Dr.vet
13th January 2015, 01:31 PM
عملكرد مواد ضد عفوني كننده سطحي
مواد ضدعفوني كننده بسته به نوع ارگانيسمي كه با آن روبرو مي شوند توانايي هاي مختلفي دارند .
ارگانيسم هاي باكتريايي .اغلب ضد عفوني كننده ها ميكروب كش هستندولي بعضي فقط سيكل زندگي باكتري را مختل مي كنند(باكتري و ستاتيك) تعداد زيادي ازمواد ضد عفوني كننده از رشد باكتري گرم مثبت جلوگيري مي كنند در حاليكه بعضي ديگر باكتري هاي گرم منفي را غير فعال مي نمايند .يك ضد عفوني كننده مي تواند با يك غلظت ميكروب كش، در حاليكه با غلظتي كمتر مختل كننده سيكل زندگي باكتري باشد .
ارگانيسم هاي ويروسي . ويروسها براي ضد عفوني كننده ها ايجاد اشكال مي نمايند، چون تا زماينكه ويروسها در سلولها ميزبان هستند تحت تأثير قرار نمي گيرند .اغلب ضد عفوني كننده ها به ميزان جزئي ويروسها را غير فعال مي نمايند .براي غير فعال كردن ويروس، ماده ضد عفوني كننده بايد پروتئين اطراف اسيد نوكلئيك (مواد ژني) را از هم بگسلد .اگر فقط پوشش ويروس (و نه محتويات آن) تخريب گردند، اسيد نوكلئيك ويروس مي تواند وارد سلول ميزبان شده و مجدداًٌ فعال گردد .
ارگانيسم هاي قارچي . ضد عفوني كننده هايي كه در هچريها و مرغداريها استفاده مي شوند، خواص قارچ كشي و جلوگيري كننده از رشد قارچها را دارند، همچنين بايد قابليت تخريب وياغير فعال كردن اسپورهاي قارچي را نيز داشته باشند .ولي ارگانيسم هاي قارچي به سختي از بين مي روند و اغلب قارچ كشها براي قارچها تنها بعنوان سم عمل مي كنند و سلولهاي قارچي را نابود نمي سازند .
ارگانيسم هاي تك ياخته اي . بعضي از انگلهاي تك ياخته اي (ولي نه همه آنها) بخشي از سيكل زندگي خود را در خارج از بدن ميزبان مي گذرانند .بنابراين بايد در دوران غير فعال بودن آنها بوسيله بعضي از ضد عفوني كننده هايي كه بر اين ارگانيسم ها موثرند به آنها حمله ور شد كه معمولا در اين هنگام بيشترين مقاومت را دارند .تعداد كمي از مواد ضد عفوني كننده بر ضد ارگانيسم هاي تك ياخته اي طيور مفيد هستند .اگر چندين تركيب شيميايي به اين منظور استفاده مي شوند، غلظت و قيمت آناه استفاده از آنها را غير قابل قبول مي كند .
مواد شيميايي مورد استفاده به عنوان ضد عفوني كننده
مواد شيمياي كه بعنوان ضد عفوني كننده سطحي مصرف مي شوند تأثير بسيار متنوع دارند .شايد مواد ضد عفوني كننده براساس اجزاء تشكيل دهنده بسته بندي شود، ولي عوامل متعددي بر قدرت آنها موثرند كه تمام اينها بايد شناخته شوند تا از تاثير طبيعي ماده ضد عفوني كننده آگاه باشيم .
كروزول و اسيد كرسيليك
كروزول و اسيد كرسيليك مايعات زرد و قهوه اي رنگ مشتقات زغال سنگ قيراندود هستند .بوي زننده اي داشته و تحريك كننده پوست هستند و وقتي آب به آنها اضافه شود شيري رنگ مي شوند ، ولي عمل جرم كشي بسيار با ارزشي دارند .انواع گوناگون آنها موجودند، بعضي از آنها همراه با مواد تميز كننده استفاده مي شوند، كه بوي آنها ممكن است به جوجه هاي يك روزه صدمه بزند .اينها بر ضد ميكروبهاي گرم منفي و گرم مثبت، اغلب قارچها و بعضي ويروسها موثر هستند .با آنيونها (تركيباتيونيزه) سازگار هستند، ولي با تركيبات غير يونيزه سازگاري نداشته و در محيط با PH اسيدي بهترين عمل را دارند .اين مواد در مرغداري بيش از هچري مورد استفاده دارند .كروزول يا متيل فنل (C6H4CH3OH) مي تواند براي ضد عفوني كفها و يا سطوح سالن و وسايل و حوضچه هاي ورودي سالن استفاده شوند .
