solinaz
6th September 2014, 04:57 PM
http://dr-asghari.com/atis-portal/uploads/2012/07/Motion-Sickness.jpg
سالانه، بيش از دو ميليون نفر به دليل احساس گیجی یا سرگيجه به پزشک مراجعه مي كنند و تعداد نامعلومي، از بيماري حركت كه شايعترين بيماري مربوط به مسافرت است رنج مي برند.
احساس گیجی(Dizziness) چيست؟
بعضي بيماران، عدم تعادل را به صورت احساس گيجي، سبكي سر، عدم ثبات يا ناپايداري بيان مي كنند. اين احساس عدم تعادل بدون چرخش يا دوران، گاهي به دليل مشكل گوش داخلي است.
سرگيجه (Vertigo) چيست ؟
بعضی از افراد در ابراز مشكل تعادل خود مي گويند كه خودشان يا اشياء اطرافشان در حال چرخش يا دوران هستند. سر گيجه اغلب ناشي از مشكل گوش داخلي است.
بيماري حركت و بيماري دريا چيست؟
بعضي بيماران هنگام سوار شدن در هواپيما، اتومبيل يا سرگرميهاي پارك ها دچار تهوع و حتي استفراغ مي شوند. اين حالت بيماري حركت ناميده مي شود. خيلي از بيماران، بيماري حركت را هنگام راندن قايق يا مسافرت با كشتي تجربه مي كنند. این حالت که در واقع همان اختلال است، بيماري دريا ناميده مي شود.
بيماري حركت یا دريا معمولاً چندان آزار دهنده و نشانه بيماري طبي جدي نيست، اما بعضي مسافران با اين بيماري به شدت ناتوان مي شوند و تعداد اندكي حتي تا چند روز بعداز مسافرت نیز از علائم رنج مي برند.
آناتومي تعادل
گيجي، سر گيجه و بيماري حركت همگي مربوط به حس تعادل هستند. پژوهشگران طب فضا و هوانوردي اين حس را تجسم سه بعدي مي نامند چراكه اين حس به مغز مي گويد كه بدن در كجا و چه وضعیتی قراردارد، به كدام سمت حركت مي كند و اينكه بدن ثابت یا در حال چرخش است. حس تعادل توسط عملكرد متقابل و پيچيده ی قسمت هاي زير حفظ مي شود:· گوش داخلي ( لابیرنت نيز ناميده مي شود)، كه جهت حركت، مانند چرخش، حركت جلو و عقب، پهلو به پهلو و بالا - پايين را کنترل مي كند.· چشم ها كه موقعیت بدن در فضا و همچنين جهت حركت را کنترل مي كنند. · گيرنده هاي فشاري پوست مانند آنها كه در مفاصل و ستون فقرات هستند كه بيان مي كنند كدام قسمت بدن در پايين قرار دارد و یا زمين را لمس مي كند.· گیرنده های حسی مفاصل و عضلات که نشان می دهند که کدامیک از اجزای بدن در حرکتند.· سيستم عصبي مركزي (مغز و مخچه)، كه تمام اطلاعات ظريف را از سيستم هاي چهار گانه ديگر پردازش مي كند تا از آنها يك حس هماهنگ استخراج كند.علائم بيماري حركت و گيجي وقتي ظاهر مي شود كه سيستم عصبي مركزي پيام هاي متناقض از سيستم هاي چهارگانه ديگر دريافت كند. به مثال های زیر توجه کنید:
فرض كنيد شما در هواي طوفاني در هواپيما هستید و هواپيماي شما، توسط جريان آشفته هوا و باد در تلاطم است. چشم هاي شما اين حركات را حس نمي كند چون تمام آنچه شما مي بينيد قسمت داخلي هواپيماست بنابراین مغز شما پيامهايي دريافت مي كند كه با يكديگر هماهنگ نيستند. شما ممكن است «بيماري حرکت» را تجربه کنید.
تصور كنيد شما در صندلي عقب يك ماشين در حال حركت نشسته ايد و كتابي را مطالعه مي كنيد، گوش داخلي و گيرنده هاي پوست شما حركت را حس مي كنند اما چشم شما تنها صفحات كتاب را مي بيند، شما ممكن است «بيماري ماشين یا حرکت» را تجربه کنید.
