M@hdi42
4th January 2014, 01:11 AM
بررسی تطبیقی وظایف شهرداريها در ایران و الگوهای جهانی
به دنبال طرح دیدگاه های نوین سیاسی – اجتماعی مبنی بر کاهش دخالت و حضور مستقویم دولت مرکزی در حوزۀ اداره امور عمومی ،در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، شهرداری ها به عنوان سازمان های محلی غیر دولتی و عمومی و نهادهای مدنی تلقی شده و وظایف بیشتری را عهده دار شده اند. در اغلب کشورهای جهان با هدف استفاده بیشتر از مشارکت های محلی، سعی دولت ها بر این بوده است که مدیریت امور عمومی را به مدیریت های محلی واگذار کنند و در این مسیر تجدید حیات سازمان های محلی به خصوص شهرداری ها از طریق افزایش مسئولیت های آنان با جدیت دنبال شده است. مطالعات مقدماتی در خصوص تجارب جهانی مدیریت شهری و چگونگی توزیع وظایف مربوط به ادارۀ امور شهر نشان می دهد که تقریباً در تمام شیوه های حکومتی می توان روند رو به رشد افزایش وظایف و اختیارات شهرداری ها را مشاهده کرد. گستردگی وظایف شهرداری ها بیش از هر چیز از قراردادهای سیاسی – اجتماعی و سطح توسعه یافتگی کشورهای مختلف تبعیت می کند. شهرداری ها در اغلب کشورهای جهان نهادی محلی – اجتماعی است و نه سازمانی سیاسی از نظر مدیریت شهری نوین، شهرداریها نهادهایی مدنی، مستقل و با حیطۀ وظایف گسترده در تمام ابعاد حیات شهری هستند. اما در کشورهای در حال توسعه، تلفی دیگری از شهرداری ها وجود دارد. در چنین کشورهایی از یک سو تلقی شهروندان از شهرداری ناقص و محدود است و از سوی دیگر دولت ها نیز شهرداری ها را به سمت انجام وظایف محدودی مانند خدمات شهری و یا پاره ای از اقدامات عمرانی سوق می دهند و کمتر برای آنان وظایف فرهنگی ، مدنیو، آموزشی و ... تعریف می کنند.
وظایف شهرداری ها در جهان روز به روز گسترده تر می شود و شهرداری ها به عنوان نهادهای مدنی، محلی ، عمومی و غیر انتفاعی و وظایف بیشتری را به عهده می گیرند و بدین ترتیب وظایفی که بر دوش دولت ها قرار داشت و به این نهادهای ملی واگذار شده و تنها .اموری مانند ارتباطات خارجی و تنظویم سیاست خارجی، دفاع ملی، تأمین امنیت ملی، ایجاد زیرساخت های ملی مانند سدهای بزرگ ، جاده های بین شهری و اصلی ، تولید انرژی .ادارۀ نظارت بر توسعه مخابرات و ارتباطات، رسیدگی به امور حقوقی و سیاستگذاری و مدیریت و پژوهش بر عهده دولت ها باقی می ماند.
چبنابراین در اینجا مفاهیم » دولت حداقل » درمقابل « دولت حداکثر » و همچنین دولت کار آمد طرح شده و هریک بر اساس دیدگاه های خاص خود به انجام وظیفه پرداخته و نظام تقسیم کار بین نهادهای ملی و محلی را طراحی و تنظیم می کنند .که این بحث در قسمت بعدی به تفصیل پی گرفته خواهد شد.
بر این مبنا به طور معمول شهرداری های جهان موظف به ارائه خدمات زیر هستند:
برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی، مدیریت ، حمل و نقل عمومی، محافظت از آتش و سایربلایا، ـمین فضای سبز، تأمین پاکیزگی، زیبا سازی فضای عمومی ، اداره امور گورستان ،اداره بازارهای عمومی و میدان های میوه و تره بار، تأمین خدمات فرهنگی و فراغتی ، جلب توریست ، ارائه خدمات زیست محیطی و بهداشتی ، تسهیل سرمایه گذاریهای تجاری و سنعتی ، تأمین زیر ساخت ها، محیطی و بهداشتی ، تسهیل ( ساخت ، نگهداری و تأمین نور خیابان ها، ساخت پل ها، کانال ها، پارکینگ ها ، پایانه ها، سردخانه هاو انبارها، تأمین آب، برق ، گاز ، سوخت ، فاضلاب و ...)این در حالی است که در ایران از بین هجده حوزه ای که برای وظایف شهرداری مشخص شده، تنها در هفت حوزه، آن هم در اغلب موارد به صورت ناقص، وظایفی برای شهرداری تعریف شده است، این هفت حوزه عبارتند از: برنامه ریزی و طراحی توسعه شهری ، خدمات شهری ، خدمات فرهنگی- تفریحی، حفاظت از محیط زیست، نظارت و کنترل ساختمانی، تأمین زیر ساخت ها و مدیریت مالی .