فنل ها
اينها از مشتقات زغال سنگ قيراندودند كه اساس آن را اسيد كربوليك (C6H5OH)تشكيل مي دهد .مواد مشابه مصنوعي نيز در اين طبقه بندي قرار مي گيرند .فنل يك بوي خاص دارد، در حضور آب شيري رنگ مي شود و يك جرم كش موثر است .معمولترين انواع مورد استفاده آن آريل فنل مصنوعي، آلكيل فنلهاي ساده، هلوژنهاي فنله و نيتروفنلها مي باشند .اغلب فنلها بامواد ضد عفوني كننده غير يونيزه (نه آنيوني و نه كاتيوني بلكه تركيبات كلوئيدي خنثي) سازگاري نداشته و نبايد با آنها استفاده گردند .فنلها با تركيبات آنيونيك (تركيبات يوني با بارمنفي) سازگاري دارند و در PH قليايي فعالتر بوده زيرا محلولترند .عمل آنها سريع است .بعضي از اين مواد ضد عفوني كننده بر ضد قارچها، باكتريهاي گرم مثبت و گرم منفي موثرند، ولي در مقابل اسپورهاي باكتريايي اثري ندارند .اينها مي توانند بعضي ويروسها را تحت تأثير قرار دهند .فنلها در غلظتهاي زياد بعنوان يك سم پروتوپلاسميك عمل مي نمايند، به سلول نفوذ كرده و ديواره آنها را مي گسلند و پروتئينهاي سلولي رسوب مي كنند، ولي در غلظتهاي كم تنها سيستمهاي آنزيمي سلول مختل مي شوند .فنلهاي مصنوعي مي توانند براي آغشته كردن تخم مرغها، بهداشت هچري و وسايل و حوضچه هاي ورودي سالن ها استفاده شوند .
ضريب فنل . اين ضريب تعيين كننده قدرت كشندگي مواد ضد عفوني كننده نسبت به قدرت كشندگي فنل خالص است .اين ضريب براي مقايسه تأثير مواد ضد عفوني كننده در قياس با عمل فنل استفاده مي شود، ولي پيچيدگي اين قياس آزمايشگاهي خيلي زياد است .آزمايش بايد بطور دقيق و منظم انجام شود .
يد
تركيبات يده بشكل يدوفور در دسترس بوده كه شامل تركيبات معدني و محلولهاي مواد آلي هستند و معمولاً عمل آنها غير يوني بوده و قابل حل در آب مي باشند .اجراء آن تنها بااسيدنو كلئيك سلول واكنش نشان مي دهند . اينها در محيط اسيدي ( با PH 2 تا 4) مواد ضدعفوني كننده خوبي هستند و فعاليت آنها در محيط با PH قليايي و در حضور مواد آلي كم مي شود .بر روي باكتري هاي گرم مثبت و گرم منفي موثرند و به اسيد نوكلئيك ارگانيسم حمله مي نمايند .يدوفورها همچنين درمقابل قارچها وبعضي ويروسها موثرند .
كلر
كلر يك تركيب ضد عفوني كننده موثر بوده كه به اشكال پودري (هيپو كلريت سديم ياكلسيم همراه با تري سديم فسفات هيدراته) و اشكال مايع (محتوي هيپو كلريت سديم، كلرامين هاي آلي و دي اكسيد كلر) موجود است .وقتي كلر آزاد تركيبات كلره در حدود ppm 300-200 باشد، ضدعفوني كننده خوبي مي باشد .وقتي عنصر كلر يا هيپو كلريتها به آب اضافه شوند، اسيد هيپوكلروس (HOCL) مي سازند كه اثر ميكروب كش دارد، ولي در حضور مواد آلي، كلر با مواد آلي تركيب شده و تركيبات با ثباتي مي سازند و بنابراين كلر آزاد در محلول كاهش مي يابد .كلر بر ضد باكتريها و قارچها موثر است و وقتي از هيپوكلريتها بدست آيد به پوشش پروتئيني و اسيد نوكلئيك ويروسها حمله مي كند .كلرهاي متصله مثل كلرامينها فعاليت كمي دارند .محلولهاي كلردار در محلولهاي اسيدي بيش از محلولهاي قليايي موثرند و در محلولهاي گرم بيش از محلولهاي سرد تأثير دارند .هيپوكلريتهاي سديم خيلي فعالند، ولي عمر ضد عفوني كنندگي آنها كوتاه است . در مقابل هيپوكلريت كلسيم تأثير كمتري دارد ولي كيفيت ضد عفوني كنندگي آن در يك دوره طولاني باقي مي ماند .بعضي از تركيبات كلردار پوست را تحريك كرده و فلزات را تخريب مي نمايد .