فرض كنيد دچار آسيب گوش داخلي در يك سمت ناشي از ضربه سر يا عفونت شده ايد. گوش داخلي آسيب ديده، نمي تواند سيگنالهاي گوش سالم را انتقال دهد. اين حالت پیامهای متناقض در مورد حس چرخش به مغز مي دهد و ممكن است از احساس دوران، سرگيجه وتهوع رنج ببريد.
کدام مشکلات طبي باعث احساس گيجي مي شود؟
جريان خون: اگر مغز شما جريان خون كافي دريافت نكند، احساس سبكی در سر مي كنيد. تقريباً هركس اين حالت را درمورد بلند شدن سريع از حالت خوابيده تجربه كرده است. اما بعضي افراد، به دليل جريان خون نا كافي، اين حالت سبكي سر را مكرراً يا به صورت مزمن دارند. اين حالت مي تواند بدليل آرتريواسكلروز(تصلب شراین) يا سختي شريان ها ايجاد شود و اغلب در افراديكه فشار خون بالا، مرض قند، يا سطح چربي خون بالا دارند (كلسترول ) ديده مي شود. گاهي این حالت در بيماران با عملكرد قلبي ناكافي (نارسایی قلبی) يا كم خوني ديده مي شود.
داروهاي خاصي بخصوص محرك ها مانند نيكوتين و كافئين جريان خون مغز را كاهش مي دهند. نمك زيادي در رژيم غذایی نيز منجر به جريان خون نا كافي مي شود. گاهي اوقات جريان خون به دليل اسپاسم شريان ها ثانویه به استرس، اضطراب و تنش، مختل مي شود. اگر گوش داخلي جريان خون كافي دريافت نكند نوع خاصي گيجي به اسم سرگيجه رخ مي دهد.گوش داخلي به تغييرات جزیی جريان خون بسيار حساس است و همه دلايل ذكر شده در بالا، (جهت جريان خون ناكافي مغز) درمورد گوش داخلي نيز صادق است.
ضربه: شكستكي كاسه سر كه باعث آسيب گوش داخلي شود، سبب سرگيجه شديد و ناتوان كننده همراه با تهوع و كاهش شنوائي مي شود. سرگیجه چندين هفته طول خواهد كشيد سپس به تدریج بهبود مي يابد چرا كه سمت سالم وظيفه سمت مقابل را به عهده مي گيرد.
عفونت: ويروس ها مانند عوامل سرماخوردگي يا انفولانزا مي توانند به گوش داخلي و اتصالات عصبي آن به مغز حمله كنند. اين حالت سبب سر گيجه شديد مي شود ولي شنوائي اغلب طبیعی مي ماند. عفونت های باكتريايي مانند ماستوئيديت اگر به گوش داخلي گسترش يابد به صورت كامل هم شنوائي و هم تعادل آن گوش را مختل مي كند. شدت سرگیجه و زمان بهبود شبيه شكستگي هاي جمجمه خواهد بود.
آلرژي: بعضي بيماران حملات گيجي و يا سرگيجه را هنگام برخورد با ذرات معلق در هوا يا غذا كه به آن حساسيت دارند، تجربه مي كنند. (مثل گرد و غبار، كپك، گرده ی گیاهان، پوست حيوانات و .....)
بيماريهاي عصبي: بعضی از بيماريهاي عصبي مي توانند عامل سرگیجه باشند. از جمله: مالتيپل اسكلروزيس، سفليس، تومورها و ...... اينها دلايل نا شايع سرگیجه هستند اما پزشك حين معاينه باليني به آنها نیز توجه خواهد كرد.
