پرورش ماهي گرمابي و سردابي

[niusha231]

در اين نوشته شما با پرورش
ماهي گرمابي و سردابي آشنا مي شويد.
شرايط محيطي مورد نياز در
پرورش ماهيان گرمابي :

تمام فعاليتهاي حياتي ماهي از قبيل رشد،تغذيه و توليد
مثل تحت تاثير عوامل محيطي قرار مي گيرند.

علاوه بر آن عوامل محيطي در ايجاد
و پيشرفت بيماريهاي مختلف ماهي نقش دارد.

1. دماي آب : دماي آب در طول
سال،ماه و حتي در طول شبانه روز در حال تغيير است.

باتوجه به اينكه ماهي
آبزي خونسردي است دماي بدن آن با دماي آب اطراف تقريبا برابر است . به همين دليل
است كه تغذيه و رشد و متابوليسم بدن تحت تاثير دماي محيط قرار ميگيرند. از طرفي با
افزايش دما، نياز ماهي به اكسيژن نيز افزايش پيدا ميكند كه در اين مواقع هوادهي
استخر ضرورت پيدا ميكند.

دماي مناسب آب براي كپور معمولي 25 تا 30 درجه است
.

2. PH آب : حداقل و حداكثر PH مورد قبول 5/6 تا 9 در نظر گرفته شده است .
PH در بعد از ظهرها به حداكثر ميرسد كه با پاشيدن آب آهك در اوايل صبح از افزايش
شديد PH در بعد از ظهر ها جلوگيري مي كند و در هنگام طلوع آفتاب به حداقل مي رسد.


PH خيلي زياد يا پائين باعث آسيب به بافت هاي مختلف بدن به ويژه آبشش ها مي
شود.

افزايش PH آب خاصيت سميت بعضي مواد از قبيل آمونياك را افزايش مي دهد
كه آمونياك براي ماهي سمي و خطر ناك است كه براي پيشگيري از اين رويداد بايد PH آب
به طور مرتب اندازه گيري شود .

3. شوري و سختي آب :شوري آبهاي شيرين كمتر از
يك گرم در ليتر است . ماهيان گرمابي پرورشي شوري تا 2 گرم در ليتر را تحمل ميكند
ولي حداكثر شوري قابل تحمل براي آنها حدود 9 گرم در ليتر است كه در اين حالت شوري
بالاي 2 باعث كاهش رشد ماهيها مي شود.

سختي آب هم بر اساس غلظت كربنات
كلسيم آب تعيين مي شود .از نظر سختي، آبها را به چهار دسته تقسيم مي كنند
:

الف: آبهاي نرم : 0-75 ميلي گرم در ليتر كربنات كلسيم

ب: آبهاي
متوسط : 75-150 ميلي گرم در ليتر كربنات كلسيم

ج: آبهاي سخت : 150-300 ميلي
گرم در ليتر كربنات كلسيم

د: آبهاي خيلي سخت : بالاي 300 ميلي گرم در ليتر
كربنات كلسيم

بنابر اين هر چه آب سخت تر باشد تغييرات PH آب كمتر است و
مسموميت ماهي با فلزاتي از قبيل سرب،آهن،جيوه كاهش مي يابد.

4. اكسيژن محلول
آب : اكسيژن يكي از فاكتورهاي مهم و اساسي براي سلامتي ماهي است.در ماهيان گرمابي،
غلظت اكسيژن كمتر از يك ميلي گرم در ليتر است در صورتي كه ادامه پيدا كند ،معمولا
كشنده خواهد بود كه اين حالت بيشتر در روزهاي گرم،در شرايط استرس،ضعيف بودن ماهيها
و شرايطي از اين قبيل كه ماهي به كمبود اكسيژن حساسيت بيشتري پيدا كند بسيار خطر
ناك است . معمولا تلفات در در اوايل صبح يا در طول شب

اتفاق مي افتد .
ماهيها در در محل ورود آب تجمع يافته،به سطح آب آمده و هوا را مي بلعند و در صورتي
كه اين وضعيت ادامه پيدا كند بي حال شده و تلف مي شوند.

نشانه هاي كمبود
اكسيژن در ماهيان : 1. رنگ پريدگي پوست 2. پرخوني آبششها 3. خونريزيهاي كوچك در
بعضي از قسمتهاي بدن

راههاي رفع حالت كمبود اكسيژن در استخر : 1. وارد كردن
آب به صورت پلكاني 2. افزودن آب تازه كه معمولا حاوي اكسيژن بيشتري است 3. وسايلي
كه آب را برهم بزند .

5. عدم گل آلودگي آب : گل آلود بودن آّب موجب جلوگيري از نفوذ نور و
كندي توليدات بيولوژيك استخر ميگردد. اين مواد معلق به تدريج در كف استخر تجمع
يافته و موجب افزايش رسوبات كف و كاهش عمق استخر مي گردد . اين مواد مشكلاتي براي
ماهيان ايجاد ميكند از جمله اينكه با ورود به آبششها و سطوح حساس بدن باعث اختلال
در فعاليتهاي طبيعي بدن مي شود .

انتخاب محل مناسب براي ساخت استخر پرورشي
كپور ماهيان :

مهمترين عامل در ارزيابي كيفي يك محل ، منبع تامين آب است .
براي تعيين ظرفيت توليد ماهي در يك محل ، بايد از كيفيت آب آن در طول سال با خبر
بود .

بنا براين از عوامل كليدي مي توان موارد زير را ذكر كرد : تامين
آب،توپوگرافي محلو نگهداري كردن آب

معيارهاي مهم در انتخاب محل :

1.
در دسترس بودن محل و كافي بودن زمين براي ساخت تاسيسات مختلف

2. آب كافي و
مناسب از نظر كيفيت در محل وجود داشته باشد.

3. انجام آزمايشات
خاك

4. نزديك بودن به راه شوسه و نزديك بودن به شبكه برق

5. وجود
درخت يا فضاي سبز در اطراف محل انتخاب شده

6. در دسترس بودن كودهاي آلي و
منابع غذائي ارزان قيمت در نزديكي محل انتخاب شده

7. وضعيت توپوگرافي محل
طوري باشد كه اجازه خاك برداري با هزينه كم را بدهد .

8. اگر از آب رودخانه
استفاده مي شود بايد مشكل سيل و طغيان رودخانه در منطقه وجود نزديكي به راه شوسه آب
كافي و مناسب

فضاي سبز اطراف استخر نزديك بودن به شبكه برق

كافي
بودن زمين


ماهيان گرمابي :

انواع سيستم هاي پرورش ماهيان گرمابي
:


1. سيستم پرورش متراكم :در اين روش تراكم بسيار بالا است و پرورش در
استخرهاي سيماني و با استفاده از غذاي دستي و به روش تك گونه اي (كپور معمولي)
انجام ميشود.

2.سيستم پرورشي نيمه متراكم :متداولترين روش پرورش كپور ماهيان
در جهان است.معمولا به صورت چند گونه اي انجام ميشود و تغذيه ماهيها از توليدات
طبيعي استخر (كه با كود دهي مناسب افزايش پيدا ميكند) و علوفه و دانه هاي غلات
انجام ميشود.

