javanmard6
11th September 2013, 05:04 PM
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/173107243239210522521351991114988194169115223.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/191162204564034193162177161724023926106202.jpg)
تعریف (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=6992#%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8 %B9%20%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%20%D9%88%20%D8%A7%D 9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9%20%D8%A2%D9%86)
از مجموعه تعاریف صنایع دستی، به نظر می رسد تعریف زیر كه توسط گروهی از كارشناسان سازمان صنایع دستی ایران ارائه گردیده، دقیق تر و جامع تر باشد؛ چرا كه با وضعیت فعلی این صنعت و هنر ارزنده انطباق بیشتری دارد: صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایع اطلاق می شود كه به طور عمده با استفاده از مواد اولیه ی بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به كمك دست و ابزار دستی محصولاتی ساخته می شود كه در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فكری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و كارخانه ای می باشد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/235184132246252772013012314085216652913019.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/3960252131921502161311131377710614315250.jpg)
ویژگی ها (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=6992#%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8 %B9%20%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%20%D9%88%20%D8%A7%D 9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9%20%D8%A2%D9%86)
با توجه به تعریف فوق و سایر تعاریفی كه برای صنایع دستی ارائه شد، می توان ویژگی های زیر را برای محصولات دست ساخته قایل شد:
1- انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید، توسط دست و ابزار و وسایل دستی، برای تولید هر یك از فراورده های دستی مراحل متعددی طی می شود ولی انجام كلیه ی این مراحل به وسیله ی دست و ابزار و وسایل دستی الزامی نبوده و چنانچه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به این طریق انجام شود، محصول تولید شده با توجه به مواردی كه در تعریف ذكر شد، صنایع دستی محسوب می گردد.
2- حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شكل بخشیدن به محصولات ساخته شده و امكان ایجاد تنوع و پیاده كردن طرح های مختلف در مرحله ی ساخت این گونه فراورده ها.
3- تأمین قسمت عمده ی مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی.
4- داشتن بار فرهنگی (استفاده از طرح های اصیل، بومی و سنتی).
5- عدم همانندی و تشابه فراورده های تولیدی با یكدیگر.
6- عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد در مقایسه با سایر رشته های صنعت.
7- دارا بودن ارزش افزوده ی زیاد در مقایسه با صنایع دیگر.
8- قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف (شهر، روستا و حتی در جوامع عشایری).
9- قابلیت انتقال تجربیات، رموز و فنون تولیدی، سینه به سینه و یا مطابق روش استاد و شاگردی
طبقه بندی (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=6992#%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8 %B9%20%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%20%D9%88%20%D8%A7%D 9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9%20%D8%A2%D9%86)
در زمینه ی طبقه بندی صنایع دستی نیز باید گفت كه این طبقه بندی به صورت های مختلف از جمله براساس مواد اولیه ی مصرفی یا شیوه و روش ساخت آن می تواند صورت پذیرد. در اینجا طبقه بندی انجام شده توسط كارشناسان سازمان صنایع دستی ایران كه به طور عمده بر مبنای روش و تكنیك ساخت این گونه محصولات به عمل آمده است، ذكر می گردد:
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/12017514624222213047172082065817811650176159.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/304510427376017744512471801305824029121.jpg)
1- بافته های داری: محصولاتی كه به كمك دارهای افقی یا عمودی مستقر در زمین در زمان بافت، تولید می شود، بافته های داری محسوب می گردند مثل قالی (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/02/html/ad-820231-glimbafi.htm)، گلیم (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/02/html/tarikhche.htm)، زیلو و نظایر آن.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/193137134117205130423118738902162222041644.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/58209161403214214661755113221917811032.jpg)
2- دستبافی:(نساجی سنتی): فراورده هایی كه به كمك دستگاه های ساده و سنتی بافندگی (دستگاه ویژه ی بافت جاجیم، دستگاه دووَردی، دستگاه چهاروردی و ژاكار دستی) تولید می گردد، دستبافی محسوب می شود، نظیرجاجیم، زری،ترمه، شال و ...