پزشك برای گيجي من چه خواهد كرد؟
پزشك از شما خواهد خواست كه گيجي خود را توصيف كنيد، آيا احساس سبكي سر است يا احساس حركت؟ چه مدت و هر چند وقت يكبار گيجي شما را آزار مي دهد؟ يك حمله گيجي چقدر طول مي كشد و اينكه آيا همراه با كاهش شنوائي، تهوع و استفراغ است؟ از شما ممكن است درمورد شرايطي كه سبب حملات گيجي مي شود سئوال شود. ضروری است به سوالاتی در مورد داروهاي مصرفي، آسيب هاي سر، عفونت هاي اخير و سوالات ديگري در مورد گوش و سيستم عصبي خود، پاسخ دهيد.پزشك شما گوش ها، بيني وحلق شما را معاينه خواهد كرد و تست هاي عصبي و عملكرد تعادلي انجام خواهد داد. از آنجا كه گوش داخلي هم تعادل و هم شنوائي را كنترل مي كنداختلالات تعادل،اغلب روي شنوائي نيز اثر مي گذارند وبالعكس. بنابراين، پزشك احتمالاً تست هاي شنوائي (اوديوگرام) را توصيه خواهد كرد. پزشك ممكن است راديوگرافي جمجمه،CT اسكن يا MRI مغزتست هاي اختصاصي بررسي حركات چشم ها بعد از تحريك گوش داخلي با آب گرم يا سرد (الكترونيستاگموگرافي – ENOG) درخواست كند. دربعضي موارد، تست هاي خوني يا ارزيابي قلبي ممكن است توصيه شود.همه بيماران نيازمند همه تست ها نيستند. قضاوت پزشك بر پايه هر بيمار به طور جداگانه خواهد بود. به همين ترتيب، درماني كه توسط پزشك توصيه مي شود به تشخيص بستگي دارد.
من براي كاهش گيجي چه كار مي توانم بكنم؟
● از تغييرات ناگهاني در وضعيت خودداري كنيد، بخصوص از حالت دراز كشيده به ايستاده يا چرخيدن از يك طرف به طرف ديگر.● از حركات شديد سر اجتناب كنيد، (بخصوص نگاه به بالا) يا حركت سريع سر (بخصوص چرخشي) ● مصرف موادي كه جريان خون را مختل مي كنند حذف كنيد يا كاهش دهيد مثل نيكوتين، كافئين و نمك.● شرايطي كه سر گيجه تان را تشديد مي كند، به حداقل رسانيد، مثل استرس و اضطراب یا موادي كه به آنها حساسيت داريد.● هنگام سر گيجه از فعاليتهاي خطرناك اجتناب كنيد. مثل رانندگي يا كار با وسايل خطرناك يا بالا رفتن از نردبان و ....
من براي بيماري حركت چه مي توانم بكنم؟
هميشه در جايي بنشينيد، كه چشمانتان همان حركتي كه بدن و گوش داخلي تان احساس می كند را ببيند، مثلاً در صندلي جلويي ماشين بنشينيد و به دور دست نگاه كنيد، روي عرشه كشتي برويد و افق را تماشا كنيد، كنار پنجره هواپيما بنشينيد و بيرون را نگاه كنيد. در هواپيما صندلي روي بال را انتخاب كنيد كه حركت حداقل است.
● حين مسافرت مطالعه نكنيد. اگر سابقه بيماري حركت داريد روي صندلي اي كه رو به عقب است ننشينيد.● به شخص ديگري كه بيماري حركت دارد نگاه نكنيد يا با او صحبت نكنيد.● از بوهاي قوي (غليظ) و غذاي تند و روغني بلافاصله قبل و حين مسافرت اجتناب كنيد. تحقيقات پزشكي هنوز تاثير درمان هاي عوامانه مثل نوشابه های غیر الکلی و سون آپ يا شربت کولا با يخ را نشان نداده اند. ● يكي از داروهاي بيماري حركت را طبق توصيه پزشكتان قبل از شروع مسافرت با خود داشته باشيد. بعضي از اين داروها بدون نسخه پزشك فروخته مي شوند. (مثلDramamine ، Bonine، Marezine،......). داروهاي قويتر مثل آرام بخش ها و سركوب كننده هاي سيستم عصبي، نياز به نسخه پزشك دارند. بعضي از آنها به صورت قرص و بعضي به صورت شياف هستند.
بياد داشته باشيد در اغلب موارد بيماري حركت و سرگيجه خفيف خود بخود درمان مي شوند. موارد شديد و مواردي كه به صورت پيشروند بدتر مي شود نياز به توجه پزشك متبحر در گوش و حلق و بيني، تعادل و سيستم هاي عصبي دارد.