3.سيستم پرورش گسترده : بسته به شرايط مختلف محيطي تا 1500
قطعه ماهي در هكتار رها سازي مي شود. اين روش معمولا در حوضچه هاي ذخيره آب كشاورزي
و يا آبگيرهاي محصور انجام ميگيرد و نيازي به استخر سازي نيست .

4. سيستم
پرورش تك گونه اي :بيشتر براي كپور ماهيان استفاده ميشود .در اين حالت معمولا كپور
به تنهائي پرورش مي يابد و براي تغذيه آن بر غذاي دستي تكيه بيشتري
ميشود.

5. سيستم پرورش چند گونه اي :در اين روش چند گونه ماهي به طور توام
در يك استخر ريخته ميشوند و از همه غذاي موجود در آب از قبيل :پلانكتون هاي گياهي و
جانوري،كرمها،حشرات و... استفاده ميشود.چهار گونه ماهي از خانواده كپور ماهيان
عبارتند از : كپور معمولي،كپور علف خوار(آمور)،كپور نقره اي(فيتوفاگ) و كپور سر
گنده

در اين سيستم معمولا توصيه ميشود 35 درصد كپور معمولي،15 درصد كپور
علفخوار،40 درصد كپور نقره اي و 10 درصد كپور سر گنده در استخر رها سازي
شود.

6. سيستم پرورش توام : ماهي با اردك،برنج و ميگو.

7.سيستم
پرورشي تك جنسي : فقط يك جنس نر يا ماده پرورش داده ميشود .در مورد كپور معمولي و
تيلاپيا كاربرد فراواني دارد .
ماهيان
سردآبي
مقدمه :

سير رو به رشد جمعيت جهان و متعاقب آن افزايش نيازهاي
پروتئيني اين جمعيت باعث شده است،بشر به مصرف آبزيان از جمله ماهيها،سخت پوستان،نرم
تنان و ساير آبزيان رو آورد.همچنين كاهش ذخاير آبزي بشر را بر آن داشته تا براي
پرورش گسترده آبزيان در محيطهاي آبي كوچك و محدود اقدام كند.

پرورش ماهي در
حوضچه از دير باز معمول بوده است. در كشور چين،پيشينه آن به 2700 سال پيش از ميلاد
بر مي گردد. بنا به دلايل متعددي پرورش ماهي بر پرورش ديگر دامهاي اهلي كه مصرف
خوراكي دارند برتري دارد كه مي توان به موارد زير اشاره كرد :

1- ضريب تبديل
غذايي در ماهي 5/1 برابر طيور و دو برابر گوسفند و گاو است كه دليل آن نياز كمتر
ماهي به مصرف انرژي براي گرم كردن بدن وغلبه بر نيروي جاذبه است.

2- ماهي را
مي توان در تراكم زياد نيز پرورش داد .

3- پرورش ماهي، روشي بسيار موثر در
مصرف مواد زائد كشاورزي و دامپروري است

4- گوشت ماهي، ارزش غذائي بسيار
بالايي دارد .

گوشت ماهي نه تنها سريعتر از گوشت هاي ديگر هضم مي شود، بلكه
داراي مقادير قابل توجهي اسيدهاي آمينه ضروري از قبيل ليزين و متيونين است. علاوه
بر آن، داراي اسيدهاي چرب ضروري بويژه يك اسيد چرب اختصاصي است كه باعث كاهش
كلسترول خون مي شود . ويتامينها و املاح موجود در گوشت نيز ارزش غذايي آن را افزايش
داده است.


ماهيان سرد آبي:

معرفي ماهي قزل آلاي رنگين كمان
:

قزل آلاي رنگين كمان از خانواده آزاد ماهيان(Salmonide) با نام علمي
Onchorhynchus mykiss است و با نام انگليسي Rainbow trout معروف است. در ميان آزاد
ماهيان اين گونه تنها گونه اي است كه براي پرورش بسيار مناسب تشخيص داده شده
است،چرا كه در برابر تغييرات محيطي نظير تغيير مقدار O2 و CO2 محلول در
آب،آلودگيهاي كم و درجه حرارت مقاوم و از سرعت رشد مناسبي برخوردار است. به علاوه
اين كه به راحتي از غذاهاي دستي مصنوعي استفاده مي كنند.

اين گونه را مي
توان به راحتي در كانالها،حوضچه هاي گرد،مستطيل و سيلوبي از جنس بتن يا فايبر گلاس
پرورش از لحاظ ظاهري قزل آلاي رنگين كمان بدن كشيده اي دارد،باله هايش توسعه يافته
و تعداد آن هشت تاست. اين باله ها شامل دو باله سينه اي،دو باله شكمي،يك باله
مخرجي،يك باله دمي و دو باله پشتي است كه يكي از آنها بالاي بدن ماهي و در وسط قرار
دارد و داراي اشعه است. باله پشتي ديگر كوچك و بدون اشعه و بر روي ابتداي ساقه دمي
قرار دارد.

رنگ بدن اين آبزي سبز زيتوني،در پشت تا خاكستري روشن و سفيد در
شكم با خالهاي سياهرنگ مي باشد.(شكل شماره1) قزل آلاي رنگين كمان دهان بزرگي دارد
كه هنگام

صيد طعمه به علت آزاد بودن استخوانهاي فكي،به مقدار زيادي باز مي
شود و طعمه هاي بزرگ را شكار مي كند. دهان اين ماهي بر روي فكها،سقف و زبان
دندانهاي تيز و به عقب برگشته اي داردكه تنها براي گرفتن و هدايت طعمه به دستگاه
گوارش كاربرد دارند.

محيط زيست طبيعي قزل آلا :

اين گونه ماهي،بومي
حوضه آبريز بخش شرقي اقيانوس آرام از آلاسكا تا مكزيك است. با اين حال به دليل
قابليت سازگاري و مقاومت بالاي اين ماهي در برابر تغييرات محيطي،به تدريج به ساير
نقاط دنيا كه قابليت زيستي آن را داشتند،عرضه شد. قزل آلاي رنگين كمان متعلق به
آبهاي سرد و شفاف با بستر سنگي و سنگلاخي و شني است.

اين آبزي در شرايط
طبيعي در رودخانه ها و درياچه هاي سرد و خنك زيست مي كند و براي توليد مثل به مناطق
بالا دست رودخانه ها مهاجرت مي كند. تغذيه قزل آلا به طور طبيعي از لارو
حشرات،حشرات آبزي، ماهيان ريز و ساير موجودات مستقر در رودخانه ها صورت مي
پذيرد.

نيازهاي زيستي قزل آلاي رنگين كمان :

دانستن نيازهاي زيستي
اين گونه،جهت پرورش موفق آن لازم و ضروري است به طوري كه هر چه بيشتر با نيازهاي
زيستي قزل آلا آشنا باشيم،به همان اندازه در امر پرورشش موفق خواهيم بود. نيازهاي
ضروري اين ماهي عبارت است از :

1. اكسيژن : همان طور كه گفته شد قزل آلاي
رنگين كمان به آبهاي پر اكسيژن و زلال نياز دارد و ساختن اين عامل اساسي در حد
مطلوب،ضامن بقا و پرورش موفق اين آبزي خواهد بود. حداقل مقدار اكسيژن موجود در آب
كه قزل آلا به آن نياز دارد،شش ميلي گرم در ليتر است و حد مطلوب آن در فاصله 9 تا
11 ميلي گرم در ليتر قرار دارد كه تامين آن ضروري است.

