Dr.vet
12th February 2015, 01:33 PM
آشنايي با بيماري تولارمي
بيماري تولارمي چيست؟
تولارمي كه به آن تب خرگوش يا تب مگس گوزن يا آهو Deer-fly fever نيز گفته مي شود يك بيماري باكتريايي است كه واگيري آن زياد است و بيشتر در جوندگان وحشي ديـــــــده مي شود. با اينهمه اين بيماري مي تواند به حيوانات اهلي نيز منتقل گردد و باعث بيماري و مرگ شود. اين بيماري همچنين يك بيماري مشترك بين انسان و دام محسوب مي گردد. باكتري اين بيماري را از بيش از يكصد گونه جانوري از جمله پرندگان جدا كرده اند. عامل بيماري تولارمي بيماري زايي بسيار زيادي دارد و ورود تنها چند عدد باكتري به بدن انسان مي تواند باعث بيماري انسان گردد. بنابر اين تولارمي از بيماريــــــــهايي محسوب مي گردد كه امكان استفاده از آن در بيوتروريسم يا عمليات تروريستي وجود دارد. اگرچه گزارشات باليني از وجود اين بيماري در ايران و در ميان مردم حكايت مي كند با اينهمه گزارشي از آلودگي دامها با اين بيماري موجود نيست. از طرف ديگر حتي علايم باليني بيماري نيز در ميان دامهاي اهلي كشورمان گزارش نشده است.
چرا نام بيماري را تولارمي گذاشتهاند؟اين بيماري اولين بار در سال 1911 در شهرستان تولار Tulareدر ايالت كاليفرنيا در نوعي سنجاب مشاهده شد كه علايم آن به صورت بيماري شبه طاعون بود . در سال 1914 در همان ايالت بيماري در يك كارگر رستوران مشاهده شد بنابراين نام آن را تولارمي گذاشتند. امروزه اين باكتري در همه جاي نيمكره شمالي يافت مي شود.
بيماري تولارمي چگونه منتقل ميشود؟ميزبان اصلي و مخزن بيماري تولارمي، خرگوش و جوندگان وحشي از جمله انواع موش، سنجاب و سمور مي باشد و انسان و حيوانات اهلي ميزبان تصادفي اين بيماري محســــــوب مي گردند. انتقال اين بيماري به انسان و حيوانات اهلي بيشتر از طريق گزش كنه ها و بندپايان مي باشد. كنه اي كه با باكتري آلوده شود مي تواند آن را از طريق تخم به نوزادان نيز منتقل نمايد كه در همه گيري شناسي بيماري اهميت خاصي پيدا مي كند. انسان همچنين از طريق تماس با لاشه هاي آلوده و خوردن گوشت نيم پزآلوده، به بيماري مبتلا مي شود. خوردن آب آلوده نيز، انسان را به بيماري مبتلا مي سازد. بيشترين مبتلايان انساني در آمريكا در دو فصل است. فصل بهار كه اوج فعاليت كنه ها است و فصل پاييز كه فصل شكار خرگــــــوش و پوست كني آن و تماس با خرگوش است. در ميان حيوانات اهلي بيشترين آلودگي در ميان گوسفندان و در فصل بهار و در اوج فعاليت كنه ها اتفاق مي افتد. انواع خرگوش و ساير جوندگان مانند سگ آبي و انواع سنجاب و موش و موش آبي ميزبانان اصلي و مخزن بيماري تولارمي مي باشند.گزارشاتي موجود است كه نشان مي دهد انسان در اثر گازگرفتگي و چنگ زدگي گربه مبتلا به بيماري شده است. اين انتقال به صورت مكانيكي مي باشد. در اين حالت دهان و پنجه هاي گربه در هنگام تغذيه از جوندگان، آلوده مي شود و اين آلودگي به انسان منتقل مي گردد. انتقال از طريق استنشاق هواي آلوده نيز گزارش شده است.
