فاطمه ثانی(سلام الله علیها)

[312]

فاطمه معصومه سلام الله علیها


سال 173 قمری در منزل موسی بن جعفر علیه السلام ، دختری پای به عرصه گیتی نهاد که بعد ها زینب گونه (س) پیام مظلومیت و غربت برادر را به مسلمانان رساند، همو که با نام کریمه اهل بیت، حضرت معصومه علیها السلام برای مان آشناست. نام شریف آن بزرگوار فاطمه و مشهورترین لقب آن حضرت، معصومه است. مادر مکرمه اش حضرت نجمه خاتون است . ولادت در مدینه منوره و در همان سنین کودکى مواجه با مصیبت شهادت پدر گرامى خود در حبس هارون در شهر بغداد شد. لذا از آن پس تحت مراقبت و تربیت برادر بزرگوارش حضرت امام رضا ع قرار گرفت. در سال ٢٠٠ در پى اصرار و تهدید مأمون عباسى سفر تبعید گونه حضرت رضا ع تنها به مرو انجام شد راهى خراسان شدند.
یک سال بعد از هجرت برادر، حضرت معصومه به شوق دیدار برادر و ادای رسالت زینبی و پیام ولایت به همراه عده اى از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حرکت کرد و در هر شهر و محلى مورد استقبال مردم واقع مى شد. این جا بود که آن حضرت نیز همچون عمه بزرگوارشان حضرت زینب سلام الله علیها پیام مظلومیت و غربت برادر گرامیشان را به مردم مؤمن و مسلمان مى رساندند و مخالفت خود و اهل بیت علیهم السلام را با حکومت حیله گر بنى عباس اظهار مى کرد. بدین جهت تا کاروان حضرت به شهر ساوه رسید عده اى از مخالفان اهل بیت که از پشتیبانى مأموران حکومت برخوردار بودند، سر راه را گرفتند و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند،
در نتیجه تقریباً همه مردان کاروان به شهادت رسیدند، حتى حضرت معصومه را نیز مسموم کردند. یا بر اثر اندوه و غم زیاد از این ماتم ، بیمار شدند و چون دیگر امکان ادامه راه به طرف خراسان نبود ، فرمود: مرا به شهر قم ببرید، زیرا از پدرم شنیدم که مى فرمود: شهر قم مرکز شیعیان ما است. بزرگان شهر قم وقتى از این خبر مسرت بخش مطلع شدند به استقبال آن حضرت شتافتند و در حالى که «موسى بن خزرج» بزرگ خاندان «اشعرى» زمام ناقه آن حضرت را به دوش مى کشید ، حضرت وارد شهر مقدس قم شدند. سپس در محلى که امروز «میدان میر» نامیده مى شود شتر آن حضرت در جلو در منزل «موسى بن خزرج» زانو زد و افتخار میزبانى حضرت نصیب او شد.
آن بزرگوار به مدت ١٧ روز در این شهر زندگى کرد و در این مدت مشغول عبادت و راز و نیاز با پروردگار متعال بود. محل عبادت آن حضرت در مدرسه ستیه به نام «بیت النور» هم اکنون محل زیارت ارادتمندان آن حضرت است. سرانجام پیش از آن که دیدگان مبارکش به دیدار برادر روشن شود، در دیار غربت و با اندوه فراوان دیده از جهان فروبست. مردم قم با تجلیل فراوان پیکر پاکش را به سوى محل فعلى که در آن روز بیرون شهر و به نام «باغ بابلان» معروف بود تشییع کردند. همین که قبر مهیا شد دراین که چه کسى بدن مطهر آن حضرت را داخل قبر قرار دهد دچار مشکل شدند، که ناگاه ، دو حجت پروردگار: حضرت رضا و امام جواد علیهم السلام باشند ظاهر شدند. (معمولاً مراسم دفن بزرگان دین با حضور اولیای الهی انجام شده است) ابتدا سایبانی بر فراز آرامگاه ساختند ، سپس حضرت زینب فرزند امام جواد ع به سال ٢٥٦ هجرى قمرى اولین گنبد را بر فراز قبر شریف عمه بزرگوارش بنا کرد.
درخصوص احادیث گوناگون درباره کریمه اهل بیت علیها السلام همین بس که از امام صادق ع نقل شده : خداوند حرمى دارد که مکه است پیامبر حرمى دارد و آن مدینه است و حضرت على ع حرمى دارد و آن کوفه است و قم کوفه کوچک است که از 8 درب بهشت سه درب آن به قم باز مى شود - زنى از فرزندان من در قم از دنیا مى رود که اسمش فاطمه دختر موسى ع است و به شفاعت او همه شیعیان من وارد بهشت مى شوند. ان للّه حرماً و هو مکه ألا انَّ لرسول اللّه حرماً و هو المدینة ألا وان لامیرالمؤمنین علیه السلام حرماً و هو الکوفه الا و انَّ قم الکوفة الصغیرة ألا ان للجنة ثمانیه ابواب ثلاثه منها الی قم تقبض فیها امراة من ولدی اسمها فاطمه بنت موسی علیهاالسلام و تدخل بشفاعتها شیعتی الجنة با جمعهم
حضرت امام رضا و امام جواد ع: کسى که حضرت فاطمه معصومه را زیارت کند پاداش او بهشت است . لقب معصومه را امام رضا ع به خواهر خود عطا فرمود، گویاى جایگاه والاى ایشان است.لقب دیگر حضرت کریمه اهل بیت است. این لقب نیز بر اساس رؤیاى صادقانه یکى از بزرگان، از سوى اهل بیت به این بانوى گرانقدر داده شده .
+↓

[312]

مقام علمي حضرت معصومه (س) :
حضرت معصومه (س) از جمله بانوان گرانقدر و والا مقام جهان تشيع است و مقام علمي بلندي دارد. نقل شده که روزي جمعي از شيعيان، به قصد ديدار حضرت موسي بن جعفر (ع) و پرسيدن پرسش هايي از ايشان، به مدينه منوره مشرف شدند. چون امام کاظم (ع) در مسافرت بود، پرسش هاي خود را به حضرت معصومه (س)که در آن هنگام کودکي خردسال بيش نبود، تحويل دادند. فرداي آن روز براي بار ديگر به منزل امام رفتند، ولي هنوز ايشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار، پرسش هاي خود را باز خواستند تا در مسافرت بعدي به خدمت امام برسند، غافل از اين که حضرت معصومه (س) جواب پرسش ها را نگاشته است. وقتي پاسخ ها را ملاحظه کردند، بسيار خوشحال شدند و پس از سپاسگزاري فراوان، شهر مدينه را ترک گفتند. از قضاي روزگار در بين راه با امام موسي بن جعفر (ع) مواجه شده، ماجراي خويش را باز گفتند. وقتي امام پاسخ پرسش ها را مطالعه کردند، سه بار فرمود: پدرش فدايش
حضرت معصومه (س) و حضرت شاهچراغ (ع) ،دو نعمت و پناهگاه بزرگ براي مردم ايران است . زيارت حضرت معصومه (س) زيارت خاص است. درباره حضرت علي‌اکبر (ع)، حضرت ابوالفضل (ع) نيز زيارت خاص آمده است ولي زيارتنامه حضرت معصومه (س) با دو بزرگوار ديگر نيز متفاوت هست و زيارتي تفصيلي با مضامين بلند مختص اين بانوي والامقام است. در روايات آمده است حال که توفق زيارت قبر فاطمه زهرا (س) را نداريم، زيارت حضرت معصومه (س) به منزله زيارت فاطمه زهرا (س) است.
+↓

[312]

