. از ديگر فاكتورهايي كه بايد به آن اشاره كرد تغيير رنگ روغن موتور است. روغن مرغوب روغني است كه بعد از كاركرد، سياه شود چرا كه سياه شدن روغن نشان دهنده وجود مواد افزودني پاك كننده در آن است كه اين مواد پاك كننده دوده و ساير مواد ناشي از احتراق ناقص سوخت و يا تجزيه روغن را به صورت معلق در خود نگاه مي دارد و از به هم چسبيدن، درشت شدن و ته نشين شدن در شيار رينگ ها و لابه لاي قطعات جلوگيري مي كند، بنابراين اگر روغن موتور بعد از كاركرد قابل ملاحظه در موتور سياه نشود نامرغوب است و اين در حالي است كه اكثر مردم روغن موتوري را مي پسندند كه بعد از كاركرد، كمتر تغيير رنگ بدهد.
كارشناسان مي گويند: روغن موتور بايد بر حسب نوع سوخت و مدل خودرو و موتور، انتخاب شود در حالي كه اكثر مصرف كنندگان تفاوت بين روغن ها را تنها در كيفيت آن مي دانند. بنابراين باورهاي مصرف كنندگان و كارشناسان اين صنعت تفاوت هاي زيادي با هم دارد. اما ريشه اين تضادها را مي توان در يكسان نبودن سرعت رشد تكنولوژي خودرو و رشد فرهنگ مصرف روغن موتور جست وجو كرد.
محمدرضايي در اين باره مي گويد: «سال ها پيش كه اولين خودروها وارد ايران شدند به علت اينكه دما و فشار كار آنها زياد بالانبود، همچنين سرعت قطعات كم و فاصله بين آنها زياد بود مي شد از روغن پايه به تنهايي و بدون هيچگونه ماده افزودني استفاده كرد. اما با سخت تر شدن شرايط كار موتورها و پيشرفت تكنولوژي آنها معلوم شد روغن پايه به تنهايي قادر به انجام وظايف روغن موتور نيست و به تدريج روغن موتورهايي ساخته شد كه در آن علاوه بر روغن پايه از مواد شيميايي خاصي كه مواد افزودني ناميده مي شوند نيز مورد استفاده قرار گرفت طوري كه امروزه نمي توان روغن موتور بدون مواد افزودني را مصرف كرد در غير اين صورت عمر موتور بشدت كاهش مي يابد. با پيشرفت طراحي و مدل موتورها نياز به مواد خاصي وجود دارد كه در روغن هاي مخصوص همان موتور موجود است.»
انواع روغن موتور
در يك نگاه كلي ويژگي هاي مورد انتظار از روغن هاي مناسب براي روان كاري را مي توان به شرح زير نام برد:
– داراي گرانروي مناسب و ضريب اصطكاك بسيار كم باشد.
– در مقابل حرارت مقاوم باشد و اكسيد نشود.
– خاصيت پاك كنندگي مناسب داشته باشد و پس از كار مداوم تحت تاثير كار در دماهاي بالاو مستمر تشكيل مواد لجني و رسوبات در لابه لاي قطعات ندهد.
– داراي شاخص گرانروي بالاباشد.
با ايجاد لايه نازكي از روغن بر روي سطوح متحركي كه با يكديگر در تماس هستند از ساييدگي و فرسودگي آنها جلوگيري نمايد.
در حين عمليات ايجاد كف ننمايد.
با قطعات لاستيكي و پلاستيكي سازگاري كامل داشته باشد.
محمد رضايي كارشناس مكانيك در اين باره مي گويد: «وقتي روغن هاي موتور فقط از روغن پايه تشكيل مي شدند، روغن موتور فقط يك نوع كالامحسوب مي شد، چرا كه فقط يك نوع روغن پايه معدني وجود داشت و فرق روغن هاي مختلف موجود هم در ميزان پالايش و رنگ و گرانروي آنها بود. اما امروز متناسب با نوع سوخت و مدل و ساير فاكتورهاي مربوط به موتورها، روغن موتورهاي گوناگوني وجود دارد.
خواص مهم روغن موتور كه به مواد افزودني آن مربوط هستند در استاندارد و سطوح كيفيت روغن ها متجلي مي شوند به همين دليل سازندگان خودرو، روغن موتور مناسب را از دو لحاظ در كاتالوگ خودرو مشخص مي كنند:
از لحاظ گرانروي مناسب با توجه به دماي محيط و سطوح كيفيت مناسب، با توجه به نوع و مدل خودرو و موتور.»