آمونيوم چهارتايي
اين تركيبات كاتيونيك (يونهاي با بار مثبت) بدون بو و شفاف بوده و عمدتاً محرك نيستند .فعاليت ضد يوني و تميز كنندگي دارند و بعنوان ماده ضد عفوني كننده در سطح اجسام كاملاً موثر مي باشند .تركيبات آمونيوم چهارتايي كاملاً قابل حل در آب هستند، ولي در محلولهاي صابوني يا جايي كه بقاياي صابوني يا مواد تميز كننده آنيونيك حضورداشته باشند نمي توانند استفاده شوند .تأثير جرم كشي آنها در حضور مواد آلي كاهش مي يابد .اين مواد شيميايي بر ضد باكتريهاي گرم مثبت موثرند و كمي هم روي باكتريهاي گرم منفي تأثير دارند و بعضي قارچها و ويروسها را هم مختل مي كنند .تأثيرآنها با افزودن كربنات سديم بيشترمي گردد چون كربنات سديم محلول را قليايي مي كند .در محيط كمي اسيدي و آبهاي سخت نيز كاملاً موثر مي باشند .در موارد زيادي به محلول حاوي ppm 500 آمونيوم چهارتايي و ppm 200EDTA (اسيد اتيلن دي آمين تترااستيك) كربنات سديم مي افزايند تا PH محيط به 8 برد (در حدودو ppm200) واز تركيب فوق براي ضد عفوني هچري استفاده مينمايند.اين تركيب را مي توان بر روي زمين، ديوارها و سيني هاي ستر استفاده كرد .
توجه . استفاده از تركيبات آمونيوم جهارتايي در مجتمع هاي پرورش طيور، در بعضي كشورها با اعتراض روبرو شده است، چون اثرات مضري براي انسان مصرف كننده گوشت طيور دارد .اين ماده بايد پنج روز قبل از كشتار طيور مصرف نشود .
فرمالدئيد (HCHO)
فرمالدئيد بر پروتئينهاي پوشاننده اسيد نوكلئيك واجزاء اسيد نوكلئيك تأثيرمي گذارد، ولي زمان، غلظت، PH و طبيعت آبي كه در آن حل مي شود بر روي ميزان انتشار آن موثر است .اگرچه محلول 10درصد فورمالين در آب ضدعفوني كننده قويي بشمار مي رود، ولي استفاده از فرمالدئيد بشكل گاز براي بخار دهي ارجحيت دارد .احتمالاً اين ماده بيش از همه ضد عفوني كننده هايديگر در هچري استفاده مي شود، و اين اطمينان زياد مورد بررسي و تحقيق خاص است .
بخار فرمالدئيد
فرمالدئيد در بازار بصورت محلول 40 درصد در آب و بنام فرمالين 37 درصد (از نظر وزني) و بشكل پود پارا فرمالدئيد كه حاوي 91 درصد فرمالدئيد است موجود مي باشد .وقتي هركدام از اين مواد گرم شود، گاز فرمالدئيد توليد خواهد شد .اين گازمعمولاً سمي است و در غلظتهاي بيش از ppm 5 ازتنفس آن بايد خودداري نمود .پوست خيلي نسبت به فرمالين حساس است و نبايد با آن تماس مستقيم داشته باشد .
استانداردهاي مجاز مجاورت با گاز فرمالدئيد براي انسان
انسان نسبت به تنفس گاز فرمالدئيد بسيار حساس است و به همين دليل در ايالات متحده براي حفظ سلامتي پرسنل از جراحات ناشي از تنفس آن غلظتهاي ماكزيممي را تعيين كرده اند(مقررات مشابهي در برخي كشورهاي ديگر نيز وجود دار)
الف – حداكثر گازمجاز درمدت 15 دقيقه . غلظت مجاز گاز فرمالدئيد براي اين مدت كوتاه ppm 2 ذكر گرديده است كه بسيار ناچيز است .
ب – حداكثر گاز مجاز در مدت 8 ساعت در روز . غلظت مجازگاز فرمالدئيد برا ي افرادي كه بيش از 15 دقيقه و يا در تمام مدت روز در مجاورت اين گاز قرارميگيرند ppm 5/0 ذكر گرديده است .
ج – حفاظت در مقابل اشكال مختلف فرمالدئيد . مقادير ذكر شده تحت عنوان غلظت مجازگاز فرمالدئيد در مورد اشكال مختلف فرمالدئيد (گاز ، مايع وموادي مانند تريوكسن)صدق مي كند و پرسنل بايد هنگام كار با اين مواد از ماسكهاي مخصوص استفاده كنند .