حضرت معصومه(ع) و دفاع از ولايت


در عصر استبداد و خودكامگي هارون، فعاليت فرهنگي امام رضا(ع) آغاز مي شود. هارون در اين مدت متعرض امام نمي شد، چون از عواقب قتل امام كاظم(ع) بيمناك بود و سعي مي كرد خود را از اين جنايت تبرئه سازد. امين در دوران حكومت خود (198- 193 ه. ق) گرفتار اختلافات داخلي گرديد و فرصتي براي آزار امام رضا(ع) نيافت. از اين رو، فرصت خوبي براي فعاليت هاي فرهنگي امام رضا(ع) ايجاد شد. امام رضا(ع) در اماكن گوناگون، براي گروه هاي بسيار بزرگ مردم سخنراني مي كرد. آن حضرت درباره امامت و رهبري خود با مردم گفتگو مي نمود. و نيز با دانشمندان غير مسلمان مناظره مي كرد. در زمان خلافت هارون و مأمون، ترجمه آثار علمي بيگانگان به اوج خود رسيد؛ زيرا مأمون مي خواست دكاني در برابر مكتب علمي اهل بيت(ع) كه در ميدان علم و دانش در اوج شهرت بودند- باز كند و بدين وسيله، مشتريان آن مكتب را كم كند و از فروغ آن بكاهد. چيزي نگذشت كه مسلمانان با فرهنگ هاي بيگانه، به ويژه فرهنگ و فلسفه يوناني آشنا شدند.
امام رضا(ع) در اين شرايط، انقلاب فكري عميقي ايجاد كرد و جامعه را از سقوط در گرداب خطرناك انحراف و التقاط رهايي بخشيد. همچنين پرده از روي احاديث جعلي- كه به منظور لكه دار نمودن شخصيت ائمه(ع) در جامعه رواج يافته بود برداشت و فضايل و مناقب اهل بيت(ع) را آشكار كرد. حضرت معصومه(س) نيز امام رضا(ع) را همراهي مي نمود و با برقراري جلسات علمي كه سلسله سند و محتواي احاديث آن حضرت گوياي چنين مجالسي است، از حريم امامت و ولايت دفاع مي كرد.
در سال 199 ه. ق. سپاه جلودي براي دستگيري امام كاظم(ع) ، عازم مدينه شد. جلودي دستور داشت محمد را به قتل برساند. و خانه هاي آل ابوطالب را در مدينه غارت كند. سپاه او، به در خانه امام كاظم(ع) رسيد. حضرت رضا(ع) جميع زنان را در يك اتاق جمع كرد [حضرت فاطمه معصومه(س) نيز يكي از آنان بود] و جلوي در خانه ايستاد. جلودي گفت: من ناچارم داخل اين خانه شده و لباس هاي زنان را بگيرم. امام رضا(ع) سوگند ياد نمود كه تمامي جامه هاي زنان را به او بدهد. آن حضرت، پيوسته اصرار مي كرد و مانع داخل شدن جلودي به خانه مي شد. امام رضا(ع) تمام لباس ها، حتي خلخال ها و گوشواره ها و آنچه را در خانه بود، به جلودي داد اين حادثه يكي از صحنه هاي دردناك حضرت معصومه(س) بود.
در سال 200 ه. ق. حضرت رضا(ع) به دعوت مأمون عباسي، از مدينه عازم خراسان شد. امام رضا(ع) براي خنثي نمودن توطئه هاي مأمون- به رغم آن كه او خواسته بود از خانواده اش هر كه را مي خواهد به مرو بياورد- هيچ كس حتي فرزند عزيزش، امام جواد(ع) را همراه خود نبرد. مأمون براي نجات حكومت در حال سقوط خود و رهايي از مشكلاتي همچون فرونشاندن شورش هاي علويان، از بين بردن محبوبيت آنان در ميان مردم و گرفتن اعتراف از علويان و تأييد اهالي خراسان و تمام ايرانيان براي مشروع جلوه دادن حكومتش، رضايت عباسيان، كسب اعتماد اعراب و تقويت حس اطمينان مردم نسبت به خود (كه بر اثر كشتن برادرش امين، حس اعتماد مردم را نسبت به خود سست كرده بود) و بالاخره براي ايجاد مصونيت براي خويشتن در برابر خطري كه او را از سوي شخصيتي با نفوذ، مانند امام رضا(ع) تهديد مي كرد، ابتدا منصب خلافت را به امام پيشنهاد كرد، اما آن حضرت نپذيرفت. مأمون ولايتعهدي را به آن حضرت پيشنهاد كرد، امام بار ديگر پيشنهاد او را رد كرد. حضرت رضا (ع) از همان روز نخست در برابر اين ترفند مأمون به صورت هاي گوناگوني موضع گرفت و مخالفت خود را ابراز كرد. مأمون، آن حضرت را تهديد نمود كه اگر ولايتعهدي را نپذيرد، بايد مرگ را بپذيرد. امام شرط پذيرفتن ولايتعهدي را در اين قرارداد كه هيچ يك از كارهاي دولتي مربوط به حل و عقد و انتصاب و عزل مسئولان را برعهده نگيرد. آن حضرت مي فرمود: مي خواهم كاري كنم كه مردم نگويند علي بن موسي به دنيا چسبيده، بلكه بگويند اين دنياست كه از پي او روان شده .
+↓

[312]

يك سال از هجرت امام رضا(ع) مي گذشت. حضرت معصومه(س) در فراق برادر، بي تاب بود. امام رضا(ع) نامه اي به خواهر خويش نوشت و از او خواست نزد او بيايد. از اين رو، آن بزرگوار آماده سفر گرديد. زمان آن رسيده بود كه فاطمه معصومه(س) فرياد غربت و حقانيت علي بن موسي الرضا(ع) را در فضايي بين سرزمين حجاز تا ايران طنين انداز كند و خود را براي جان سپاري در راه دفاع از ولايت آماده نمايد. آن حضرت مشتاقانه رنج سفر را به جان خريد و قدم در اين راه طولاني نهاد. در اين سفر، بيش از هزار علوي در التزام آن بانوي بزرگ اسلامي بودند. سرانجام قافله از مدينه حركت كرد و به نزديكي ساوه رسيد!
از آن طرف ِ؛ در همان ايام، به مأمون گزارش شد كه قافله اي 15 هزار نفري به نزديكي هاي شيراز رسيده و به طرف طوس درحال حركت است. مأمون در نامه اي به تمام كارگزاران خود دستور داد قافله بني هاشم را به سمت مدينه برگردانند. قافله بني هاشم كه در رأس آنها سيدامير احمدشاه چراغ، سيدامير محمد و سيدعلاءالدين حسين از فرزندان امام كاظم(ع) بودند، حاضر به برگشت نشدند و جنگ خونين شروع شد. لشكر قتلغ خان كه در اثر شجاعت بني هاشم پراكنده شده بود، تدبيري كرده، بالاي بلندي ها فرياد برآوردند: اگر شما به پشت گرمي علي بن موسي، وليعهد خليفه، جنگ مي كنيد، الآن خبر رسيد كه وليعهد وفات كرده و بدين ترتيب، جمعيت را متفرق ساختند.
در ساوه نيز مأموران مأمون سادات علوي را تعقيب كردند و خبر فوت امام رضا(ع) را پخش نمودند. امام رضا(ع) در مدينه به اهل بيت خود خبر شهادتش را داده و فرموده بود: «اما اني لا ارجع الي عيالي ابدا.» من ديگر از اين سفر به سوي عيالم برنمي گردم. اين خبر، چنان در وجود مقدس حضرت معصومه(س) تأثير گذاشت كه باعث بيماري آن حضرت گشت. كسالت آن بانو روز به روز شدت مي يافت؛ لذا به همراهان خود فرمود: از اين مكان تا قم چقدر راه است؟ عرض كردند: ده فرسخ. آن حضرت به خدمتگزار فرمود: عجله كنيد كه زودتر به قم برسيم؛ زيرا من از پدرم شنيدم كه فرمود: شهر قم مركز شيعيان ما مي باشد. هنگامي كه خبر ورود آن بانوي باعظمت به آل سعد رسيد، همگي به اتفاق به استقبال او رفتند تا او را به قم دعوت كنند.
موسي بن خزرج با كمال افتخار، از آن بانو پذيرايي كرد؛ ولي پس از 16 يا 17 روز آن بانوي ارجمند رخت از جهان بربست. تاريخ رحلت آن حضرت روز دهم ربيع الثاني سال 201 ه.ق مي باشد. در ايامي كه حضرت معصومه(س) در قم بودند، واپسين روزهاي عمر را در سراي موسي بن خزرج به عبادت و راز و نياز با پروردگار گذراندند. محل اقامت آن حضرت، اكنون در مدرسه «ستيه بيت النور» باقي مي باشد.
آل سعد در سرزمين بابلان سردابي حفر كردند تا آن را مقبره حضرت معصومه(س) قرار دهند. هنگامي كه قبر مهيا شد، در مورد اينكه چه كسي وارد قبر شود، به بحث و مشورت پرداختند، تا آن كه در مورد پيرمرد پرهيزگاري به نام «قادر» به اتفاق نظر رسيدند. كسي را به دنبالش فرستادند، تا او را به باغ بابلان براي انجام اين امر مهم فراخواند. پيش از آن كه قادر بيايد، دو سوار نقاب پوش از جانب ريگزار نمايان شدند، نزديك آمدند و بر جنازه نماز خواندند و جسم پاك ريحانه رسول خدا(ص) را دفن نمودند و بدون اينكه با كسي صحبت نمايند، سوار شدند و از محل دور شدند و كسي هم آنها را نشناخت! آيت الله العظمي فاضل لنكراني(ره) فرموده اند: هيچ بعيد نيست كه اين دو بزرگوار، امامان معصومي باشند كه براي اين امر مهم به قم آمدند. بعضي احتمال داده اند كه آن دو نقابدار، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) بوده اند. و طبق فقه اهل بيت(ع)، پيكر معصوم بايد به دست معصوم تجهيز و تدفين شود، چنان كه حضرت زهرا(س) را اميرالمؤمنين(ع) و حضرت مريم(س) را حضرت عيسي(ع) غسل داد. فاطمه زهرا و فاطمه معصومه عليهما السلام شيداترين پروانه هاي شمع امامت بودند؛ پروانه هاي عاشقي كه سوختند و به همگان آموختند كه امام بر حق چونان كعبه است؛ كعبه اي كه مردم بايستي بر گردش طواف نمايند، نه او بر گرد مردم: «مثل الامام مثل الكعبه اذتؤتي ولا تأتي.»
همان طور كه امام موسي بن جعفر(ع) براي مراسم كفن و دفن يك شيعه خالص به نام شطيطه، با اعجاز از مدينه به نيشابور تشريف آورد و هنگام عزيمت فرمود: من و هر كس از امامان اهل بيت كه بعد از من به جاي من بنشيند، به ناگزير بايد در تشييع جنازه شما حاضر شويم؛ در هر شهري كه باشيد شما نيز تقوا پيشه كنيد و اعمال خود را نيكو سازيد تا ما را در رهايي بخشيدن از آتش جهنم ياري نماييد. اين موضوع در مورد حضرت معصومه(س) نيز صدق مي كند.
سرچشمه دانش حضرت معصومه (س) در خاندانی که سرچشمه علم و تقوا و فضایل اخلاقی بود، پرورش یافت . پس از آنکه پدر بزرگوار آن بانوی گرامی به شهادت رسید، فرزند ارجمند آن امام، یعنی حضرت رضا (ع) عهده دار امر تعلیم و تربیت خواهران و برادران خود شد و مخارج آنان را نیز بر عهده گرفت. در اثر توجهات زیاد آن حضرت، هر یک از فرزندان امام کاظم (ع) به مقامی والا دست یافتند و زبانزد همگان گشتند. ابن صباغ ملکی در این باره می گوید: «هر یک از فرزندان ابی الحسن موسی معروف به کاظم، فضیلتی مشهور دارد».بدون تردید بعد از حضرت رضا (ع) در میان فرزندان امام کاظم(ع) حضرت معصومه (س) از نظر علمی و اخلاقی، والا مقام ترین آنان است. این حقیقت از اسامی، لقب ها، تعریف ها و توصیفاتی که ائمه اطهار (ع) از ایشان نموده اند، آشکار است و این حقیقت روشن می سازد که ایشان نیز چون حضرت زینب (س) عالمه غیر معلمه بوده است.
حاکمان آن دوران،فرزندان پيامبررا بسيار اذيت مي کردند.امام کاظم(ع) بيش از ديگران از دست شاهان هم عصرخود، آزار ديد. ناراحتي ها و رنج هاي امام ، دل پاک فاطمه معصومه (س) را به درد مي آورد. و او را غمگين مي کرد. تنها وجود برادر دل سوز و فداکارش، حضرت رضا(ع) بود که به وي و ديگر افراد خانواده آرامش مي داد. هنگامی که فاطمه معصومه(س) به دنيا آمد، سه سال ازخلافت «هارون» مي گذشت. هارون در ستمگري و چپاول بيت المال، گوي سبقت را از حاکمان پيش ازخود ربوده بود.او حاکمي دنيا پرست بود. امام کاظم(ع) نمي توانست دربرابر ستم هارون به شيعيان وخيانت اوبه اسلام و امت اسلامي سکوت کند.ازاين رو،با شيوه هاي گوناگون با حکومت او مبارزه مي کرد.
هارون نيزبا آگاهي از سرسختي آل علي(ع)، به ويژه امام کاظم (ع) در راه مبارزه با طاغوت، بيشترين تلاش را براي سرکوب آنان به کار مي برد. او پول هاي زيادي به شاعران مي داد تا برضد فرزندان پيامبر شعر بسرايند. و به آنان ناسزا بگويند. همچنين او علويان را زنداني و تبعيد مي کرد و گروهي را نيز پس از شکنجه بسياري به شهادت مي رساند. او بعد از محکم کردن پايه هاي حکومت و قدرت خود، امام کاظم(ع) را دستگير و زنداني کرد.
براي همين، فاطمه معصومه(س) درسال هاي آخر زندگي پدر،از ديدار آن حضرت و بهره مندي از وجود آن بزرگوار محروم شد. پس از شهادت امام کاظم(ع)،حضرت رضا(ع)به امامت رسيد. درآن هنگام، امام رضا(ع) 35 سال داشت. ايشان افزون بر رهبري امت اسلامي ،تنها وصي امام کاظم(ع) بود که به فرمان پدرمسئوليت سرپرستي فرزندان حضرت را به عهده داشت.
با رفتن امام رضا(ع) لحظه اي شيرين زندگي فاطمه معصومه(س) هم پايان پذيرفت. او پس از شهادت پدر،به سايه پرمهربرادرش، دلخوش بود و سفرتحميلي امام و دوري از آن عزيز، برايش بسيار دشوار بود . يک سال از سفر امام رضا(ع) به مرو گذشت. فاطمه معصومه(س) و گروهي از برادران و برادرزادگان امام تصميم گرفتند به مرو بروند و به محضر امام (ع) شرف ياب شوند.
+↓

