کاسی ها

[اسماعیل س]

به نام خداوند خرد

موضوع :کاسی ها

از کاسیت ها تا بیرانوندها













مقدمه قبل ازحرکت آریایی ها به سمت غرب فلات ایران در این سرزمین تمدن­های درخشانی وجود داشتندومردمانی با فرهنگ و تمدن متعالی در این سرزمین می­زیستند. از جمله این مناطق کوه­هایزاگرس و کوهپایه­های آن بود که مردمانی می­زیستند که مورخان از آنها با عنوان­هایکاسی، کاشی، کاسپی و ... نام برده اند. با توجه به مسکن این قوم که بیش­تر در غربو شمال و شمال غربی ایران به سمت میان دو­رود بوده است و کشف آثار این قوم (که همان مفرغ­های لرستان که در تمام موزه­هایداخلی و خارجی موجود هستند) و ذکر نام این قوم در کتیبه ها و آثار مورخان به نظرمی­رسد محل زندگی آنها بیش­تر با لرستان امروزی منطبق باشد و از جمله منطقه ای بااین نام که یادگار زیست این قوم در روزگار باستان می باشد با عنوان کاسیو یا کاسیان کهدهستانی است در شهر چغلوندی (بیران شهر کنونی) قرار گرفته است. با توجه به نوع وشیوه زندگی مردمی که در این منطقه زندگی می­کنند می­توان با تحقیقات گسترده و علمیو استفاده و کمک از سایر رشته­ها مانند؛ باستان شناسی، مردم شناسی، قوم شناسی،جامعه شناسی و سایر رشته ها، قوم و قبیلهای با نام «بیرانوند» که هم اکنون در این منطقه زندگی می­کنند؛ آنها را از نژادکاسی­ها دانست. در این تحقیق سعی شده است که با توجه به گفته های مورخان تا حدودیبه نتایج در خور اعتنایی دست یافت. کاسی ها نژاد: اگر چهدرباره قوم کاسی؛ اتفاق نظر کاملی وجود ندارد اما نظر غالب پژوهشگران این است که آناناز نژاد آریایی بودند به ویژه که ربّ النوع این قوم که «شوریاشن» نام داشت و خدایآفتاب محسوب می شد، نامی آریایی است. [1] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn1) زمانی اینعقیده رایج بود که کاسیان هندو اروپایی بوده یا لااقل چنان روابط و تماس نزدیک باعناصر هند و اروپایی داشتند که زبان و فرهنگ و تمدن ایشان به نحوی مشهود از آنمتأثر گشته ولی مدارکی که به نفع مناسبات هند و اروپایی کاسیان وجود دارد چنان سستاست که بالضرّوره باید کاسیان را یا فاقد رابطه با هند و اروپاییان شمرد و یاغیرمستقیم و بسیار دورادور با عناصر اخیرالذکر مربوط دانست. گمان می­رود که کاسیاناز دوران دیرین که کس به یاد ندارد در ناحیه مذکور زندگی می­کردند، همچنان کهعیلامیان که همسایه و محتملاً خویشاوند ایشان بودند در سرزمین خویش می­زیستند. بههر تقدیر کاسیان از آغاز هزاره سوم قبل از میلاد در آن مکان زندگی می­کردند وبعدها به دامداری و زندگی نیمه اسکان یافته در کوه­ها اشتغال داشتند. به احتمالقوی قبایل کنونی لُر که با دامداری در کوهستان اشاعه می­کنند از اخلاف ایشان میباشند. [2] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn2)زبان: کاسیان بهزبانی که با زبان ایلامی خویشاوندی داشت تکلم می کردند. [3] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn3) کاسیان و دیگر قبایل کوهستانیاز هزاره دوم قبل از میلاد در مرز ماد و عیلام زندگی می کردند محتملاً از لحاظزبان با عیلامیان نزدیک بودند. متأسفانه مناسبات زبان عیلام با دیگر زبانها هنوزعملاً مشخص نگردیده است. [4] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn4) لّرهایکنونی از اخلاف کاسی­ها هستند که از لحاظ زبان ایرانی شده اند و اکنون در همانسرزمین ساکن هستند [یعنی] سرزمینی که به نام ایشان لرستان خوانده می­شود. [5] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn5)محل سکونت: کاسی هامردمی بودند که در کوه های زاگرس نزدیک کرمانشاه امروزی سکنی داشتند. بعضی گمان میکنند این­ها قومی از مردمان آریایی بوده اند، چه ربّ النوع بزرگ آن­ها؛ رب النوعآفتاب بوده و سوریاش نام داشته و این کلمه آریانی است. [6] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn6) محل سکونتکاسی­ها (به اکّدی کاشی) از ازمنه قدیم تا فتح ایران به دست اسکندر مقدونی، کشورکوهستانی بود در بخش علیای رودهایی که درّه­های آنان در عهد باستان کشور عیلام راتشکیل می دادند و اکنون لرستان نامیده می شود. [7] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn7)در هزارهسوم ق.م. کاسی­ها مهمترین قبایل بومی آسیانی[8] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn8) دامنه هایزاگرس به شمار می رفتند. محل اصلی سکونت آنان لرستان امروزی بوده است که از هزارههای پیشتر در این منطقه ساکن بودند و به تدریج با افزایش تعداد افراد و نیرویقبیله ای فراوان، منطقه ای وسیع از دامنه های جنوبی دریای خزر تا کردستان و کناره­هایغربی کویر مرکزی ایران را تحت سیطره خود قرار دادند. [9] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn9)تاریخسیاسی: کاسیها در نیمه هزاره دوم ق.م. با گروه های آریایی مهاجرمخلوط شدند و از این زمان نیروی فزونتری یافتند. آنان به درّه رود دیاله سرازیرشدند و حملاتی را به بابل آغاز کردند. [10] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn10) پادشاهیکاسیان در آن زمان محتملاً درّه دیاله را در تصرف داشت و قسمت سفلای آن درّه، درآن عهد به نام «توپ لیاش» خوانده می­شد. [11] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn11)یک قدرتجدید یعنی کاسیت ها به تدریج راه خود را به صحنه سیاست خاور نزدیک باز کرد. آگونشاه کاسیت ها بابل را در سال 1593 ق.م. اشغال کرد. [12] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn12) این قوممملکت بابل را تسخیر و سلسله ای بنا کردندکه تقریباً شش قرن ­(1760 _ 1185 .م.)