منبع (http://www.jarchi.ir/show?u=http://dr-asghari.com/)
سالانه، بيش از دو ميليون نفر به دليل احساس گیجی یا سرگيجه به پزشک مراجعه مي كنند و تعداد نامعلومي، از بيماري حركت كه شايعترين بيماري مربوط به مسافرت است رنج مي برند.
احساس گیجی(Dizziness) چيست؟
بعضي بيماران، عدم تعادل را به صورت احساس گيجي، سبكي سر، عدم ثبات يا ناپايداري بيان مي كنند. اين احساس عدم تعادل بدون چرخش يا دوران، گاهي به دليل مشكل گوش داخلي است.
سرگيجه (Vertigo) چيست ؟
بعضی از افراد در ابراز مشكل تعادل خود مي گويند كه خودشان يا اشياء اطرافشان در حال چرخش يا دوران هستند. سر گيجه اغلب ناشي از مشكل گوش داخلي است.
بيماري حركت و بيماري دريا چيست؟
بعضي بيماران هنگام سوار شدن در هواپيما، اتومبيل يا سرگرميهاي پارك ها دچار تهوع و حتي استفراغ مي شوند. اين حالت بيماري حركت ناميده مي شود. خيلي از بيماران، بيماري حركت را هنگام راندن قايق يا مسافرت با كشتي تجربه مي كنند. این حالت که در واقع همان اختلال است، بيماري دريا ناميده مي شود.
بيماري حركت یا دريا معمولاً چندان آزار دهنده و نشانه بيماري طبي جدي نيست، اما بعضي مسافران با اين بيماري به شدت ناتوان مي شوند و تعداد اندكي حتي تا چند روز بعداز مسافرت نیز از علائم رنج مي برند.
آناتومي تعادل
گيجي، سر گيجه و بيماري حركت همگي مربوط به حس تعادل هستند. پژوهشگران طب فضا و هوانوردي اين حس را تجسم سه بعدي مي نامند چراكه اين حس به مغز مي گويد كه بدن در كجا و چه وضعیتی قراردارد، به كدام سمت حركت مي كند و اينكه بدن ثابت یا در حال چرخش است. حس تعادل توسط عملكرد متقابل و پيچيده ی قسمت هاي زير حفظ مي شود:· گوش داخلي ( لابیرنت نيز ناميده مي شود)، كه جهت حركت، مانند چرخش، حركت جلو و عقب، پهلو به پهلو و بالا - پايين را کنترل مي كند.· چشم ها كه موقعیت بدن در فضا و همچنين جهت حركت را کنترل مي كنند. · گيرنده هاي فشاري پوست مانند آنها كه در مفاصل و ستون فقرات هستند كه بيان مي كنند كدام قسمت بدن در پايين قرار دارد و یا زمين را لمس مي كند.· گیرنده های حسی مفاصل و عضلات که نشان می دهند که کدامیک از اجزای بدن در حرکتند.· سيستم عصبي مركزي (مغز و مخچه)، كه تمام اطلاعات ظريف را از سيستم هاي چهار گانه ديگر پردازش مي كند تا از آنها يك حس هماهنگ استخراج كند.علائم بيماري حركت و گيجي وقتي ظاهر مي شود كه سيستم عصبي مركزي پيام هاي متناقض از سيستم هاي چهارگانه ديگر دريافت كند. به مثال های زیر توجه کنید:
فرض كنيد شما در هواي طوفاني در هواپيما هستید و هواپيماي شما، توسط جريان آشفته هوا و باد در تلاطم است. چشم هاي شما اين حركات را حس نمي كند چون تمام آنچه شما مي بينيد قسمت داخلي هواپيماست بنابراین مغز شما پيامهايي دريافت مي كند كه با يكديگر هماهنگ نيستند. شما ممكن است «بيماري حرکت» را تجربه کنید.
تصور كنيد شما در صندلي عقب يك ماشين در حال حركت نشسته ايد و كتابي را مطالعه مي كنيد، گوش داخلي و گيرنده هاي پوست شما حركت را حس مي كنند اما چشم شما تنها صفحات كتاب را مي بيند، شما ممكن است «بيماري ماشين یا حرکت» را تجربه کنید.