[312]

بانوي کرامت

همانند زينب سلام الله عليها که براي قيام، قرباني داد و خورشيد عاشورا را با صبرش تعريف کرد، او هم با قدم هاي پرحياتش، به سرزمين کويري قم حيات بخشيد و در رگ ايرانيان خون حمايت از ولايت را جاري ساخت‎.‎ به يمن حضورش، شهر قم، مرکز صدور علم و دانش علوي شد و محل رشد و بالندگي‎.‎ بارگاه زيبايش، پناهگاه دل هاي عاشقي است که شب هاي چهارشنبه در جمکران بيتوته مي کنند. به نيابت از شيعه در نيمه شب هاي کويري قم، سر بر آستان حرم حضرت دوست مي سايند و براي ظهور گل نرگس دعا مي کنند و از بانوي کرامت، براي شکوفه دادن درخت اجابت استمداد مي طلبند‎.‎
معصومه تفسير معصوميت است که روزگاري در مدينه طلوع کرد. معصومه اقامت غربت است در روزگار غربت نگاه ها. معصومه تفسير بلند تبعيت است از ولايت‎.‎ معصومه نگاه سبزي است که از معصوميت سرچشمه مي گيرد. معصومه، روزگار دلداگي است و از غربت به قربت رسيدن‎.‎ معصومه ترجمان بلند عاشوراست و قصه با زينب، همسفر شدن‎.‎ معصومه فلسفه شيدايي است و غزل ماندن و بودن، معصومه نگين ايران است که در قم، شهر اقامه مي درخشد‎.‎ معصومه ضريب بالاي ارادت به ولايت است. معصومه، قصه بلند مدينه تا مشهد است‎.‎ معصومه سرسلسله تنهايي است، معصومه فاني في الله است‎
‎گرانسنگي حضرت: ‏
به گفته محدث بزرگ، حاج شيخ عباس قمي و نويسنده کتاب قاموس الرجال، در ميان فرزندان امام موسي ع بعد از امام رضا ع حضرت معصومه س برترين و گرانسنگ‏ ترين آنها به شمار مي‏آيد‎.‎
موقعيت معنوي:
امام رضا ع در زيارتنامه حضرت معصومه سلام الله عليها در بزرگداشت و تجليل آن حضرت، او را داراي منزلت رفيع در نزد خداوند مي‏خوانند و خواستار شفاعت خود، توسط آن حضرت در درگاه خداوندي مي‏شوند‎.‎
‎فقاهت:
روزي گروهي از شيعيان به قصد ديدار امام موسي بن جعفر ع.....................‎
اهل حديث (محدث):‏
در تاريخ اسلام به بانوان با فضيلت و صاحب حديثي برمي‏خوريم که نام خود را در زمره محدثان ثبت کرده‏اند. حضرت معصومه سلام الله عليها يکي از زنان بزرگ اهل بيت در اين زمينه است‎.‎
‎تنها برادر تني:
امام رضا ع تنها برادر تني حضرت معصومه س است. مادر آن بزرگواران نجمه خاتون است. آنها تنها فرزندان اين بانوي مکرم هستند. حضرت معصومه س25 سال بعد از تولد برادر گرامي اش پا به عرصه وجود گذاشت‎.


‏فروغ ستاره آل عصمت
يکي از مهم ترين فاکتورهاي زندگي دختران، حفظ عفت و پاکدامني مي باشد که که اين ويژگي در لحظه به لحظه زندگي معصومين مشاهده مي شود. چرا که اگر دختران يک جامعه داراي عفت باشند، اين عفت مانند دژي مستحکم و آهنين، او را از گنهکاري و پليدي هاي اخلاقي و سقوط حتمي محافظت مي نمايد و سبب مي شود در جهت پرورش کمالات و فضايل اخلاقي گام بردارند. بي شک اهل بيت پيامبر (ص) چهره هاي پرفروغي به جهانيان عرضه کرده اند و نامشان مانند ستارگان درخشان در آسمان فضايل مي درخشد. درخشان ترين ستاره در ميان بانوان هفتمين منظومه ولايت، فاطمه فرزند پاکيزه موسي بن جعفر (ع) است؛ بانويي که سالهاست تشنگان معرفت از حريمش، زلال ايمان مي نوشند و عارفان با گذر بر زندگي فرزانه اش و درک لحظه هاي آسماني شدنش، درهاي عروج را به روي خود مي گشايند و بوي وصال را در گستره زمين منتشر مي سازند. حضرت فاطمه معصومه (س) بانويي بهشتي، غرق در عبادت و نيايش، پيراسته از زشتي ها و شبنم معطر آفرينش است. شايد يکي از دلايل "معصومه" ناميدن اين بانو، آن باشد که عصمت مادرش حضرت زهرا (س) در او تجلي يافته است.
برخی از ویژگیهای کمالی حضرت معصومه (س) است که او را شایسته الگوگیری دختران و بانوان در همه زمانها و نسل ها می کند . سالها است که به دخترانمان می گوییم حضرت زهرا(س) اسوه تمام زنان مسلمان است و حضرت معصومه (س) الگوی دختران شیعه می باشد. بارها و بارها این جملات را گفته اند و گفته ایم ولی به این مسئله توجه نداشته ایم که باید به صورت عملی و کاربردی الگودهی کنیم. باید اعمال و رفتار آنان را به گونه ای که دخترانمان بتوانند سرمشق خود کنند به آن ها ارائه دهیم، تا موجب هدایت و رشد آنان شود. در این روزگار که رسانه ها هرکدام سعی در الگوسازی های مختل دارند، یافتن الگوی مناسب برای دختران و به طورکلی جوانان بیشترین کمک را به زندگی سالم آنان می کند.
+↓

[312]