از جمله خصوصیات این رشته از صنایع دستی، این است كهاولاًكلیه مراحل سه گانه بافندگی، ایجاد دهنه كار، پودگذاری و دفتین زدن (آلتی است فلزی، دارای دسته ای شبیه شانه كه نساجان هنگام بافتن پارچه آن را در دست گیرند و لای تارها زنند تا آنچه بافته شده به هم پیوسته و محكم گردد.) با حركات دست و پا انجام می شود، در ثانی، امكان استفاده از پودهای رنگی به میزان نامحدود و همچنین تنوع طرح بافت با دراختیار داشتن كنترل حركات وَردها میسر می گردد كه این امر نشانگر حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید است.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/108122159115202251322014020515920823921118289.jpg
3- بافتنی:انواع مصنوعاتی كه با كمك میل، قلاب و نظیر آن و با الیاف طبیعی تولید می شود، جزء بافتنی ها به حساب می آید نظیر دستكش، جوراب، كلاه، شال گردن و ...
4- روكاری:(رودوزی): كلیه ی مصنوعاتی كه از طریق دوختن نقوش سنتی بر روی پارچه های بدون نقش و یا كشیدن قسمتی از نخ های تار و پود به وجود می آید، در گروه « رودوزی» و یا «روكاری» جای دارد. نظیرسوزن دوزی،قلاب دوزی،ملیله دوزی،خوس دوزی،گلابتون دوزی،پته دوزیو ...
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/220163163199189172216298312217479922346935.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/2417713011423749230111751892393559135175192.jpg)
5- چاپ های سنتی: كلیه پارچه هایی كه به وسیله قلم مو، مهر و نظایر آن رنگ آمیزی شده و نقشمی پذیرد جزء چاپ های سنتی به حساب می آید مانند چاپقلمكار وچاپكلاقه ای (باتیك).
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/8753671411008815611811417717870204594336.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/76912011357712011824918318214915760859569.jpg)
6- نمدمالی: انواع مصنوعاتی كه بر اثر درگیری و متراكم نمودن پشم و كرك در شرایط فنی مناسب از طریق ورز دادن تهیه می شوند، جزء گروهنمدمالی می باشند. نظیر كلاه نمدی، پالتوی نمدی، نمد زیرانداز و نمد پادری.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/2434167801831981616411615317201226645199.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/359411711224459103132163240217317518935.jpg)
7- سفالگری و سرامیك سازی :به محصولاتی كه با استفاده از گِل رُس و همچنین گِل حاصله از سنگ كوارتز و خاك كائولن، به كمك دست و چرخ سفالگری ساخته و سپس پخته می شود، سفال و سرامیك (http://www.tebyan.net/adabi-honari/83/03/html/ad-830304-sofalgari.htm) اطلاق می شود.