راهنمايي هائي براي استفاده از فرمالين
حرارت لازم براي رهايي گاز فرمالدئيد از فرمالين بوسيله مخلوط كردن آن با پرمنگنات پتاسيم (4KMnO) توليد خواهد شد .استفاده از يك ظرف لعابي يا سفالي تنيجه كار را خيلي بهتر مي كند، چون هنگام تركيب اين دو ماه جوشش ايجاد مي شود و كف كردن و پراكنده شدن مواد رخ خواهد داد و لذا نبايد از ظروفي كه ترك دارنداستفاده شود.در عمل بايد ظرف حاوي پرمنگنات را در محل مورد نظر براي بخار دادن قرار داده و سپس فرمالين را بيفزايند .
توجه . هگر پرمنگنات را به فرمالين اضافه نكنيد .هنگام تركيب دو ماده شيميايي حرارت زيادي توليد مي شود كه بايد مراقب باشيد .گاز فرمالدئيد بسرعت توليد مي شود، مراقب باشيد اين گاز به چشم برخورد نكند .
توصيه هائي براي تركيب فرمالين و پرمنگنات
دو قسمت حجمي فرمالين را بايك قسمت وزني پرمنگنات پتاسيم تركيب مي كنند .به اين ترتيب يك انفجارگازي كامل بوجود مي آيد و وقتي واكنش كامل باشد يك پودر خشك قهوه اي برجاي مي ماند .اگر باقيمانده خيس باشد پرمنگنات بكار برده نشده است، ولي اگر باقيمانده ارغواني باشد پرمنگنات زيادي بكار برده شده است . براي بخار دادن مكانهاي مختلف، غلظتهاي متفاوتي از گاز فرمالين لازم مي شود .غلظت معمولي با تركيب 40 سي سي فرمالين با 20 گرم پرمنگنات پتاسيم براي هر 83/2 متركعب فضا استفاده گرديده كه اين غلظت بعنوان ×1 گفته مي شود .غلظتهاي ديگر ×2 )دو برابر مقادر بالا) ×3 و ×5 هستند .
توصيه هائي براي استفاده از پارا فرمالدئيد
براي رهايي فرمالدئيد از پودر پارا فرمالدئيد بايد اين پودر روي يك تاوه ته گود و يا صفحه الكتريكي با ترموستات Cº 232 قرار داده شود .براي تهيه غلظت ×1، 10 گرم پارا فرمالدئيد را به ازاء هر 80/2 مترمكعب فضا بكار مي برند .گرم كردن 450 گرم پارا فرمالدئيد روي يك تاوه باعث آزاد شده فرمالدئيد بمدت 20 دقيقه خواهد شد .
درجه حرارت و رطوبت براي حداكثر ضدعفوني كنندگي فرمالدئيد
تأثير گاز فرمالدئيد در حضور حرارت و رطوبت افزايش مي يابد .چنانچه حرارت محل بخار دادن كمتر از Cº 24 و رطوبت نسبي آن كمتر از 75 درصد باشد هيچگاه به نتيجه مطلوب نخواهيم رسيد .
خنثي كردن گاز Cº 2 با ئيدروكسيد آمونيوم
در موارد خاصي لازم است كه عمل گاز فرمالدئيد را پس از پالان دوره بخاردهي قطع نمائيم .
معمولاًاين عمل از طريق باز كردن راههاي ورودي و خروجي هواي انكوباتور و يا اتاقها انجام مي گردد، و اين عمل به آهستگي صورت مي گيرد.براي سرعت عمل مي توان از محلول 26 تا 29 درصد هيدروكسيد آمونيوم استفاده كرد .براي اينكار بايد به همان ميزان فرمالدئيد مصرف شده از هيدروكسيد آمونيوم، روي سطح بخار داده شده بپاشند وبراي هرگرم پارا فرمالدئيد بايد 4 سي سي هيدروكسيد آمونيوم استفاده شود .به هر حال در هر دو مورد، هيدروكسيد آمونيوم گاز فرمالدئيد باقيمانده را خنثي مي كند .
قدرت بخار فرمالدئيد
درمكانهاي مختلف غلظتهاي متفاوت گاز فرمالدئيد لازم مي گردد، و طول زمان بخار دادن نيز فرق مي كند .اين گاز براي جنين زنده و جوجه هاي تازه ازتخم درآمده مضر است و بايد دقت فراوان بعمل آيد كه غلظت گاز و طول بخار دادن، تمام ارگانيسم هاي بيماري زا را در حد ممكن از بين ببرد و در عين حال براي جنين و جوجه ها كشنده نباشد .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
برگرفته از سایت سازمان دامپزشکی کشور
منبع : http://www.mainvets.com
مواد ضدعفوني كننده بسته به نوع ارگانيسمي كه با آن روبرو مي شوند توانايي هاي مختلفي دارند .