الگو بودن این حضرت برای دختران :
1- علاقه و تبعیت از خانواده
از صفات پسندیده و نیکوی این بانوی عظیم الشأن، علاقه و دوستی زایدالوصفی است که ایشان به خانواده، به خصوص به برادر محبوبشان امام رضا(ع) داشتند. ایشان ده ساله بودند که پدر بزرگوارشان در زندان هارون الرشید به شهادت رسید و از آن به بعد در آغوش پرمهر امامت و ولایت تربیت یافتند. بحث دیگری که می توان در این مجال بدان پرداخت، این موضوع است که حضرت معصومه (س) ازدواج نکرده اند. این سؤال برای خیلی ها پیش می آید که چرا؟
- دلیل اول اینکه در آن شرایط هیچ هم شأن و هم کفو برای ایشان وجود نداشته است، زیرا در کتب معتبری چون ناسخ التواریخ، ریاحین الشریع و بحارالانوار آمده که ایشان معصوم بوده اند، و بانوی معصوم، باید با معصوم ازدواج کند. پس می توان گفت که همسری شایسته و هم کفو برای حضرت معصومه(س) وجود نداشت. - دومین دلیل اینکه در زمان زندگی ایشان یعنی دوره حکومت بنی عباس، خفقان شدیدی حاکم بود. امکان ارتباط بین خانواده امام و دیگران بسیار سخت حاصل می شد. شیعیان جرأت نزدیک شدن به خانه امام را نداشتند، چه برسد به اینکه به فکر خواستگاری از حضرت معصومه(س) برآیند (کتاب کریمه اهل بیت- ص 491 و 492) ولی ایشان از این شرایط هیچ گله و شکایتی نداشتند و همواره شاکر خداوند و تابع خانواده خود بوده اند.
2- یک دانشمند واقعی
از مشخصات بارز این الگوی به تمام معنا، علم و دانش ایشان بود.
3- شجاعت
حضرت معصومه(س) محدثه و امینی برای پدرشان محسوب می شدند (انوار المشعشعین ج 1 ص 211) احادیث زیادی از قول ایشان به ما رسیده است از جمله: حدیث منزلت (الغدیر ج 1 ص 197)، حدیثی که قسمتی از معراج پیامبر را بیان می کند (بحار ج 68 ص 76 و 77) حدیثی در حالات تولد امام حسین(ع) (الامالی ص 82) و احادیث دیگری که همه در وصف شیعیان و حقانیت تشیع است. این امر نشانگر شجاعت و جرأت این شیرزن است. با وجود خفقان حاکم در زمان هارون، که نقل احادیث ممنوع بود، ایشان در همه حال از اسلام واقعی دفاع کردند و تا آنجا که توانستند پیام ولایت را به گوش مسلمانان رساندند. این درسی برای دختران ماست که همیشه و همه حال در فکر احیاء اسلام باشند.
4- حامی ولایت
حضرت معصومه(س) تا پای جان از ولی خدا امام رضا(ع) دفاع کرد و در سن 28 سالگی پس از تحمل رنج های فراوان و دیدن داغ بیست و هشت تن از عزیزان خود، در قم مسموم شد.
5- تلاش و پشتکار فراوان
درس دیگری که دختران ما می توانند از این بانوی ارجمند بگیرند این است که ایشان خود با تلاش و پشتکار خویش به این مقام دست یافته اند، زیرا امام کاظم(ع) دختران دیگری هم داشت ولی هیچ کدام شان به چنین درجه ای نرسیدند. عواملی همچون تابع خانواده بودن، علم و دانش بسیار، شجاعت و دلیری، حمایت از حریم ولایت، تلاش و پشتکار بی حد و حصر و صدها دلیل دیگر، ما را به سمت الگوپذیری از این بانوی یگانه می کشاند. به امید آنکه بتوانیم از ادامه دهندگان راهشان باشیم.
+↓

[312]

سرچشمه علم، تقوا و فضايل اخلاقي
اين بانوي بزرگوار، از همان آغاز، در محيطي پرورش يافت که پدر و مادر و فرزندان، همه به فضايل اخلاقي آراسته بودند. عبادت و زهد، پارسايي و تقوا، راستگويي و بردباري، استقامت در برابر ناملايمات، بخشندگي و پاکدامني و نيز ياد خدا، از صفات برجسته اين خاندان پاک سيرت و نيکوسرشت به شمار مي رفت. حضرت معصومه(س) با آنچه که بيان شد در خانداني که سرچشمه علم و تقوا و فضايل اخلاقي بود پرورش يافت. پس از آنکه پدر بزرگوار آن بانوي گرامي به شهادت رسيد، فرزند ارجمند آن امام، يعني حضرت رضا(ع)، عهده دار امر تعليم و تربيت خواهران و برادران خود شد و مخارج آنان را نيز بر عهده گرفت. در اثر توجهات زياد آن حضرت، هر يک از فرزندان امام کاظم(ع) به مقامي والا دست يافتند و زبانزد همگان گشتند. ابن صباغ مالکي در اين باره مي گويد: هر يک از فرزندان ابي الحسن موسي معروف به کاظم، فضيلتي مشهور دارد. بدون ترديد، بعد از حضرت رضا(ع)، در ميان فرزندان امام کاظم(ع) حضرت معصومه(س) از نظر علمي و اخلاقي، والامقام ترين آنان است. اين حقيقت از اسامي، لقب ها، تعريف ها و توصيفاتي که ائمه اطهار(ع) از ايشان نموده اند، آشکار است و اين حقيقت روشن مي سازد که ايشان نيز چون حضرت زينب(س)، «عالمه غير معلمه» بوده است.

برادر و خواهر نمونه:
در تاريخ انسان ها، خواهران و برادران فراوان يافت مي شوند که با تمام وجود يکديگر را دوست داشته باشند و در تمام عمر رشته محبت و مودتشان هرگز گسسته نشده و عشق و علاقه متقابلشان نقل مجالس و زبانزد خاص و عام بوده است. در اين ميان افراد نمونه اي پيدا مي شوند که کانون مهر و وفا بوده و محبت و مودت زايد الوصفشان در طول قرون و اعصار کم نظير است. بارزترين نمونه اين افراد امام حسين(ع) و زينب کبري(س) مي باشند که جامعه بشري با نکات برجسته اي از عشق و علاقه اين برادر و خواهر آشنا هستند و خاطرات تلخ و شيرين اين خواهر و برادر را در طول زندگي بويژه در سفر کربلا، کم و بيش مي دانند.
دومين نمونه بارز برادر و خواهر نمونه، خورشيد فروزان امامت، حضرت امام رضا(ع) و خواهر گرامي ايشان ماه تابان برج عصمت، حضرت معصومه(س) مي باشند. اگر چه فراق جانسوز پدر در سن ده سالگي براي حضرت معصومه(س) سخت بود و دريايي از غم و اندوه بر قلب شريفش از شهادت پدر بزرگوارش، وارد شد، ولي تنها مايه تسلي او وجود برادري همچون حضرت رضا(ع) بود که ثلمه پر درد آن فراق را جبران مي کرد؛ اما طولي نکشيد که حضرت معصومه(س) به فراق برادرش حضرت رضا(ع) نيز متبلا شد، تا آنجا که اين فراق تا آخر عمر حضرت معصومه(س) ادامه يافت. باحرکت امام رضا(ع) از مدينه به خراسان، حضرت معصومه(س) به فراق ديگري که از جهاتي جانسوزتر از فراق پدرش بود مبتلا شد و يگانه مونس و سرپرست و معلمش را از دست داد. اين فراق، بسيار جانگداز بود.
+↓

[312]

کمالات معنوي فاطمه معصومه(س):
کمال و شخصيت انسان بستگي به علم و پاکي او دارد. انسان هر قدر در اين راستا پيش رود، کاملتر و ممتازتر خواهد بود. حضرت فاطمه معصومه(س) از جمله زنان بسيار نادري است که بيشترين بخش از فروغ جاودان و نور ولايت را دريافت کرد و توانست خودش را در کمالات معنوي، همسان و همانند چهارده معصوم(ع) بسازد. بنابراين او يک بانوي عادي نيست بلکه از بانوان بسيار ارجمند و جلوه بسيار تابان آل محمد(ص) است. براي او بخصوص از امامان معصوم(ع) زيارتنامه نقل گرديده و در شان پاداش زيارت او مطالب بسيار ارجمندي گفته شده است.
از جمله امام صادق(ع) فرمود: من زارها و جبهتاله الجنه: «کسي که او را زيارت کند، بهشت بر او واجب مي گردد.» کمالات آن حضرت در حدي است که از فرازهاي زيارتنامه اش که از حضرت رضا(ع) نقل شده، به دست مي آيد که او دختر روح و جسم پيامبر اکرم(ص) و حضرت زهرا(س) و امامان معصوم(ع) است. درباره فضيلت زيارت حضرت معصومه(س) روايات فراواني از پيشوايان معصوم رسيده . از جمله، هنگامي که يکي ازمحدثان برجسته قم، به نام «سعدبن سعد» به محضر مقدس امام رضا(ع) شرفياب مي شود، امام هشتم خطاب به ايشان مي فرمايند: «اي سعد! از ما نزد شما قبري است.» سعد مي گويد: فدايت شوم! آيا قبر فاطمه دختر موسي بن جعفر(ع) را مي فرماييد؟ مي فرمايند: «آري، هر کس او را زيارت کند، در حالي که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست. يکي از ويژگي هاي حضرت معصومه(س)، ورود زيارت نامه اي از سوي معصومان(ع) درباره ايشان است که پس از حضرت فاطمه(س)، او تنها بانوي بزرگواري است که زيارت ماثور دارد. بانوان برجسته اي چون: آمنه بنت وهب، فاطمه بنت اسد، خديجه بنت خويلد، فاطمه ام البنين، زينب کبري، حکيمه خاتون و نرجس خاتون که هيچ شک و ترديدي در مقام بلند و جايگاه رفيع آنها نيست، هيچ کدام زيارت ماثور از سوي معصومان(ع) ندارند و اين، نشان دهنده مقام والاي اين بانوي گرانقدر اسلام است.
جان کلام:
حضرت فاطمه معصومه(س) بانويي بهشتي، غرق در عبادت و نيايش، پيراسته از زشتي ها و شبنم معطر آفرينش است. شايد يکي از دلايل معصومه ناميدن اين بانوي جليل القدر، آن باشد که عصمت مادرش حضرت زهرا(س) در او تجلي يافته است.
+↓

[312]

