M@hdi42
11th June 2013, 11:48 PM
مهاجر
مهاجر به دسته ای از پهپاد های ایران گفته می شود که مبنای طراحی مشترکی دارند. بر خلاف ابابیل تفاوت های مدل های مختلف این دسته زیاد است.
مهاجر اولین پهپاد شناسایی ایران است. مانند ابابیل، تاریخچه ی این پرنده نیز به جنگ تحمیلی باز می گردد. در سال 1364 صنایع هوایی قدس تشکیل شد و مهاجر 1 را به سپاه پاسداران تقدیم کرد. اولین مأموریت این بی سرنشین تصویر برداری از منطقه شلمچه بود که باعث شد فشار بر روی هواپیماهای شناسایی ارتش کم شود. با تجهیز قایق های تندرو به سکو های پرتاب پهپاد، دامنه ی عملیات های شناسایی مهاجر 1 به هورالعظیم نیز کشیده شد. عملکرد مطلوب این پرنده ها باعث شد بعد از جنگ، به صنعت پهپاد سازی توجه ویژه ای شود که نتیجه ی آن در سال های بعد دیده شد.
مهاجر 1 دارای بدنه ای استوانه ای شکل با بال های مستطیلی بود که در بالای پرنده نصب می شدند. فرود با استفاده از چتر صورت می گرفت و بلند شدن با استفاده از چرخ. در طی تلاشی نسبتا ناموفق بر روی مهاجر 1 شش غلاف آر پی جی 7 نصب شد که این پهپاد را در زمره ی اولین پهپاد های رزمی جهان قرار می دهد.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs11.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs11.jpg)
شلیک آر پی جی 7 از مهاجر 1
از مشخصات مهاجر 1 اطلاعات دقیقی در دست نیست. اما گفته شده که حداکثر برد آن 20 کیلومتر بوده است.
پس از جنگ، مهاجر 2 بر مبنای طرح اصلاح شده ی مهاجر 1 تولید شد. سامانه های خلبان خودکار و نیمه خودکار برای آن تعبیه شد و همزمان با پیشرفت صنایع پهپاد سازی ایران، امکانات جدیدتری نیز به آن اضافه گردید. در این مورد می توان برای مثال از سیستم های جی پی اس و سامانه ی 123 نام برد.
بدنه ی پهپاد استوانه ای شکل است و دو بال مستطیلی در بالای آن نصب شده اند. سر بال ها کمی انحنا به سمت پایین دارد که به خاطر کم کردن مقاومت هوا در این نقاط به این شکل است. صفحه های کنترلی بر روی بال ها و قسمت افقی دم قرار دارند و در زیر بدنه اسکید هایی برای محافظت از محموله ی دوربین کار گذاشته شده. دوربین عموما در قسمت پایین بدنه و در جلو قرار دارد.
دو مدل عمده از این پهپاد ساخته شده است. یکی مدل پایه است که سری گنبدی شکل دارد. مدل دیگر دارای یک دوربین جلونگر در نوک بدنه می باشد که محدوده ی دید اپراتور را افزایش می دهد. هر دو از موتور WAE-342 استفاده می کنند که توضیحات آن در بخش بالا داده شد. شعاع عملیاتی مهاجر 2، 50 کیلومتر است و از دوربین استاندارد پهپاد های کوچک ایرانی استفاده می کند (برای اطلاعات بیشتر به قسمت خاص آن رجوع کنید).
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs12.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs12.jpg)
مهاجر 2. به دوربین جلونگر توجه کنید
مانند ابابیل، این پهپاد می تواند از ریل های پرتابل و با استفاده از نیروی باد و یا راکت از زمین بلند شود. بازیابی با استفاده از چتر یا خود اسکید ها است و از این پرنده می توان در عملیات های شناسایی و عکسبرداری، پشتیبانی توپخانه و گمراهی دشمن بهره برد. مشرق می گوید که بدنه ی آن از جنس کامپوزیت است اما بعید است که بدنه ی نمونه های اولیه از چنین موادی ساخته شده باشد چرا که در آن زمان اصولا مواد کامپوزیتی بسیار محدود و گران بوده اند. احتمال استفاده از آلومینیوم خصوصا در نمونه های قبل از سال 2000 بسیار زیاد است.