آلودگي هاي زيست محيطي
طبق گزارش موسسه حفاظت از محيط زيست امريكا (EPA) بيش از 40 درصد آلودگي ناشي از روغن ناشي از دفع نامناسب روغن سوخت توسط كساني است كه شخصاً اقدام به تعويض روغن ماشين شان مي كنند.
روغني كه در موتور استفاده مي شود فرسوده يا مستهلك نمي شود و صرفاً در اثر گردش در قطعات داخلي موتور، كثيف مي شود چون به هنگام گردش در داخل موتور، مواد آلاينده و سمي را از موتور گرفته و با خود حمل مي كند. اگر بر روي برچسب هايي كه روي ظروف حاوي روغن موتور نصب شده نگاه كنيد هشدارهايي بر روي آن وجود دارد مبني بر اينكه از تماس طولاني مدت روغن سوخت با پوست دست و بدن خودداري شود.
در مطالعاتي كه در آزمايشگاه و بر روي حيوانات انجام گرفته نشان داده شده است كه روغن سوخته موتور مي تواند باعث سرطان پوست شود. بنابراين لازم است محل هايي كه در معرض اين روغن سوخته قرار گرفته اند با استفاده از آب و يك پاك كننده شسته شود. دفع نامناسب اين روغن سوخته باعث راه يافتن آن به درون درياچه ها، جويبارها و آبراهه ها شده و سبب آلودگي آب آشاميدني مي شود و نيز باعث صدمه زدن به حيات وحش و محيط زيست آبي مي گردد. تنها يك گالن روغن (يعني مقداري كه در هر بار عوض كردن روغن ماشين از آن تخليه مي شود) مي تواند باعث آلودگي يك ميليون گالن آب تميز شود. اين مقدار آب مي تواند نياز سالانه 50 نفر را به آب تامين كند و يا با آن زمين بايري به مساحت 4 هكتار را آبياري نمود يا آب مورد نياز يك گياه را براي مدت 100 سال تامين نمود بنابراين بايد روغن سوخته را در داخل يك ظرف تميز و در بسته تخليه كرده و در پوش آن را هم بايد بست هيچگاه اين روغن جمع آوري شده را با مايعات ديگر مانند روغن دنده اتوماتيك ماشين يا روغن ترمز مخلوط نبايد كرد.
امروزه 74 درصد از روغن هايي كه مورد استفاده مجدد قرار مي گيرد به عنوان سوخت در توربين ها، نيروگاه هاي برق، كوره هاي كارخانه سيمان و كارخانه هاي تهيه آسفالت و صنايع فولاد و نظير آن مورد استفاده قرار مي گيرد. روغن سوخته نامحلول است و تجزيه نمي شود و حاوي مواد شيميايي سمي و فلزات سنگين است.
برنامه مديريت روغن سوخته
روغن سوخته نامي است كه به روغن هايي داده مي شود كه شامل روغن هاي ساخته شده پايه مواد نفتي هستند يا روغن هاي سنتتيك كه قبلاً مورد استفاده قرار گرفته اند. در استفاده معمول از اين گونه روغن ها، ناخالصي هايي از قبيل ذرات گرد و غبار و خرده هاي فلزات، آب و مواد شيميايي وارد روغن شده و با آن مخلوط مي شوند به طوري كه با گذشت زمان، روغن خاصيت خود را از دست مي دهد و ديگر قابليت لازم را ندارد و نهايتاً روغن هاي كار كرده را بايد با روغن تميز و تازه تعويض كرد تا روغن وظيفه اي را كه دارد به نحو مطلوب انجام دهد. روغن موتور سوخته را مي توان با استفاده از روش مناسب تصفيه كرد.
اين كار باعث مي شود هزينه تصفيه روغن تازه از نفت خام كاهش يافته و در ضمن مشكلات زيست محيطي هم به وجود نيايد. اغلب كشورهاي جهان براي حفظ ذخاير نفتي و جلوگيري از آلودگي محيط زيست به جمع آوري روغن هاي كاركرده مي پردازند.
با توجه به اين كه در ايران جمع آوري روغن هاي كار كرده با اصول صحيحي انجام نمي گيرد. بنابراين بايد تدبيري مناسب براي جمع آوري صحيح روغن هاي كاركرده در سطح كشور انديشيده شود.
منبع:www.carx1.com