2. حرارت : از ديگر
عاملهاي زيستي اين ماهي دماي آب است. قزل آلا در درجه حرارتهاي 12 تا 18 درجه سانتي
گراد بهترين رشد را داراست. البته درجه حرارتهاي بالاتر از 18 و پائين تر از 12 نيز
براي ماهي قابل تحمل است ولي براي رشد و پرواربندي اين گونه مناسب نيست
.

نكته قابل توجه درباره دماي آب و ميزان اكسيژن اين است كه هر چه دماي آب
بالاتر باشد قابليت نگهداري اكسيژن در آب كاهش پيدا مي كند . پس درجه حرارت آب را
بايد در حدي قرار داد كه حلاليت اكسيژن در آن،در سطح بالائي قرار گيرد.

3.
ph :

ph آب مورد استفاده براي پرورش بايد بين 5/6 تا 8 باشد . PH كمتر يا
بيشتر از اين مقدار سبب اختلال در رشد خواهد شد.

4.سرعت جريان آب : آب ورودي
از منبع به استخر چنان سرعت داشته باشد كه سبب ايجاد مشكلات براي ماهيان نشود؛چرا
كه سرعت بالاي جريان آب سبب صرف انرژي ماهيان براي مقابله با شدت جريان و حفظ تعادل
و شناوري در آب مي شود. از طرف ديگر كاهش بيش از حد جريان آب ماهي ها را با كمبود
اكسيژن و آب سرد و زلال مواجه مي سازد و مواد دفعي و سمي موجود در استخر به خوبي
شسته نمي شوند. به عبارت ديگر تهويه به خوبي صورت نمي گيرد.

مناسب ترين سرعت
جريان آب براي قزل آلا بين 2تا5 سانتي متر در ثانيه است.

5. منابع آبي : تا
كنون منابع آبي مختلفي براي پرورش قزل آلا معرفي شده است كه از آن جمله مي توان از
رودخانه،نهر،چشمه،قنات و چاه نام برد.

مناسب ترين منبع آبي براي پرورش قزل
آلا،چشمه هاي سقوطي است چرا كه تميز و شفاف و پر اكسيژن است و آلودگي ندارد . و اما
آب چاه اكسيژن پائيني دارد و قبل از مصرف بايد هوادهي شود . آب رودخانه ها و نهرها
در بعضي موارد حاوي آلودگي است كه بايد در مصرف آن احتياط كرد.

چشمه
ها:

در برسي آب ابتدا بايد منابع آب را شناخت . مهمترين منابع آبي كه در
كارگاه ها مورد استفاده قرار ميگيرند چشمه ها هستند كه چشمه ها داراي ويژگي هاي
خاصي هستند . به عنوان مثال تغييرات درجه حرارت آن ها در طول سال در مظهر چشمه (c0
2-1±) هستند و تغييرات دبي كمي دارند ، داراي كدورت ، منابع آلودگي و يخبندان نيز
نمي شوند .

انواع چشمه ها :

الف – چشمه هاي سقوطي : كه در آنها پس از
اين كه آب از مظهر چشمه خارج مي شود با شيب تندي به طرف پايين بستر حركت مي كند .
چشمه هاي سقوطي در جهت شيب به سرعت حركت مي كنند و سفيدي رنگ آب به علت ورود بيش از
حد هوا در داخل آب است . از ويژگي اين چشمه ها ، بر خورد زياد آب با هوا با سرعت
زياد مي باشد كه از نظر اكسيژن ، آب به حد اشباع مي رسد . از طرفي چون سرعت جريان
آب زياد است مانع رسوب گذاري در طول بستر مي شود . هم چنين گياهان در بستر آن ها
قدرت رويش ندارند. از اين مظر چشمه هاي سقوطي يكي از با ارزش ترين چشمه ها است كه
از

نمونه آن در ايران چشمه دشت ارژن است .

ب- چشمه هاي حوضچه اي: در
اين موارد ، آب چشمه از گودالي در آمده و در جهت شيب به طرف پايين دست حركت مي كند
. آب خيلي آرام از مظهر چشمه خارج شده و چندان نمي تواند اكسيژن در يافت كند .
قابليت رسوب گذاري داشته و از اين لحاظ مواد غذايي و خاك و برگ در كف حوضچه رسوب مي
كند و اكسيژن موجود در آب مصرف مي شود . گياهان در اين چشمه ها رشد خوبي دارند و
اين گياهان تغييرات PH را در طول شبانه روز به وجود مي آورند . اين چشمه از ديدگاه
مصرف آب در پرورش در درجه سوم اهميت قرار دارد . چشمه آتشكده در استان فارس از اين
نمونه است . درجه حرارت در اين چشمه حوضچه اي بين 15-5/14 درجه سانتيگراد است و از
نظر درجه حرارت براي پرورش مناسب است .

ج-چشمه هاي بينابيني : اين نوع چشمه
ها خصوصيات بينابيني دارند . در اين نوع چشمه ها هم گياه وجود دارد و آب حالت جريان
ملايم دارد . بنابراين از ديدگاه پرورش ماهي در درجه دوم قرار دارد . نمونه معروف
اين چشمه ، چشمه ديمه و ده چشمه در استان جهار محال بختياري ( كه درجه ي حرارت آن
نيز در طول سال تقريبا 10 درجه سانتي گراد مي باشد ) است . در كنار آن نيز مزارع
پرورش ماهي قزل آلا احداث شده است .

د- چشمه هاي گسترده : اين چشمه ها
معمولا آب موقت دارند و مجراي خروجي مشخصي ندارند . مقدار آب آن ها كم است و از
ديدگاه پرورش آبزيان اهميتي ندارند . بزرگترين كارگاه هاي پرورش و تكثير قزل آلا در
كنار چشمه هاي سقوطي قرار دارند .

2-نهر و رود خانه ها :

از نظر
مشخصات هيدرولوژيكي داراي ويژگي هاي خاصي است : تغييرات دبي در آن ها زياد است كه
اين عامل مشكلي در كارگاه تكثير محسوب مي شود . از نظر اقتصادي حداقل دبي مطرح است
. ويژگي ديگر تغييرات درجه حرارت است .مشكلات ديگر اين است كه همواره كارگاه متاثر
از اين است كه رود خانه در چه وضعيتي قرار دارد . مثلا آلودگي رودخانه ها باعث از
بين رفتن ماهي ها در كارگاه مي شود . اگر در اطراف رودخانه سنگ هاي سخت آبرفتي وجود
داشته باشد آن رودخانه براي پرورش قزل آلا مناسب نيست . رودخانه هليل رود كه در آن
اتفاقا آب رودخانه نيز زياد است اما رنگ آب رودخانه حالت خاصي دارد و آجري شكل است
از اين دسته محسوب مي شود . اگر در رودخانه اي تغييرات دبي رود خانه زياد باشد ، آن
منطقه براي پرورش ماهي مناسب نيست چون احتمال سيلاب در اين مناطق زياد است و براي
جلوگيري از سيلاب ها و جا به جايي بستر رودخانه ها ، بستر سازي ومهار كردن منابع
آنها يكي از مهمترين روش ها است .