به نظر می رسد که مانند ابابیل، ارتش اصولا از مهاجر 2 استفاده نمی کند. در اصل، به نظر نمی رسد مهاجر 2 در ایران زیاد استفاده شود. حضور ابابیل و مهاجر 4 و پهپاد های دیگر در رزمایش ها بسیار مشخص تر است و برد و مداومت پروازی کم این پرنده کارایی آن را برای عملیات های شناسایی کم می کند. سوالی که پیش می آید این است که پس چرا حدود 200 مهاجر 2 تا سال 1385 ساخته شده بود؟
از بین پهپاد های ایرانی، تنها 4 مدل (ابابیل، مهاجر 2، صاعقه و تلاش) برای صادرات در معرض دید عموم قرار گرفته اند. اما این مهاجر 2 است که توانسته در کشوری دیگر خریدار پیدا کند. در سال 2012 هوگو چاوز، رئیس جمهور ونزوئلا خبر از تولید پهپاد Saint Arpia در کشورش را داد. تکنولوژی ساخت این پهپاد که نمونه ی دارای دوربین جلونگر مهاجر 2 است، به ونزوئلا فروخته شده است. تا سال 2013، 15 فروند از این پرنده در ونزوئلا ساخته شده است. معلوم نیست که چرا ونزوئلا پهپادی با قابلیت های بیشتر مانند مهاجر 4 یا ابابیل را برای خرید انتخاب نکرده؟ آیا در پس پرده ی همکاری ها در زمینه ی پهپاد های مشخصا غیر رزمی هدف دیگری نیز دنبال می شود؟ باید دید.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs13.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs13.jpg)
آرپیا ی ونزوئلایی
نکته ی جالبی در مورد پهپاد ونزوئلایی وجود دارد و آن شعاع عملیاتی آن است. به گفته ی مقامات ونزوئلایی شعاع عملیاتی آرپیا 100 کیلومتر است. از آن جا که باقی پارامتر های آرپیا مانند وزن و اندازه با مهاجر 2 یکیست، این تفاوت را می توان به دو صورت توجیه کرد. این که مقامات ونزوئلایی از حداکثر برد حرف می زنند، یا این که برد کم مهاجر 2 بیشتر به خاطر محدودیت های ارتباطی بوده است که با استفاده از سامانه های مخابراتی قدرتمند تر قابل حل است. اگر حالت دومی درست باشد، برد مهاجر 2 های ایرانی نیز تنها با ارتقای مرکز کنترل دو برابر می شود.
به غیر از این عکسی از آرپیا موجود است که آن را با دوربینی غیر از دوربین استاندارد ایرانی نشان می دهد. در اصل، این دوربین روی هیچ کدام از پهپاد های ایرانی دیده نشده است. چاوز گفته بود که مهندسان ونزوئلایی تغییراتی بر روی آرپیا داده اند. مشخص نیست که این دوربین چه تفاوتی با نمونه های ایرانی دارد. ولی اندازه ی کوچک آن، احتمال برتری بر دوربین عادی مهاجر 2 را کم می کند.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs14.png (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs14.png)
آرپیا با دوربین جدید
مشخصات مهاجر 2 به شرح زیر است:
سازنده: شرکت قدس
طول: 2.91 متر
عرض (با احتساب طول بال): 3.8 متر
حداکثر وزن برخاستی: 85 کیلوگرم
سرعت کروز: 210 کیلومتر بر ساعت
مداومت پروازی: 90 دقیقه
ارتفاع پروازی: 11000 پا
شعاع عملیاتی: 50 کیلومتر (در مواردی 100 کیلومتر؟)
نوع موتور: پیستونی 2 سیلندر دوزمانه
قدرت موتور: 25 اسب بخار
طول ملخ (پراپلر): 61 سانتی متر
وزن موتور: 8.5 کیلوگرم
حجم موتور: 342 سی سی
تراست ایجاد شده: 0.311 کیلو نیوتن
در حد فاصل بین سال های 1990 تا 2003، پروژه ای به نام مهاجر 3 که به درنا نیز معروف است در دست توسعه بوده. گرچه مهاجر 3 به تولید انبوه نرسید، اما به عنوان یک پایه ی تحقیقاتی برای مهاجر 4 عمل کرد. عمده ی تغییرات در بدنه بود. شکل دم عوض شد و سطح بدنه از حالت گرد، به چهار گوش تغییر کرد. موتور تغییر نکرد ولی برد به 100 کیلومتر افزایش یافت. نکته ی جالب این است که در بعضی تصاویر این پهپاد صرفا به بالشتک محافظ مجهز شده و تنها در یک عکس، زیر آن چرخ دیده می شود.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs15.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs15.jpg)
مهاجر 3 در نمایشگاهی نامعلوم
سرعت کروز این پرنده 180 کیلومتر بر ساعت و بیشینه ی سرعت آن 220 کیلومتر بر ساعت عنوان شده است. سقف پرواز همان 11000 پا است. مداومت پروازی به بین 2 تا 3 ساعت رسیده است.
از مهاجر 3 اطلاعات بیشتری در دست نیست.
تجربیاتی که در پروژه ی مهاجر 3 به دست آمد، در مهاجر 4 به کار رفت. بدنه باز هم دستخوش تغییرات جدی شد. گوشه ها کمی گرد تر شدند ولی سطح مقطع هنوز مستطیلی باقی ماند. بال ها از بالای بدنه به پایین منتقل شدند و شکلشان به حالت ذوزنقه تغییر یافت. این تغییر با افزایش مساحت آن ها نیز همراه بود. برای کم کردن نیروی مقاومت هوا نوک بال ها به سمت بالاست. شکل دم تغییری نکرد و خود بدنه قطور تر شد. این تغییرات جمعا به خاطر کم کردن نیروی مقاومت هوا باعث افزایش برد و ماندگاری شد و با زیاد کردن مساحت بال ها، نیروی برا (لیفت) را افزایش داد که خود باعث زیاد شدن حداکثر وزن برخاستی شد.