برای تكمیل اشیاء ساخته شده، برحسب سنت و رسوم، روی آنها نقاشی، كنده كاری و یا نقوش برجسته ایجاد می كنند و از لعاب مناسب برای پوشش سطح اشیاء استفاده می گردد. محصولات تولید شده ی این گروه شاملانواع پارچ و لیوان ظروف غذاخوری، گلدان و .. (http://www.tebyan.net/adabi-honari/83/03/html/ad-830304-sofalgari.htm). (http://www.tebyan.net/adabi-honari/83/03/html/ad-830304-sofalgari.htm)می باشد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/200165355416792113015689203910223536.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/247207168120156716362140124179454591908.jpg)
8- شیشه گری:محصولاتی را كه از طریق شكل دادن مواد معدنی ذوب شده نظیر سیلیس و خرده شیشه كه با تركیبی از این دو و با استفاده از روش دمیدن توسط لوله ی مخصوص و با به كارگیری ابزار دستی شامل انبر، قیچی و غیره حاصل می شود،شیشه دست ساز می نامند كه شامل مراحل تكمیلی و تزئینی، نظیر نقاشی و تراش هم می گردد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/13914913677204110165322249955024578112100.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/187139244138791342512611920820814961135149142.jpg)
9- تولید فراورده های پوست و چرم: محصولاتی كه با استفاده از پوست و چرم دباغی شده به شیوه سنتی تولید می گردد، نظیر پوستین، كلاه پوستی،چاروق، محصولات تكمیلی چرمی (نظیر تلفیق چرم با محصولات دستباف) جزء این گروه هستند.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/26132121902133101220494144214112113185106.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/398575781162491522442111869214173138114152.jpg)
10-ساخت محصولات فلزی وآلیاژ: فراورده هایی كه به شیوه سنتی و با استفاده از ابزار دستی و انواع فلزات (مس، نقره، طلا و آهن) و انواع آلیاژها (برنج و ورشو) تولید می گردد نظیر انواع ظروف خانگی، چاقو، قندشكن، قلم تراش، قفل و ... جزء این گروه می باشند.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/16421242142225622011259825134127188123186219.jpg
11- قلمزنی، مشبك كاری، حكاكی روی فلزات و آلیاژها:هنر– صنعتی است كه طی آن طرح ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم، چكش و سایر ابزار دستی بر روی اشیاء ساخته شده از فلز با آلیاژ شكل می گیرد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/2059411022714714934995129572091681231776.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/145192092514247192411741801178924713152208.jpg)
12- سنگتراشی ، حكاكی روی سنگ و معرق سنگ: شامل مصنوعاتی می گردد كه مواد اولیه اصلی آن را انواع سنگ ها نظیر فیروزه، مرمر، یشم، سنگ سیاه، سنگ سفید(آلاباستر) و ... تشكیل می دهد و به كمك ابزار و وسایل مختلف تراشیده یا حكاكی می شود نظیر انواع ظروف، پایه ی چراغ، قاب عكس، انواع نگین و ...
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/6010979106322241382121178718025294103219200.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/14176207181786946124129162054173101136221.jpg)
13- خراطی چوب:خراطی، شیوه ای از تولید محصولات چوبی است كه طی آن و توسط ابزار و وسایل مختلف و به طور عمده به وسیله دستگاه خراطی، اشیائی نظیر انواع قلیان، گهواره، پایه آباژور و ظروف مختلف ساخته و پرداخته می شود.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/13896138181234561011741041381942481772045997.jpg
14- ریزه كاری و نازك كاری چوب:روشی از ساخت فراورده های چوبی است كه طی آن به وسیله ی وسایل نجاری نظیر ارّه، رنده، سوهان، مُغار و ... قطعات كوچك چوبی آماده شده به صورت روكش بر روی بدنه ی چوبی چسبانده و تحت فشار شكل گرفته اند و از این طریق انواع شكلات خوری، زیر سیگاری، قاب عكس و نظایر آن تولید و عرضه می گردد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/761089012114146127460125230147341873589.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/2001831692141222442514514895119709424514326.jpg)
15-منبت كاری (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/03/html/ad-820324-monabbat.htm)، كنده كاری و مشبك كاری چوب:شیوه ای دیگر از تولید محصولات چوبی است كه طی آن طرح ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم، چكش، مغار و سایر ابزار نجاری بر روی چوب های مرغوب و بادوام شكل می پذیرد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/6710416644672393611513722825120618211421899.jpg