سد ها ودرياچه ها :

از نظر استفاده
و از نظر ويژگي مانند آب هاي جاري (نهر ها ورودخانه ) است با اين تفاوت كه در سد ها
و درياچه ها نوسانات PH(به طرف قليايي ) به ويژه در تابستان ها به علت فعاليت هاي
فتو سنتزي گياهان بيشتر است .مثلا اگر ورودي رودخانه اي كه وارد سد مي شود داراي
سنگ هاي تيز و زمخت باشد آن رودخانه براي تكثير طبيعي ماهي مناسب نيست . در ضمن هر
چقدر آب داراي رنگ آبي متمايل به سبز باشد درياچه براي پرورش ماهي مناسب است .
درياچه نئور در نزديگي اردبيل از بهترين درياچه هاي ايران براي پرورش ماهيان قزل
آلا است .

آب هاي زير زميني :

اين آب ها از نظر مشخصات شبيه چشمه ها
هستند و داراي اكسيژن كمي . مواد معلق و كدورت در آب وجود ندارد عيب كلي اين قسمت ،
پمپاژ آب است كه كاري بس مشكل و گران است . در اين آب ها ، پمپاژ كردن آب بسيار پر
هزينه و كاري ريسكي است ، ريسك كردن از نظر منابع آب براي قزل آلا بسيار خطرناك است
. آب هاي زير زميني از لحاظ يك

نواختي درجه حرارت اهميت دارد . براي
استفاده از آب هاي زير زميني كار مناسب در

پرورش قزل آلا استفاده از چاه
هاي آرتزين است چون مقدار آب در اين چاه ها قابل ملاحظه

است .

رابطه
ميزان آب و توليد :

رابطه بسيار نزديكي ميان اين دو بر قرار است . در ازاي
ورودي يك ليتر آب در ثانيه 50 تا 120 كيلو گرم ماهي قزل آلا مي توان در سال توليد
كرد . اختلاف بين دو رقم 50 تا 120 به كيفيت آب بستگي دارد و هر چه كيفيت آب بهتر
باشد رقم توليدي بيشتر است . رابطه ميان كيفيت و كميت آب قابل جابه جايي است به اين
معنا كه يك آب با كيفيت بالا

مقدار آن را مي توان كم كرد ولي براي آب هاي با
كيفيت پايين بايد مقدار آب زياد باشد . در درجه حرارت ثابت هر اندازه ماهي كوچك تر
باشد تراكمش كمتر است چرا كه نياز اكسيژني بچه ماهيان بيشتر است و ميزان 02 محلول
كاهش مي يابد . معمولا قزل آلا بخشي از نياز هاي معدني خود را از محيط مي گيرد و از
اين نظر آنهايي كه داراي املاح بيشتري هستند ، مناسب ترند . آزادماهيان پرورشي در
آب شور بسيار سريع رشد مي كنند به طوري كه ماهي را در آب شيرين پرورش داده و سپس
مقدار آب شيرين را كم كرده و به مقدار آب شور اضافه كرده تا ماهي به شرايط دريا
عادت كند.

6. مواد غذايي : غذاي مورد استفاده بايد از ارزش غذايي بالايي
برخوردار باشد و بتواند نيازهاي ماهي را تامين كند. به علاوه اينكه سبب رشد سريع آن
شود. براي اين منظور غذاي تهيه شده بايد حاوي همه گروه مواد غذايي نظير
پروتئين،چربي،هيدرات كربن

ويتامين و مواد معدني باشد كه نياز به هر يك از
اين گروه مواد غذايي بسته به سن ماهي متفاوت است .

مكان يابي :

مكان
يابي از عوامل مهم و محوري پرورش قزل آلا ست كه اگر در اين امر دقت نشود،نه تنها
پرورش موفق نخواهد بود بلكه كل سرمايه گذاري انجام شده با خطر مواجه خواهد
شد

لذا بايد با صرف وقت فراوان و پس از بررسي همه جانبه،مكان مورد نظر را
انتخاب كرد. براي رسيدن به اين هدف موارد زير را بايد مد نظر قرار داد :

1.
اقليم : شرايط آب و هوايي منطقه مورد نظر براي احداث كارگاه بايد به گونه اي باشد
كه با پرورش قزل آلا سلزگاري داشته باشد؛يعني نه آنقدر گرم باشد و نه آنقدر سرد
باشد كه پرورش قزل آلا را محدود كند.

2. توپوگرافي :منطقه مورد نظر بايد
طوري باشد كه حتي المقدور كمترين عمليات خاك برداري و تسطيح در آن صورت پذيرد.
ازطرف ديگر زمين بايد طوري انتخاب شود كه امكان آبگيري حوضچه ها به صورت ثقلي وجود
داشته باشد،در غير اين صورت نياز به پمپ آب خواهد بود كه باز هم سرمايه گذاري را تا
حدودي محدود مي سازد.

3. امكانات محل : مكان مورد نظر در مرحله اول بايد به
يكي از راههاي ارتباطي به شهرهاي بزرگ براي خريد غذا،بچه ماهي،دارو،فروش ماهيان
بازاري و ... نزديك و از امكاناتي بظير برق،تلفن و آب بهداشتي برخوردار
باشد.

4. منبع آب : هر چه كارگاه و منبع آبي مورد استفاده به هم نزديكتر
باشند،مفيدتر خواهد بود.البته بهتر است در محل كارگاه يك يا چند حلقه چاه براي
مواقع ضروري حفر شود چرا

كه در طول دوره پرورش ممكن است با مواردي نظير
كاهش جريان و مقدار آب،آلودگي منبع آبي و گل آلود شدن منبع مورد استفاده مواجه
شويم.

5. مالكيت محل احداث كارگاه : از نكات مورد توجه در احداث كارگاه
مالكيت زمين است اگر زمين مالكيت مشخصي نداشته با به صورت اجاره كوتاه مدت
باشد،سرمايه گذاري در آن منطقي نخواهد بود،چرا كه اصل سرمايه اوليه صرف طراحي و
ساخت سازه ها و تاسيسات آن مي شود.

احداث حوضچه هاي پرورشي :

قبل از
احداث حوضچه ها و تاسيسات مورد نياز،مشخص كردن ظرفيت كارگاه ضروري است. ظرفيت
كارگاه با توجه به مقدار آب ورودي به كارگاه تعيين مي شود به اين صورت كه به ازاي
هر 10 ليتر بر ثانيه آب ورودي،ظرفيت يك تن پرورش ماهي بازاري را در نظر مي گيرند و
از طرف ديگر به ازاي هر يك تن ظرفيت كارگاه، 100 متر مربع فضاي مفيد در نظر مي
گيرند.

پس از تعيين ظرفيت كارگاه ابتدا زمين را مسطح و آن را بر حسب محل
ورود و خروج آب و تاسيسات جانبي آن تسطيح و شيب بندي مي كنند. بعد از تسطيح
منطقه،براي احداث حوضچه ها در محل مورد نظر به مقدار لازم خاكبرداري مي
كنند.