كرامت كريمه اهل بيت (س)
حضرت معصومه(س) در سنين كودكي به مقامي رسيد كه به راحتي مي‌توانست به پرسشهاي فقهي و عقيدتي پاسخ بگويد و پاسخهايش مورد پذيرش و شگفت پدر بزرگوارش قرار بگيرد.
حضرت معصومه(س) در پرتو تربيت خاص و عنايت ويژه پدر و برادر به مقامي رسيد كه امام صادق(ع) ده ها سال قبل از تولدش با الهام غيبي از شخصيت برجسته‌اش سخن گفته و در پايان فرموده است:تدخل بشفاعتها شيعتنا الجنة باجمعهم؛ همه‌ شيعيان ما با شفاعت او وارد بهشت مي‌شوند(4)
از حضرت معصومه (س) كرامات متعددي نقل شده از حضرت آيت الله العظمي اراکي (ره) نقل شده كه درباره خودشان فرمودند: «دستم ورم مي‌کرد و پوست آن ترک بر مي‌داشت به طوري که نمي‌توانستم وضو بگيرم و ناچار بودم براي نماز تيمم کنم و معالجات هم بي‌اثر بود تا اينکه به حضرت معصومه (س) متوسل شدم و به من الهام شد که دستکش به دست کنم، همين کار را کردم؛ دستم خوب شد». ايشان فرمودند: «آقا حسن احتشام ( فرزند مرحوم سيد جعفر احتشام که هر دو از منبري‌هاي قم بودند) نقل مي‌کرد از شيخ ابراهيم صاحب الزماني تبريزي ( که مرد با اخلاصي بود ) که من شبي در خواب ديدم به حرم مشرف شدم خواستم وارد شوم گفتند: حرم قرق است براي اينکه فاطمه زهرا (س) و حضرت معصومه (س) در سر ضريح خلوت کرده‌اند. من گفتم: مادرم سيّده است و من محرم هستم، به من اجازه دادند، رفتم ديدم که بله اين دو نشسته‌اند و در بالاي ضريح با هم صحبت مي‌کنند
از جمله صحبت‌ها اين بود که حضرت معصومه (س) به حضرت زهرا (س) عرض کرد: حاج سيد جعفر احتشام براي من مدحي گفته است و ظاهراً‌ آن مدح را براي حضرت مي‌خواند. شيخ ابراهيم اين خواب را در جلسه دوره‌اي اهل منبر که حاج سيد جعفر احتشام هم در آن حضور داشت نقل مي‌کند؛‌ حاج احتشام مي‌گويد: از آن شعرها چيزي يادت هست؟‌ گفت: بله در آخر شعر داشت(دخت موسي بن جعفر) تا اين را گفت، حاج احتشام شروع کرد به گريه کردن و گفت: بله توي اشعار من اين کلمه است.
حاج شيخ حسنعلي ( که در اواخر عمر در مشهد ساکن بودند) تلگرافي از فوت برادر مطلع مي‌شود، به حرم مشرف شده و به حضرت رضا عرض مي‌کنند: «من خدمت برادرم را يکبار هم نتوانستم جبران نمايم جز همين که بيايم اينجا و از شما خواهش کنم که به خواهرتان حضرت معصومه (س) سفارش ايشان را بفرماييد: تا کمک کاري، بکند از برادرم». همان شب يکي از تجارکه از قضيه اطلاع نداشت خواب مي‌بيند که به حرم حضرت معصومه (س) مشرف شده و آنجا مي‌گويند: که حضرت رضا (ع) هم به قم تشريف آوردند: يکي جهت زيارت خواهرشان ، و يکي جهت سفارش برادر حاج شيخ حسنعلي به حضرت معصومه (س). او معناي خواب را نمي‌فهمد و آن را با حاج شيخ حسنعلي در ميان مي‌گذارد و ايشان مي‌فرمايند‌: همان شب که شما خواب ديدي من ( در رابطه با برادرم ) به حضرت رضا متوسل شدم و اين خواب شما درست است(5).
+↓

[312]

زندگی کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (س)
در نگرش اسلامی انوثت یا ذکورت ملاک امتیاز و معیار برتری نیست، روی سخن اسلام با انسان است و انسانیت در قالب جنسیت خاص نمی گنجد. در اندیشه اسلامی مرد بودن یا زن بودن انسان، هیچکدام ملاک برتری کمال یا مایه کهتری و نقص نیست. در خطابات قرآنی روی سخن با ناس، انسان، مومنین و... است چنانکه می فرماید: یا ایهاالناس اعبدو ربکم الذی خلقکم والذین من قبلکم.1 یا ایها الانسان انک کادح الی ربک کدحا فملاقیه.2 یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر و الصلوة ان ا... مع الصابرین.3 یا ایها الذین هادوا ان زعمتم انکم اولیاءالله من دون الناس فتمنوا الموت ان کنتم صادقین.4 و این مبین همان حقیقت انکارناپذیر است که اسلام بین انسانها تبعیض قائل نشده، هرچند در کارگاه آفرینش تفاوت وجود دارد و تفاوت لازمه نظام احسن هستی و ضرورت زندگی جمعی و لازمه تنظیم روابط اجتماعی است. چنانکه می فرماید: ایها الناس انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوبا و قبایل لتعارفوا ان اکرمکم عندا... اتقیکم.5 ای مردم ما شما را از مرد و زن آفریدیم و آنگاه شما را از شعبه های بسیار و تیره های مختلف قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید! ولی گرامی ترین شما نزد خدا باتقواترین شما مردمید و خدا کاملاً آگاه و داناست. بنابراین همه انسانها صرف نظر از نوع قومیت و نژاد و رنگ و زبان و جنسیت و... می توانند بر قله کمالات بایستند و در سایه ایمان و عمل صالح به حیات طیبه و پاداش بزرگ دست یابند. من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مومن فلنحیینه حیوه طیبه و لنجزینهم اجرهم باحسن ماکانوا یعملون.6 هرکس کار شایسته ای انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که او مومن باشد به او حیاتی پاکیزه می بخشیم و پاداش او را بهتر از اعمال نیکی که کرده به او خواهیم داد.

حضرت معصومه الگوی جویندگان کمال
با توجه به نکات فوق، در نگرش اسلامی همانگونه که مردانی چون پیامبران و امامان معصوم (ع) الگوهایی شایسته برای دیگران هستند! (چنانکه خداوند در قرآن با مخاطب قرار دادن مومنین می فرماید: لقد کان لکم فی رسول ا... اسوه حسنه لمن کان یرجواا... والیوم الآخر و ذکرا... کثیرا.7 البته شما را در اقتدای به رسول خدا، چه در صبر و مقاومت در برابر دشمنان و چه در دیگر اوصاف و افعال نیکو، خیر و سعادت بسیار است برای کسی که به ثواب خدا و روز قیامت امیدوار باشد و یاد خدا بسیار کند. قد کانت لکم اسوه حسنه فی ابراهیم والذین معه.8 برای شما مومنین بسیار پسندیده و نیکوست که به ابراهیم و پیروانش اقتدا کنید. سایر برگزیدگان الهی، از انبیا و اولیا هم همینطور... زنان بزرگی همچون آسیه، مریم، خدیجه، فاطمه زهرا، زینب کبرا و فاطمه معصومه (سلام ا... علیهن اجمعین) نیز برای همگان بویژه زنان، اسوه و الگوی شایسته ای بشمار می روند. از این روی مطالعه تاریخ زندگی و سیره علمی و عملی و جلوه های رفتاری آن برگزیدگان الهی سرمشق بسیار مناسبی برای جویندگان سعادت و کمال و حیات برتر انسانی است و آشنایی با آنان، مصباح هدایتی در فراراه زندگی همگان خواهد بود.
+↓

[312]

پاداش زیارت:
بهشت برین است، چنانکه امام صادق و امام رضا و امام جواد (صلوات ا... علیهم) فرمودند: ان زیارتها تعادل الجنه.10 همانا پاداش زیارت فاطمه معصومه در قم بهشت است. امام رضا (ع) به سعد قمی فرمود: یا سعد عندکم لنا قبر. قلت: جعلت فداک، قبر فاطمه بنت موسی (ع)؟ قال: نعم، من زارها عارفا بحقها فله الجنه...11 ای سعد ما را قبری در نزد شماست. سعد می گوید: عرض کردم فدایت شوم! منظورتان قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر (ع) است؟ فرمود: آری، هرکس او را زیارت کند در حالی که عارف به حق او باشد، وارد بهشت می شود. چنانکه زیارت قبور مطهر و متبرک همه معصومین علیهم السلام چنین است که اگر عارفا بحقوقهم باشد! زائر، شایسته پاداش ورود به بهشت می شود. آنگاه امام هشتم (ع) کیفیت زیارت قبر حضرت معصومه (س) را چنین بیان فرمود: چون وارد حرم حضرت معصومه (س) شدی، نزد قبرش رو به قبله بایست و بگو:
ای فاطمه! برای ورود من به بهشت، تو شفاعتم کن زیرا برای تو در نزد خدا اعتبار و مقام والا و بزرگی است. و امام هشتم (ع) زیارت حضرت معصومه را معادل زیارت خودش دانسته است چنانکه فرمود: 13 کسی که حضرت معصومه (س) را در قم زیارت کند مثل کسی است که مرا زیارت کرده است. امام صادق (ع) فرمود: ستد فن فیها امراه من اولادی تسمی فاطمه فمن زارها و جبت له الجنه. 14 به زودی در آنجا (قم) زنی از اولاد من دفن می شود که نام او فاطمه است. پس هر کس او را زیارت کند بهشت بر او واجب می شود. امام جواد (ع) نیز فرمود: من زار عمتی بقم فله الجنه15 هرکس که قبر عمه ام حضرت معصومه را در قم زیارت کند بهشت سزاوار اوست.