16- حصیر بافی:منظور از حصیربافی كه بامبوبافی، مرواربافی، تِركه بافی، چم بافی، سبد بافی و چیغ بافی را نیز شامل می شود، همان بافت رشته های حاصل از الیاف سلولزی (گیاهی) به كمك دست و ابزار ساده دستی است كه طی آن محصولات مختلفی نظیر زیرانداز، سفره ی حصیری، انواع سبد، انواع ظروف و ... تولید و عرضه می گردد . در مورد چیغ بافی ذكر این نكته ضروری است كه حین بافت، علاوه بر الیاف گیاهی از نخ پشمی رنگ شده نیز برای ایجاد نقوش و طرح های سنتی استفاده می گردد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/15192124255179240191644452233209821375172.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/1936022620612420940482085915715310719283136.jpg)
17- خاتم سازی:روشی از تولید فراورده های چوبی است كه با استفاده از روكش حاصله از به هم چسباندن قطعات كوچك فلزات، استخوان و انواع چوب در اشكال و طرح های سنتی (بیشتر به صورت هندسی) و به كمك ابزار و وسایل مختلف، فراورده هایی نظیر انواع قاب عكس، جاسیگاری، شكلات خوری، میز، صندلی و ... ساخته می شود.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/238222454016420890197143139121163810417352.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/1320541141292202450244213177338916721917.jpg)
18-معرق كاری (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/03/html/ad-820326-moaragh.htm):ترسیم طرح ها و نقش های سنتی بر روی زمینه ی چوبی یا سرامیك و خالی كردن داخل خطوط طرح ها و پركردن فضای خالی شده به وسیله قطعات آماده شده ی چوبی، سرامیك، فلزی، صدفی و سنگی را معرق كاری می گویند.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/1512356313914912524088301513319616222915369.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/5119128169226245924195242225243213038180.jpg)
19-كاشی گری (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/06/html/ad-820616-kashikari.htm):صنعتی است با سابقه كه طی آن انواع كاشی ها با استفاده از طرح ها و نقش های سنتی برای استفاده در ابنیه ی مذهبی و تاریخی از طریق قالب گیری گِل رُس و پختن آن در كوره ساخته و پرداخته می شود.
20- ملیله كاری:منظور ساخت اشیاء مختلف نظیر سرویس چایخوری ، تنگ و همچنین برخی از زینت آلات با استفاده از مفتول های نقره، طلا و مس و به كمك ابزار و وسایل ساده فلز كاری نظیر حدیده، انبر، قیچی ، كوره مخصوص و ... می باشد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/19016319414219132160221131169154154114116188103.jp g (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/185111840719199154613223911212722061250.jpg)
21-میناكاری (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/04/html/ad-820402-minakari.htm):در اینجا مراد، ساخت بدنه فلزی، لعاب كاری، پخت، نقاشی و پخت مجدد اشیاء در كوره می باشد كه تمامی این مراحل به كمك ابزار و وسایل ساده با استفاده از طرح های اصیل و سنتی در مرحله ی نقاشی انجام می پذیرد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/17419619682171062311752002321384655116961.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/198252177911522372719820538622251491913231.jpg)
22-ساخت اشیاء مستظرفه و هنری:ساخت اشیاء و وسایل ظریفه ای است كه در آنها عامل هنر به مراتب بیش از فنون تولیدی دخالت دارد و شامل مینیاتورسازی، نقاشی روی صدف، نقاشی روی چرم، پاپیه ماشه و تذهیب (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/01/html/tazhib.htm)می شود.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/9412227108437125113761332536311229128178.jpg
23- ساخت زیور آلات:ساخت و تولید انواع جواهرات محلی و همچنین انواع زینت آلات با استفاده از طلا، نقره و انواع آلیاژها می باشد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/3011412922619120224541781901831801841821139.jpg
24- ساخت سایر فراورده های دستی:منظور ساخت سایر محصولات دستی نظیر فیروزه نشانی (فیروزه كوبی) طلاكوبی روی فولاد، انواع عروسك های محلی، تخت كشی گیوه (آجیده و لته یی) و ماسك ، كایت و چترهای تزئینی است كه با ابزار و وسایل دستی و با استفاده از طرح های سنتی ساخته و پرداخته می شود.