بدنه از مواد کامپوزیتی ساخته شده و روش بلند شدن این پهپاد نیز مشابه بی سرنشین های قبلی از طریق ریل و پرتابگر های راکتی است. مهاجر 4 مانند سلف خود برای محافظت از دوربین، از اسکید استفاده می کند اما طراحی آن ها با نمونه های قبلی متفاوت است. بازیافت نمونه های دیده شده همگی با چتر بوده اما مشرق از امکان استفاده از ارابه های فرود (چرخ دار؟) سخن می گوید.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs16.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs16.jpg)
آنتن های ارتباطی مهاجر 4 بزرگتر از آنتن های مهاجر 2 هستند که خود حاکی از توجه به برد وسابل مخابراتی دارد. در کل شعاع عملیاتی این پهپاد 150 کیلومتر ذکر شده است. به خاطر برد زیاد مهاجر 4 از سیستم های هدایت پیچیده ای که در ابابیل نیز استفاده می شوند بهره می برد. برای مثال این پهپاد قابلیت پرواز اتوماتیک بدون اتصال به مرکز کنترل را نیز داراست. این پرنده مانند انواع پیشرفته تر مهاجر 2 در نوک خود یک دوربین جلونگر دارد. مشرق از وجود یک دوربین پایین نگر نیز خبر می دهد که مکان آن دقیقا مشخص نیست. دوربین اصلی از نوع استاندارد است و در زیر قسمت جلویی بدنه قرار می گیرد.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs17.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs17.jpg)
مهاجر 4 مجهز به دوربین
چند مدل مختلف از مهاجر 4 ساخته شده است که ار تفاوت های آنان اطلاعات دقیقی در دست نیست. این مدل ها عبارت اند از شاهین، هد هد آ-100 و مهاجر 4 بی. از بین این ها تنها میدانیم که هدهد اندکی از مهاجر 4 عادی بزرگتر است.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs18.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs18.jpg)
پهپادی به نام هدهد. کد های روی بدنه با سیستم کد باقی مهاجر ها متفاوت است و عبارت M4B به چشم می خورد. آیا این به معنی یکی بودن هدهد و مهاجر 4 بی است؟
حداقل دو نوع موتور مختلف مهاجر 4 را به پرواز در می آورند. مدل یکی از آن ها تا به امروز به طور قطعی مشخص نشده. اما شکل پیشران به موتور Norton P-73 که در مبحث ابابیل در مورد آن صحبت شد، شبیه است. گرچه این صرفا یک حدس است، در نظر داشته باشیم که ایران قبلا تجربه ی استفاده از این موتور را داشته. سناریو این است که استفاده از موتور WAE-342 برای مهاجر 4 که سنگین تر از تمام پهپاد های قبلی ایران است، مشکل ساز بوده و برای همین تیم طراحی به سراغ موتور قدرتمندتری رفته اند که از قبل در ایران استفاده می شده.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs19.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs19.jpg)
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs20.JPG (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs20.JPG)
مهاجر 4 با موتور نوع 1 و موتور P-73. متأسفانه این دو بهترین عکس هایی بودند که یافت شدند. آیا موتور نوع 1 همان P-73 است؟
موتور نوع دوم، Limbach L550E با قدرت 50 است بخار است. این موتور آلمانی که در بیشتر نمونه های مهاجر 4 یافت می شود قابلیت های بسیار خوبی به این پرنده می بخشد. از آنجایی که پهپاد AB-3 (در همین مقاله در مورد آن بحث شده) نیز از همین موتور استفاده می کند، می توان طرز تفکر مهندسان شرکت قدس را فهمید.