براي ساخت ديواره هاي حوضچه ها و كانالها مي توان از بتن مسلح(همراه
ميل گرد) يا غير مسلح(همراه آجر يا بلوك) استفاده كرد. بايد توجه كرد كه ساخت سازه
ها و حوضچه ها به گونه اي باشد كه شيب ملايمي از محل ورودي تا خروجي(2 تا 5
درصد)داشته باشد.

براي جلوگيري از ماهيهان هرز،آشغال و خروج ماهيان از حوضچه
ها،توريهايي تعبيه شود.

آماده سازي حوضچه ها قبل از ماهي دار كردن
:

قبل از آبگيري و ماهي دار كردن استخرها بايد اين موارد را مورد توجه قرار
داد :

1- اگر براي اولين بار از حوضچه ها و كانالهاي كارگاه استفاده مي
شود،بايد قبل از آبگيري كليه مصالح اضافي و مواد مصرفي اضافي آنها جمع آوري و حوضچه
ها و كانالها شستشو داده شوند.

2- اگر براي بار دوم يا چندم است كه از استخر
استفاده مي شود،بايد قبل از آبگيري،كليه كانالها و حوضچه ها تميز و ضد عفوني شوند
بعد از ضد عفوني كردن استخرها اقدام به برقراري جريان آب مي كنيم تا مواد اضافي كه
براي ضد عفوني به كار برده شده است،شسته و از محل دور شوند.

3-قبل از آبگيري
حوضچه ها حتما وروديها و خروجي هاي آنها كنترل و از نصب توري در آنها اطمينان حاصل
شود.

4- 24 ساعت بعد از آبگيري استخرها مي توان حوضچه هاي پرورشي را ماهي
دار كرد.

حمل و نقل بچه ماهيها به استخرهاي پرورشي :

مرحله اول در
شروع پرورش ماهي،تهيه و انتقال بچه ماهيهاي خريداري شده با حداقل تلفات به كارگاه
پرورشي است. در گام اول بايد سعي كرد تا بچه ماهيان مورد نياز از كارگاهي تهيه شوند
كه گواهي بهداشت داشته باشند و سلامت بچه ماهيان مورد نياز را تضمين كند و همچنين
بايد سعي كرد تهيه بچه ماهيها از نزديكترين محل به كارگاه پرورش ما صورت
بگيرد.

به طور كلي دوروش براي حمل بچه ماهيان از محل فروش تا حوضچه ها توصيه
مي شود:

1- حمل با كيسه هاي نايلوني :براي اين منظور از كيسه هاي نايلوني
ضخيم دو يا سه لايه استفاده مي شود؛به اين ترتيب كه ابتدا 25 درصد كيسه هاي نايلوني
را از آب استخر حاوي بچه ماهيها پر مي كنيم. سپس به نسبت 10 تا 20 كيلوگرم در متر
مكعب درون كيسه ها، بچه ماهي وارد مي كنيم. بعد از خالي كردن هواي موجود در كيسه
نايلوني،اين فضا را توسط اكسيژن موجود در كپسول اكسيژن پًر مي كنيم(يعني 75 درصد
باقيمانده فضا).

سپس درٍ كيسه نايلوني را با نخ مي بنديم. كيسه هاي آماده
شده به اين صورت را مي توان در كارتن قرار داد يا به همين صورت توسط وسيله نقليه
حمل شوند. بعد از حمل كيسه هاي حاوي بچه ماهي به محل كارگاه مورد نظر،براي همدما
شدن آب درون كيسه ها و حوضچه ها و جلوگيري از استرس بچه ماهيها،آنها را درون حوضچه
ها قرار مي دهيم و بعد از گذشت نيم ساعت،كيسه ها را پاره و بچه ماهيان را در حوضچه
ها رها مي كنيم.

2. حمل توسط مخزن : براي اين منظور به يك مخزن پلاستيكي يا
فلزي (استيل،آلومينيوم) تميز كه براي همين منظور ساخته شده باشد، نياز است. قبل از
آبگيري مخزن بهتر است آن را ضد عفوني كنيم. اين روش بيشتر براي حمل بچه ماهيها در
مسير هاي طولاني به كار مي رود. روش كار بدين صورت است كه ابتدا لوله هاي سوراخدار
را كه به لوله مرتبط به كپسول اكسيژن مرتبط است،دركف مخزن قرار مي دهيم،سپس مخزن
مورد نظر را با آب موجود در استخر پًر مي كنيم و شير كپسول اكسيژن را باز مي
كنيم.

سپس با توجه به ظرفيت مخزن به آن بچه ماهي اضافه مي كنيم ( 10 تا 20
كيلوگرم به ازاي هر متر مكعب ). نكته قابل توجه در روش دوم اين است كه آب موجود در
مخزن حتما بايد داراي چرخش باشد،لذا براي اين منظور از يك پمپ كوچك در بالاي مخزن
استفاده مي شود. در اين روش نيز مانند روش اول،قبل از خالي كردن بچه ماهيها در
استخر حتما بايد آب موجود در حوضچه ها و تانكر همدما شود.

نكته : براي حمل
بچه ماهيها به حوضچه ها بايد توجه كرد كه 48 ساعت قبل و 24 ساعت بعد از حمل و نقل
بچه ماهيها از غذا دهي به آنها خودداري شود.

تغذيه ماهيان پرورشي
:

در تغذيه قزل آلا دو نوع غذا مي تواند مورد استفاده قرار گيرد
:

غذاي تر : در گذشته كه علم تغذيه آبزيان و ماهي مانند امروز پيشرفت نكرده
بودند،ماهيان با غذاهاي موجود تغذيه مي شوند. غذاي تر به غذايي گفته مي شود كه از
رطوبت بالايي برخوردار باشند و شامل احشاي دام،جگر،طحال،ماهي تازه و غيره است.
استفاده از اين گروه مواد غذايي خود مشكلاتي براي پرورش دهنده فراهم مي آورد
بنابراين مصرف اين غذاها را براي ماهيان پرورشي محدود مي كند.

خريداري،حمل و
نقل،نگهداري،نحوه مصرف،احتمال آلودگيهاي انگلي و قارچي و ميكروبي آلوده كردن
استخرها،كامل نبودن آنها از لحاظ نسبتهاي گروههاي مواد غذايي و بالا بودن ضريب
تبديل از معايب استفاده از غذاهاي تر است. هنگامي كه غذاي تر به داخل

حوضچه
هاي پرورشي اضافه مي شود،به طور كامل به مصرف ماهيها نمي رسد و مقاديري از آن در كف
حوضچه ها رسوب مي كند و باعث كدورت آب شده ضمن اينكه سبب گرفتگي توريهاي خروجي و
بروز مشكلاتي نيز مي شود.