ارگانيسم هاي باكتريايي .اغلب ضد عفوني كننده ها ميكروب كش هستندولي بعضي فقط سيكل زندگي باكتري را مختل مي كنند(باكتري و ستاتيك) تعداد زيادي ازمواد ضد عفوني كننده از رشد باكتري گرم مثبت جلوگيري مي كنند در حاليكه بعضي ديگر باكتري هاي گرم منفي را غير فعال مي نمايند .يك ضد عفوني كننده مي تواند با يك غلظت ميكروب كش، در حاليكه با غلظتي كمتر مختل كننده سيكل زندگي باكتري باشد .
ارگانيسم هاي ويروسي . ويروسها براي ضد عفوني كننده ها ايجاد اشكال مي نمايند، چون تا زماينكه ويروسها در سلولها ميزبان هستند تحت تأثير قرار نمي گيرند .اغلب ضد عفوني كننده ها به ميزان جزئي ويروسها را غير فعال مي نمايند .براي غير فعال كردن ويروس، ماده ضد عفوني كننده بايد پروتئين اطراف اسيد نوكلئيك (مواد ژني) را از هم بگسلد .اگر فقط پوشش ويروس (و نه محتويات آن) تخريب گردند، اسيد نوكلئيك ويروس مي تواند وارد سلول ميزبان شده و مجدداًٌ فعال گردد .
ارگانيسم هاي قارچي . ضد عفوني كننده هايي كه در هچريها و مرغداريها استفاده مي شوند، خواص قارچ كشي و جلوگيري كننده از رشد قارچها را دارند، همچنين بايد قابليت تخريب وياغير فعال كردن اسپورهاي قارچي را نيز داشته باشند .ولي ارگانيسم هاي قارچي به سختي از بين مي روند و اغلب قارچ كشها براي قارچها تنها بعنوان سم عمل مي كنند و سلولهاي قارچي را نابود نمي سازند .
ارگانيسم هاي تك ياخته اي . بعضي از انگلهاي تك ياخته اي (ولي نه همه آنها) بخشي از سيكل زندگي خود را در خارج از بدن ميزبان مي گذرانند .بنابراين بايد در دوران غير فعال بودن آنها بوسيله بعضي از ضد عفوني كننده هايي كه بر اين ارگانيسم ها موثرند به آنها حمله ور شد كه معمولا در اين هنگام بيشترين مقاومت را دارند .تعداد كمي از مواد ضد عفوني كننده بر ضد ارگانيسم هاي تك ياخته اي طيور مفيد هستند .اگر چندين تركيب شيميايي به اين منظور استفاده مي شوند، غلظت و قيمت آناه استفاده از آنها را غير قابل قبول مي كند .
مواد شيميايي مورد استفاده به عنوان ضد عفوني كننده
مواد شيمياي كه بعنوان ضد عفوني كننده سطحي مصرف مي شوند تأثير بسيار متنوع دارند .شايد مواد ضد عفوني كننده براساس اجزاء تشكيل دهنده بسته بندي شود، ولي عوامل متعددي بر قدرت آنها موثرند كه تمام اينها بايد شناخته شوند تا از تاثير طبيعي ماده ضد عفوني كننده آگاه باشيم .
كروزول و اسيد كرسيليك
كروزول و اسيد كرسيليك مايعات زرد و قهوه اي رنگ مشتقات زغال سنگ قيراندود هستند .بوي زننده اي داشته و تحريك كننده پوست هستند و وقتي آب به آنها اضافه شود شيري رنگ مي شوند ، ولي عمل جرم كشي بسيار با ارزشي دارند .انواع گوناگون آنها موجودند، بعضي از آنها همراه با مواد تميز كننده استفاده مي شوند، كه بوي آنها ممكن است به جوجه هاي يك روزه صدمه بزند .اينها بر ضد ميكروبهاي گرم منفي و گرم مثبت، اغلب قارچها و بعضي ويروسها موثر هستند .با آنيونها (تركيباتيونيزه) سازگار هستند، ولي با تركيبات غير يونيزه سازگاري نداشته و در محيط با PH اسيدي بهترين عمل را دارند .اين مواد در مرغداري بيش از هچري مورد استفاده دارند .كروزول يا متيل فنل (C6H4CH3OH) مي تواند براي ضد عفوني كفها و يا سطوح سالن و وسايل و حوضچه هاي ورودي سالن استفاده شوند .