علايم باليني بيماري چيست؟اگرچه باكتري بيماري تولارمي از بسياري از حيوانات اهلي جدا شده است اما علايم باليني بيماري در اين حيوانات به خوبي توصيف نگرديده است. بيماري در گوسفند كه در ميان حيوانات اهلي بيشترين آلودگي در آن گزارش شده است به دنبال گزش تعداد ريادي كنه اتفاق مي افتد. در معاينه گوسفند بيمار معمولا آلودگي شديد با كنه ها مشهود است. تب، خشك شدن عضلات، برگشتن سر به عقب، خم كردن پاهاي عقب، افزايش تعداد تنفس، سرفه و اسهال از نشانه هاي معمول بيماري در گوسفند است. مدفوع تيره و بدبو است و تكرر ادرار با دفع مقدار كمي ادرار در هر بار ديده مي شود. گوسفند آلوده ممكن است از گله جدا شده و عقب بيافتد. وزن بدن به سرعت كاهش مي يابد و ضعف و بيحالي در عرض چند روز اتفاق مي افتد اما فلجي ديده نمي شود و حيوان در حاليكه افتاده است تقلا ميكند. مرگ معمولا در عرض چند روز حادث مي شود با اينهمه ممكن است تا دو هفته طول بكشد. معمولا همه پشم يا تكه هايي از آن در گوسفنداني كه بهبودي مي يابند مي ريزد اما در گوسفندان ايمني طولاني مدت ايجاد ميشود. در اسب تب تا 42 درجه سانتيگراد و خشك شدن مفاصل و تورم پاها ديده مي شود. شدت بيماري در كره اسبها بيشتر است و به غير از علايم مذكور، مشكل تنفسي و عدم هماهنگي هنگام راه رفتن نيز ممكن است ديده شود.به علت آنكه در خرگوش و جوندگان وحشي، بيماري در حيوان اغلب بعد از مرگ تشخيص داده مي شود نشانيهاي باليني در اين حيوانات به خوبي توصيف نشده است. با اين همه در حيواناتي كه به صورت تجربي آلوده شده اند نشانيها شامل تب، ضعف و بيحالي، زخم و آبسه در روي پوست، تورم غدد لنفاوي و مرگ در عرض 8 الي 14 روز مي باشد.
بيماري در انسان چگونه است؟ از نظر باليني بيماري در انسان را به هفت نوع تقسيم نموده اند: 1 - دانه اي زخمي Ulceroglandular كه زخم پوست همرا تورم غدد لنفي موضعي مي باشد.2 - دانه اي Glandular كه تورم غدد لنفي بدون زخم است.3 - دانه اي چشمي Oculoglandular كه تورم غدد لنفي همراه تــــــورم ملتـــحمه چشم مي باشد.4 - حلقي دهاني Oropharyngeal كه تورم غدد لنفي همراه تورم دهان، حلق و لوزه ها است.5 - رودوي Intestinal كه همراه درد شكم و استفراغ و اسهال مي باشد.6 - پنوموني يا شكل ذات الريه بيماري7 - تيفوئيدي Typhoidalكه بيماري تب دار بدون ساير علايم است. تــــــورم ملتـــحمه چشم و تورم غدد لنفي گردن در بيماري تولارمي در انسان
علايم كالبدگشايي چيست؟در روي پوست گوسفنداني كه تازه تلف شده اند ممكن است تعداد زيادي كنه ديده شود. در حيواناتي كه مدت زماني از مرگ آنها گذشته است در زير پوست نقاط احتقان خون با رنگ قرمز تيره تا قطر 3 سانتيمتر مشهود است كه ممكن است همراه تورم و نكروز بافتي در آن محل باشد. اين جراحات محل اتصال كنه ها مي باشند. پرخوني و تورم غدد لنفي كه از اين نكات داراي جراحت لنف حمع آوري مي كنند اغلب ديده مي شود. تورم و پرخوني ريه ها و كبدي شدن آنها گاهي مشهود است. در كالبد گشايي خرگوش بيمار، كا نونهاي نكروز روي كبد كه اين كانونها كوچك و منتشر ميباشند ديده ميشود. ممكن است كانونهاي نكروز از نوع پنيري در طحال، مغز استخوان، غدد لنفاوي و ششش ها نيز ديده شود. معمولا طحال متورم است. اين علايم ممكن است در ساير حيوانات نيز ديده شود.