تعریف (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=6992#%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8 %B9%20%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%20%D9%88%20%D8%A7%D 9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9%20%D8%A2%D9%86)
از مجموعه تعاریف صنایع دستی، به نظر می رسد تعریف زیر كه توسط گروهی از كارشناسان سازمان صنایع دستی ایران ارائه گردیده، دقیق تر و جامع تر باشد؛ چرا كه با وضعیت فعلی این صنعت و هنر ارزنده انطباق بیشتری دارد: صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایع اطلاق می شود كه به طور عمده با استفاده از مواد اولیه ی بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به كمك دست و ابزار دستی محصولاتی ساخته می شود كه در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فكری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و كارخانه ای می باشد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/235184132246252772013012314085216652913019.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/3960252131921502161311131377710614315250.jpg)
ویژگی ها (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=6992#%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8 %B9%20%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%20%D9%88%20%D8%A7%D 9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9%20%D8%A2%D9%86)
با توجه به تعریف فوق و سایر تعاریفی كه برای صنایع دستی ارائه شد، می توان ویژگی های زیر را برای محصولات دست ساخته قایل شد:
1- انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید، توسط دست و ابزار و وسایل دستی، برای تولید هر یك از فراورده های دستی مراحل متعددی طی می شود ولی انجام كلیه ی این مراحل به وسیله ی دست و ابزار و وسایل دستی الزامی نبوده و چنانچه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به این طریق انجام شود، محصول تولید شده با توجه به مواردی كه در تعریف ذكر شد، صنایع دستی محسوب می گردد.
2- حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شكل بخشیدن به محصولات ساخته شده و امكان ایجاد تنوع و پیاده كردن طرح های مختلف در مرحله ی ساخت این گونه فراورده ها.
3- تأمین قسمت عمده ی مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی.
4- داشتن بار فرهنگی (استفاده از طرح های اصیل، بومی و سنتی).
5- عدم همانندی و تشابه فراورده های تولیدی با یكدیگر.
6- عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد در مقایسه با سایر رشته های صنعت.
7- دارا بودن ارزش افزوده ی زیاد در مقایسه با صنایع دیگر.
8- قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف (شهر، روستا و حتی در جوامع عشایری).
9- قابلیت انتقال تجربیات، رموز و فنون تولیدی، سینه به سینه و یا مطابق روش استاد و شاگردی
طبقه بندی (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=6992#%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8 %B9%20%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%20%D9%88%20%D8%A7%D 9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9%20%D8%A2%D9%86)
در زمینه ی طبقه بندی صنایع دستی نیز باید گفت كه این طبقه بندی به صورت های مختلف از جمله براساس مواد اولیه ی مصرفی یا شیوه و روش ساخت آن می تواند صورت پذیرد. در اینجا طبقه بندی انجام شده توسط كارشناسان سازمان صنایع دستی ایران كه به طور عمده بر مبنای روش و تكنیك ساخت این گونه محصولات به عمل آمده است، ذكر می گردد:
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/12017514624222213047172082065817811650176159.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/304510427376017744512471801305824029121.jpg)
1- بافته های داری: محصولاتی كه به كمك دارهای افقی یا عمودی مستقر در زمین در زمان بافت، تولید می شود، بافته های داری محسوب می گردند مثل قالی (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/02/html/ad-820231-glimbafi.htm)، گلیم (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/02/html/tarikhche.htm)، زیلو و نظایر آن.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/193137134117205130423118738902162222041644.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/58209161403214214661755113221917811032.jpg)
2- دستبافی:(نساجی سنتی): فراورده هایی كه به كمك دستگاه های ساده و سنتی بافندگی (دستگاه ویژه ی بافت جاجیم، دستگاه دووَردی، دستگاه چهاروردی و ژاكار دستی) تولید می گردد، دستبافی محسوب می شود، نظیرجاجیم، زری،ترمه، شال و ...
