تعريف صنايع دستي

[Tadaei]

از صنایع دستی تعاریف متعددی ارائه شده است .صنايع دستي هم مي تواند، حالت کارگاهي و هم حالت خانگي داشته باشد، همانند صنايع کوچک قابليت استقرار در شهر و روستا را دارد، بدون نياز به فن آوري پيشرفته، بيشتر متکي به تخصصهاي بومي و سنتي است و قسمت اعظم مواد اوليه مصرفي آن در داخل کشور قابل تهيه مي باشد. افزون بر اين، صنايع دستي هر دو ويژگي مصرفي و هنري را داشته، برخوردار از بينش، ذوق، انديشه و فرهنگ توليد کننده نيز هست و در مجموع آن را يک «هنر- صنعت ناميده اند».
از مجموعه تعاریف صنایع دستی، به نظر می رسد تعریف زیر كه توسط گروهی از كارشناسان سازمان صنایع دستی ایران ارائه گردیده، دقیق تر و جامع تر باشد:صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایع اطلاق می شود كه به طور عمده با استفاده از مواد اولیه ی بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به كمك دست و ابزار دستی محصولاتی ساخته می شود كه در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فكری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و كارخانه اي مي باشد .با توجه به تعریف فوق و سایر تعاریفی كه برای صنایع دستی ارائه شد، می توان ویژگی های زیر را نام برد .
1- انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید، توسط دست و ابزار و وسایل دستی، برای تولید هر یك از فراورده های دستی مراحل متعددی طی می شود ولی انجام كلیه ی این مراحل به وسیله ی دست و ابزار و وسایل دستی الزامی نبوده و چنانچه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به این طریق انجام شود، محصول تولید شده با توجه به مواردی كه در تعریف ذكر شد، صنایع دستی محسوب می گردد.
2- حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شكل بخشیدن به محصولات ساخته شده و امكان ایجاد تنوع و پیاده كردن طرح های مختلف در مرحله ی ساخت این گونه فرآورده ها.
3- تأمین قسمت عمده ی مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی.
4- داشتن بار فرهنگی (استفاده از طرح های اصیل، بومی و سنتی)
5- عدم همانندی و تشابه فراورده های تولیدی با یكدیگر.
6 - عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد در مقایسه با سایر رشته های صنعت.
http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358358_801.jpg


جایگاه صنايع دستي در توسعه اقتصادي

1. سهولت ايجاد مراکز توليد؛
2. بي نيازي به سرمايه هاي کلان؛
3. اشتغال زا بودن اين «هنر - صنعت»؛
4. وجود ارزش افزوده بالا؛
5. جنبه هاي کاربردي و تزئيني؛
6. داشتن زمينه اي مناسب براي جلب جهانگرد و صادرات؛

http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358368_690.jpg



طبقه بندي صنايع دستي ايران
1. طراحي سنتي و نگارگري 6. هنرهاي مرتبط با فلز 11. رودوزي ها و بافتني ها
2. سفالگري و سراميک سازي 7. هنرهاي مرتبط با چوب 12. سنگ تراشي و حکاکي روي سنگ
3. بافته هاي داري 8. رنگرزي و چاپ سنتي 13. حصير بافي
4. نساجي سنتي 9. صحافي و جلد سازي سنتي 14. فرآورده هاي پوست و چرم
5. شيشه گري 10. آثار لاکي و روغني 15. ساير صنايع دستي

http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358367_633.jpg


http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358362_963.jpg

[Tadaei]

" فهرست رشته های صنایع دستی "
نساجی سنتی :