فنل ها
اينها از مشتقات زغال سنگ قيراندودند كه اساس آن را اسيد كربوليك (C6H5OH)تشكيل مي دهد .مواد مشابه مصنوعي نيز در اين طبقه بندي قرار مي گيرند .فنل يك بوي خاص دارد، در حضور آب شيري رنگ مي شود و يك جرم كش موثر است .معمولترين انواع مورد استفاده آن آريل فنل مصنوعي، آلكيل فنلهاي ساده، هلوژنهاي فنله و نيتروفنلها مي باشند .اغلب فنلها بامواد ضد عفوني كننده غير يونيزه (نه آنيوني و نه كاتيوني بلكه تركيبات كلوئيدي خنثي) سازگاري نداشته و نبايد با آنها استفاده گردند .فنلها با تركيبات آنيونيك (تركيبات يوني با بارمنفي) سازگاري دارند و در PH قليايي فعالتر بوده زيرا محلولترند .عمل آنها سريع است .بعضي از اين مواد ضد عفوني كننده بر ضد قارچها، باكتريهاي گرم مثبت و گرم منفي موثرند، ولي در مقابل اسپورهاي باكتريايي اثري ندارند .اينها مي توانند بعضي ويروسها را تحت تأثير قرار دهند .فنلها در غلظتهاي زياد بعنوان يك سم پروتوپلاسميك عمل مي نمايند، به سلول نفوذ كرده و ديواره آنها را مي گسلند و پروتئينهاي سلولي رسوب مي كنند، ولي در غلظتهاي كم تنها سيستمهاي آنزيمي سلول مختل مي شوند .فنلهاي مصنوعي مي توانند براي آغشته كردن تخم مرغها، بهداشت هچري و وسايل و حوضچه هاي ورودي سالن ها استفاده شوند .
ضريب فنل . اين ضريب تعيين كننده قدرت كشندگي مواد ضد عفوني كننده نسبت به قدرت كشندگي فنل خالص است .اين ضريب براي مقايسه تأثير مواد ضد عفوني كننده در قياس با عمل فنل استفاده مي شود، ولي پيچيدگي اين قياس آزمايشگاهي خيلي زياد است .آزمايش بايد بطور دقيق و منظم انجام شود .
يد
تركيبات يده بشكل يدوفور در دسترس بوده كه شامل تركيبات معدني و محلولهاي مواد آلي هستند و معمولاً عمل آنها غير يوني بوده و قابل حل در آب مي باشند .اجراء آن تنها بااسيدنو كلئيك سلول واكنش نشان مي دهند . اينها در محيط اسيدي ( با PH 2 تا 4) مواد ضدعفوني كننده خوبي هستند و فعاليت آنها در محيط با PH قليايي و در حضور مواد آلي كم مي شود .بر روي باكتري هاي گرم مثبت و گرم منفي موثرند و به اسيد نوكلئيك ارگانيسم حمله مي نمايند .يدوفورها همچنين درمقابل قارچها وبعضي ويروسها موثرند .
كلر
كلر يك تركيب ضد عفوني كننده موثر بوده كه به اشكال پودري (هيپو كلريت سديم ياكلسيم همراه با تري سديم فسفات هيدراته) و اشكال مايع (محتوي هيپو كلريت سديم، كلرامين هاي آلي و دي اكسيد كلر) موجود است .وقتي كلر آزاد تركيبات كلره در حدود ppm 300-200 باشد، ضدعفوني كننده خوبي مي باشد .وقتي عنصر كلر يا هيپو كلريتها به آب اضافه شوند، اسيد هيپوكلروس (HOCL) مي سازند كه اثر ميكروب كش دارد، ولي در حضور مواد آلي، كلر با مواد آلي تركيب شده و تركيبات با ثباتي مي سازند و بنابراين كلر آزاد در محلول كاهش مي يابد .كلر بر ضد باكتريها و قارچها موثر است و وقتي از هيپوكلريتها بدست آيد به پوشش پروتئيني و اسيد نوكلئيك ويروسها حمله مي كند .كلرهاي متصله مثل كلرامينها فعاليت كمي دارند .محلولهاي كلردار در محلولهاي اسيدي بيش از محلولهاي قليايي موثرند و در محلولهاي گرم بيش از محلولهاي سرد تأثير دارند .هيپوكلريتهاي سديم خيلي فعالند، ولي عمر ضد عفوني كنندگي آنها كوتاه است . در مقابل هيپوكلريت كلسيم تأثير كمتري دارد ولي كيفيت ضد عفوني كنندگي آن در يك دوره طولاني باقي مي ماند .بعضي از تركيبات كلردار پوست را تحريك كرده و فلزات را تخريب مي نمايد .