عظمت و فضیلت حضرت معصومه (س)
طبق نص صریح علمای رجال در میان فرزندان امام کاظم (ع) بعد از امام رضا (ع) کسی در شرافت و فضیلت همسنگ و همتای فاطمه معصومه (س) نمی باشد.16 و با شفاعت وی همه شیعیان وارد بهشت می شوند». شفاعت جمیع شیعیان مقام والایی است که به اشخاص عادی، اعطا نمی شد. چنانکه فراز پایانی زیارتنامه حضرت معصومه (س) طبق نقل امام هشتم (ع) به این حقیقت اشاره دارد: یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه فان لک عندا... شان من الشان.
فاطمه ثانی
با آنکه امام موسی بن جعفر (ع) غیر از فاطمه معصومه (ع)، دختران دیگری نیز داشت. در میان همه آنان، تنها اوست که دارای امتیازات والایی بوده است. زیرا او همچون جده اش حضرت زهرا علیها السلام در علم و عمل و شرافت و قداست و کمالات، گوی سبقت را از دیگران ربود و به راستی حضرت معصومه، فاطمه ثانی و تجلی درباره ام الائمه و آینه دار وجود حضرت صدیقه طاهره و جلوه گاه جمال و اوصاف برجسته مادر گرامیش فاطمه زهرا (س) بوده است. بویژه آنکه هر دو با رنج زیستند، هر دو چون گل محمدی عمری کوتاه داشتند و هر دو فاطمه بودند. آری فاطمه! نامی مقدس و آشنا و محبوب با خاطراتی جانکاه و حزن آلود! و یادآور مظلومیت بزرگ اهل بیت پیامبر تا همیشه تاریخ بوده است.
+↓

[312]

حرم فاطمه معصومه (ع) تجلیگاه مرقد حضرت زهرا (ع)
ماجراي رؤياي صادقانه
مرحوم آیت ا... سید شهاب الدین نجفی مرعشی رحمه ا... علیه می فرمود: پدرم، مرحوم آیت ا... سید محمود مرعشی (ره) که در نجف اشرف می زیست، بسیار علاقمند بود محل قبر شریف جده اش حضرت زهرا علیهاالسلام را بیابد، برای این مقصود ختم مجربی انتخاب نمود، چهل شب به آن مداومت کرد تا شاید از محل مرقد شریف حضرت زهرا علیهاالسلام آگاه گردد. شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان، به بستر خواب رفت، در عالم خواب به محضر امام باقر (ع) (یا امام صادق ع) رسید. امام علیه السلام به او فرمود: «علیک بکریمه اهل البیت» به دامن کریمه اهل بیت چنگ بزن. ایشان تصور کرد، منظور امام علیه السلام از این جمله، حضرت زهرا علیهاالسلام است. عرض کرد: «آری قربانت گردم، من نیز ختم را برای همین گرفتم که محل قبر شریف آن حضرت را دقیق تر بدانم، و زیارتش کنم». امام علیه السلام فرمود: «منظور من قبر شریف حضرت معصومه علیهاالسلام در قم است». سپس امام (ع) ادامه داد: خداوند به خاطر مصالحی، اراده فرموده که قبر حضرت زهرا برای همیشه مخفی باشد، از این رو قبر حضرت معصومه علیهاالسلام را تجلیگاه قبر شریف حضرت زهرا علیهاالسلام قرار داده است. مرحوم آیت ا... سیدمحمود مرعشی، وقتی از خواب برخاست، تصمیم گرفت به قصد زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام به قم مهاجرت کند. او بی درنگ با همه اعضای خانواده اش از نجف اشرف، عازم قم شد و به زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام مشرف گردید.
توسل به حضرت معصومه (س)
حضرت فاطمه معصومه (س) در روز اول ذیقعده سال 173 هـ. ق در مدینه متولد شد، با تولد او نه تنها نور وجودش، خانه امام کاظم (ع) را روشن و منور کرد، بلکه در شعاع نورانیتش، ستارگان آسمان علم و فقاهت و تقوا در طول قرون متمادی در کنار مضجع منورش استضائه و کسب فیض نموده و می نمایند و آنان نیز در پرتو نورافشانی آینه دار جمال حق و مظهر نورالسموات والارض، با گشودن دریچه های نور در ظل عنایات کریمه اهل بیت (ع)، ظلمت گریزان و جستجوگران نور و هدایت را بی بهره نمی گذارند و با توسل و آستان بوسی دخت باب الحوائج و عرض ارادت و اخلاص، از عنایات آن بزرگوار بی نصیب نمانده و از این رهگذر مشکلات بزرگ علمی و غیرعلمی خود و دیگران را حل نموده و می نمایند که در ذیل به نمونه هایی از آن اشاره می شود:


صدرالمتالهین شیرازی (ره) جناب ملاصدرا، از علمای ربانی و حکمای متاله قرن یازدهم هـ. ق (1050 هـ.ق، متوفی در بصره) است. او صاحب تألیفات کم نظیری چون: «اسفار اربعه»، «شرح اصول کافی»، «شرح الهدایه» و «شرح حکمة الاشراق» است. وی مدتی از عمر شریف خود را در کهک قم سپری نمود و مشغول تألیف بعضی از کتاب های خود، چون «اسفار اربعه» بود. هر وقت برایش مشکل علمی یا مطلب مبهمی پیش می آمد، به قم آمده، به حرم مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام مشرف می شد و با توسل و استمداد از آن حضرت، مشکل علمی اش را حل می کرد. 20 چنانکه مرحوم میرزا علی اکبر حکمی یزدی در حاشیه کتاب «اسفار اربعه»، در بحث «اتحاد عاقل به معقول» از قول مرحوم صدرالمتالهین نقل می کند: یکی از مواردی که با توسل به حضرت معصومه علیهاالسلام مشکل علمیش حل شد، بحث اتحاد عاقل به معقول بوده است. 21
امام خمینی (ره) معمار بزرگ انقلاب اسلامی،حضرت امام خمینی (قدس سره) آنگاه که در قم ساکن بودند و یا هر گاه که به قم می آمدند، با نهایت حضوع و تواضع نسبت به ساحت مقدس حضرت معصومه علیهاالسلام در کنار ضریح آن بزرگوار حاضر می شدند و متواضعانه به او متوسل می گشتند و با اشتیاقی ویژه ضریح مطهر آن بزرگوار را می بوسیدند. امام خمینی (ره) مقام آن حضرت را آن قدر ارجمند می دانست که در یک قصیده ای نسبتاً طولانی، شامل 44 بیت، حضرت معصومه علیهاالسلام را با حضرت زهرا علیهاالسلام مقایسه کرده و هر دو را به دلیل شباهت های متعدد این دو برگزیده الهی، مورد تکریم و ستایش قرار داده است.
پی نوشتها :1- (بقره / 21) 2- (انشقاق /6) 3- (بقره/ 153) 4- (جمعه/6) 5- (حجرات/13) 6- (نحل/97) 8-(ممتحنه/4) 9 -انوارالمشعشعین/ج1/ص 11 10- (بحارالانوار.ج 60/ص 219) 11- (بحار / ج102/ ص 265) 13- من زار المعصومه بقم کمن زارنی. ناسخ التواریخ (امام کاظم). 14-بحار/ ج 60/ ص 216 15- کامل الریارات / ص 324 16-تواریخ النبی والآل/ ص 149 17-بحارالانوار/ ج 60/ ص 216 18-بحارالانوار/ ج43/ص 86 19-بحارالانوار.ج43/ص86 20-فوائدالرضویه/ص 380 21-اتحاد عاقل به معقول/ ص 108

- - - به روز رسانی شده - - -

ادامه دارد انشاا...

[طلیعه طلا]

در میان فرزندان امام کاظم (ع) بعد از امام رضا (ع) کسی در شرافت و فضیلت همسنگ و همتای فاطمه معصومه (س) نمی باشد. در شان و جلالت و فضیلت او همین بس که وقتی نزد امام صادق (ع) بحث قم و شرافت آن پیش آمد، امام صادق (ع) فرمود: " ... بانویی از فرزندان من در آن جا دفن خواهد شد که فاطمه دختر موسی نام دارد و با شفاعت وی همه شیعیان وارد بهشت می‌شوند."



فاطمه ثانی، دخت گرامی امام موسی بن جعفر (ع)، حضرت معصومه (س) که تحت عنوان «کریمه اهل بیت (س)» در میان شیعیان مشهور است، دارای القاب شریفی چون؛ طاهره، حمیده، بره، رشیده، تقیه، نقیه، مرضیه، سیده، رضیه، اخت الرضا، صدیقه، شفیعه روز محشر است که نام مادر گرامی اش نجمه و در اول ذیقعده سال 173 هجری در مدینه به دنیا آمد.



فاطمه ثانی چه کسی است؟



حضرت فاطمه معصومه 10 ساله بود که پدر گرامی‌اش حضرت موسی ابن جعفر(ع) به شهادت رسید و از آن پس به وصیت پدر، سرپرستی این بانوی بزرگوار و دیگر فرزندان امام هفتم بر عهده امام رضا(ع) قرار گرفت.

با آنکه امام موسی بن جعفر (ع) غیر از فاطمه معصومه (ع)، دختران دیگری نیز داشت. در میان همه آنان، تنها اوست که دارا امتیازات والایی بوده است. زیرا او همچون جده اش حضرت زهرا (س) در علم و عمل و شرافت و قداست و کمالات، گوی سبقت را از دیگران ربود و به راستی حضرت معصومه، فاطمه ثانی (س) و تجلی دوباره ام الائمه و آینه دار وجود حضرت صدیقه طاهره و جلوه گاه جمال و اوصاف برجسته مادر گرامیش فاطمه زهرا (س) بوده است. به ویژه آنکه هر دو با رنج زیستند، هر دو چون گل محمدی عمری کوتاه داشتند و هر دو فاطمه بودند.