در جدول زير میزان انجام وظایف معمول شهرداری های جهان در شهرداری های ایران به شرح زیر طبقه بندی شده است:
الف- توسط بیشتر از 80 درصد شهرداری های ایران انجام می شود.
ب- توسط 50 تا 80 درصد شهرداری ها انجام می پذیرد.
پ- توسط 10 تا 50 درصد شهرداری ها انجام می شود.
ت- وظایفی که به ندرت توسط شهرداری های ایران به انجام می رسد.
ث- وظایفی که اصلاً به انجام نمی رسد.
http://i44.tinypic.com/2qx5bmu.jpg
http://i39.tinypic.com/kb3zhx.jpg
چنانکه ذکر شد در این حوزه ها نیز تمام وظایف لازم بر عهده شهرداری ها گذاشته نشده است، به عنوان مثال در حوزه تأمین زیر ساخت ها ساخت تأسیسات آب، برق ، گاز و فاضلاب خارج از حیطۀ شهرداری قرار دارد. بنابراین بسیاری از خدماتی که ماهیت محلی دارد و شهرداری ها قادر به ایفای آن هستند و اغلب شهرداری های جهان نیز خود را موظف به انجام آن می دانند، در ایران توسط دولت انجام می شود از جمله؛ ارائه خدمات ثبتی ، حقوقی ، اجتماعی، انتظامی، رفاه اجتماعی و بهزیستی ،بهداشتی ، آموزشی و تأمین مسکن شهروندان.
شهرداري ها در توضيح علت عدم انجام برخي وظايف دلايل مختلفي را بيان كرده اند كه جمع بندي و طبقه بندي آنها در جدول زير ارائه شده است
به دنبال طرح دیدگاه های نوین سیاسی – اجتماعی مبنی بر کاهش دخالت و حضور مستقویم دولت مرکزی در حوزۀ اداره امور عمومی ،در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، شهرداری ها به عنوان سازمان های محلی غیر دولتی و عمومی و نهادهای مدنی تلقی شده و وظایف بیشتری را عهده دار شده اند. در اغلب کشورهای جهان با هدف استفاده بیشتر از مشارکت های محلی، سعی دولت ها بر این بوده است که مدیریت امور عمومی را به مدیریت های محلی واگذار کنند و در این مسیر تجدید حیات سازمان های محلی به خصوص شهرداری ها از طریق افزایش مسئولیت های آنان با جدیت دنبال شده است. مطالعات مقدماتی در خصوص تجارب جهانی مدیریت شهری و چگونگی توزیع وظایف مربوط به ادارۀ امور شهر نشان می دهد که تقریباً در تمام شیوه های حکومتی می توان روند رو به رشد افزایش وظایف و اختیارات شهرداری ها را مشاهده کرد. گستردگی وظایف شهرداری ها بیش از هر چیز از قراردادهای سیاسی – اجتماعی و سطح توسعه یافتگی کشورهای مختلف تبعیت می کند. شهرداری ها در اغلب کشورهای جهان نهادی محلی – اجتماعی است و نه سازمانی سیاسی از نظر مدیریت شهری نوین، شهرداریها نهادهایی مدنی، مستقل و با حیطۀ وظایف گسترده در تمام ابعاد حیات شهری هستند. اما در کشورهای در حال توسعه، تلفی دیگری از شهرداری ها وجود دارد. در چنین کشورهایی از یک سو تلقی شهروندان از شهرداری ناقص و محدود است و از سوی دیگر دولت ها نیز شهرداری ها را به سمت انجام وظایف محدودی مانند خدمات شهری و یا پاره ای از اقدامات عمرانی سوق می دهند و کمتر برای آنان وظایف فرهنگی ، مدنیو، آموزشی و ... تعریف می کنند.