چگونه بيماري را تشخيص دهيم؟ براي تشخيص قطعي بيماري نياز به جداسازي باكتري مي باشد. براي حداسازي باكتري از نمونه هاي شش، غدد لنفاوي و طحال مي توان استفاده كرد. از بيماريهايي كه با تولارمي اشتباه مي شوند مي توان فلجي حاصل از كنه ها را نام برد. شرايط محيطي و زماني براي بروز اين دو بيماري يكسان است. اما دام در فلجي حاصل از كنه ها تب ندارد. همچنين فلجي در اين بيماري موجود است كه در تولارمي ديده نمي شود. از طرف ديگر با از بين بردن كنهها در فلجي كنهاي معمولا بهبودي حاصل ميگردد.
چگونه بيماري را درمان كنيم؟ براي درمان بيماري در انسان و دامها ميتوان از استرپتومايسين، جنتامايسين، تتراسيكلينها و كلرامفنيكل استفاده كرد. اكسي تتراسيكلين با دز 6 الي 10 ميليگرم براي هر كيلو وزن بدن در درمان برهها بيشتر از پني سيلين و استرپتومايسسين موثر بوده است.
چگونه بيماري را كنترل كنيم؟با مبارزه با كنههاي ناقل و حمام دادن و اسپري گوسفندان بيماري به آساني در گوسفند قابل كنترل است. در مناطقي كه بوته زار است و شرايط محيطي براي كنه ها مناسب است مبارزه با كنه ها بايد از برنامههاي معمول باشد. اگرچه واكسن براي تجويز به دامها به صورت آزمايشي ساخته شده است اما به صورت تجارتي در بازار موجود نيست. براي كنترل بيماري در انسان بايد شكارچيان در مناطقي كه بيماري بومي است هنگام پوست كني خرگوشها بهداشت را رعايت كرده و از دستكش استفاده كنند و از شكار خرگوشهايي كه بيمار و ضعيف هستند و توان كافي براي دويدن ندارند اجتناب نمايند. مردم از خوردن گوشت نيم پز خوداري نمايند و به طريق مناسب از گزيده شدن توسط كنه ها دوري نمايند.
دكتر ناصر رسولي بيرامي
منبع: http://fars.ivo.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=Report&ID=333831d6-6e22-47df-9c5c-66411b55de20&LayoutID=4a7815ce-f800-41f9-9d67-420fb69de42a&CategoryID=f8ebb188-75ac-47a6-a3ce-6f88c5ea85a8
بيماري تولارمي چيست؟
تولارمي كه به آن تب خرگوش يا تب مگس گوزن يا آهو Deer-fly fever نيز گفته مي شود يك بيماري باكتريايي است كه واگيري آن زياد است و بيشتر در جوندگان وحشي ديـــــــده مي شود. با اينهمه اين بيماري مي تواند به حيوانات اهلي نيز منتقل گردد و باعث بيماري و مرگ شود. اين بيماري همچنين يك بيماري مشترك بين انسان و دام محسوب مي گردد. باكتري اين بيماري را از بيش از يكصد گونه جانوري از جمله پرندگان جدا كرده اند. عامل بيماري تولارمي بيماري زايي بسيار زيادي دارد و ورود تنها چند عدد باكتري به بدن انسان مي تواند باعث بيماري انسان گردد. بنابر اين تولارمي از بيماريــــــــهايي محسوب مي گردد كه امكان استفاده از آن در بيوتروريسم يا عمليات تروريستي وجود دارد. اگرچه گزارشات باليني از وجود اين بيماري در ايران و در ميان مردم حكايت مي كند با اينهمه گزارشي از آلودگي دامها با اين بيماري موجود نيست. از طرف ديگر حتي علايم باليني بيماري نيز در ميان دامهاي اهلي كشورمان گزارش نشده است.
چرا نام بيماري را تولارمي گذاشتهاند؟اين بيماري اولين بار در سال 1911 در شهرستان تولار Tulareدر ايالت كاليفرنيا در نوعي سنجاب مشاهده شد كه علايم آن به صورت بيماري شبه طاعون بود . در سال 1914 در همان ايالت بيماري در يك كارگر رستوران مشاهده شد بنابراين نام آن را تولارمي گذاشتند. امروزه اين باكتري در همه جاي نيمكره شمالي يافت مي شود.