آمونيوم چهارتايي
اين تركيبات كاتيونيك (يونهاي با بار مثبت) بدون بو و شفاف بوده و عمدتاً محرك نيستند .فعاليت ضد يوني و تميز كنندگي دارند و بعنوان ماده ضد عفوني كننده در سطح اجسام كاملاً موثر مي باشند .تركيبات آمونيوم چهارتايي كاملاً قابل حل در آب هستند، ولي در محلولهاي صابوني يا جايي كه بقاياي صابوني يا مواد تميز كننده آنيونيك حضورداشته باشند نمي توانند استفاده شوند .تأثير جرم كشي آنها در حضور مواد آلي كاهش مي يابد .اين مواد شيميايي بر ضد باكتريهاي گرم مثبت موثرند و كمي هم روي باكتريهاي گرم منفي تأثير دارند و بعضي قارچها و ويروسها را هم مختل مي كنند .تأثيرآنها با افزودن كربنات سديم بيشترمي گردد چون كربنات سديم محلول را قليايي مي كند .در محيط كمي اسيدي و آبهاي سخت نيز كاملاً موثر مي باشند .در موارد زيادي به محلول حاوي ppm 500 آمونيوم چهارتايي و ppm 200EDTA (اسيد اتيلن دي آمين تترااستيك) كربنات سديم مي افزايند تا PH محيط به 8 برد (در حدودو ppm200) واز تركيب فوق براي ضد عفوني هچري استفاده مينمايند.اين تركيب را مي توان بر روي زمين، ديوارها و سيني هاي ستر استفاده كرد .
توجه . استفاده از تركيبات آمونيوم جهارتايي در مجتمع هاي پرورش طيور، در بعضي كشورها با اعتراض روبرو شده است، چون اثرات مضري براي انسان مصرف كننده گوشت طيور دارد .اين ماده بايد پنج روز قبل از كشتار طيور مصرف نشود .
فرمالدئيد (HCHO)
فرمالدئيد بر پروتئينهاي پوشاننده اسيد نوكلئيك واجزاء اسيد نوكلئيك تأثيرمي گذارد، ولي زمان، غلظت، PH و طبيعت آبي كه در آن حل مي شود بر روي ميزان انتشار آن موثر است .اگرچه محلول 10درصد فورمالين در آب ضدعفوني كننده قويي بشمار مي رود، ولي استفاده از فرمالدئيد بشكل گاز براي بخار دهي ارجحيت دارد .احتمالاً اين ماده بيش از همه ضد عفوني كننده هايديگر در هچري استفاده مي شود، و اين اطمينان زياد مورد بررسي و تحقيق خاص است .
بخار فرمالدئيد
فرمالدئيد در بازار بصورت محلول 40 درصد در آب و بنام فرمالين 37 درصد (از نظر وزني) و بشكل پود پارا فرمالدئيد كه حاوي 91 درصد فرمالدئيد است موجود مي باشد .وقتي هركدام از اين مواد گرم شود، گاز فرمالدئيد توليد خواهد شد .اين گازمعمولاً سمي است و در غلظتهاي بيش از ppm 5 ازتنفس آن بايد خودداري نمود .پوست خيلي نسبت به فرمالين حساس است و نبايد با آن تماس مستقيم داشته باشد .
استانداردهاي مجاز مجاورت با گاز فرمالدئيد براي انسان
انسان نسبت به تنفس گاز فرمالدئيد بسيار حساس است و به همين دليل در ايالات متحده براي حفظ سلامتي پرسنل از جراحات ناشي از تنفس آن غلظتهاي ماكزيممي را تعيين كرده اند(مقررات مشابهي در برخي كشورهاي ديگر نيز وجود دار)
الف – حداكثر گازمجاز درمدت 15 دقيقه . غلظت مجاز گاز فرمالدئيد براي اين مدت كوتاه ppm 2 ذكر گرديده است كه بسيار ناچيز است .
ب – حداكثر گاز مجاز در مدت 8 ساعت در روز . غلظت مجازگاز فرمالدئيد برا ي افرادي كه بيش از 15 دقيقه و يا در تمام مدت روز در مجاورت اين گاز قرارميگيرند ppm 5/0 ذكر گرديده است .
ج – حفاظت در مقابل اشكال مختلف فرمالدئيد . مقادير ذكر شده تحت عنوان غلظت مجازگاز فرمالدئيد در مورد اشكال مختلف فرمالدئيد (گاز ، مايع وموادي مانند تريوكسن)صدق مي كند و پرسنل بايد هنگام كار با اين مواد از ماسكهاي مخصوص استفاده كنند .
راهنمايي هائي براي استفاده از فرمالين
حرارت لازم براي رهايي گاز فرمالدئيد از فرمالين بوسيله مخلوط كردن آن با پرمنگنات پتاسيم (4KMnO) توليد خواهد شد .استفاده از يك ظرف لعابي يا سفالي تنيجه كار را خيلي بهتر مي كند، چون هنگام تركيب اين دو ماه جوشش ايجاد مي شود و كف كردن و پراكنده شدن مواد رخ خواهد داد و لذا نبايد از ظروفي كه ترك دارنداستفاده شود.در عمل بايد ظرف حاوي پرمنگنات را در محل مورد نظر براي بخار دادن قرار داده و سپس فرمالين را بيفزايند .