به جز این دو مدل، عکس هایی از مهاجر 4 وجود دارد که آن را با پیشران هایی متفاوت به تصویر می کشد. در تصویر اولی که احتمالا به یکی از نمونه های آزمایشی مهاجر 4 تعلق دارد، نوع موتور بالکل نامشخص است. احتمال دارد که این صرفا نمونه ی آزمایشی با موتوری خریداری شده از بازار سیاه باشد. در تصویر دوم، پیشران مهاجر درون استخر با موتور های استاندارد متفاوت است. گرچه شاید این همان موتور لیمباخ باشد که اگزوز ها و بعضی از قطعات آن برداشته شده.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs21.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs21.jpg)
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs22.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs22.jpg)
موتورها ی ناشناخته
مداومت پروازی مهاجر 4 شاید بزرگترین معمای موجود در مورد آن باشد. پوستر مربوط به هدهد آ-100 مداومت پروازی آن را 3 ساعت بیان می کند. مقالات دیگر نیز همین 3 ساعت را عنوان می کنند اما ممکن است منبع آنها همین پوستر باشد. مشرق از وجود دو حالت برای مداومت پروازی خبر می دهد. 3 تا 5 ساعت و 5 تا 7 ساعت. به غیر از این موتور لیمباخ مصرف سوخت کمی دارد و با توجه به پهپاد های دیگری که از این موتور استفاده می کنند، رقم 3 ساعت برای مهاجر 4 مجهز به این پیشران کمی غیر عادیست. احتمال دارد که این مداومت پروازی کم به خاطر این باشد که هدهد آ-100 نمایش داده شده در کنار پوستر از موتور P-73 (یا موتوری دیگر. هنوز واقعا مشخص نیست.) استفاده می کند. چون مهاجر 4 سنگین تر از مهاجر 2 و نمونه های آن است، موتور کم قدرت تر باید با حداکثر توان خود کار کند تا پرنده را به سرعتی قابل قبول برساند که همین مصرف سوخت را بیشتر می کند. به جز این سقف ارتفاع موتور لیمباخ به مراتب بالا تر است و چون در ارتفاع بالا مصرف سوخت کم می شود، مهاجر 4 مجهز به موتور آلمانی مسلما مداومت پروازی بیشتری دارد. پس شاید رقم 5-7 ساعت مشرق مربوط به نمونه های با موتور 50 اسبی باشد.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs23.JPG (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs23.JPG)
پوستر یاد شده
احتمال دارد که ایران برای رصد برخی از ناوهای حاضر در خلیج فارس از مهاجر 4 استفاده کند. چرا که این پهپاد مداومت پروازی بیشتری نسبت به ابابیل دارد و برای گشت زنی مناسب تر است. در زمینه ی استفاده از هدهد برای رصد ناوهای آمریکایی چند خبر وجود دارد که خیلی قابل استناد نیستند.
در سال های 84 و 85 به ترتیب 19 و 15 مهاجر 4 ساخته شده است و در عین حال 6 فروند شاهین نیز در هر کدام از این سال ها تولید شده. این یعنی به طور میانگین هر سال 23 مهاجر 4 تولید شده است. اگر این روند همین طور ادامه داشته، تا به امروز حدود 180 فروند از انواع مهاجر 4 ساخته شده. هم ارتش و هم سپاه از این پهپاد استفاده می کنند. به طور مشخص نیروی دریایی ارتش نیز جزو کاربران این پرنده است.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs24.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs24.jpg)
مهاجر 4 با شماره سریال 160 یا 168 در بوشهر، سال 2013.
مشخصات مهاجر 4 به شرح زیر است:
سازنده: شرکت قدس
طول: 3.64 متر / 3.74 متر (هدهد)
عرض (با احتساب بال ها): 5.3 متر / 5.33 متر (هدهد)
وزن: 175 کیلوگرم / 185 کیلوگرم
حداکثر وزن برخاستی: 200 کیلوگرم / 210 کیلوگرم
سرعت کروز: 180 کیلومتر بر ساعت (نوع موتور نامشخص. احتمالا 50 اسبی)
بیشینه ی سرعت: 200 کیلومتر بر ساعت (مانند بالا)
مداومت پروازی: (بسته به مدل متفاوت بین 3 تا 7 ساعت)
ارتفاع پروازی: 15000 پا
شعاع عملیاتی: 150 کیلومتر
موتور: Norton P-73 (؟) / Limbach L550E
نوع موتور: وانکل / پیستونی 4 سیلندر دو زمانه
توان خروجی: 30 اسب بخار / 50 اسب بخار
حجم موتور: 208 سی سی / 548 سی سی
طول ملخ: 62 سانتی متر / 64 سانتی متر
تراست ایجاد شده: 0.35 کیلونیوتن / 0.492 کیلونیوتن
بررسی کلی:
پهپاد های خانواده ی مهاجر مسیر پر فراز و نشیبی را طی کرده اند. مهاجر 2 پرنده ای ضعیف محسوب می شود و شاید همین باعث شده که تعداد زیادی از آن تولید نشود. از طرف دیگر مهاجر 4 نسبتا گران قیمت است و در رده ی پهپاد های تاکتیکی برد متوسط قرار می گیرد به طوری که اگر قرار باشد که ایران پهپادی را برای فروش در معرض عموم بگذارد، مهاجر 4 یکی از بهترین گزینه هاست. اما با وجود تمام این موارد مهاجر 2 و4 هنوز هم به سبک ابابیل و بر طبق دکترین نبرد نامتقارن نیاز به تجهیزات کمی برای پرواز دارند. به قول یکی از کارشناسان آمریکایی این ها پهپادهایی "خاکی" هستند که نشان از توانایی های ویژه ی آن ها دارد.
شاید تنها مشکل مهاجر 4 استفاده از دوربین های قدیمی کم توان باشد. ایران دوربین های بسیار بهتری را نیز تولید می کند. چنین ارتقایی میتواند توان مهاجر را به شدت بالا ببرد و کارایی آن را افزایش دهد. در ادامه و در قسمت های دیگر به آنها خواهیم پرداخت.