از جمله خصوصیات این رشته از صنایع دستی، این است كهاولاًكلیه مراحل سه گانه بافندگی، ایجاد دهنه كار، پودگذاری و دفتین زدن (آلتی است فلزی، دارای دسته ای شبیه شانه كه نساجان هنگام بافتن پارچه آن را در دست گیرند و لای تارها زنند تا آنچه بافته شده به هم پیوسته و محكم گردد.) با حركات دست و پا انجام می شود، در ثانی، امكان استفاده از پودهای رنگی به میزان نامحدود و همچنین تنوع طرح بافت با دراختیار داشتن كنترل حركات وَردها میسر می گردد كه این امر نشانگر حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید است.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/108122159115202251322014020515920823921118289.jpg
3- بافتنی:انواع مصنوعاتی كه با كمك میل، قلاب و نظیر آن و با الیاف طبیعی تولید می شود، جزء بافتنی ها به حساب می آید نظیر دستكش، جوراب، كلاه، شال گردن و ...
4- روكاری:(رودوزی): كلیه ی مصنوعاتی كه از طریق دوختن نقوش سنتی بر روی پارچه های بدون نقش و یا كشیدن قسمتی از نخ های تار و پود به وجود می آید، در گروه « رودوزی» و یا «روكاری» جای دارد. نظیرسوزن دوزی،قلاب دوزی،ملیله دوزی،خوس دوزی،گلابتون دوزی،پته دوزیو ...
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/220163163199189172216298312217479922346935.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/2417713011423749230111751892393559135175192.jpg)
5- چاپ های سنتی: كلیه پارچه هایی كه به وسیله قلم مو، مهر و نظایر آن رنگ آمیزی شده و نقشمی پذیرد جزء چاپ های سنتی به حساب می آید مانند چاپقلمكار وچاپكلاقه ای (باتیك).
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/8753671411008815611811417717870204594336.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/76912011357712011824918318214915760859569.jpg)
6- نمدمالی: انواع مصنوعاتی كه بر اثر درگیری و متراكم نمودن پشم و كرك در شرایط فنی مناسب از طریق ورز دادن تهیه می شوند، جزء گروهنمدمالی می باشند. نظیر كلاه نمدی، پالتوی نمدی، نمد زیرانداز و نمد پادری.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/2434167801831981616411615317201226645199.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/359411711224459103132163240217317518935.jpg)
7- سفالگری و سرامیك سازی :به محصولاتی كه با استفاده از گِل رُس و همچنین گِل حاصله از سنگ كوارتز و خاك كائولن، به كمك دست و چرخ سفالگری ساخته و سپس پخته می شود، سفال و سرامیك (http://www.tebyan.net/adabi-honari/83/03/html/ad-830304-sofalgari.htm) اطلاق می شود.