­­ سلطنت کردند. [13] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn13)کاسی هابه مدت سه قرن در بابل حکومت راندند و هیتیها را که به آنجا یورش برده بودند بیرونراندند. [14] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn14)کاسی هاپس از ترمیم ویرانی­هایی که هیت­ها مسبب اصلی آن بودند و ایجاد آرامش و امنیتلازم، به توسعه کشاورزی و ترویج بازرگانی پرداختند و توانستند تجارت بین النهرینرا با ملت­های دیگر از جمله مصری­ها توسعه دهند. [15] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn15)قلمروکاسی­ها: همچنین سرزمینی که امروزه قسمتی از مازندران، سراسر گیلان،جنوب سلسله جبال البرز تا کناره های کویر مرکزی، آذربایجان، کردستان و لرستان راشامل می شود، تحت سیطره کاسی ها بوده است. [16] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn16) امروز همنام رودخانه کاشقان (منظور همان رودخانه کشکان است) در لرستان شمالی یادآور [کاشو]کاسیت است. [17] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn17)پس ازافزایش قدرت ایلام کاسی­ها نیز که رو به ضعف رفته بودند مجبور به اطاعت ازپادشاهان ایلامی شدند.[18] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn18) تاریخاجتماعی: کاسی­ها جنگجویان و سواران کم نظیری بودند که دامدار وکشاورز بودند و بیش­ترین شهرتشان در پرورش اسب بود. [19] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn19) در زمان کاسیها بود که از اسب برای کشیدن عرّابه ها استفاده شد. [20] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn20) فرهنگ وتمدن کاسی­ها در عهد عتیق شهرت فراوان داشت، گنجینه­های مفرغی در لرستانو کرمانشاه به ویزه در شهر هرسین به دست آمده که متعلق به آنان است. [21] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn21) کاسیو موقعیتجغرافیایی: بخش چقلوندي كه مساحتي حدود 1080كيلومتر مربع دارد، در شمال شرقي شهر خرم آباد واقع شده است. از يك طرف با شهرستانبروجرد و از طرف ديگر با بخشهاي الشتر، زاغه و پاپي همجوار و همسايه است. فاصلهچقلوندي تا مركز استان (خرم آباد) 40 كيلومتر است.[22] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn22) هرو دشتنسبتاً وسیعی از بخش چغلوندی است که از سمت مشرق به جاده سراسری تهران _ خوزستان و ازجانب غرب به شمال منطقه الشتر مرتبط می باشد و شمال آن را کوههای مله تخت و پونهکه دنبال کوه گرین می باشد محدود کرده و از جنوب کوههای ریلمه، بلومان، نمکلان، آنرا احاطه کرده اند. [23] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn23)«درجلگه هرو بين بروجرد و خرم‏آباد دو طايفه باجلان و بيرانوند سكونتدارند كه از خانواده لك‏ می­باشند.» [24] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn24)بخش مهمیاز اراضی شرقی هرو را دهستان و منطقه کاسیو (کاسیان) تشکیلمی دهد. این دهستان در ده کیلومتری شمال شرق شهرک چغلوندی قرار دارد که در دامنهکوه پونه واقع گردیده است، رود کاسیو از جنوب اینمنطقه می­گذرد.مهم ترین دهات کاسیو در بخش غربیعبارتند از : پاقلعه کاسیو، رستم خانی، ایاز آباد، قنات و درّه بیژن و در شرق آنروستاهای خمسیانه، سوکی و کوسه قرار دارند. دشت کاسیو مأمن وسکونت گاه ایل بزرگ بیرانوند است و احتمالاً از بازماندگان قوم کاسی در لرستان میباشند. [25] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn25) نژاد: قوم لر ازنژادی عیلامی بوده و با ساکنان شمالی _ کاسی ها _ بعدها از طرق مختلف مخلوط شده و تا به امروز به نام لرباقی مانده اند. لک زبانها را می توان اخلاف اصلی قوم کاسی دانست. [26] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn26) لکی زبانطوایف و تیره هایی است که در شمال پیشکوه و بخش های دلفان، الشتر و چقلوندی یا بیرانوندسکونت دارند. [27] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn27) بیرانوندها یاساکنان چقلوندی [و کاسیان] از برجسته ترین طوایف لر [لک] می باشند.[28] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn28)«لکی ها(بیرانوند ها و ...) مردمانی هستند زیبا و چهارشانه با رانهای باریک، رنگشان قهوهای و مویشان سیاه یا قهوه ای تیره است از بسیاری لحاظ از ایرانیان متمایزند؛ بینیآنها عقابی و به مانند بینی کردهای اصیل، گرد و نوک ساییده وچشمانشان فاصله دارتراز ایرانیان است» [29] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn29) ایل بیرانوندکه غالب آنها در چقلوندیِ (چغلوندی) خرم آباد سکونت دارند و از بروجرد تا حدود خرمآباد قلمرو سکونتی ایلی آنها بوده است؛ از برجسته ترین رده های لرها (لک ها) بودهاند. [30] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn30) منابع _ تاریخ ایران باستان، جلد 2 ، شیرین بیانی _ تاریخ ایران؛ قبل از اسلام ، حسن پیرنیا _ تاریخ سیاسی – اجتماعی ایران بعد از اسلام ، غلامحسین زرگری نژاد_ تاریخجغرافیایی و اجتماعی لرستان ، حمید ایزدپناه _ تاریخ ماد، ا.م. دیاکونوف ، ترجمه کریم کشاورز
_ جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان ، علی محمد ساکی _ دنیای گمشده عیلام،والتر هینتس ، ترجمه فیروز فیروز نیا _ دو سفرنامه درباره لرستان ، بارون دوبد و سیسیل جانادموند و ولادیمیر مینورسکی، ترجمه سکندر امان اللهی بهاروند و لیلی بختیاری _ لرستان در دوران باستان ، حسین بیرانوندی
_ لرستان سرزمین تاریخ کهن ، روح الدین دولتیاری _ لرهای ایران ، جواد صفی نژاد _ مطالعات جغرافیایی ایران ، ژاک دمورگان
[1] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref1) . تاریخ سیاسی – اجتماعی ایران بعد از اسلام، غلامحسین زرگرینژاد، ص 18
[2] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref2) . تاریخ ماد،ا.م. دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز ، ص 132