فرض كنيد دچار آسيب گوش داخلي در يك سمت ناشي از ضربه سر يا عفونت شده ايد. گوش داخلي آسيب ديده، نمي تواند سيگنالهاي گوش سالم را انتقال دهد. اين حالت پیامهای متناقض در مورد حس چرخش به مغز مي دهد و ممكن است از احساس دوران، سرگيجه وتهوع رنج ببريد.
کدام مشکلات طبي باعث احساس گيجي مي شود؟
جريان خون: اگر مغز شما جريان خون كافي دريافت نكند، احساس سبكی در سر مي كنيد. تقريباً هركس اين حالت را درمورد بلند شدن سريع از حالت خوابيده تجربه كرده است. اما بعضي افراد، به دليل جريان خون نا كافي، اين حالت سبكي سر را مكرراً يا به صورت مزمن دارند. اين حالت مي تواند بدليل آرتريواسكلروز(تصلب شراین) يا سختي شريان ها ايجاد شود و اغلب در افراديكه فشار خون بالا، مرض قند، يا سطح چربي خون بالا دارند (كلسترول ) ديده مي شود. گاهي این حالت در بيماران با عملكرد قلبي ناكافي (نارسایی قلبی) يا كم خوني ديده مي شود.
داروهاي خاصي بخصوص محرك ها مانند نيكوتين و كافئين جريان خون مغز را كاهش مي دهند. نمك زيادي در رژيم غذایی نيز منجر به جريان خون نا كافي مي شود. گاهي اوقات جريان خون به دليل اسپاسم شريان ها ثانویه به استرس، اضطراب و تنش، مختل مي شود. اگر گوش داخلي جريان خون كافي دريافت نكند نوع خاصي گيجي به اسم سرگيجه رخ مي دهد.گوش داخلي به تغييرات جزیی جريان خون بسيار حساس است و همه دلايل ذكر شده در بالا، (جهت جريان خون ناكافي مغز) درمورد گوش داخلي نيز صادق است.
ضربه: شكستكي كاسه سر كه باعث آسيب گوش داخلي شود، سبب سرگيجه شديد و ناتوان كننده همراه با تهوع و كاهش شنوائي مي شود. سرگیجه چندين هفته طول خواهد كشيد سپس به تدریج بهبود مي يابد چرا كه سمت سالم وظيفه سمت مقابل را به عهده مي گيرد.
عفونت: ويروس ها مانند عوامل سرماخوردگي يا انفولانزا مي توانند به گوش داخلي و اتصالات عصبي آن به مغز حمله كنند. اين حالت سبب سر گيجه شديد مي شود ولي شنوائي اغلب طبیعی مي ماند. عفونت های باكتريايي مانند ماستوئيديت اگر به گوش داخلي گسترش يابد به صورت كامل هم شنوائي و هم تعادل آن گوش را مختل مي كند. شدت سرگیجه و زمان بهبود شبيه شكستگي هاي جمجمه خواهد بود.
آلرژي: بعضي بيماران حملات گيجي و يا سرگيجه را هنگام برخورد با ذرات معلق در هوا يا غذا كه به آن حساسيت دارند، تجربه مي كنند. (مثل گرد و غبار، كپك، گرده ی گیاهان، پوست حيوانات و .....)
بيماريهاي عصبي: بعضی از بيماريهاي عصبي مي توانند عامل سرگیجه باشند. از جمله: مالتيپل اسكلروزيس، سفليس، تومورها و ...... اينها دلايل نا شايع سرگیجه هستند اما پزشك حين معاينه باليني به آنها نیز توجه خواهد كرد.