1- ابریشم بافی
2- احرامی بافی
3- ارمک بافی
4- پارچه های سنتی
1-4- باشلق
2 -4- کرباس بافی
3 -4- قناویز
4-4- فرت بافی
5 -4- شمد بافی
6-4- گزی بافی
7 -4- متقال بافی
8-4- چفیه بافی
9-4- جیم بافی
5- برک بافی
6- پتو بافی
7- ترمه بافی
8- جاجیم بافی
1-8- موج بافی
2-8- ماشته بافی
3-8- ساچیم بافی
9- چادر شب بافی
10- حوله بافی
11- دارائی بافی (ایکات)
12- زری بافی
13- سجاده بافی
14- سیاه چادر بافی
15- شال بافی
16- شعر بافی
17- شک بافی
18- عبا بافی
19- گلیچ
20- متکازین
21- مخمل بافی
22- نوار بافی (پن بافی ، مداخله بافی ، کارت بافی ،
خوس بافی، وریس بافی و نوار بافی علی آباد کتول )
* پرده بافی
* حمام سری
* چپری
* عریض بافی
http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358363_318.jpg




1- قلمکار ( چاپ مهری و نقاشی )
2- کلاقه ای یا باتیک ( چاپ مهری یا نقاشی و دندانی )

سفال ، سرامیک و کاشی سنتی :


1- خرمهره سازی
2- سفال و سرامیک
3- کاشی مشبک
4- کاشی زرین فام
5- کاشی معرق
6- کاشی معقلی
7- کاشی مینایی
8- کاشی هفت رنگ
9- موزائیک کاشی
10- نقاشی روی سفال ( نقاشی روی لعاب ، نقاشی زیر لعاب )
http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358361_729.jpg

[Tadaei]

صنایع دستی چرمی :


1- جلد سازی چرمی سنتی
2- سراجی سنتی
3- سوخت روی چرم
4- معرق چرم
5- نقاشی روی چرم
6- نقش اندازی ضربی روی چرم
* زین سازی

هنرهای دستی وابسته به معماری :

1- آهک بری ( ساروج بری )
2- گچبری
3- مقرنس کاری

صنایع دستی فلزی :
1- احجام فلزی سنتی
2- افزار فلزی (اسلحه سازی و ...)
3- جُنده کاری
4- چاقو سازی
5- چلنگری
6- حکاکی روی فلز بافته های داری و زیر اندازها :
1- پلاس بافی
2- زیلو بافی
3- قالی بافی (گل برجسته ، خرسک ،دورويه
نمکدان بافی و چنته )
1-3- گبه
4- انواع گلیم
1-4- گلیم (مسند ، دورو ،ساده)
2-4- گلیم گل برجسته
3-4- گلیم ورنی (سوزنی)
4-4- گلیم شیریکی پیچ
5-4- سفره کردی
6-4- مفرش
7-4- رند
* اجاق قراقی
* جل اسب
* خورجین بافی
* سرانداز بافی
* نمد مالی

http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358370_371.jpg



پوشاک سنتی :

1- البسه محلی
2- بافتنی های سنتی (کلاه ، جوراب و ...)
3- برقع
4- پای پوشهای سنتی
1-4- آجیده دوزی، تخت کشی
2-4- گیوه چینی
3-4- رویه بافی گیوه
4-4- گیوه دوزی
5-4- گیوه بافی
6-4- چاروق دوزی
7-4- چموش دوزی
5- پوستین دوزی
6- چوقابافی (چوغابافی)
7- عروسک بافی
8- قلاب بافی
9- مجسمه های محلی (مومی )



7- دواتگری
8- زمودگری
9- زیور آلات سنتی
10- ضریح سازی
11- علامت سازی
12- قفل سازی
13- قلمزنی
14- کوفته گری (طلا کوبی روی فولاد و ... )
15- گرگور بافی
16- مسگری
17- مشبک فلز
18- ملیله سازی
19- مینای خانه بندی ( پنجره ای یا مشبک )
20- مینای مرصع
21- مینای نقاشی
22- ورشو سازی


صنایع دستی چوبی :

1- احجام چوبی سنتی (پیکر تراشی )
2- ارسی سازی
3- بامبو بافی
4- ترکه بافی (ارغوان بافی ، مروار بافی ، چم بافی )
5- چیق بافی
6- حصیر بافی (بوریا بافی، بادبزن بمپور )
7- خاتم کاری
8- خراطی
9- سازهای سنتی
10- سوخت روی چوب
11- قواره بری
12- کپو بافی
13- کنده کاری روی چوب
14- گره چینی
15- محرق چوب
16- مشبک کاری
17- معرق چوب
18- معرق منبت
19- منبت چوب
20- نازک کاری
21- نقاشی روی چوب

http://graphic.ir/pictures/__2/__33/_20140616_1028939446.jpg

[Tadaei]

http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358369_441.jpg


صنایع دستی دریائی :