2 . غذاي خشك : مقدار مواد غذايي موجود در غذاي
قزل آلا طوري طراحي مي شود كه داراي 40 تا 50 درصد پروتئين،10 تا 15 درصد چربي، 10
درصد قند و مقدار كمي ويتامين و عناصر معدني باشد .حجم باقيمانده غذا نيز توسط پر
كننده ها،نظير كنجاله تكميل مي شود. تهيه،حمل و نقل،نگهداري و مصرف اين گروه از
غذاها بسيار ساده است و ماهيان پرورشي به راحتي از آن استفاده مي كنند. در مصرف غذا
نكاتي حائز اهميت است كه حتما بايد مد نظر قرار گيرد :

- اندازه غذاي مصرفي
براي ماهيان پرورشي در سنين مختلف بسيار مهم است بطوري كه اگر اندازه غذاي مصرفي
بزرگتر از اندازه دهان ماهي باشد،نمي تواند مورد مصرف قرار گيرد.از طرف ديگر اگر
اندازه غذا كوچك باشد به خوبي توسط ماهيان ديده و صيد نمي شود به علاوه اين كه ماهي
انرژي زيادي صرف گرفتن غذا مي كند كه اين امر سبب كاهش رشد و هدر رفتن انرژي ماهي
خواهد شد.

- مقدار غذاي اضافه شده به حوضچه هاي پرورشي نيز از نكات مهم است.
اگر غذا به مقدار كافي در اختيار ماهيها قرار نگيرد،رشد ماهيها محدود و سرعت رشد
آنها كند خواهد شد. از طرف ديگر اگر غذا بيش از حد نياز ماهي در حوضچه ريخته شود،در
كف حوضچه ها جمع مي شود و آلودگي آب و بستر حوضچه ها را به همراه خواهد
داشت.

- دفعات غذا دهي نيز بايد با رعايت اندازه ماهي باشد،به طوري كه هر چه
اندازه(سن)ماهي كوچك تر باشد دفعات غذا دهي بيشتر و مقدار آن كمتر و از طرفي هر چه
سن ماهي بزرگتر باشد،دفعات غذادهي كمتر و مقدار غذا بيشتر خواهد شد.

صيد
ماهيان پرورشي :

بعد از 6 تا 8 ماه از شروع دوره پرورشي،يعني هنگامي كه وزن
ماهيان به 250 تا 300 گرم رسيد،اقدام به صيد آنها مي شود. در هنگام صيد بايد پاره
اي از موارد زير را رعايت كرد :

- بازاريابي ماهيان كارگاه قبل از عمليات
صيد؛

- قطع كردن تغذيه ماهيها 48 ساعت قبل از صيد؛

- صيد ماهيان در
ساعات اوليه روز؛

- متوقف نكردن جريان آب در زمان صيد؛

- شست و شوي
ماهيان در سبدهاي پلاستيكي توسط آب؛

- حمل و انتقال ماهيهاي صيد شده به
بازار در اسرع وقت؛

- استفاده از وسيله نقليه مناسب براي انتقال ماهيها به
بازار.

هوادهي در حوضچه هاي پرورشي :

فراهم كردن اكسيژن در طي دوره
پرورشي از نيازهاي اساسي قزل آلا است. همان طور كه گفته شد، آب ورودي به كارگاههاي
پرورش قزل آلا بايد از ميزان اكسيژن بالايي(9تا11 ميلي گرم در ليتر)برخوردار باشد،
به همين جهت براي جبران كمبود اكسيژن در حوضچه هاي پرورش متراكم قزل آلا از هوا دهي
استفاده مي شود. به طور كلي آب دو نوع اكسيژن دارد،يك اكسيژن تركيبي كه جزء ساختمان
مولكول آب است و نوع ديگر،اكسيژن محلول در آب است كه با مولكولهاي آب پيوند ضعيفي
برقرار مي كند و همين نوع اكسيژن به


مصرف تنفس ماهي مي رسد. فراهم
ساختن اكسيژن محلول در آب به طرق مختلف صورت مي گيرد :

الف – تامين اكسيژن
محلول در آب از طريق وارد كردن هوا در آب : در اين روش با تزريق هوا در آب مي توان
اكسيژن محلول در آب را بالا برد،زيرا ميزان اكسيژن آب همواره از هوا كمتر است و در
نتيجه با وارد كردن هوا در آب،اكسيژن جذب آب مي شود و مقدار اكسيژن آن بالا مي رود.
در اين خصوص مي توان از لوله هاي سوراخ دار و سنگ هوا در كف استخر،كه توسط لوله اي
به كمپرسور هوا متصل است استفاده كرد .

ب – تامين اكسيژن محلول در آب از
طريق وارد كردن آب در هوا : در اين روش براي جبران كمبود اكسيژن در آب،آب را در
معرض هوا قرار مي دهند.

يكي از روشهاي اين كار استفاده از لوله هاي سوراخ
دار در بالاي استخرهاي پرورشي است. بدين ترتيب كه لوله هاي سوراخ دار در طول (يك
طرف يا دو طرف) استخر قرار مي گيرد. سپس آب ورودي به لوله ها از طريق يك دستگاه
پمپ،با فشار از سوراخها بر روي سطح آب استخرها پاشيده و باعث افزايش اكسيژن محلول
در آب مي شود.

روش ديگر استفاده از هوا ده پارويي است. اين دستگاه يك
الكتروموتور دارد كه يك محور فلزي را به گردش در مي آورد. در انتهاي اين محور فلزي
تعدادي پره وجود دارد كه سبب جابجايي آب سطحي استخرها مي شود. با به گردش در آمدن
پره ها،آب سطح استخر جابجا مي شود و در معرض هوا قرار مي گيرد. به اين ترتيب كمبود
اكسيژن آب استخرها يا حوضچه ها تامين مي شود.

توضيحات بخش دوم:

پرورش
ماهي با استفاده از منابع آب كشاورزي در روستاها:


پرورش ماهي در كنار
كار كشاورزي يكي از روشهاي استفاده بهينه از منابع آبي است كه ضمن اشتغالزايي و كمك
به اقتصاد خانوار كشاورز موجب غني سازي آب كشاورزي وافزايش محصولات زراعي وباغي
خواهد شد.

در آب با دماي 8 تا 18 درجه سانتيگراد ميتوان ماهي قزل آلا پرورش
داد وبهترين ومناسبترين دما براي تغذيه ورشد ماهي قزل آلا 15 تا 16 درجه سانتيگراد
است البته علاوه بر دماي مناسب آب , جريان دائم آب و تعويض آن نيز براي پرورش ماهي
قزل آلا لازم وضروري ميباشد.

در استخرهاي دو منظوره , آبي كه جهت آبياري از
چاه ويا چشمه خارج ميشود قبل از ورود به زمين زراعي به استخر وارد شده و پس از آن
خارج وبه مصرف آبياري ميرسد با شروع فعاليت كشاورزي وآبياري محصولات در نيمه اول
بهار ماهي در استخر رها شده ودوره پرورش 6 تا 8 ماه خواهد بود.


انواع
استخرهاي دو منظوره:

الف ) استخرهاي ذخيره آب كشاورزي :

اكثراً
مستطيل شكل بوده ودر نقاطي مشرف به زمين هاي زراعي احداث شده اند در اين استخرها در
صورتي ميتوان ماهي قزل آلا پرورش داد كه آب ورودي علاوه بر داشتن شرايط لازم جهت
پرورش به ميزاني باشد كه در طول شبانه روز حداقل 50% آب استخر تعويض شود.