برای تكمیل اشیاء ساخته شده، برحسب سنت و رسوم، روی آنها نقاشی، كنده كاری و یا نقوش برجسته ایجاد می كنند و از لعاب مناسب برای پوشش سطح اشیاء استفاده می گردد. محصولات تولید شده ی این گروه شاملانواع پارچ و لیوان ظروف غذاخوری، گلدان و .. (http://www.tebyan.net/adabi-honari/83/03/html/ad-830304-sofalgari.htm). (http://www.tebyan.net/adabi-honari/83/03/html/ad-830304-sofalgari.htm)می باشد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/200165355416792113015689203910223536.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/247207168120156716362140124179454591908.jpg)
8- شیشه گری:محصولاتی را كه از طریق شكل دادن مواد معدنی ذوب شده نظیر سیلیس و خرده شیشه كه با تركیبی از این دو و با استفاده از روش دمیدن توسط لوله ی مخصوص و با به كارگیری ابزار دستی شامل انبر، قیچی و غیره حاصل می شود،شیشه دست ساز می نامند كه شامل مراحل تكمیلی و تزئینی، نظیر نقاشی و تراش هم می گردد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/13914913677204110165322249955024578112100.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/187139244138791342512611920820814961135149142.jpg)
9- تولید فراورده های پوست و چرم: محصولاتی كه با استفاده از پوست و چرم دباغی شده به شیوه سنتی تولید می گردد، نظیر پوستین، كلاه پوستی،چاروق، محصولات تكمیلی چرمی (نظیر تلفیق چرم با محصولات دستباف) جزء این گروه هستند.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/26132121902133101220494144214112113185106.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/398575781162491522442111869214173138114152.jpg)
10-ساخت محصولات فلزی وآلیاژ: فراورده هایی كه به شیوه سنتی و با استفاده از ابزار دستی و انواع فلزات (مس، نقره، طلا و آهن) و انواع آلیاژها (برنج و ورشو) تولید می گردد نظیر انواع ظروف خانگی، چاقو، قندشكن، قلم تراش، قفل و ... جزء این گروه می باشند.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/16421242142225622011259825134127188123186219.jpg
11- قلمزنی، مشبك كاری، حكاكی روی فلزات و آلیاژها:هنر– صنعتی است كه طی آن طرح ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم، چكش و سایر ابزار دستی بر روی اشیاء ساخته شده از فلز با آلیاژ شكل می گیرد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/2059411022714714934995129572091681231776.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/145192092514247192411741801178924713152208.jpg)
12- سنگتراشی ، حكاكی روی سنگ و معرق سنگ: شامل مصنوعاتی می گردد كه مواد اولیه اصلی آن را انواع سنگ ها نظیر فیروزه، مرمر، یشم، سنگ سیاه، سنگ سفید(آلاباستر) و ... تشكیل می دهد و به كمك ابزار و وسایل مختلف تراشیده یا حكاكی می شود نظیر انواع ظروف، پایه ی چراغ، قاب عكس، انواع نگین و ...
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/6010979106322241382121178718025294103219200.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/14176207181786946124129162054173101136221.jpg)
13- خراطی چوب:خراطی، شیوه ای از تولید محصولات چوبی است كه طی آن و توسط ابزار و وسایل مختلف و به طور عمده به وسیله دستگاه خراطی، اشیائی نظیر انواع قلیان، گهواره، پایه آباژور و ظروف مختلف ساخته و پرداخته می شود.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/13896138181234561011741041381942481772045997.jpg
14- ریزه كاری و نازك كاری چوب:روشی از ساخت فراورده های چوبی است كه طی آن به وسیله ی وسایل نجاری نظیر ارّه، رنده، سوهان، مُغار و ... قطعات كوچك چوبی آماده شده به صورت روكش بر روی بدنه ی چوبی چسبانده و تحت فشار شكل گرفته اند و از این طریق انواع شكلات خوری، زیر سیگاری، قاب عكس و نظایر آن تولید و عرضه می گردد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/761089012114146127460125230147341873589.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/2001831692141222442514514895119709424514326.jpg)
15-منبت كاری (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/03/html/ad-820324-monabbat.htm)، كنده كاری و مشبك كاری چوب:شیوه ای دیگر از تولید محصولات چوبی است كه طی آن طرح ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم، چكش، مغار و سایر ابزار نجاری بر روی چوب های مرغوب و بادوام شكل می پذیرد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/6710416644672393611513722825120618211421899.jpg