1- صنایع دستی دریایی
2- نقاشی روی صدف

صنایع دستی سنگی :

1- احجام سنگی
2- تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی
3- حجاری سنتی (سنگتراشی )
4- حکاکی روی سنگ
5- خراطی سنگ
6- فیروزه کوبی
7- مرصع کاری
8- مشبک سنگ
9- معرق سنگ
10- موزائیک سنگ

صنایع دستی مستظرفه :
1- پاپیه ماشه
2- تذهیب
3- تشعیر
4- جلد سازی
5- صحافی سنتی
6- طراحی سنتی ( طراحی فرش و... )
7- قطاعی ( کاغذ و پارچه )
8- کاغذ سازی دستی
9- نقاشی سنتی دیواری
10- نقاشی سنتی روی استخوان
11- نقاشی قهوه خانه ای
12- نقاشی گل و مرغ
13- نقاشی لاکی
14- نگارگری ( نقاشی ایرانی ، مینیاتور )
http://graphic.ir/pictures/__2/__33/__20140301_1347600501.jpg
​

[Tadaei]

http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358367_633.jpg

رودوزیهای سنتی :
1- آجیده دوزی (لایه دوزی )
2- آئینه دوزی
3- بلیش دوزی (قزاق دوزی )
4- پته دوزی (سلسله دوزی )
5- پولک دوزی
6- پیله دوزی

آبگینه :

1- آئینه کاری
2- تراش شیشه
3- شیشه حرارت مستقیم
4- شیشه گری فوتی
5- معرق شیشه یا شیشه خانه بندی
6- نقاشی پشت شیشه
7- نقاشی روی شیشه
8- همجوشی شیشه



http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358356_675.jpg

پیشه های سنتی وابسته به صنایع دستی :
1- ابریشم کشی
2- دباغی سنتی
3- رفو گری
4- رنگرزی گیاهی
5- گلابتون سازی
6- ملقمه فلز
7- نخ ریسی سنتی


7- تسمه دوزی .
8- تفرشی دوزی
9- چهل تکه دوزی (خاتمی دوزی ،لندره دوزی)
10- خوس دوزی .
11- دانه دوزی
12- ده یک دوزی (برجسته دوزی)
13- پریواردوزی
14- زرتشتی دوزی (گبردوزی )
15- زرک دوزی .
16- زغره دوزی .
17- ستاره دوزی .
18- سرافی دوزی.
19- سرمه دوزی .
20- سکمه دوزی (چشمه دوزی ،درویش دوزی ، ژوردوزی )
21- سکه دوزی (اشرفی دوزی)
22- سوزندوزی اصفهان (گلدوزی و گندمی دوزی )
23- سوزندوزی بلوچ
24- سوزندوزی سیستان (خامه دوزی ، سیاه دوزی و ابریشم دوزی)
25- سوزندوزی ترکمن (سیاه دوزی ترکمن )
26- شرابه دوزی (منگوله دوزی ،آویزه دوزی)
27- شمسه دوزی
28- صدف دوزی
29- قلابدوزی اصفهان
30- قلاب دوزی رشت
31 – قیطان دوزی (فتیله دوزی ،مغزی دوزی ، یراق دوزی )
32- کتیبه دوزی
33- کردی دوزی
34- کم دوزی (کمان دوزی ، کمه دوزی )
35- گلابتون دوزی (بادله دوزی )
36- لانه زنبور دوزی
37- مخمل دوزی
38- مرصع دوزی (سنگ دوزی)
39- مروارید دوزی
40- مضاعف دوزی
41- ملیله دوزی
42- ممقان دوزی
43- منجوق دوزی
44- نقده دوزی
45- نقش دوزی
46- نوار دوزی

http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1393/3/21/358355_478.jpg


http://graphic.ir/pictures/__2/__33/__20140208_1091933471.jpg