ب
)استخرهاي دو منظوره احداثي آبراهه اي :

براساس نقشه هاي تيپ شيلات به صورت
سه استخر يا كانال سيماني موازي طراحي ميشود بطوري كه آب به كانال يا استخر اول
وارد شده از آن عبور مي كند ودر هنگام ورود به استخر دوم بواسطه اختلاف ارتفاع
وريزش آب مجدداً هوادهي شده وسپس به همين طريق وارد استخر سوم شده وبه مصرف كشاورزي
وزراعت ميرسد وبدين طريق در كنار كشاورزي در داخل استخرهاي دو منظوره ماهي قزل آلا
پرورش داده مي شود.

روش كار:

آبي كه در آن ماهي قزل آلا پرورش داده
ميشود بايد سرشار از اكسيژن و عاري از گازهاي مضر باشد وآب چاه هاي كشاورزي فاقد
اكسيژن كافي و داراي گازهاي زيان بار براي پرورش ماهي قزل آلا است براي رفع اين
مشكل از برجك هواده استفاده مي شود كه استوانه اي است با حداقل پنج طبقه توري فلزي
چشمه ريز به فاصله بيست سانتيمتر از هم كه بايد از كف آب نما حداقل هفتاد سانتي متر
ارتفاع داشته باشد كه در اين حال طبقات توري سطح تماس بيشتري بين آب چاه وهوا ايجاد
كرده وباعث جذب اكسيژن هوا توسط آب ودفع دي اكسيدكربن وساير گازهاي زيان بار
ميگردد.


ظرفيت توليد هر استخر دو منظوره به ميزان آب چاه وابسته است
بعنوان مثال چاهي با آبدهي 20 ليتر در هر ثانيه ميتواند يك استخر دو تني ماهي قزل
آلا داشته باشد در صورتي كه چاه با آبدهي 40 ليتر در ثانيه يك استخر چهار تني را
پوشش ميدهد.

تعداد بچه ماهي مورد نياز با ازاء هر تن توليد 4000 قطعه بوده
كه بااضافه كردن ده درصد تلفات احتمالي بايد براي توليد هر تن ماهي قزل آلا تعداد
4400 بچه ماهي به وزن تقريبي 5 گرم تهيه گردد تراكم ماهيان در اين حالت 100-70 قطعه
در هر متر مربع ميباشد. اصول ماهيدار كردن و غذادهي ماهيان در استخرهاي دو منظوره
با اصول كلي پرورش ماهي قزل آلا يكسان است.


پرورش ماهي با استفاده از
منابع آب كشاورزي در روستاها:


پرورش ماهي در كنار كار كشاورزي يكي از
روشهاي استفاده بهينه از منابع آبي است كه ضمن اشتغالزايي و كمك به اقتصاد خانوار
كشاورز موجب غني سازي آب كشاورزي وافزايش محصولات زراعي وباغي خواهد شد.

در
آب با دماي 8 تا 18 درجه سانتيگراد ميتوان ماهي قزل آلا پرورش داد وبهترين
ومناسبترين دما براي تغذيه ورشد ماهي قزل آلا 15 تا 16 درجه سانتيگراد است البته
علاوه بر دماي مناسب آب , جريان دائم آب و تعويض آن نيز براي پرورش ماهي قزل آلا
لازم وضروري ميباشد.

در استخرهاي دو منظوره , آبي كه جهت آبياري از چاه ويا
چشمه خارج ميشود قبل از ورود به زمين زراعي به استخر وارد شده و پس از آن خارج وبه
مصرف آبياري ميرسد با شروع فعاليت كشاورزي وآبياري محصولات در نيمه اول بهار ماهي
در استخر رها شده ودوره پرورش 6 تا 8 ماه خواهد بود.


انواع استخرهاي دو
منظوره:

الف ) استخرهاي ذخيره آب كشاورزي :

اكثراً مستطيل شكل بوده
ودر نقاطي مشرف به زمين هاي زراعي احداث شده اند در اين استخرها در صورتي ميتوان
ماهي قزل آلا پرورش داد كه آب ورودي علاوه بر داشتن شرايط لازم جهت پرورش به ميزاني
باشد كه در طول شبانه روز حداقل 50% آب استخر تعويض شود.

ب )استخرهاي دو
منظوره احداثي آبراهه اي :

براساس نقشه هاي تيپ شيلات به صورت سه استخر يا
كانال سيماني موازي طراحي ميشود بطوري كه آب به كانال يا استخر اول وارد شده از آن
عبور مي كند ودر هنگام ورود به استخر دوم بواسطه اختلاف ارتفاع وريزش آب مجدداً
هوادهي شده وسپس به همين طريق وارد استخر سوم شده وبه مصرف كشاورزي وزراعت ميرسد
وبدين طريق در كنار كشاورزي در داخل استخرهاي دو منظوره ماهي قزل آلا پرورش داده مي
شود.

روش كار:

آبي كه در آن ماهي قزل آلا پرورش داده ميشود بايد
سرشار از اكسيژن و عاري از گازهاي مضر باشد وآب چاه هاي كشاورزي فاقد اكسيژن كافي و
داراي گازهاي زيان بار براي پرورش ماهي قزل آلا است براي رفع اين مشكل از برجك
هواده استفاده مي شود كه استوانه اي است با حداقل پنج طبقه توري فلزي چشمه ريز به
فاصله بيست سانتيمتر از هم كه بايد از كف آب نما حداقل هفتاد سانتي متر ارتفاع
داشته باشد كه در اين حال طبقات توري سطح تماس بيشتري بين آب چاه وهوا ايجاد كرده
وباعث جذب اكسيژن هوا توسط آب ودفع دي اكسيدكربن وساير گازهاي زيان بار ميگردد.



ظرفيت توليد هر استخر دو منظوره به ميزان آب چاه وابسته است بعنوان
مثال چاهي با آبدهي 20 ليتر در هر ثانيه ميتواند يك استخر دو تني ماهي قزل آلا
داشته باشد در صورتي كه چاه با آبدهي 40 ليتر در ثانيه يك استخر چهار تني را پوشش
ميدهد.

تعداد بچه ماهي مورد نياز با ازاء هر تن توليد 4000 قطعه بوده كه
بااضافه كردن ده درصد تلفات احتمالي بايد براي توليد هر تن ماهي قزل آلا تعداد 4400
بچه ماهي به وزن تقريبي 5 گرم تهيه گردد تراكم ماهيان در اين حالت 100-70 قطعه در
هر متر مربع ميباشد. اصول ماهيدار كردن و غذادهي ماهيان در استخرهاي دو منظوره با
اصول كلي پرورش ماهي قزل آلا يكسان است.