پزشك برای گيجي من چه خواهد كرد؟
پزشك از شما خواهد خواست كه گيجي خود را توصيف كنيد، آيا احساس سبكي سر است يا احساس حركت؟ چه مدت و هر چند وقت يكبار گيجي شما را آزار مي دهد؟ يك حمله گيجي چقدر طول مي كشد و اينكه آيا همراه با كاهش شنوائي، تهوع و استفراغ است؟ از شما ممكن است درمورد شرايطي كه سبب حملات گيجي مي شود سئوال شود. ضروری است به سوالاتی در مورد داروهاي مصرفي، آسيب هاي سر، عفونت هاي اخير و سوالات ديگري در مورد گوش و سيستم عصبي خود، پاسخ دهيد.پزشك شما گوش ها، بيني وحلق شما را معاينه خواهد كرد و تست هاي عصبي و عملكرد تعادلي انجام خواهد داد. از آنجا كه گوش داخلي هم تعادل و هم شنوائي را كنترل مي كنداختلالات تعادل،اغلب روي شنوائي نيز اثر مي گذارند وبالعكس. بنابراين، پزشك احتمالاً تست هاي شنوائي (اوديوگرام) را توصيه خواهد كرد. پزشك ممكن است راديوگرافي جمجمه،CT اسكن يا MRI مغزتست هاي اختصاصي بررسي حركات چشم ها بعد از تحريك گوش داخلي با آب گرم يا سرد (الكترونيستاگموگرافي – ENOG) درخواست كند. دربعضي موارد، تست هاي خوني يا ارزيابي قلبي ممكن است توصيه شود.همه بيماران نيازمند همه تست ها نيستند. قضاوت پزشك بر پايه هر بيمار به طور جداگانه خواهد بود. به همين ترتيب، درماني كه توسط پزشك توصيه مي شود به تشخيص بستگي دارد.
من براي كاهش گيجي چه كار مي توانم بكنم؟
● از تغييرات ناگهاني در وضعيت خودداري كنيد، بخصوص از حالت دراز كشيده به ايستاده يا چرخيدن از يك طرف به طرف ديگر.● از حركات شديد سر اجتناب كنيد، (بخصوص نگاه به بالا) يا حركت سريع سر (بخصوص چرخشي) ● مصرف موادي كه جريان خون را مختل مي كنند حذف كنيد يا كاهش دهيد مثل نيكوتين، كافئين و نمك.● شرايطي كه سر گيجه تان را تشديد مي كند، به حداقل رسانيد، مثل استرس و اضطراب یا موادي كه به آنها حساسيت داريد.● هنگام سر گيجه از فعاليتهاي خطرناك اجتناب كنيد. مثل رانندگي يا كار با وسايل خطرناك يا بالا رفتن از نردبان و ....
من براي بيماري حركت چه مي توانم بكنم؟
هميشه در جايي بنشينيد، كه چشمانتان همان حركتي كه بدن و گوش داخلي تان احساس می كند را ببيند، مثلاً در صندلي جلويي ماشين بنشينيد و به دور دست نگاه كنيد، روي عرشه كشتي برويد و افق را تماشا كنيد، كنار پنجره هواپيما بنشينيد و بيرون را نگاه كنيد. در هواپيما صندلي روي بال را انتخاب كنيد كه حركت حداقل است.
● حين مسافرت مطالعه نكنيد. اگر سابقه بيماري حركت داريد روي صندلي اي كه رو به عقب است ننشينيد.● به شخص ديگري كه بيماري حركت دارد نگاه نكنيد يا با او صحبت نكنيد.● از بوهاي قوي (غليظ) و غذاي تند و روغني بلافاصله قبل و حين مسافرت اجتناب كنيد. تحقيقات پزشكي هنوز تاثير درمان هاي عوامانه مثل نوشابه های غیر الکلی و سون آپ يا شربت کولا با يخ را نشان نداده اند. ● يكي از داروهاي بيماري حركت را طبق توصيه پزشكتان قبل از شروع مسافرت با خود داشته باشيد. بعضي از اين داروها بدون نسخه پزشك فروخته مي شوند. (مثلDramamine ، Bonine، Marezine،......). داروهاي قويتر مثل آرام بخش ها و سركوب كننده هاي سيستم عصبي، نياز به نسخه پزشك دارند. بعضي از آنها به صورت قرص و بعضي به صورت شياف هستند.
بياد داشته باشيد در اغلب موارد بيماري حركت و سرگيجه خفيف خود بخود درمان مي شوند. موارد شديد و مواردي كه به صورت پيشروند بدتر مي شود نياز به توجه پزشك متبحر در گوش و حلق و بيني، تعادل و سيستم هاي عصبي دارد.
منبع (http://www.jarchi.ir/show?u=http://dr-asghari.com/)