بيماري تولارمي چگونه منتقل ميشود؟ميزبان اصلي و مخزن بيماري تولارمي، خرگوش و جوندگان وحشي از جمله انواع موش، سنجاب و سمور مي باشد و انسان و حيوانات اهلي ميزبان تصادفي اين بيماري محســــــوب مي گردند. انتقال اين بيماري به انسان و حيوانات اهلي بيشتر از طريق گزش كنه ها و بندپايان مي باشد. كنه اي كه با باكتري آلوده شود مي تواند آن را از طريق تخم به نوزادان نيز منتقل نمايد كه در همه گيري شناسي بيماري اهميت خاصي پيدا مي كند. انسان همچنين از طريق تماس با لاشه هاي آلوده و خوردن گوشت نيم پزآلوده، به بيماري مبتلا مي شود. خوردن آب آلوده نيز، انسان را به بيماري مبتلا مي سازد. بيشترين مبتلايان انساني در آمريكا در دو فصل است. فصل بهار كه اوج فعاليت كنه ها است و فصل پاييز كه فصل شكار خرگــــــوش و پوست كني آن و تماس با خرگوش است. در ميان حيوانات اهلي بيشترين آلودگي در ميان گوسفندان و در فصل بهار و در اوج فعاليت كنه ها اتفاق مي افتد. انواع خرگوش و ساير جوندگان مانند سگ آبي و انواع سنجاب و موش و موش آبي ميزبانان اصلي و مخزن بيماري تولارمي مي باشند.گزارشاتي موجود است كه نشان مي دهد انسان در اثر گازگرفتگي و چنگ زدگي گربه مبتلا به بيماري شده است. اين انتقال به صورت مكانيكي مي باشد. در اين حالت دهان و پنجه هاي گربه در هنگام تغذيه از جوندگان، آلوده مي شود و اين آلودگي به انسان منتقل مي گردد. انتقال از طريق استنشاق هواي آلوده نيز گزارش شده است.
علايم باليني بيماري چيست؟اگرچه باكتري بيماري تولارمي از بسياري از حيوانات اهلي جدا شده است اما علايم باليني بيماري در اين حيوانات به خوبي توصيف نگرديده است. بيماري در گوسفند كه در ميان حيوانات اهلي بيشترين آلودگي در آن گزارش شده است به دنبال گزش تعداد ريادي كنه اتفاق مي افتد. در معاينه گوسفند بيمار معمولا آلودگي شديد با كنه ها مشهود است. تب، خشك شدن عضلات، برگشتن سر به عقب، خم كردن پاهاي عقب، افزايش تعداد تنفس، سرفه و اسهال از نشانه هاي معمول بيماري در گوسفند است. مدفوع تيره و بدبو است و تكرر ادرار با دفع مقدار كمي ادرار در هر بار ديده مي شود. گوسفند آلوده ممكن است از گله جدا شده و عقب بيافتد. وزن بدن به سرعت كاهش مي يابد و ضعف و بيحالي در عرض چند روز اتفاق مي افتد اما فلجي ديده نمي شود و حيوان در حاليكه افتاده است تقلا ميكند. مرگ معمولا در عرض چند روز حادث مي شود با اينهمه ممكن است تا دو هفته طول بكشد. معمولا همه پشم يا تكه هايي از آن در گوسفنداني كه بهبودي مي يابند مي ريزد اما در گوسفندان ايمني طولاني مدت ايجاد ميشود. در اسب تب تا 42 درجه سانتيگراد و خشك شدن مفاصل و تورم پاها ديده مي شود. شدت بيماري در كره اسبها بيشتر است و به غير از علايم مذكور، مشكل تنفسي و عدم هماهنگي هنگام راه رفتن نيز ممكن است ديده شود.به علت آنكه در خرگوش و جوندگان وحشي، بيماري در حيوان اغلب بعد از مرگ تشخيص داده مي شود نشانيهاي باليني در اين حيوانات به خوبي توصيف نشده است. با اين همه در حيواناتي كه به صورت تجربي آلوده شده اند نشانيها شامل تب، ضعف و بيحالي، زخم و آبسه در روي پوست، تورم غدد لنفاوي و مرگ در عرض 8 الي 14 روز مي باشد.