پاكسازي استخر:

تخته
ها وتوريهاي ورودي وخروجي بايستي در طول روز چندين بار بوسيله برس تميز گردند. بايد
توجه داشت آب استخرها هميشه تميز وشفاف وكف استخر هميشه نمايان باشد.بهترين زمان
براي پاكيزگي استخرها صبحها وقبل از غذا دهي به ماهيان است.قبل از تميزي استخر,
ماهيان بايد حدود 15 _ 10 ساعت قبل غذادهي نشده باشند.براي اين كار بايد قاب فلزي
ويژه به ارتفاع 50 سانتيمتر وبه عرض استخر تهيه شده , بطوريكه 40 سانتيمتر آن به
وسيله تخته يا ايرانيت پلاستيكي فشرده كاملاً غير قابل نفوذ شود وبالاي آن به ميزان
10 سانتيمتر توري باشد. بطوريكه به ميزان 40 سانتيمتر آب داخل استخر بماند ومازاد
آن سرريز شود.

جهت پاكسازي بايد ابتدا سطح آب را به 40 سانتيمتر رسانده و
بعد 4-3 متر اول هر استخر را بوسيله برس شسته وماهيان را در 4 تا 3 متر اول كه شسته
شده بوسيله قاب فلزي ساخته شده حبس نموده وشروع به پاكيزه نمودن بقيه استخر نمود كه
لجن وپس مانده مواد غذايي موجوددر كف استخر از طريق كف شور ودريچه هاي تعبيه شده به
همين منظور خارج گردند.بطوري كه لجن ومواد زائد استخر اول وارد استخر دومي يا سومي
نگردد ودفعات غذادهي صبح حذف شده وفقط غذادهي بعدازظهر به ماهيان داده شود.مواردي
كه هنگام قطع برق واز كار افتادن پمپ اصلي بايد رعايت شود:

راه اندازي پمپ
برگشت

قطع غذادهي

جلوگيري از هر گونه استرس به ماهيان


جلوگيري از پاكيزه نمودن استخر


تغذيه :

اصول تغذيه
شامل نوع ،ميزان و دفعات غذادهي در استخرهاي دو منظوره كشاورزي از روشهاي كلي اصول
غذادهي ماهيان قزل آلا تبعيت ميكند.


ج) پرورش ماهي در كانالهاي آب
كشاورزي:


پرورش ماهي در كانالهاي آب كشاورزي :

كانالهاي كشاورزي
حد واسطي بين يك منبع آبي (رودخانه , سراب و…) و زمينهاي كشاورزي محسوب مي شوند كه
معمولاً بصورت سيماني مي باشند. اين كانالها با عمق كم وحداكثر چند متر عرض وطولي
برابر با چند صدمتر هستند. شيب كانالهاي كشاورزي 20-10 سانتيمتر در 30 متر است . حد
مطلوب تعويض آب در آنها 3-2 مرتبه در ساعت مي باشد. كانالهاي كشاورزي در صورت دارا
بودن شرايط مناسب (دما , ميزان آب , طول وعمق مناسب , عدم آلودگي و…) مي توانند جهت
پرورش ماهي قزل آلا استفاده شوند, كه معمولاً اين كانالها توسط توريهايي به فاصله
هاي حدود 30 متر از يكديگر مجزا مي شوند. بطور كلي پتانسيل نگهداري ماهي در آنها
بين 35-25 كيلوگرم در متر مكعب در نوسان است. از آنجائيكه ميزان اكسيژن محلول درطول
كانال كاهش مي يابد واز طرف ديگر بار آلودگي آن افزايش مي يابد در فاصه هاي معيني
از كانال آب جاري هوادهي مي شود.

ماهيدار كردن كانال:

- اندازه
كانالهايي كه بچه ماهيان را در آن مي ريزيم متفاوت است وبستگي به وزن ماهي
دارد

_ براي ماهيان كه حدود 3 تا 5 گرم وزن دارند طول كانال تقريباً 10 متر
, عرض 1 متر وعمق نيم متر است.

_ براي ماهياني كه حدود 10 تا 20 گرم وزن
دارند طول كانال تقريباً 20 متر, عرض 3 متر وعمق 8دهم متر است.

_ براي
ماهياني كه بالاتر از 50 گرم هستند طول كانال 30 متر, عرض 6-5 متر وعمق يك و دو دهم
متر است.

معمولاً عرض كانالها بايد يك دهم طول آنها باشد. پس از مشخص شدن
محل خريد بچه ماهي , دريافت گواهي بهداشتي وتاييد شيلات استان لازم است . 24 ساعت
قبل از بارگيري وحمل بچه ماهيان، قطع غذا بايد صورت گيرد زيرا اگر ماهيان تغذيه
كرده باشند هضم غذا نياز به اكسيژن اضافي داشته ودر هنگام حمل ونقل ماهي دچار استرس
مي شود. بعد از رهاسازي ماهيان نيز بايد تا 24 ساعت از غذادهي خودداري كرد.



غذادهي :

اصول غذادهي ماهيان در كانال از الگوي غذادهي كلي
ماهيان قزل آلا تبعيت مي كند.

پاكسازي كانال:

پاك كردن دريچه ها وكف
كانال:

بهترين زمان براي پاكيزه كردن كانالها صبحها و قبل از غذادهي به
ماهيان است. قبل از تميز كردن حدود 15-10 ساعت قبل از غذادهي قطع مي شود. تخته ها
وتوريهاي ورودي وخروجي در طول روز بايستي چندين بار بوسيله برس تميز گردند كف كانال
ها بايد هفته اي يكبار پاكيزه شود, زيرا قزل آلا به آب شفاف حاوي اكسيژن بالا
نيازمند است.

در تميز كردن كانال ابتدا سطح آب را كم كرده (بسته به ارتفاع
آب استخر) بعد 3 تا 4 متر اول كانال را بوسيله برس شسته وماهيان را در 3_ 4 متر اول
كه شسته شده بوسيله قاب فلزي دست ساز حبس نموده وشروع به پاكيزه نمودن بقيه كانال
مي نماييم تا لجن وپس مانده غذايي موجود در كف استخر از طريق دريچه هاي تعبيه شده
جهت اين منظور خارج شود به طوريكه لجن ومواد زائد كانالها وارد كانالهاي بعدي نشود.
دفعات غذادهي صبح نيز حذف شده وفقط بعدازظهر ماهيان غذادهي مي شوند.

صيد
وعرضه ماهيان به بازار:

بعد از 5 تا 6 ماه از شروع دوره پرورش , كه وزن
ماهيان به 250 تا 300 گرم رسيد اقدام به صيد آنها مي كنند. به منظور جلوگيري از
تسريع فساد وحفظ شكل ماهي پس از صيد بايد به مدت 48-24 ساعت قبل از صيد نسبت به قطع
غذاي ماهيان اقدام نمود.

بهتر است قبل از صيد برآوردي از مقدار ماهيها صورت
گيرد تا عمليات بازاريابي بهتر انجام شود.

صيد ماهي هاي موجود در كانال
كشاورزي به دو طريق انجام مي شوند:

اگر تخليه كامل آب كانال امكان پذير
باشد كانال تخليه شده, كل ماهيان صيد مي شود

در كانال هاي با آب جاري كه
امكان متوقف نمودن آب جاري وجود نداشته باشد ماهي ها را در گوشه اي از كانال جمع
كرده آنها را صيد مي كنند.

در پايان ماهيان صيد شده را در جعبه گذاشته لابه
لاي آنها خرده هاي يخ ريخته تا ماهي با كيفيت بالا در بازار عرضه
شود.