مهاجر به دسته ای از پهپاد های ایران گفته می شود که مبنای طراحی مشترکی دارند. بر خلاف ابابیل تفاوت های مدل های مختلف این دسته زیاد است.
مهاجر اولین پهپاد شناسایی ایران است. مانند ابابیل، تاریخچه ی این پرنده نیز به جنگ تحمیلی باز می گردد. در سال 1364 صنایع هوایی قدس تشکیل شد و مهاجر 1 را به سپاه پاسداران تقدیم کرد. اولین مأموریت این بی سرنشین تصویر برداری از منطقه شلمچه بود که باعث شد فشار بر روی هواپیماهای شناسایی ارتش کم شود. با تجهیز قایق های تندرو به سکو های پرتاب پهپاد، دامنه ی عملیات های شناسایی مهاجر 1 به هورالعظیم نیز کشیده شد. عملکرد مطلوب این پرنده ها باعث شد بعد از جنگ، به صنعت پهپاد سازی توجه ویژه ای شود که نتیجه ی آن در سال های بعد دیده شد.
مهاجر 1 دارای بدنه ای استوانه ای شکل با بال های مستطیلی بود که در بالای پرنده نصب می شدند. فرود با استفاده از چتر صورت می گرفت و بلند شدن با استفاده از چرخ. در طی تلاشی نسبتا ناموفق بر روی مهاجر 1 شش غلاف آر پی جی 7 نصب شد که این پهپاد را در زمره ی اولین پهپاد های رزمی جهان قرار می دهد.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs11.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs11.jpg)
شلیک آر پی جی 7 از مهاجر 1
از مشخصات مهاجر 1 اطلاعات دقیقی در دست نیست. اما گفته شده که حداکثر برد آن 20 کیلومتر بوده است.
پس از جنگ، مهاجر 2 بر مبنای طرح اصلاح شده ی مهاجر 1 تولید شد. سامانه های خلبان خودکار و نیمه خودکار برای آن تعبیه شد و همزمان با پیشرفت صنایع پهپاد سازی ایران، امکانات جدیدتری نیز به آن اضافه گردید. در این مورد می توان برای مثال از سیستم های جی پی اس و سامانه ی 123 نام برد.
بدنه ی پهپاد استوانه ای شکل است و دو بال مستطیلی در بالای آن نصب شده اند. سر بال ها کمی انحنا به سمت پایین دارد که به خاطر کم کردن مقاومت هوا در این نقاط به این شکل است. صفحه های کنترلی بر روی بال ها و قسمت افقی دم قرار دارند و در زیر بدنه اسکید هایی برای محافظت از محموله ی دوربین کار گذاشته شده. دوربین عموما در قسمت پایین بدنه و در جلو قرار دارد.
دو مدل عمده از این پهپاد ساخته شده است. یکی مدل پایه است که سری گنبدی شکل دارد. مدل دیگر دارای یک دوربین جلونگر در نوک بدنه می باشد که محدوده ی دید اپراتور را افزایش می دهد. هر دو از موتور WAE-342 استفاده می کنند که توضیحات آن در بخش بالا داده شد. شعاع عملیاتی مهاجر 2، 50 کیلومتر است و از دوربین استاندارد پهپاد های کوچک ایرانی استفاده می کند (برای اطلاعات بیشتر به قسمت خاص آن رجوع کنید).
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs12.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs12.jpg)
مهاجر 2. به دوربین جلونگر توجه کنید
مانند ابابیل، این پهپاد می تواند از ریل های پرتابل و با استفاده از نیروی باد و یا راکت از زمین بلند شود. بازیابی با استفاده از چتر یا خود اسکید ها است و از این پرنده می توان در عملیات های شناسایی و عکسبرداری، پشتیبانی توپخانه و گمراهی دشمن بهره برد. مشرق می گوید که بدنه ی آن از جنس کامپوزیت است اما بعید است که بدنه ی نمونه های اولیه از چنین موادی ساخته شده باشد چرا که در آن زمان اصولا مواد کامپوزیتی بسیار محدود و گران بوده اند. احتمال استفاده از آلومینیوم خصوصا در نمونه های قبل از سال 2000 بسیار زیاد است.