پیامبر گرامی اسلام (ص) در مقام تجلیل و قدردانی از دخترش حضرت زهرا (س) و مقامات او، بارها درباره‌اش، در حضور و در غیابش این جمله را بر زبان آورده بود که: فداک ابوک، «فداها ابوها» (پدرش به قربانش) امام کاظم (ع)، پدر بزرگوار حضرت معصومه (س) نیز به مناسبتی درباره وی چنین جمله ای فرمود! آن جا که جمعی از شیعیان برای دریافت پاسخ به پرسش های خود، وارد مدینه شدند تا به محضر امام کاظم (ع) برسند، آن حضرت در مسافرت بود.


آنها ناگزیر بودند، از آن سفر مراجعت کنند. از این روی سؤالات خود را نوشتند و به افراد خانواده امام کاظم (ع) تحویل دادند تا در سفر بعد، جواب آن را دریافت نمایند. هنگام خداحافظی، دیدند حضرت معصومه (س) که حدود 6 سال داشت، پاسخ سوالات آنها را نوشته و آماده نموده است! بسیار شادمان شدند و آن نامه را تحویل گرفتند.


هنگام مراجعت، در بین راه با امام کاظم (ع) که از سفر باز می گشت، ملاقات کردند و ماجرا را به عرض امام رساندند، امام (ع) آن نوشته را از آنها طلبید و مطالعه فرمود و پاسخ‌های دخترش فاطمه(س) را درست یافت، آنگاه ضمن تمجید و تجلیل از دختر گرامی اش و تصدیق پاسخ‌های او، سه بار فرمود: «فداها ابوها» (پدرش فدایش باد). این حادثه شگفت، مبین آن است که حضرت معصومه (س) همچون حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا (س) «عالمه غیرمعلمه» است و در خردسالی از رشد، شناخت، علم و کمال بالایی برخوردار بوده است.

[طلیعه طلا]

طبق نص صریح علمای رجال در میان فرزندان امام کاظم (ع) بعد از امام رضا (ع) کسی در شرافت و فضیلت همسنگ و همتای فاطمه معصومه (س) نمی‌باشد. در شان و جلالت و فضیلت او همین بس که وقتی نزد امام صادق (ع) بحث قم و شرافت آن پیش آمد، امام صادق (ع) فرمود: «الا وان قم الکوفه الغیره، الا ان الجنه ثمانیه ابواب، ثلاثه منها الی قم، نقبض فیها امراه هی من ولدی و اسمها فاطمه بنت موسی، و تدخل بشفاعتها الجنه باجمعهم». 216


«قم کوفه کوچک است و بهشت هشت در دارد، سه در از آنها به روی قم باز است و بانویی از فرزندان من در آن جا دفن خواهد شد که فاطمه دختر موسی نام دارد و با شفاعت وی همه شیعیان وارد بهشت می­شوند». شفاعت جمیع شیعیان مقام والایی است که به اشخاص عادی، اعطا نمی شد. چنانکه فراز پایانی زیارتنامه حضرت معصومه (س) طبق نقل امام هشتم (ع) به این حقیقت اشاره دارد: یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه فان لک عندا... شان من الشان.


یکی از القاب مشهور حضرت فاطمه، دختر موسی بن جعفر (ع) «معصومه» است که این سؤال را در پی دارد که آیا این لقب، به دلیل «عصمت» آن بزرگوار است؟ در پاسخ باید گفت: آری! آن گونه که در روایت آمده، حضرت علی بن موسی الرضا (ع) فرمود: «من زار المعصومه بقم کمن زارنی». هرکس معصومه (س) را در قم زیارت کند، مثل کسی است که مرا زیارت کرده است.


امام رضا (ع) در این روایت، دو مطلب را بیان فرمود: اول اینکه: آن حضرت را به لقب معصومه نامید. دوم اینکه: زیارتش را همسنگ زیارت خودش، (یعنی امام معصوم) قرار داد. از آن جایی که سخنان امام (ع) از گزاف و اغراق و غلو منزه است، این سخن گهربار بر عصمت حضرت معصومه (س) دلالت دارد.


همچنین بر اساس روایاتی که از امام صادق و امام رضا و امام جواد (صلوات­ا... علیهم) رسیده است که فرمودند:
همانا پاداش زیارت فاطمه معصومه در قم بهشت است. این گویای جایگاه رفیع آن حضرت است. چنانکه امام رضا (ع) به سعد قمی فرمود: ای سعد ما را قبری در نزد شماست. سعد می گوید: عرض کردم فدایت شوم! منظورتان قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر (ع) است؟ فرمود: " آری، هرکس او را زیارت کند در حالی که عارف به حق او باشد، وارد بهشت می شود". چنانکه زیارت قبور مطهر و متبرک همه معصومین (ع) چنین است که اگر عارفا بحقوقهم باشد! زائر، شایسته پاداش ورود به بهشت می شود.


آنگاه امام هشتم (ع) کیفیت زیارت قبر حضرت معصومه (س) را چنین بیان فرمود: چون وارد حرم حضرت معصومه (س) شدی، نزد قبرش رو به قبله بایست و بگو: السلام علیک یا بنت رسول ا... السلام علیک یا بنت فاطمه و خدیجه السلام علیک یا بنت امیرالمومنین السلام علیک یا بنت الحسن و الحسین السلام علیک یا بنت ولی ا... السلام علیک یا اخت ولی ا... السلام علیک یا عمه ولی ا... السلام علیک یا بنت موسی بن جعفر و رحمه ا... و برکاته و در پایان از او چنین بخواه:... یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه فان لک عندا... شانا من الشان.ای فاطمه! برای ورود من به بهشت، تو شفاعتم کن زیرا برای تو در نزد خدا اعتبار و مقام والا و بزرگی است.



امام جواد (ع) نیز فرمود: "من زار عمتی بقم فله الجنه "هرکس که قبر عمه ام حضرت معصومه را در قم زیارت کند بهشت سزاوار اوست. روایات زیاد دیگری نیز در این زمینه وارد شده که گویای مقام حضرت معصومه فراتر از مقام انسان عادی است. البته تردیدی نیست که عصمت نیز مانند کمالات دیگر انسانی دارای مراتب و درجاتی است و عالی ترین درجه آن را پیامبر خاتم (ص) و فاطمه زهرا (ع) و 12 جانشین پیامبر علیهم السلام دارا هستند.


اتفاق علمای امامیه بر این است که همه پیامبران و فرشتگان الهی معصوم هستند و هیچ یک از علمای شیعه در مورد حضرت «ابوالفضل» و «حضرت علی اکبر» و «حضرت زینب» و «حضرت معصومه» ادعا نکردند که آنها معصوم نیستند، بلکه برعکس! شخصیت‌های بزرگی در مورد عصمت آنها سخن گفته­‌اند.



تشریف فرمایی دو شخص ناشناس، برای مراسم تجهیز و نماز این بانوی بزرگوار که به احتمال قوی امام رضا و امام جواد علیهما السلام بودند، تایید واضح دیگری بر عصمت وی می باشد. زیرا مطابق اعتقاد قطعی شیعه «بر پیکر معصوم، شخص معصوم نماز می‌گذارد و جنازه معصوم را فقط معصوم به خاک می‌سپارد». چناکه در روایتی از مفضل از قول امام صادق (ع) نقل شده که گفت: قلت لابی عبدا... (ع) من غسل فاطمه؟ قال: ذاک امیرالمومنین (ع)... فانها صدیقه و لم یکن یغسلها الا الصدیق! اما علمت ان مریم لم یغسلها الا عیسی؟


در زیارتنامه حضرت معصومه که منصوص از امام رضا (ع) است، آن حضرت دختر رسول خدا (ص)، دختر فاطمه زهرا، خدیجه کبری، امیرالمومنین علی بن ابیطالب، امام حسن، امام حسین، دختر ولی خدا (امام کاظم (ع))، خواهر ولی خدا، حضرت امام رضا (ع) معرفی شده است. این مطلب تنها حکایت از شرافت خانوادگی او نیست، بلکه علاوه بر این، بیانگر آن است که حضرت معصومه از نظر معنوی و مقامات عالی ملکوتی نیز به راستی فرزند روح و جسم و مکتب پیامبر (ص) و فاطمه (س) و ائمه معصومین علیهم السلام می باشد که از جمله ویژگیهای آن ذوات مقدسه «عصمت» آنان است.

[طلیعه طلا]

در سال 200 هجری حضرت رضا (ع) از طرف مامون به مرو دعوت! بلکه فراخوانده شد و به اقامت اجباری در آنجا ناگزیر گردید. حضرت معصومه (س) امام هشتم (ع) را بسیار دوست می داشت. یکسال فراق برادر را تحمل کرد، دیگر قدرت شکیبایی نداشت! امام رضا (ع) نیز بیشتر از آن نمی توانست دوری خواهر را تحمل کند، از این روی به حضرت معصومه (س) نامه ای نوشت و خواهرش را به خراسان دعوت نمود و آن نامه را توسط پیک مخصوصی به مدینه منوره ارسال کرد.


با دعوتنامه امام هشتم (ع)، حضرت معصومه (س) به شوق دیدار برادر، مدینه را به قصد مرو ترک نمود. در این سفر پنج تن از برادران حضرت معصومه (س) به نام‌های: فضل، جعفر، هادی، قاسم و زید، و تعدادی از برادرزادگان، و تنی چند از غلامان و کنیزان، آن حضرت را همراهی می‌کردند. هنگامی که موکب حضرت معصومه (س) و همراهانش به ساوه رسید، اهالی ساوه که در آن زمان از دشمنان سرسخت اهل بیت (ع) بودند، به آنها حمله ور شدند و جنگ سختی درگرفت، و همه برادران و برادرزادگان حضرت معصومه به شهادت رسیدند. به عقیده برخی از مورخان امامزادگانی چون سیداسحاق، سید ابوالرضا و سیدعلی اصغر در ساوه و هارون بن امام کاظم (ع) در اطراف ساوه، جزو همراهان حضرت معصومه (س) بودند که به دستور مامون به شهادت رسیدند.