[3] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref3) . تاریخ ایران باستان، جلد 2، شیرین بیانی ، ص 13

[4] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref4) . تاریخ ماد ، صص 161 و 162

[5] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref5) . تاریخ ماد ، ص 162

[6] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref6) . تاریخ ایران؛ قبل از اسلام، حسنپیرنیا ، ص 44
[7] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref7) . تاریخ ماد ، ص 161

[8] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref8) . ساکنان بومی فلات ایران قبل ازورود آریاییها

[9] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref9) . تاریخ ایرانباستان، جلد 2، شیرین بیانی ، ص 13

[10] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref10) . همان

[11] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref11) . تاریخ ماد ، ص 165

[12] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref12) . دنیای گمشده عیلام،والتر هینتس، ترجمه فیروز فیروز نیا ، ص 117

[13] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref13) . تاریخ ایران؛ قبل از اسلام، ص 44

[14] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref14) . تاریخ ایرانباستان، جلد 2 ، ص 13

[15] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref15) . تاریخ سیاسی – اجتماعی ایران بعد از اسلام ، ص 18

[16] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref16) . تاریخ ایران باستان، جلد 2 ، ص 13

[17] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref17) . دنیای گمشده عیلام ،ص 117

[18] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref18) . تاریخ سیاسی _ اجتماعیایران بعد از اسلام ، ص 18

[19] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref19) . تاریخ ایران باستان، جلد 2 ، ص 13

[20] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref20) . تاریخ ایران؛ قبلاز اسلام، ص 44

[21] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref21) . تاریخ ایران باستان، جلد 2 ، ص 13

[22] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref22) . لرستان سرزمین تاریخکهن،روح الدین دولتیاری ، ص 61
[23] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref23) . لرستان در دوران باستان ، صص 41 و 42

[24] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref24) . دو سفرنامه درباره لرستان، بارون دوبد و سیسیل جان ادموند و ولادیمیرمینورسکی، ترجمه سکندر امان الهی بهاروند ص 179
[25] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref25) . لرستان در دوران باستان، حسین بیرانوندی ، صص 42 و 43

[26] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref26) . لرستان در دوران باستان ، ص32

[27] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref27) . تاریخ جغرافیایی و اجتماعی لرستان، حمید ایزدپناه ، ص 80
[28] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref28) . جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان، ، علی محمد ساکی ، ص 149
[29] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref29) . مطالعات جغرافیایی ایران، ژاک دمورگان، ترجمهکاظم ودیعی ، ص 203
[30] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref30) . لرهای ایران، جواد صفی نژاد ، ص 633