به نظر می رسد که مانند ابابیل، ارتش اصولا از مهاجر 2 استفاده نمی کند. در اصل، به نظر نمی رسد مهاجر 2 در ایران زیاد استفاده شود. حضور ابابیل و مهاجر 4 و پهپاد های دیگر در رزمایش ها بسیار مشخص تر است و برد و مداومت پروازی کم این پرنده کارایی آن را برای عملیات های شناسایی کم می کند. سوالی که پیش می آید این است که پس چرا حدود 200 مهاجر 2 تا سال 1385 ساخته شده بود؟
از بین پهپاد های ایرانی، تنها 4 مدل (ابابیل، مهاجر 2، صاعقه و تلاش) برای صادرات در معرض دید عموم قرار گرفته اند. اما این مهاجر 2 است که توانسته در کشوری دیگر خریدار پیدا کند. در سال 2012 هوگو چاوز، رئیس جمهور ونزوئلا خبر از تولید پهپاد Saint Arpia در کشورش را داد. تکنولوژی ساخت این پهپاد که نمونه ی دارای دوربین جلونگر مهاجر 2 است، به ونزوئلا فروخته شده است. تا سال 2013، 15 فروند از این پرنده در ونزوئلا ساخته شده است. معلوم نیست که چرا ونزوئلا پهپادی با قابلیت های بیشتر مانند مهاجر 4 یا ابابیل را برای خرید انتخاب نکرده؟ آیا در پس پرده ی همکاری ها در زمینه ی پهپاد های مشخصا غیر رزمی هدف دیگری نیز دنبال می شود؟ باید دید.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs13.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs13.jpg)
آرپیا ی ونزوئلایی
نکته ی جالبی در مورد پهپاد ونزوئلایی وجود دارد و آن شعاع عملیاتی آن است. به گفته ی مقامات ونزوئلایی شعاع عملیاتی آرپیا 100 کیلومتر است. از آن جا که باقی پارامتر های آرپیا مانند وزن و اندازه با مهاجر 2 یکیست، این تفاوت را می توان به دو صورت توجیه کرد. این که مقامات ونزوئلایی از حداکثر برد حرف می زنند، یا این که برد کم مهاجر 2 بیشتر به خاطر محدودیت های ارتباطی بوده است که با استفاده از سامانه های مخابراتی قدرتمند تر قابل حل است. اگر حالت دومی درست باشد، برد مهاجر 2 های ایرانی نیز تنها با ارتقای مرکز کنترل دو برابر می شود.
به غیر از این عکسی از آرپیا موجود است که آن را با دوربینی غیر از دوربین استاندارد ایرانی نشان می دهد. در اصل، این دوربین روی هیچ کدام از پهپاد های ایرانی دیده نشده است. چاوز گفته بود که مهندسان ونزوئلایی تغییراتی بر روی آرپیا داده اند. مشخص نیست که این دوربین چه تفاوتی با نمونه های ایرانی دارد. ولی اندازه ی کوچک آن، احتمال برتری بر دوربین عادی مهاجر 2 را کم می کند.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs14.png (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs14.png)
آرپیا با دوربین جدید
مشخصات مهاجر 2 به شرح زیر است:
سازنده: شرکت قدس
طول: 2.91 متر
عرض (با احتساب طول بال): 3.8 متر
حداکثر وزن برخاستی: 85 کیلوگرم
سرعت کروز: 210 کیلومتر بر ساعت
مداومت پروازی: 90 دقیقه
ارتفاع پروازی: 11000 پا
شعاع عملیاتی: 50 کیلومتر (در مواردی 100 کیلومتر؟)
نوع موتور: پیستونی 2 سیلندر دوزمانه
قدرت موتور: 25 اسب بخار
طول ملخ (پراپلر): 61 سانتی متر
وزن موتور: 8.5 کیلوگرم
حجم موتور: 342 سی سی
تراست ایجاد شده: 0.311 کیلو نیوتن
در حد فاصل بین سال های 1990 تا 2003، پروژه ای به نام مهاجر 3 که به درنا نیز معروف است در دست توسعه بوده. گرچه مهاجر 3 به تولید انبوه نرسید، اما به عنوان یک پایه ی تحقیقاتی برای مهاجر 4 عمل کرد. عمده ی تغییرات در بدنه بود. شکل دم عوض شد و سطح بدنه از حالت گرد، به چهار گوش تغییر کرد. موتور تغییر نکرد ولی برد به 100 کیلومتر افزایش یافت. نکته ی جالب این است که در بعضی تصاویر این پهپاد صرفا به بالشتک محافظ مجهز شده و تنها در یک عکس، زیر آن چرخ دیده می شود.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs15.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs15.jpg)
مهاجر 3 در نمایشگاهی نامعلوم
سرعت کروز این پرنده 180 کیلومتر بر ساعت و بیشینه ی سرعت آن 220 کیلومتر بر ساعت عنوان شده است. سقف پرواز همان 11000 پا است. مداومت پروازی به بین 2 تا 3 ساعت رسیده است.
از مهاجر 3 اطلاعات بیشتری در دست نیست.
تجربیاتی که در پروژه ی مهاجر 3 به دست آمد، در مهاجر 4 به کار رفت. بدنه باز هم دستخوش تغییرات جدی شد. گوشه ها کمی گرد تر شدند ولی سطح مقطع هنوز مستطیلی باقی ماند. بال ها از بالای بدنه به پایین منتقل شدند و شکلشان به حالت ذوزنقه تغییر یافت. این تغییر با افزایش مساحت آن ها نیز همراه بود. برای کم کردن نیروی مقاومت هوا نوک بال ها به سمت بالاست. شکل دم تغییری نکرد و خود بدنه قطور تر شد. این تغییرات جمعا به خاطر کم کردن نیروی مقاومت هوا باعث افزایش برد و ماندگاری شد و با زیاد کردن مساحت بال ها، نیروی برا (لیفت) را افزایش داد که خود باعث زیاد شدن حداکثر وزن برخاستی شد.