چگونگی رحلت حضرت معصومه(س)

در اینکه آیا حضرت معصومه (س) به مرگ طبیعی از دنیا رفت یا با شهادت؟ بیشتر تاریخ نویسان تصریح کرده‌اند به این که حضرت معصومه در مسیر سفر از مدینه به خراسان وقتی به شهر ساوه رسیدند، بیمار شدند و از آن جا او را به قم آوردند و پس از 17 روز، در تاریخ 10 ربیع الثانی سال 201 هـ.ق در سن 28 سالگی و پیش از آنکه چشم مبارکشان به دیدار برادر گرامیشان امام هشتم (ع) روشن شود، در قم در میان اندوه فراوان محبان اهل بیت(ع)، از دنیا رفتند و شیعیان را در ماتم خود به سوگ نشاندند، مردم قم هم با تجلیل فراوان، پیکر پاکش را تشییع کردند و او را در باغ بابلان (محل فعلی حرم) به خاک سپردند.


پس از اینکه فاطمه معصومه (س) در شهر ساوه بیمار شد و چون در خود توان رفتن به خراسان را ندید، و یقین پیدا کرد که دیگر هرگز برادرش امام رضا (ع) را نخواهد دید، تصمیم گرفت به قم که از پیش می‏دانست در آنجا به لقای حق خواهد شتافت.، برود و چون به این منطقه رسید، «موسی بن خزرج» که شیعیان به شمار می رفت حضرت معصومه را در سرای خویش در محله «میدان میر» وسط شهر قم در یکی از محله‏‌های قدیمی شهر، منزل دادند.


در مورد دلیل انتقال ایشان از ساوه به قم گفته شده است که محیط ساوه در آن مقطع از تاریخ، به خاندان رسالت بی ارادت بود اما منطقه قم از دیرباز مرکز شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) بود. در حدود سال 83 هـ. ق عبدالرحمن بن محمد بن اشعث به همراه 17 نفر از علمای تابعین و شیعیان برجسته و پارسا، مانند کمیل و سعید بن جبیر به قم آمدند و همگی در قریه جمکران سکونت نمودند. پس از آن آ ل اشعر که از مسلمانان معروف یمنی در کوفه بودند، در دو دهه آخر قرن اول به قم آمدند و از آن تاریخ به بعد، قم پایگاه مهمی برای شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) شد و در واقع با حضور حضرت معصومه(س) جغرافیای شیعه از مدینه به قم منتقل شد.

[طلیعه طلا]

دلیل عدم ازدواج حضرت معصومه و دیگر دختران امام موسی کاظم(ع)

همواره این سؤال برای بسیاری مطرح می‌شود که چرا دختران امام کاظم(ع) بر خلاف تأکید پیامبر(ص) ازدواج نکردند، اما باید گفت که این مسئله دلایل مختلفی دارد. یعقوبی که از مورخین شیعه است درباره علت ازدواج نکردن دختران امام موسی کاظم(ع) می نویسد: حضرت امام موسی کاظم(ع) وصیت فرمود که دخترانش ازدواج نکنند، ولذا هیچیک از آنان ازدواج نکردند، به جز(ام سلمه)که هم ازدواج واقعی نبود، بلکه وی از مصر عازم حج بود برای اینکه در این سفر محرمی داشته باشد با پسر عمویش قاسم بن محمد بن جعفرالصادق(ع) عقد محرمیت جاری کرد.


در پاسخ به این گفته یعقوبی باید گفت که اولا: گفته یعقوبی بی اساس و مخالف با سنت اهل بیت(ع) است، زیرا امکان ندارد ائمه(ع) مخالف سیره جدشان رسول الله(ص) عمل نماید، زیرا که روایات زیادی از ناحیه مقدسه رسول الله(ص) بدست ما رسیده که همه حاکی از اهمیت این امر مستحبی دارد تا جائی که حضرت ختمی مرتبت می فرماید(فلیس منی) یعنی اگر کسی ازدوج ننماید از من نیست. آیا معقول است امامی که ما قائل به معصومیتش می باشیم این وصیت را در حق فرزندانش نماید، پس باید گفت که نظریه یعقوبی خالی از واقعیت و غیرمستند است.


ثانیا: متن وصیتنامه حضرت امام موسی کاظم(ع) در طول قرن‌ها و سال‌ها از حوادث باقی مانده و در کتب تاریخی موجود است که مرحوم کلینی تمام وصیت آن حضرت را در کتاب شریف کافی نقل می‌نماید که نوشته؛ حضرت امام موسی کاظم(ع) در این وصیتنامه پس از آنکه همه فرزندانش را به تبعیت از امام رضا(ع) فرمان داد، در مورد فرزندانش فرموده: "وان اراد رجل منهم ان یزرج اخته فلیس له ان یزوجهاالا باذنه وامره، فانه اعرف بمناکح قومه". "هرکدام از آنها اگر بخواهد خواهرش را تزویج دهد، بدون اجازه‌ و فرمان امام رضا(ع)چنین حقی را ندارند، زیرا او به مصالح قومش در امر ازدواج از همه آنها آگاهتر است".


در جای دیگر از همین وصیتنامه می فرماید: "ولا یزوج بناتی احد من اخوتهن من امهاتهن ولا سلطان ولا عم الا برأیه ومشورته، فان فعلوا ذلک فقد خالفوا الله ورسوله وجاهدوه فی ملکه، وهو اعرف بمناکح قومه، فان اراد ان یزوج زوج، وان اراد ان یترک ترک". "هیچ یک از دخترانم را نباید برداران مادری و سلاطین و یا عموهایشان شوهر دهند، مگر با نظر و مشورت حضرت رضا(ع) اگر بدون اجازه او به چنین کاری اقدام کنند، با خدا و رسول خدا مخالفت ورزیده‌اند و در سلطنت خدا منازعه نموده‌اند، زیرا او به مصالح قومش در امر ازدواج آگاهتر است، پس هرکس را او تزویج دهد اطاعت کند و هرکسی را او تزویج نکند فرمان برد"


باید متذکر شد که در این وصیتنامه حضرت بیشتر خواستند، به فرزندان خود اعلام کند که حجت خدا بعد از وی حضرت رضا(ع) است و باید در هر موردی من جمله مسئله ازدواج از آن حضرت اطاعت و اجازه بگیرند. بنابر بیان فوق باز فرمایش یعقوبی رد می شود و بی اساس بودن قول او را می‌توان پی برد و لذا صاحب کتاب(حیاه الامام موسی بن جعفر) صریحا مجعول بودن نقل یعقوبی را علان نموده است.



نظریه دوم که در مورد عدم ازدواج دختران حضرت موسی بن جعفر(ع) داده‌اند این است که گفته‌اند چون برای آن مخدرات هم کفو پیدا نمی شد لذا ازدواج ننمودند. در رد این نظریه فوق دو جواب ذکر شده است؛

اولا: "سیره ائمه اطهار(ع) این نبود که دختران خود را به جهت پیدا نشدن(کفو) در خانه نگه بدارند و مانع از ازدواج آنها شوند، بلکه آنها عملا‌ و قولا مومن و مؤمنه را کفو یکدیگر می دانستند و امر می‌فرمودند که اگر دین و تقوای کسی را پسندید دختران خود را به همسری او درآورید.


ثانیا: در عصر امام کاظم(ع) جوانان شایسته‌ای از اولاد امام حسن مجتبی(ع) و از تبار حضرت سیدالشهداء(ع) بودند که می توانستند کفو دختران آن حضرت باشند. لذا احتمالا نظر سوم درست می‌باشد و آن خفقان شدید هارونی است. اختناق در عصر هارون الرشید به جائی رسیده بود که کسی جرأت نداشت به در خانه‌ امام کاظم(ع) آمد و شد کند، کجا رسد به اینکه آرزوی دامادی آن حضرت را در سر بپروراند.

اما پاسخ دیگری نیز وجود دارد و آن اینکه اولا: فاطمه کبری حضرت معصومه(ع) در سال 173 هـ .ق بدنیا آمده و نظر به اینکه این بانو به اجماع مورخین بزرگترین دختران حضرت امام موسی کاظم(ع) بوده و همچنین آن حضرت هم در سال 201هـ .ق به شهادت رسید باید گفت که ایشان در زمان شهادت امام کاظم (ع) 10 سال بیشتر نداشت و تازه بحد بلوغ رسیده بود چه رسد که مابقی دختران آن حضرت که از فاطمه معصومه(ع) کوچکتر بودند.


ثانیا: چون مورخین عنایت کافی در تاریخ تولد و وفات و ازدواج اولاد ائمه(ع) و بعضا خود ائمه(ع) نداشتند ممکن است که آن مخدرات با تمام آن مسائل و مصائب و مشکلاتی که مطرح گردید، ازدواج نموده و این سنت شایسته جدشان را پیروی کرده باشند مضافا براینکه(عدم الوجدان لا یدل علی عدم الموجود) چون مورخین مسئله ازدواج اولاد ائمه(ع) را ذکر نکرده و یا در کتب تاریخی موجود نیست دلیل بر ازدواج نکردن آن مخدرات نمی توان باشد گرچه در مورد شخص حضرت معصومه(ع) همان دلائل فوق مبنی بر عدم ازدواجش کافی است.
منبع : همشهری جوان



ادامه دارد انشالله ...