توجه . هگر پرمنگنات را به فرمالين اضافه نكنيد .هنگام تركيب دو ماده شيميايي حرارت زيادي توليد مي شود كه بايد مراقب باشيد .گاز فرمالدئيد بسرعت توليد مي شود، مراقب باشيد اين گاز به چشم برخورد نكند .
توصيه هائي براي تركيب فرمالين و پرمنگنات
دو قسمت حجمي فرمالين را بايك قسمت وزني پرمنگنات پتاسيم تركيب مي كنند .به اين ترتيب يك انفجارگازي كامل بوجود مي آيد و وقتي واكنش كامل باشد يك پودر خشك قهوه اي برجاي مي ماند .اگر باقيمانده خيس باشد پرمنگنات بكار برده نشده است، ولي اگر باقيمانده ارغواني باشد پرمنگنات زيادي بكار برده شده است . براي بخار دادن مكانهاي مختلف، غلظتهاي متفاوتي از گاز فرمالين لازم مي شود .غلظت معمولي با تركيب 40 سي سي فرمالين با 20 گرم پرمنگنات پتاسيم براي هر 83/2 متركعب فضا استفاده گرديده كه اين غلظت بعنوان ×1 گفته مي شود .غلظتهاي ديگر ×2 )دو برابر مقادر بالا) ×3 و ×5 هستند .
توصيه هائي براي استفاده از پارا فرمالدئيد
براي رهايي فرمالدئيد از پودر پارا فرمالدئيد بايد اين پودر روي يك تاوه ته گود و يا صفحه الكتريكي با ترموستات Cº 232 قرار داده شود .براي تهيه غلظت ×1، 10 گرم پارا فرمالدئيد را به ازاء هر 80/2 مترمكعب فضا بكار مي برند .گرم كردن 450 گرم پارا فرمالدئيد روي يك تاوه باعث آزاد شده فرمالدئيد بمدت 20 دقيقه خواهد شد .
درجه حرارت و رطوبت براي حداكثر ضدعفوني كنندگي فرمالدئيد
تأثير گاز فرمالدئيد در حضور حرارت و رطوبت افزايش مي يابد .چنانچه حرارت محل بخار دادن كمتر از Cº 24 و رطوبت نسبي آن كمتر از 75 درصد باشد هيچگاه به نتيجه مطلوب نخواهيم رسيد .
خنثي كردن گاز Cº 2 با ئيدروكسيد آمونيوم
در موارد خاصي لازم است كه عمل گاز فرمالدئيد را پس از پالان دوره بخاردهي قطع نمائيم .
معمولاًاين عمل از طريق باز كردن راههاي ورودي و خروجي هواي انكوباتور و يا اتاقها انجام مي گردد، و اين عمل به آهستگي صورت مي گيرد.براي سرعت عمل مي توان از محلول 26 تا 29 درصد هيدروكسيد آمونيوم استفاده كرد .براي اينكار بايد به همان ميزان فرمالدئيد مصرف شده از هيدروكسيد آمونيوم، روي سطح بخار داده شده بپاشند وبراي هرگرم پارا فرمالدئيد بايد 4 سي سي هيدروكسيد آمونيوم استفاده شود .به هر حال در هر دو مورد، هيدروكسيد آمونيوم گاز فرمالدئيد باقيمانده را خنثي مي كند .
قدرت بخار فرمالدئيد
درمكانهاي مختلف غلظتهاي متفاوت گاز فرمالدئيد لازم مي گردد، و طول زمان بخار دادن نيز فرق مي كند .اين گاز براي جنين زنده و جوجه هاي تازه ازتخم درآمده مضر است و بايد دقت فراوان بعمل آيد كه غلظت گاز و طول بخار دادن، تمام ارگانيسم هاي بيماري زا را در حد ممكن از بين ببرد و در عين حال براي جنين و جوجه ها كشنده نباشد .
منبع مورد استفاده : راهنماي كامل پرورش طيور ، تاليف مك.او.تورث و دونالد دي بل ، ترجمه دكتر محسن فرخوي ، مهندس تقي خليقي سيگارودي ، دكتر فريدون نيك نفس، انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت كشاورزي سازمان اقتصادي كوثر، تهران، چاپ سوم، بهار 1375.
برگرفته از سایت سازمان دامپزشکی کشور
منبع : http://www.mainvets.com