بدنه از مواد کامپوزیتی ساخته شده و روش بلند شدن این پهپاد نیز مشابه بی سرنشین های قبلی از طریق ریل و پرتابگر های راکتی است. مهاجر 4 مانند سلف خود برای محافظت از دوربین، از اسکید استفاده می کند اما طراحی آن ها با نمونه های قبلی متفاوت است. بازیافت نمونه های دیده شده همگی با چتر بوده اما مشرق از امکان استفاده از ارابه های فرود (چرخ دار؟) سخن می گوید.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs16.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs16.jpg)
آنتن های ارتباطی مهاجر 4 بزرگتر از آنتن های مهاجر 2 هستند که خود حاکی از توجه به برد وسابل مخابراتی دارد. در کل شعاع عملیاتی این پهپاد 150 کیلومتر ذکر شده است. به خاطر برد زیاد مهاجر 4 از سیستم های هدایت پیچیده ای که در ابابیل نیز استفاده می شوند بهره می برد. برای مثال این پهپاد قابلیت پرواز اتوماتیک بدون اتصال به مرکز کنترل را نیز داراست. این پرنده مانند انواع پیشرفته تر مهاجر 2 در نوک خود یک دوربین جلونگر دارد. مشرق از وجود یک دوربین پایین نگر نیز خبر می دهد که مکان آن دقیقا مشخص نیست. دوربین اصلی از نوع استاندارد است و در زیر قسمت جلویی بدنه قرار می گیرد.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs17.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs17.jpg)
مهاجر 4 مجهز به دوربین
چند مدل مختلف از مهاجر 4 ساخته شده است که ار تفاوت های آنان اطلاعات دقیقی در دست نیست. این مدل ها عبارت اند از شاهین، هد هد آ-100 و مهاجر 4 بی. از بین این ها تنها میدانیم که هدهد اندکی از مهاجر 4 عادی بزرگتر است.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs18.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs18.jpg)
پهپادی به نام هدهد. کد های روی بدنه با سیستم کد باقی مهاجر ها متفاوت است و عبارت M4B به چشم می خورد. آیا این به معنی یکی بودن هدهد و مهاجر 4 بی است؟
حداقل دو نوع موتور مختلف مهاجر 4 را به پرواز در می آورند. مدل یکی از آن ها تا به امروز به طور قطعی مشخص نشده. اما شکل پیشران به موتور Norton P-73 که در مبحث ابابیل در مورد آن صحبت شد، شبیه است. گرچه این صرفا یک حدس است، در نظر داشته باشیم که ایران قبلا تجربه ی استفاده از این موتور را داشته. سناریو این است که استفاده از موتور WAE-342 برای مهاجر 4 که سنگین تر از تمام پهپاد های قبلی ایران است، مشکل ساز بوده و برای همین تیم طراحی به سراغ موتور قدرتمندتری رفته اند که از قبل در ایران استفاده می شده.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs19.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs19.jpg)
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs20.JPG (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs20.JPG)
مهاجر 4 با موتور نوع 1 و موتور P-73. متأسفانه این دو بهترین عکس هایی بودند که یافت شدند. آیا موتور نوع 1 همان P-73 است؟
موتور نوع دوم، Limbach L550E با قدرت 50 است بخار است. این موتور آلمانی که در بیشتر نمونه های مهاجر 4 یافت می شود قابلیت های بسیار خوبی به این پرنده می بخشد. از آنجایی که پهپاد AB-3 (در همین مقاله در مورد آن بحث شده) نیز از همین موتور استفاده می کند، می توان طرز تفکر مهندسان شرکت قدس را فهمید.