وظایف شهرداری ها در جهان روز به روز گسترده تر می شود و شهرداری ها به عنوان نهادهای مدنی، محلی ، عمومی و غیر انتفاعی و وظایف بیشتری را به عهده می گیرند و بدین ترتیب وظایفی که بر دوش دولت ها قرار داشت و به این نهادهای ملی واگذار شده و تنها .اموری مانند ارتباطات خارجی و تنظویم سیاست خارجی، دفاع ملی، تأمین امنیت ملی، ایجاد زیرساخت های ملی مانند سدهای بزرگ ، جاده های بین شهری و اصلی ، تولید انرژی .ادارۀ نظارت بر توسعه مخابرات و ارتباطات، رسیدگی به امور حقوقی و سیاستگذاری و مدیریت و پژوهش بر عهده دولت ها باقی می ماند.
چبنابراین در اینجا مفاهیم » دولت حداقل » درمقابل « دولت حداکثر » و همچنین دولت کار آمد طرح شده و هریک بر اساس دیدگاه های خاص خود به انجام وظیفه پرداخته و نظام تقسیم کار بین نهادهای ملی و محلی را طراحی و تنظیم می کنند .که این بحث در قسمت بعدی به تفصیل پی گرفته خواهد شد.
بر این مبنا به طور معمول شهرداری های جهان موظف به ارائه خدمات زیر هستند:
برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی، مدیریت ، حمل و نقل عمومی، محافظت از آتش و سایربلایا، ـمین فضای سبز، تأمین پاکیزگی، زیبا سازی فضای عمومی ، اداره امور گورستان ،اداره بازارهای عمومی و میدان های میوه و تره بار، تأمین خدمات فرهنگی و فراغتی ، جلب توریست ، ارائه خدمات زیست محیطی و بهداشتی ، تسهیل سرمایه گذاریهای تجاری و سنعتی ، تأمین زیر ساخت ها، محیطی و بهداشتی ، تسهیل ( ساخت ، نگهداری و تأمین نور خیابان ها، ساخت پل ها، کانال ها، پارکینگ ها ، پایانه ها، سردخانه هاو انبارها، تأمین آب، برق ، گاز ، سوخت ، فاضلاب و ...)این در حالی است که در ایران از بین هجده حوزه ای که برای وظایف شهرداری مشخص شده، تنها در هفت حوزه، آن هم در اغلب موارد به صورت ناقص، وظایفی برای شهرداری تعریف شده است، این هفت حوزه عبارتند از: برنامه ریزی و طراحی توسعه شهری ، خدمات شهری ، خدمات فرهنگی- تفریحی، حفاظت از محیط زیست، نظارت و کنترل ساختمانی، تأمین زیر ساخت ها و مدیریت مالی .
در جدول زير میزان انجام وظایف معمول شهرداری های جهان در شهرداری های ایران به شرح زیر طبقه بندی شده است:
الف- توسط بیشتر از 80 درصد شهرداری های ایران انجام می شود.
ب- توسط 50 تا 80 درصد شهرداری ها انجام می پذیرد.
پ- توسط 10 تا 50 درصد شهرداری ها انجام می شود.
ت- وظایفی که به ندرت توسط شهرداری های ایران به انجام می رسد.
ث- وظایفی که اصلاً به انجام نمی رسد.
http://i44.tinypic.com/2qx5bmu.jpg
http://i39.tinypic.com/kb3zhx.jpg
چنانکه ذکر شد در این حوزه ها نیز تمام وظایف لازم بر عهده شهرداری ها گذاشته نشده است، به عنوان مثال در حوزه تأمین زیر ساخت ها ساخت تأسیسات آب، برق ، گاز و فاضلاب خارج از حیطۀ شهرداری قرار دارد. بنابراین بسیاری از خدماتی که ماهیت محلی دارد و شهرداری ها قادر به ایفای آن هستند و اغلب شهرداری های جهان نیز خود را موظف به انجام آن می دانند، در ایران توسط دولت انجام می شود از جمله؛ ارائه خدمات ثبتی ، حقوقی ، اجتماعی، انتظامی، رفاه اجتماعی و بهزیستی ،بهداشتی ، آموزشی و تأمین مسکن شهروندان.
شهرداري ها در توضيح علت عدم انجام برخي وظايف دلايل مختلفي را بيان كرده اند كه جمع بندي و طبقه بندي آنها در جدول زير ارائه شده است