بيماري در انسان چگونه است؟ از نظر باليني بيماري در انسان را به هفت نوع تقسيم نموده اند: 1 - دانه اي زخمي Ulceroglandular كه زخم پوست همرا تورم غدد لنفي موضعي مي باشد.2 - دانه اي Glandular كه تورم غدد لنفي بدون زخم است.3 - دانه اي چشمي Oculoglandular كه تورم غدد لنفي همراه تــــــورم ملتـــحمه چشم مي باشد.4 - حلقي دهاني Oropharyngeal كه تورم غدد لنفي همراه تورم دهان، حلق و لوزه ها است.5 - رودوي Intestinal كه همراه درد شكم و استفراغ و اسهال مي باشد.6 - پنوموني يا شكل ذات الريه بيماري7 - تيفوئيدي Typhoidalكه بيماري تب دار بدون ساير علايم است. تــــــورم ملتـــحمه چشم و تورم غدد لنفي گردن در بيماري تولارمي در انسان
علايم كالبدگشايي چيست؟در روي پوست گوسفنداني كه تازه تلف شده اند ممكن است تعداد زيادي كنه ديده شود. در حيواناتي كه مدت زماني از مرگ آنها گذشته است در زير پوست نقاط احتقان خون با رنگ قرمز تيره تا قطر 3 سانتيمتر مشهود است كه ممكن است همراه تورم و نكروز بافتي در آن محل باشد. اين جراحات محل اتصال كنه ها مي باشند. پرخوني و تورم غدد لنفي كه از اين نكات داراي جراحت لنف حمع آوري مي كنند اغلب ديده مي شود. تورم و پرخوني ريه ها و كبدي شدن آنها گاهي مشهود است. در كالبد گشايي خرگوش بيمار، كا نونهاي نكروز روي كبد كه اين كانونها كوچك و منتشر ميباشند ديده ميشود. ممكن است كانونهاي نكروز از نوع پنيري در طحال، مغز استخوان، غدد لنفاوي و ششش ها نيز ديده شود. معمولا طحال متورم است. اين علايم ممكن است در ساير حيوانات نيز ديده شود.
چگونه بيماري را تشخيص دهيم؟ براي تشخيص قطعي بيماري نياز به جداسازي باكتري مي باشد. براي حداسازي باكتري از نمونه هاي شش، غدد لنفاوي و طحال مي توان استفاده كرد. از بيماريهايي كه با تولارمي اشتباه مي شوند مي توان فلجي حاصل از كنه ها را نام برد. شرايط محيطي و زماني براي بروز اين دو بيماري يكسان است. اما دام در فلجي حاصل از كنه ها تب ندارد. همچنين فلجي در اين بيماري موجود است كه در تولارمي ديده نمي شود. از طرف ديگر با از بين بردن كنهها در فلجي كنهاي معمولا بهبودي حاصل ميگردد.
چگونه بيماري را درمان كنيم؟ براي درمان بيماري در انسان و دامها ميتوان از استرپتومايسين، جنتامايسين، تتراسيكلينها و كلرامفنيكل استفاده كرد. اكسي تتراسيكلين با دز 6 الي 10 ميليگرم براي هر كيلو وزن بدن در درمان برهها بيشتر از پني سيلين و استرپتومايسسين موثر بوده است.
چگونه بيماري را كنترل كنيم؟با مبارزه با كنههاي ناقل و حمام دادن و اسپري گوسفندان بيماري به آساني در گوسفند قابل كنترل است. در مناطقي كه بوته زار است و شرايط محيطي براي كنه ها مناسب است مبارزه با كنه ها بايد از برنامههاي معمول باشد. اگرچه واكسن براي تجويز به دامها به صورت آزمايشي ساخته شده است اما به صورت تجارتي در بازار موجود نيست. براي كنترل بيماري در انسان بايد شكارچيان در مناطقي كه بيماري بومي است هنگام پوست كني خرگوشها بهداشت را رعايت كرده و از دستكش استفاده كنند و از شكار خرگوشهايي كه بيمار و ضعيف هستند و توان كافي براي دويدن ندارند اجتناب نمايند. مردم از خوردن گوشت نيم پز خوداري نمايند و به طريق مناسب از گزيده شدن توسط كنه ها دوري نمايند.
دكتر ناصر رسولي بيرامي
منبع: http://fars.ivo.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=Report&ID=333831d6-6e22-47df-9c5c-66411b55de20&LayoutID=4a7815ce-f800-41f9-9d67-420fb69de42a&CategoryID=f8ebb188-75ac-47a6-a3ce-6f88c5ea85a8