به جز این دو مدل، عکس هایی از مهاجر 4 وجود دارد که آن را با پیشران هایی متفاوت به تصویر می کشد. در تصویر اولی که احتمالا به یکی از نمونه های آزمایشی مهاجر 4 تعلق دارد، نوع موتور بالکل نامشخص است. احتمال دارد که این صرفا نمونه ی آزمایشی با موتوری خریداری شده از بازار سیاه باشد. در تصویر دوم، پیشران مهاجر درون استخر با موتور های استاندارد متفاوت است. گرچه شاید این همان موتور لیمباخ باشد که اگزوز ها و بعضی از قطعات آن برداشته شده.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs21.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs21.jpg)
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs22.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs22.jpg)
موتورها ی ناشناخته
مداومت پروازی مهاجر 4 شاید بزرگترین معمای موجود در مورد آن باشد. پوستر مربوط به هدهد آ-100 مداومت پروازی آن را 3 ساعت بیان می کند. مقالات دیگر نیز همین 3 ساعت را عنوان می کنند اما ممکن است منبع آنها همین پوستر باشد. مشرق از وجود دو حالت برای مداومت پروازی خبر می دهد. 3 تا 5 ساعت و 5 تا 7 ساعت. به غیر از این موتور لیمباخ مصرف سوخت کمی دارد و با توجه به پهپاد های دیگری که از این موتور استفاده می کنند، رقم 3 ساعت برای مهاجر 4 مجهز به این پیشران کمی غیر عادیست. احتمال دارد که این مداومت پروازی کم به خاطر این باشد که هدهد آ-100 نمایش داده شده در کنار پوستر از موتور P-73 (یا موتوری دیگر. هنوز واقعا مشخص نیست.) استفاده می کند. چون مهاجر 4 سنگین تر از مهاجر 2 و نمونه های آن است، موتور کم قدرت تر باید با حداکثر توان خود کار کند تا پرنده را به سرعتی قابل قبول برساند که همین مصرف سوخت را بیشتر می کند. به جز این سقف ارتفاع موتور لیمباخ به مراتب بالا تر است و چون در ارتفاع بالا مصرف سوخت کم می شود، مهاجر 4 مجهز به موتور آلمانی مسلما مداومت پروازی بیشتری دارد. پس شاید رقم 5-7 ساعت مشرق مربوط به نمونه های با موتور 50 اسبی باشد.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs23.JPG (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs23.JPG)
پوستر یاد شده
احتمال دارد که ایران برای رصد برخی از ناوهای حاضر در خلیج فارس از مهاجر 4 استفاده کند. چرا که این پهپاد مداومت پروازی بیشتری نسبت به ابابیل دارد و برای گشت زنی مناسب تر است. در زمینه ی استفاده از هدهد برای رصد ناوهای آمریکایی چند خبر وجود دارد که خیلی قابل استناد نیستند.
در سال های 84 و 85 به ترتیب 19 و 15 مهاجر 4 ساخته شده است و در عین حال 6 فروند شاهین نیز در هر کدام از این سال ها تولید شده. این یعنی به طور میانگین هر سال 23 مهاجر 4 تولید شده است. اگر این روند همین طور ادامه داشته، تا به امروز حدود 180 فروند از انواع مهاجر 4 ساخته شده. هم ارتش و هم سپاه از این پهپاد استفاده می کنند. به طور مشخص نیروی دریایی ارتش نیز جزو کاربران این پرنده است.
http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/thumb_iruavs24.jpg (http://gallery.military.ir/albums/userpics/10172/iruavs24.jpg)
مهاجر 4 با شماره سریال 160 یا 168 در بوشهر، سال 2013.
مشخصات مهاجر 4 به شرح زیر است:
سازنده: شرکت قدس
طول: 3.64 متر / 3.74 متر (هدهد)
عرض (با احتساب بال ها): 5.3 متر / 5.33 متر (هدهد)
وزن: 175 کیلوگرم / 185 کیلوگرم
حداکثر وزن برخاستی: 200 کیلوگرم / 210 کیلوگرم
سرعت کروز: 180 کیلومتر بر ساعت (نوع موتور نامشخص. احتمالا 50 اسبی)
بیشینه ی سرعت: 200 کیلومتر بر ساعت (مانند بالا)
مداومت پروازی: (بسته به مدل متفاوت بین 3 تا 7 ساعت)
ارتفاع پروازی: 15000 پا
شعاع عملیاتی: 150 کیلومتر
موتور: Norton P-73 (؟) / Limbach L550E
نوع موتور: وانکل / پیستونی 4 سیلندر دو زمانه
توان خروجی: 30 اسب بخار / 50 اسب بخار
حجم موتور: 208 سی سی / 548 سی سی
طول ملخ: 62 سانتی متر / 64 سانتی متر
تراست ایجاد شده: 0.35 کیلونیوتن / 0.492 کیلونیوتن
بررسی کلی:
پهپاد های خانواده ی مهاجر مسیر پر فراز و نشیبی را طی کرده اند. مهاجر 2 پرنده ای ضعیف محسوب می شود و شاید همین باعث شده که تعداد زیادی از آن تولید نشود. از طرف دیگر مهاجر 4 نسبتا گران قیمت است و در رده ی پهپاد های تاکتیکی برد متوسط قرار می گیرد به طوری که اگر قرار باشد که ایران پهپادی را برای فروش در معرض عموم بگذارد، مهاجر 4 یکی از بهترین گزینه هاست. اما با وجود تمام این موارد مهاجر 2 و4 هنوز هم به سبک ابابیل و بر طبق دکترین نبرد نامتقارن نیاز به تجهیزات کمی برای پرواز دارند. به قول یکی از کارشناسان آمریکایی این ها پهپادهایی "خاکی" هستند که نشان از توانایی های ویژه ی آن ها دارد.
شاید تنها مشکل مهاجر 4 استفاده از دوربین های قدیمی کم توان باشد. ایران دوربین های بسیار بهتری را نیز تولید می کند. چنین ارتقایی میتواند توان مهاجر را به شدت بالا ببرد و کارایی آن را افزایش دهد. در ادامه و در قسمت های دیگر به آنها خواهیم پرداخت.