16- حصیر بافی:منظور از حصیربافی كه بامبوبافی، مرواربافی، تِركه بافی، چم بافی، سبد بافی و چیغ بافی را نیز شامل می شود، همان بافت رشته های حاصل از الیاف سلولزی (گیاهی) به كمك دست و ابزار ساده دستی است كه طی آن محصولات مختلفی نظیر زیرانداز، سفره ی حصیری، انواع سبد، انواع ظروف و ... تولید و عرضه می گردد . در مورد چیغ بافی ذكر این نكته ضروری است كه حین بافت، علاوه بر الیاف گیاهی از نخ پشمی رنگ شده نیز برای ایجاد نقوش و طرح های سنتی استفاده می گردد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/15192124255179240191644452233209821375172.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/1936022620612420940482085915715310719283136.jpg)
17- خاتم سازی:روشی از تولید فراورده های چوبی است كه با استفاده از روكش حاصله از به هم چسباندن قطعات كوچك فلزات، استخوان و انواع چوب در اشكال و طرح های سنتی (بیشتر به صورت هندسی) و به كمك ابزار و وسایل مختلف، فراورده هایی نظیر انواع قاب عكس، جاسیگاری، شكلات خوری، میز، صندلی و ... ساخته می شود.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/238222454016420890197143139121163810417352.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/1320541141292202450244213177338916721917.jpg)
18-معرق كاری (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/03/html/ad-820326-moaragh.htm):ترسیم طرح ها و نقش های سنتی بر روی زمینه ی چوبی یا سرامیك و خالی كردن داخل خطوط طرح ها و پركردن فضای خالی شده به وسیله قطعات آماده شده ی چوبی، سرامیك، فلزی، صدفی و سنگی را معرق كاری می گویند.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/1512356313914912524088301513319616222915369.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/5119128169226245924195242225243213038180.jpg)
19-كاشی گری (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/06/html/ad-820616-kashikari.htm):صنعتی است با سابقه كه طی آن انواع كاشی ها با استفاده از طرح ها و نقش های سنتی برای استفاده در ابنیه ی مذهبی و تاریخی از طریق قالب گیری گِل رُس و پختن آن در كوره ساخته و پرداخته می شود.
20- ملیله كاری:منظور ساخت اشیاء مختلف نظیر سرویس چایخوری ، تنگ و همچنین برخی از زینت آلات با استفاده از مفتول های نقره، طلا و مس و به كمك ابزار و وسایل ساده فلز كاری نظیر حدیده، انبر، قیچی ، كوره مخصوص و ... می باشد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/19016319414219132160221131169154154114116188103.jp g (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/185111840719199154613223911212722061250.jpg)
21-میناكاری (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/04/html/ad-820402-minakari.htm):در اینجا مراد، ساخت بدنه فلزی، لعاب كاری، پخت، نقاشی و پخت مجدد اشیاء در كوره می باشد كه تمامی این مراحل به كمك ابزار و وسایل ساده با استفاده از طرح های اصیل و سنتی در مرحله ی نقاشی انجام می پذیرد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/17419619682171062311752002321384655116961.jpg (http://www.tebyan.net/bigimage.aspx?img=http://img1.tebyan.net/big/1383/03/198252177911522372719820538622251491913231.jpg)
22-ساخت اشیاء مستظرفه و هنری:ساخت اشیاء و وسایل ظریفه ای است كه در آنها عامل هنر به مراتب بیش از فنون تولیدی دخالت دارد و شامل مینیاتورسازی، نقاشی روی صدف، نقاشی روی چرم، پاپیه ماشه و تذهیب (http://www.tebyan.net/adabi-honari/82/01/html/tazhib.htm)می شود.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/9412227108437125113761332536311229128178.jpg
23- ساخت زیور آلات:ساخت و تولید انواع جواهرات محلی و همچنین انواع زینت آلات با استفاده از طلا، نقره و انواع آلیاژها می باشد.
http://img1.tebyan.net/big/1383/03/3011412922619120224541781901831801841821139.jpg
24- ساخت سایر فراورده های دستی:منظور ساخت سایر محصولات دستی نظیر فیروزه نشانی (فیروزه كوبی) طلاكوبی روی فولاد، انواع عروسك های محلی، تخت كشی گیوه (آجیده و لته یی) و ماسك ، كایت و چترهای تزئینی است كه با ابزار و وسایل دستی و با استفاده از طرح های سنتی ساخته و پرداخته می شود.